| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៣. តបនីយសុត្តវណ្ណនា
3. Tapanīyasuttavaṇṇanā
៣០. តតិយេ តបនីយាតិ ឥធ ចេវ សម្បរាយេ ច តបន្តិ វិពាធេន្តិ វិហេឋេន្តីតិ តបនីយា។ តបនំ វា ទុក្ខំ ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយេ ច តស្ស ឧប្បាទនេន ចេវ អនុពលប្បទានេន ច ហិតាតិ តបនីយា។ អថ វា តបន្តិ តេនាតិ តបនំ, បច្ឆានុតាបោ, វិប្បដិសារោតិ អត្ថោ, តស្ស ហេតុភាវតោ ហិតាតិ តបនីយា។ អកតកល្យាណោតិ អកតំ កល្យាណំ ភទ្ទកំ បុញ្ញំ ឯតេនាតិ អកតកល្យាណោ។ សេសបទទ្វយំ តស្សេវ វេវចនំ។ បុញ្ញញ្ហិ បវត្តិហិតតាយ អាយតិំសុខតាយ ច ភទ្ទកដ្ឋេន កល្យាណន្តិ ច កុច្ឆិតសលនាទិអត្ថេន កុសលន្តិ ច ទុក្ខភីរូនំ សំសារភីរូនញ្ច រក្ខនដ្ឋេន ភីរុត្តាណន្តិ ច វុច្ចតិ។ កតបាបោតិ កតំ ឧបចិតំ បាបំ ឯតេនាតិ កតបាបោ។ សេសបទទ្វយំ តស្សេវ វេវចនំ។ អកុសលកម្មញ្ហិ លាមកដ្ឋេន បាបន្តិ ច អត្តនោ បវត្តិក្ខណេ វិបាកក្ខណេ ច ឃោរសភាវតាយ លុទ្ទន្តិ ច កិលេសេហិ ទូសិតភាវេន កិព្ពិសន្តិ ច វុច្ចតិ។ ឥតិ ភគវា ‘‘ទ្វេ ធម្មា តបនីយា’’តិ ធម្មាធិដ្ឋានេន ឧទ្ទិសិត្វា អកតំ កុសលំ ធម្មំ កតញ្ច អកុសលំ ធម្មំ បុគ្គលាធិដ្ឋានេន និទ្ទិសិ។ ឥទានិ តេសំ តបនីយភាវំ ទស្សេន្តោ ‘‘សោ អកតំ មេ កល្យាណន្តិបិ តប្បតិ, កតំ មេ បាបន្តិបិ តប្បតី’’តិ អាហ។ ចិត្តសន្តាសេន តប្បតិ អនុតប្បតិ អនុសោចតីតិ អត្ថោ។
30. Tatiye tapanīyāti idha ceva samparāye ca tapanti vibādhenti viheṭhentīti tapanīyā. Tapanaṃ vā dukkhaṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye ca tassa uppādanena ceva anubalappadānena ca hitāti tapanīyā. Atha vā tapanti tenāti tapanaṃ, pacchānutāpo, vippaṭisāroti attho, tassa hetubhāvato hitāti tapanīyā. Akatakalyāṇoti akataṃ kalyāṇaṃ bhaddakaṃ puññaṃ etenāti akatakalyāṇo. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Puññañhi pavattihitatāya āyatiṃsukhatāya ca bhaddakaṭṭhena kalyāṇanti ca kucchitasalanādiatthena kusalanti ca dukkhabhīrūnaṃ saṃsārabhīrūnañca rakkhanaṭṭhena bhīruttāṇanti ca vuccati. Katapāpoti kataṃ upacitaṃ pāpaṃ etenāti katapāpo. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Akusalakammañhi lāmakaṭṭhena pāpanti ca attano pavattikkhaṇe vipākakkhaṇe ca ghorasabhāvatāya luddanti ca kilesehi dūsitabhāvena kibbisanti ca vuccati. Iti bhagavā ‘‘dve dhammā tapanīyā’’ti dhammādhiṭṭhānena uddisitvā akataṃ kusalaṃ dhammaṃ katañca akusalaṃ dhammaṃ puggalādhiṭṭhānena niddisi. Idāni tesaṃ tapanīyabhāvaṃ dassento ‘‘so akataṃ me kalyāṇantipi tappati, kataṃ me pāpantipi tappatī’’ti āha. Cittasantāsena tappati anutappati anusocatīti attho.
គាថាសុ ទុដ្ឋុ ចរិតំ, កិលេសបូតិកត្តា វា ទុដ្ឋំ ចរិតន្តិ ទុច្ចរិតំ។ កាយេន ទុច្ចរិតំ, កាយតោ វា បវត្តំ ទុច្ចរិតំ កាយទុច្ចរិតំ។ ឯវំ វចីមនោទុច្ចរិតានិបិ ទដ្ឋព្ពានិ។ ឥមានិ ច កាយទុច្ចរិតាទីនិ កម្មបថប្បត្តានិ អធិប្បេតានីតិ យំ ន កម្មបថប្បត្តំ អកុសលជាតំ, តំ សន្ធាយាហ ‘‘យញ្ចញ្ញំ ទោសសញ្ហិត’’ន្តិ។ តស្សត្ថោ – យម្បិ ច អញ្ញំ កម្មបថភាវំ អប្បត្តត្តា និប្បរិយាយេន កាយកម្មាទិសង្ខំ ន លភតិ, រាគាទិកិលេសសំសដ្ឋត្តា ទោសសហិតំ អកុសលំ តម្បិ កត្វាតិ អត្ថោ។ និរយន្តិ និរតិអត្ថេន និរស្សាទដ្ឋេន វា និរយន្តិ លទ្ធនាមំ សព្ពម្បិ ទុគ្គតិំ, អយសង្ខាតសុខប្បដិក្ខេបេន វា សព្ពត្ថ សុគតិទុគ្គតីសុ និរយទុក្ខំ។ សោ តាទិសោ បុគ្គលោ ឧបគច្ឆតីតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។
Gāthāsu duṭṭhu caritaṃ, kilesapūtikattā vā duṭṭhaṃ caritanti duccaritaṃ. Kāyena duccaritaṃ, kāyato vā pavattaṃ duccaritaṃ kāyaduccaritaṃ. Evaṃ vacīmanoduccaritānipi daṭṭhabbāni. Imāni ca kāyaduccaritādīni kammapathappattāni adhippetānīti yaṃ na kammapathappattaṃ akusalajātaṃ, taṃ sandhāyāha ‘‘yañcaññaṃ dosasañhita’’nti. Tassattho – yampi ca aññaṃ kammapathabhāvaṃ appattattā nippariyāyena kāyakammādisaṅkhaṃ na labhati, rāgādikilesasaṃsaṭṭhattā dosasahitaṃ akusalaṃ tampi katvāti attho. Nirayanti niratiatthena nirassādaṭṭhena vā nirayanti laddhanāmaṃ sabbampi duggatiṃ, ayasaṅkhātasukhappaṭikkhepena vā sabbattha sugatiduggatīsu nirayadukkhaṃ. So tādiso puggalo upagacchatīti evamettha attho daṭṭhabbo.
ឯត្ថ ច កាយទុច្ចរិតស្ស តបនីយភាវេ នន្ទោ យក្ខោ នន្ទោ មាណវកោ នន្ទោ គោឃាតកោ ទ្វេ ភាតិកាតិ ឯតេសំ វត្ថូនិ កថេតព្ពានិ។ តេ កិរ គាវិំ វធិត្វា មំសំ ទ្វេ កោដ្ឋាសេ អកំសុ។ តតោ កនិដ្ឋោ ជេដ្ឋំ អាហ – ‘‘មយ្ហំ ទារកា ពហូ, ឥមានិ មេ អន្តានិ ទេហី’’តិ។ អថ នំ ជេដ្ឋោ – ‘‘សព្ពំ មំសំ ទ្វេធា វិភត្តំ, បុន កិមគ្គហេសី’’តិ បហរិត្វា ជីវិតក្ខយំ បាបេសិ។ និវត្តិត្វា ច នំ ឱលោកេន្តោ មតំ ទិស្វា ‘‘ភារិយំ វត មយា កតំ, ស្វាហំ អការណេនេវ នំ មារេសិ’’ន្តិ ចិត្តំ ឧប្បាទេសិ។ អថស្ស ពលវវិប្បដិសារោ ឧប្បជ្ជិ។ សោ ឋិតដ្ឋានេបិ និសិន្នដ្ឋានេបិ តទេវ កម្មំ អាវជ្ជេតិ, ចិត្តស្សាទំ ន លភតិ, អសិតបីតខាយិតម្បិស្ស សរីរេ ឱជំ ន ផរតិ, អដ្ឋិចម្មមត្តមេវ អហោសិ។ អថ នំ ឯកោ ថេរោ បុច្ឆិ ‘‘ឧបាសក, ត្វំ អតិវិយ កិសោ អដ្ឋិចម្មមត្តោ ជាតោ, កីទិសោ តេ រោគោ, ឧទាហុ អត្ថិ កិញ្ចិ តបនីយំ កម្មំ កត’’ន្តិ? សោ ‘‘អាម, ភន្តេ’’តិ សព្ពំ អារោចេសិ។ អថស្ស សោ ‘‘ភារិយំ តេ, ឧបាសក, កម្មំ កតំ, អនបរាធដ្ឋានេ អបរទ្ធ’’ន្តិ អាហ។ សោ តេនេវ កម្មុនា កាលំ កត្វា និរយេ និព្ពត្តិ។ វចីទុច្ចរិតស្ស បន សុប្បពុទ្ធសក្កកោកាលិកចិញ្ចមាណវិកាទីនំ វត្ថូនិ កថេតព្ពានិ, មនោទុច្ចរិតស្ស ឧក្កលជយភញ្ញាទីនំ។
Ettha ca kāyaduccaritassa tapanīyabhāve nando yakkho nando māṇavako nando goghātako dve bhātikāti etesaṃ vatthūni kathetabbāni. Te kira gāviṃ vadhitvā maṃsaṃ dve koṭṭhāse akaṃsu. Tato kaniṭṭho jeṭṭhaṃ āha – ‘‘mayhaṃ dārakā bahū, imāni me antāni dehī’’ti. Atha naṃ jeṭṭho – ‘‘sabbaṃ maṃsaṃ dvedhā vibhattaṃ, puna kimaggahesī’’ti paharitvā jīvitakkhayaṃ pāpesi. Nivattitvā ca naṃ olokento mataṃ disvā ‘‘bhāriyaṃ vata mayā kataṃ, svāhaṃ akāraṇeneva naṃ māresi’’nti cittaṃ uppādesi. Athassa balavavippaṭisāro uppajji. So ṭhitaṭṭhānepi nisinnaṭṭhānepi tadeva kammaṃ āvajjeti, cittassādaṃ na labhati, asitapītakhāyitampissa sarīre ojaṃ na pharati, aṭṭhicammamattameva ahosi. Atha naṃ eko thero pucchi ‘‘upāsaka, tvaṃ ativiya kiso aṭṭhicammamatto jāto, kīdiso te rogo, udāhu atthi kiñci tapanīyaṃ kammaṃ kata’’nti? So ‘‘āma, bhante’’ti sabbaṃ ārocesi. Athassa so ‘‘bhāriyaṃ te, upāsaka, kammaṃ kataṃ, anaparādhaṭṭhāne aparaddha’’nti āha. So teneva kammunā kālaṃ katvā niraye nibbatti. Vacīduccaritassa pana suppabuddhasakkakokālikaciñcamāṇavikādīnaṃ vatthūni kathetabbāni, manoduccaritassa ukkalajayabhaññādīnaṃ.
តតិយសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៣. តបនីយសុត្តំ • 3. Tapanīyasuttaṃ
