| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
9. තණ්‌හුප්‌පාදසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Taṇhuppādasuttavaṇṇanā
9. නවමෙ භවති එතෙන ආරොග්‍යන්‌ති භවො, ගිලානපච්‌චයො. පරිවුද්‌ධො භවො අභවො. වුද්‌ධිඅත්‌ථො හි අයමකාරො යථා ‘‘සංවරාසංවරො, ඵලාඵල’’න්‌ති ච. සප්‌පිනවනීතාදීනීති ආදි-සද්‌දෙන තෙලමධුඵාණිතාදීනං ගහණං. සප්‌පිනවනීතාදිග්‌ගහණඤ්‌චෙත්‌ථ නිදස්‌සනමත්‌තං, සබ්‌බස්‌සපි ගිලානපච්‌චයස්‌ස සඞ්‌ගහො දට්‌ඨබ්‌බො. භවාභවොති වා ඛුද්‌දකො චෙව මහන්‌තො ච උපපත්‌තිභවො වෙදිතබ්‌බො. තෙනෙවාහ ‘‘සම්‌පත්‌තිභවෙසූ’’තිආදි. භවොති වා සම්‌පත්‌ති, අභවොති විපත්‌ති. භවොති වුද්‌ධි, අභවොති හානි. තංනිමිත්‌තඤ්‌ච තණ්‌හා උප්‌පජ්‌ජතීති වුත්‌තං ‘‘භවාභවහෙතු වා’’ති.
9. Navame bhavati etena ārogyanti bhavo, gilānapaccayo. Parivuddho bhavo abhavo. Vuddhiattho hi ayamakāro yathā ‘‘saṃvarāsaṃvaro, phalāphala’’nti ca. Sappinavanītādīnīti ādi-saddena telamadhuphāṇitādīnaṃ gahaṇaṃ. Sappinavanītādiggahaṇañcettha nidassanamattaṃ, sabbassapi gilānapaccayassa saṅgaho daṭṭhabbo. Bhavābhavoti vā khuddako ceva mahanto ca upapattibhavo veditabbo. Tenevāha ‘‘sampattibhavesū’’tiādi. Bhavoti vā sampatti, abhavoti vipatti. Bhavoti vuddhi, abhavoti hāni. Taṃnimittañca taṇhā uppajjatīti vuttaṃ ‘‘bhavābhavahetu vā’’ti.
තණ්‌හාදුතියොති තණ්‌හාසහායො. තණ්‌හා හි නිරුදකකන්‌තාරෙ මරීචිකාය උදකසඤ්‌ඤා විය පිපාසාභිභූතං තසිතං සත්‌තං අස්‌සාසදස්‌සනවසෙන සහායකිච්‌චං කරොන්‌තී භවාදීසු අනිබ්‌බින්‌නං කත්‌වා පරිබ්‌භමාපෙති. තථා හි තං පපාතකං අචින්‌තෙත්‌වා මධුග්‌ගණ්‌හනකලුද්‌දකා විය අනෙකාදීනවාකුලෙසු භවෙසු ආනිසංසමෙව දස්‌සෙන්‌තී අනත්‌ථජාලෙ සා පරිබ්‌භමාපෙති, තස්‌මා තණ්‌හා ‘‘පුරිසස්‌ස දුතියා’’ති වුත්‌තා. නනු ච අඤ්‌ඤෙපි කිලෙසාදයො භවනිබ්‌බත්‌තිපච්‌චයාති? සච්‌චමෙතං, න පන තථා විසෙසපච්‌චයො, යථා තණ්‌හා. තථා හි සා කුසලෙහි විනා අකුසලෙහි, කාමාවචරාදිකුසලෙහි ච විනා රූපාවචරාදිකුසලෙහි භවනිබ්‌බත්‌තියා විසෙසපච්‌චයො. යතො සමුදයසච්‌චන්‌ති වුච්‌චතීති. ඉත්‌ථභාවඤ්‌ඤථාභාවන්‌ති ඉත්‌ථභාවො ච අඤ්‌ඤථාභාවො ච ඉත්‌ථභාවඤ්‌ඤථාභාවො, සො එතස්‌ස අත්‌ථීති ඉත්‌ථභාවඤ්‌ඤථාභාවො, සංසාරො, තං ඉත්‌ථභාවඤ්‌ඤථාභාවං. තත්‌ථ ඉත්‌ථභාවො මනුස්‌සත්‌තං, අඤ්‌ඤථාභාවො තතො අවසිට්‌ඨසත්‌තාවාසා. ඉත්‌ථභාවො වා තෙසං තෙසං සත්‌තානං පච්‌චුප්‌පන්‌නො අත්‌තභාවො, අඤ්‌ඤථාභාවො අනාගතත්‌තභාවො. එවරූපො වා අඤ්‌ඤොපි අත්‌තභාවො ඉත්‌ථභාවො, න එවරූපො අඤ්‌ඤථාභාවො. තෙනෙවාහ ‘‘ඉත්‌ථභාවඤ්‌ඤථාභාවන්‌ති එත්‌ථ ඉත්‌ථභාවො නාම අයං අත්‌තභාවො’’තිආදි. සංසරණං සංසාරො.
Taṇhādutiyoti taṇhāsahāyo. Taṇhā hi nirudakakantāre marīcikāya udakasaññā viya pipāsābhibhūtaṃ tasitaṃ sattaṃ assāsadassanavasena sahāyakiccaṃ karontī bhavādīsu anibbinnaṃ katvā paribbhamāpeti. Tathā hi taṃ papātakaṃ acintetvā madhuggaṇhanakaluddakā viya anekādīnavākulesu bhavesu ānisaṃsameva dassentī anatthajāle sā paribbhamāpeti, tasmā taṇhā ‘‘purisassa dutiyā’’ti vuttā. Nanu ca aññepi kilesādayo bhavanibbattipaccayāti? Saccametaṃ, na pana tathā visesapaccayo, yathā taṇhā. Tathā hi sā kusalehi vinā akusalehi, kāmāvacarādikusalehi ca vinā rūpāvacarādikusalehi bhavanibbattiyā visesapaccayo. Yato samudayasaccanti vuccatīti. Itthabhāvaññathābhāvanti itthabhāvo ca aññathābhāvo ca itthabhāvaññathābhāvo, so etassa atthīti itthabhāvaññathābhāvo, saṃsāro, taṃ itthabhāvaññathābhāvaṃ. Tattha itthabhāvo manussattaṃ, aññathābhāvo tato avasiṭṭhasattāvāsā. Itthabhāvo vā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ paccuppanno attabhāvo, aññathābhāvo anāgatattabhāvo. Evarūpo vā aññopi attabhāvo itthabhāvo, na evarūpo aññathābhāvo. Tenevāha ‘‘itthabhāvaññathābhāvanti ettha itthabhāvo nāma ayaṃ attabhāvo’’tiādi. Saṃsaraṇaṃ saṃsāro.
‘‘ඛන්‌ධානඤ්‌ච පටිපාටි, ධාතුආයතනාන ච;
‘‘Khandhānañca paṭipāṭi, dhātuāyatanāna ca;
අබ්‌බොච්‌ඡින්‌නං වත්‌තමානා, සංසාරොති පවුච්‌චති’’. (විසුද්‌ධි. 2.619; දී. නි. අට්‌ඨ. 2.95 අපසාදනාවණ්‌ණනා; සං. නි. අට්‌ඨ. 2.2.60; අ. නි. අට්‌ඨ. 2.4.199; ධ. ස. අට්‌ඨ. නිදානකථා; විභ. අට්‌ඨ. 226 සඞ්‌ඛාරපදනිද්‌දෙසො; සු. නි. අට්‌ඨ. 2.523; උදා. අට්‌ඨ. 39; ඉතිවු. අට්‌ඨ. 14);
Abbocchinnaṃ vattamānā, saṃsāroti pavuccati’’. (visuddhi. 2.619; dī. ni. aṭṭha. 2.95 apasādanāvaṇṇanā; saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.60; a. ni. aṭṭha. 2.4.199; dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; vibha. aṭṭha. 226 saṅkhārapadaniddeso; su. ni. aṭṭha. 2.523; udā. aṭṭha. 39; itivu. aṭṭha. 14);
තෙනාහ ‘‘ඛන්‌ධධාතුආයතනානං පටිපාටි’’න්‌ති, ඛන්‌ධධාතුආයතනානං හෙතුඵලභාවෙන අපරාපරප්‌පවත්‌තින්‌ති අත්‌ථො.
Tenāha ‘‘khandhadhātuāyatanānaṃ paṭipāṭi’’nti, khandhadhātuāyatanānaṃ hetuphalabhāvena aparāparappavattinti attho.
එවමාදීනවං ඤත්‌වාති එත්‌ථ එතමාදීනවං ඤත්‌වාතිපි පඨන්‌ති, එතං සකලවට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස සම්‌භවං සමුදයං තණ්‌හං ආදීනවං ඤත්‌වාති අත්‌ථො. අථ වා එවමාදීනවං ඤත්‌වාති එතං යථාවුත්‌තං සංසාරානතිවත්‌තනආදීනවං දොසං ඤත්‌වා. නිග්‌ගහණොති චතුරූපාදානසඞ්‌ඛාතස්‌ස සබ්‌බස්‌ස ගහණස්‌ස පටිනිස්‌සජ්‌ජනෙන නිග්‌ගහණො, ඛන්‌ධපරිනිබ්‌බානෙන සඞ්‌ඛාරප්‌පවත්‌තිතො අපගච්‌ඡෙය්‍යාති එවං වා එත්‌ථ අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො.
Evamādīnavaṃñatvāti ettha etamādīnavaṃ ñatvātipi paṭhanti, etaṃ sakalavaṭṭadukkhassa sambhavaṃ samudayaṃ taṇhaṃ ādīnavaṃ ñatvāti attho. Atha vā evamādīnavaṃ ñatvāti etaṃ yathāvuttaṃ saṃsārānativattanaādīnavaṃ dosaṃ ñatvā. Niggahaṇoti caturūpādānasaṅkhātassa sabbassa gahaṇassa paṭinissajjanena niggahaṇo, khandhaparinibbānena saṅkhārappavattito apagaccheyyāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
තණ්‌හුප්‌පාදසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Taṇhuppādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 9. තණ්‌හුප්‌පාදසුත්‌තං • 9. Taṇhuppādasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 9. තණ්‌හුප්‌පාදසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Taṇhuppādasuttavaṇṇanā
