| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
၃. တပနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
3. Tapanīyasuttavaṇṇanā
၃၀. တတိယေ တပနီယာတိ ဣဓ စေဝ သမ္ပရာယေ စ တပန္တိ ဝိဗာဓေန္တိ ဝိဟေဌေန္တီတိ တပနီယာ။ တပနံ ဝာ ဒုက္ခံ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ အဘိသမ္ပရာယေ စ တသ္သ ဥပ္ပာဒနေန စေဝ အနုဗလပ္ပဒာနေန စ ဟိတာတိ တပနီယာ။ အထ ဝာ တပန္တိ တေနာတိ တပနံ, ပစ္ဆာနုတာပော, ဝိပ္ပဋိသာရောတိ အတ္ထော, တသ္သ ဟေတုဘာဝတော ဟိတာတိ တပနီယာ။ အကတကလ္ယာဏောတိ အကတံ ကလ္ယာဏံ ဘဒ္ဒကံ ပုညံ ဧတေနာတိ အကတကလ္ယာဏော။ သေသပဒဒ္ဝယံ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ ပုညဉ္ဟိ ပဝတ္တိဟိတတာယ အာယတိံသုခတာယ စ ဘဒ္ဒကဋ္ဌေန ကလ္ယာဏန္တိ စ ကုစ္ဆိတသလနာဒိအတ္ထေန ကုသလန္တိ စ ဒုက္ခဘီရူနံ သံသာရဘီရူနဉ္စ ရက္ခနဋ္ဌေန ဘီရုတ္တာဏန္တိ စ ဝုစ္စတိ။ ကတပာပောတိ ကတံ ဥပစိတံ ပာပံ ဧတေနာတိ ကတပာပော။ သေသပဒဒ္ဝယံ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ အကုသလကမ္မဉ္ဟိ လာမကဋ္ဌေန ပာပန္တိ စ အတ္တနော ပဝတ္တိက္ခဏေ ဝိပာကက္ခဏေ စ ဃောရသဘာဝတာယ လုဒ္ဒန္တိ စ ကိလေသေဟိ ဒူသိတဘာဝေန ကိဗ္ဗိသန္တိ စ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ ဘဂဝာ ‘‘ဒ္ဝေ ဓမ္မာ တပနီယာ’’တိ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနေန ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ အကတံ ကုသလံ ဓမ္မံ ကတဉ္စ အကုသလံ ဓမ္မံ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန နိဒ္ဒိသိ။ ဣဒာနိ တေသံ တပနီယဘာဝံ ဒသ္သေန္တော ‘‘သော အကတံ မေ ကလ္ယာဏန္တိပိ တပ္ပတိ, ကတံ မေ ပာပန္တိပိ တပ္ပတီ’’တိ အာဟ။ စိတ္တသန္တာသေန တပ္ပတိ အနုတပ္ပတိ အနုသောစတီတိ အတ္ထော။
30. Tatiye tapanīyāti idha ceva samparāye ca tapanti vibādhenti viheṭhentīti tapanīyā. Tapanaṃ vā dukkhaṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye ca tassa uppādanena ceva anubalappadānena ca hitāti tapanīyā. Atha vā tapanti tenāti tapanaṃ, pacchānutāpo, vippaṭisāroti attho, tassa hetubhāvato hitāti tapanīyā. Akatakalyāṇoti akataṃ kalyāṇaṃ bhaddakaṃ puññaṃ etenāti akatakalyāṇo. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Puññañhi pavattihitatāya āyatiṃsukhatāya ca bhaddakaṭṭhena kalyāṇanti ca kucchitasalanādiatthena kusalanti ca dukkhabhīrūnaṃ saṃsārabhīrūnañca rakkhanaṭṭhena bhīruttāṇanti ca vuccati. Katapāpoti kataṃ upacitaṃ pāpaṃ etenāti katapāpo. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Akusalakammañhi lāmakaṭṭhena pāpanti ca attano pavattikkhaṇe vipākakkhaṇe ca ghorasabhāvatāya luddanti ca kilesehi dūsitabhāvena kibbisanti ca vuccati. Iti bhagavā ‘‘dve dhammā tapanīyā’’ti dhammādhiṭṭhānena uddisitvā akataṃ kusalaṃ dhammaṃ katañca akusalaṃ dhammaṃ puggalādhiṭṭhānena niddisi. Idāni tesaṃ tapanīyabhāvaṃ dassento ‘‘so akataṃ me kalyāṇantipi tappati, kataṃ me pāpantipi tappatī’’ti āha. Cittasantāsena tappati anutappati anusocatīti attho.
ဂာထာသု ဒုဋ္ဌု စရိတံ, ကိလေသပူတိကတ္တာ ဝာ ဒုဋ္ဌံ စရိတန္တိ ဒုစ္စရိတံ။ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ, ကာယတော ဝာ ပဝတ္တံ ဒုစ္စရိတံ ကာယဒုစ္စရိတံ။ ဧဝံ ဝစီမနောဒုစ္စရိတာနိပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ ဣမာနိ စ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ ကမ္မပထပ္ပတ္တာနိ အဓိပ္ပေတာနီတိ ယံ န ကမ္မပထပ္ပတ္တံ အကုသလဇာတံ, တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ယဉ္စညံ ဒောသသဉ္ဟိတ’’န္တိ။ တသ္သတ္ထော – ယမ္ပိ စ အညံ ကမ္မပထဘာဝံ အပ္ပတ္တတ္တာ နိပ္ပရိယာယေန ကာယကမ္မာဒိသင္ခံ န လဘတိ, ရာဂာဒိကိလေသသံသဋ္ဌတ္တာ ဒောသသဟိတံ အကုသလံ တမ္ပိ ကတ္ဝာတိ အတ္ထော။ နိရယန္တိ နိရတိအတ္ထေန နိရသ္သာဒဋ္ဌေန ဝာ နိရယန္တိ လဒ္ဓနာမံ သဗ္ဗမ္ပိ ဒုဂ္ဂတိံ, အယသင္ခာတသုခပ္ပဋိက္ခေပေန ဝာ သဗ္ဗတ္ထ သုဂတိဒုဂ္ဂတီသု နိရယဒုက္ခံ။ သော တာဒိသော ပုဂ္ဂလော ဥပဂစ္ဆတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
Gāthāsu duṭṭhu caritaṃ, kilesapūtikattā vā duṭṭhaṃ caritanti duccaritaṃ. Kāyena duccaritaṃ, kāyato vā pavattaṃ duccaritaṃ kāyaduccaritaṃ. Evaṃ vacīmanoduccaritānipi daṭṭhabbāni. Imāni ca kāyaduccaritādīni kammapathappattāni adhippetānīti yaṃ na kammapathappattaṃ akusalajātaṃ, taṃ sandhāyāha ‘‘yañcaññaṃ dosasañhita’’nti. Tassattho – yampi ca aññaṃ kammapathabhāvaṃ appattattā nippariyāyena kāyakammādisaṅkhaṃ na labhati, rāgādikilesasaṃsaṭṭhattā dosasahitaṃ akusalaṃ tampi katvāti attho. Nirayanti niratiatthena nirassādaṭṭhena vā nirayanti laddhanāmaṃ sabbampi duggatiṃ, ayasaṅkhātasukhappaṭikkhepena vā sabbattha sugatiduggatīsu nirayadukkhaṃ. So tādiso puggalo upagacchatīti evamettha attho daṭṭhabbo.
ဧတ္ထ စ ကာယဒုစ္စရိတသ္သ တပနီယဘာဝေ နန္ဒော ယက္ခော နန္ဒော မာဏဝကော နန္ဒော ဂောဃာတကော ဒ္ဝေ ဘာတိကာတိ ဧတေသံ ဝတ္ထူနိ ကထေတဗ္ဗာနိ။ တေ ကိရ ဂာဝိံ ဝဓိတ္ဝာ မံသံ ဒ္ဝေ ကောဋ္ဌာသေ အကံသု။ တတော ကနိဋ္ဌော ဇေဋ္ဌံ အာဟ – ‘‘မယ္ဟံ ဒာရကာ ဗဟူ, ဣမာနိ မေ အန္တာနိ ဒေဟီ’’တိ။ အထ နံ ဇေဋ္ဌော – ‘‘သဗ္ဗံ မံသံ ဒ္ဝေဓာ ဝိဘတ္တံ, ပုန ကိမဂ္ဂဟေသီ’’တိ ပဟရိတ္ဝာ ဇီဝိတက္ခယံ ပာပေသိ။ နိဝတ္တိတ္ဝာ စ နံ ဩလောကေန္တော မတံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဘာရိယံ ဝတ မယာ ကတံ, သ္ဝာဟံ အကာရဏေနေဝ နံ မာရေသိ’’န္တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။ အထသ္သ ဗလဝဝိပ္ပဋိသာရော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော ဌိတဋ္ဌာနေပိ နိသိန္နဋ္ဌာနေပိ တဒေဝ ကမ္မံ အာဝဇ္ဇေတိ, စိတ္တသ္သာဒံ န လဘတိ, အသိတပီတခာယိတမ္ပိသ္သ သရီရေ ဩဇံ န ဖရတိ, အဋ္ဌိစမ္မမတ္တမေဝ အဟောသိ။ အထ နံ ဧကော ထေရော ပုစ္ဆိ ‘‘ဥပာသက, တ္ဝံ အတိဝိယ ကိသော အဋ္ဌိစမ္မမတ္တော ဇာတော, ကီဒိသော တေ ရောဂော, ဥဒာဟု အတ္ထိ ကိဉ္စိ တပနီယံ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ? သော ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ သဗ္ဗံ အာရောစေသိ။ အထသ္သ သော ‘‘ဘာရိယံ တေ, ဥပာသက, ကမ္မံ ကတံ, အနပရာဓဋ္ဌာနေ အပရဒ္ဓ’’န္တိ အာဟ။ သော တေနေဝ ကမ္မုနာ ကာလံ ကတ္ဝာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဝစီဒုစ္စရိတသ္သ ပန သုပ္ပဗုဒ္ဓသက္ကကောကာလိကစိဉ္စမာဏဝိကာဒီနံ ဝတ္ထူနိ ကထေတဗ္ဗာနိ, မနောဒုစ္စရိတသ္သ ဥက္ကလဇယဘညာဒီနံ။
Ettha ca kāyaduccaritassa tapanīyabhāve nando yakkho nando māṇavako nando goghātako dve bhātikāti etesaṃ vatthūni kathetabbāni. Te kira gāviṃ vadhitvā maṃsaṃ dve koṭṭhāse akaṃsu. Tato kaniṭṭho jeṭṭhaṃ āha – ‘‘mayhaṃ dārakā bahū, imāni me antāni dehī’’ti. Atha naṃ jeṭṭho – ‘‘sabbaṃ maṃsaṃ dvedhā vibhattaṃ, puna kimaggahesī’’ti paharitvā jīvitakkhayaṃ pāpesi. Nivattitvā ca naṃ olokento mataṃ disvā ‘‘bhāriyaṃ vata mayā kataṃ, svāhaṃ akāraṇeneva naṃ māresi’’nti cittaṃ uppādesi. Athassa balavavippaṭisāro uppajji. So ṭhitaṭṭhānepi nisinnaṭṭhānepi tadeva kammaṃ āvajjeti, cittassādaṃ na labhati, asitapītakhāyitampissa sarīre ojaṃ na pharati, aṭṭhicammamattameva ahosi. Atha naṃ eko thero pucchi ‘‘upāsaka, tvaṃ ativiya kiso aṭṭhicammamatto jāto, kīdiso te rogo, udāhu atthi kiñci tapanīyaṃ kammaṃ kata’’nti? So ‘‘āma, bhante’’ti sabbaṃ ārocesi. Athassa so ‘‘bhāriyaṃ te, upāsaka, kammaṃ kataṃ, anaparādhaṭṭhāne aparaddha’’nti āha. So teneva kammunā kālaṃ katvā niraye nibbatti. Vacīduccaritassa pana suppabuddhasakkakokālikaciñcamāṇavikādīnaṃ vatthūni kathetabbāni, manoduccaritassa ukkalajayabhaññādīnaṃ.
တတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၃. တပနီယသုတ္တံ • 3. Tapanīyasuttaṃ
