Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੪. ਮਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤਂ
4. Mārasaṃyuttaṃ
੧. ਪਠਮવਗ੍ਗੋ
1. Paṭhamavaggo
੧. ਤਪੋਕਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Tapokammasuttavaṇṇanā
੧੩੭. ਉਰੁવੇਲਾਯ ਸਮੀਪੇ ਗਾਮੋ ਉਰੁવੇਲਗਾਮੋ, ਤਂ ਉਰੁવੇਲਗਾਮਂ ਅਭਿਮੁਖਭਾવੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਚ ਭਗવਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ વਸ੍ਸੇਸੁ ਆਦਿਤੋ ਪਨ੍ਨਰਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਪਠਮਬੋਧਿ, ਇਧ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸਤ੍ਤਾਹਸ੍ਮਿਂ ਯੇવਾ’’ਤਿ। ਅਸੁਖਭਾવੇਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰੋ, ਸੋ ਏવ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗવਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾ। ਤਾਯ ਮੁਤ੍ਤੋ વਤਮ੍ਹੀਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕਸ੍ਮਾ ਤਂ ਲੋਕਨਾਥੋ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਤਿ? ਕਮ੍ਮਪੀਲ਼ਿਤવਸੇਨ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੩੯.੯੨-੯੪) –
137. Uruvelāya samīpe gāmo uruvelagāmo, taṃ uruvelagāmaṃ abhimukhabhāvena sammadeva sabbadhamme bujjhatīti abhisambodhi, sabbaññutaññāṇaṃ, tena samannāgatattā ca bhagavā abhisambuddhoti vuccati. Tassa pañcacattālīsāya vassesu ādito pannarasa vassāni paṭhamabodhi, idha pana sattāhabbhantarameva adhippetanti āha ‘‘abhisambuddho hutvā antosattāhasmiṃ yevā’’ti. Asukhabhāvena aññehi kātuṃ asakkuṇeyyattā dukkaraṃ karotīti dukkarakāro, so eva itthiliṅgavasena dukkarakārikā. Tāya mutto vatamhīti cintesi. Yadi evaṃ kasmā taṃ lokanātho chabbassāni samanuyuñjati? Kammapīḷitavasena. Vuttañhetaṃ apadāne (apa. thera 1.39.92-94) –
‘‘ਅવਚਾਹਂ ਜੋਤਿਪਾਲੋ, ਸੁਗਤਂ ਕਸ੍ਸਪਂ ਤਦਾ।
‘‘Avacāhaṃ jotipālo, sugataṃ kassapaṃ tadā;
ਕੁਤੋ ਨੁ ਬੋਧਿ ਮੁਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਬੋਧਿ ਪਰਮਦੁਲ੍ਲਭਾ॥
Kuto nu bodhi muṇḍassa, bodhi paramadullabhā.
‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇਨ, ਅਚਰਿਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਬਹੁਂ।
‘‘Tena kammavipākena, acariṃ dukkaraṃ bahuṃ;
ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨੁਰੁવੇਲਾਯਂ, ਤਤੋ ਬੋਧਿਮਪਾਪੁਣਿਂ॥
Chabbassānuruvelāyaṃ, tato bodhimapāpuṇiṃ.
‘‘ਨਾਹਂ ਏਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ, ਪਾਪੁਣਿਂ ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Nāhaṃ etena maggena, pāpuṇiṃ bodhimuttamaṃ;
ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗੇਨ ਗવੇਸਿਸ੍ਸਂ, ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮੇਨ વਾਰਿਤੋ’’ਤਿ॥
Kummaggena gavesissaṃ, pubbakammena vārito’’ti.
ਮਾਰੇਤੀਤਿ વਿਬਾਧੇਤਿ। વਿਪਤ੍ਤਿਆਦਿਸਂਯੋਜਨਞ੍ਹਿ ਸਾਧੂਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਮਰਣਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿવੇਧਮਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਪਾਪਤਰਤ੍ਤਾ ਪਾਪਤਮੋਤਿ ਪਾਪਿਮਾ। ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਪਾਪਤਮਤਾ ਪਾਪવੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਪੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਅਧਿਪਤੀਤਿ ਕਾਮਾਧਿਪਤਿ। ਅਪ੍ਪਹੀਨਕਾਮਰਾਗੇ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸੇ વਤ੍ਤੇਤੀਤਿ વਸવਤ੍ਤੀ। ਤੇਸਂਯੇવ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਕੋ। વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਨਮੁਚਿ। ਮਤ੍ਤਾਨਂ ਪਮਤ੍ਤਾਨਂ ਬਨ੍ਧੂਤਿ ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁ।
Māretīti vibādheti. Vipattiādisaṃyojanañhi sādhūnaṃ paramatthato maraṇaṃ saccapaṭivedhamāraṇattā, pāpatarattā pāpatamoti pāpimā. Sā cassa pāpatamatā pāpavuttitāyāti āha ‘‘pāpeniyutto’’ti. Adhipatīti kāmādhipati. Appahīnakāmarāge attano vase vattetīti vasavattī. Tesaṃyeva kusalakammānaṃ antaṃ karotīti antako. Vaṭṭadukkhato aparimuttapaccayattā namuci. Mattānaṃ pamattānaṃ bandhūti pamattabandhu.
ਤਪੋਕਮ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਤੋ। ਅਪਰਦ੍ਧੋਤਿ વਿਰਜ੍ਝਸਿ। ‘‘ਅਪਰਾਧੋ’’ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋਯੇવ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਯਕਿਲਮਥਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਮਰਤ੍ਥਾਯ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਚ ਕਮ੍ਮવਾਦੀਹਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਦੇવਤ੍ਥਾਯ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਮਰਭਾવਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ਸਬ੍ਬਂ ਤਪਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਂ। ਅਤ੍ਥਾવਹਂ ਨ ਭવਤਿ ਬੋਧਿਯਾ ਅਨੁਪਾਯਤ੍ਤਾ। ਕਿਞ੍ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਫਿਯਾਰਿਤ੍ਤਂવ ਧਮ੍ਮਨੀਤਿ ਧਮ੍ਮਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਣ੍ਣੁ, ਸੋ ਇਧ ‘‘ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਨਿ વਣ੍ਣੁਪਦੇਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਰਞ੍ਞੇ’’ਤਿ। ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਫਿਯਾਹਿ ਆਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ ਚੇવ ਅਰਿਤ੍ਤੇਹਿ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯ ਚ।
Tapokammāti attakilamathānuyogato. Aparaddhoti virajjhasi. ‘‘Aparādho’’tipi atthi, soyeva attho. Kāyakilamathaṃ anuyuñjanto yebhuyyena amaratthāya anuyuñjati, so ca kammavādīhi anuyuñjiyamāno devatthāya siyāti āha ‘‘amarabhāvatthāyā’’ti. Sabbaṃ tapanti sabbaṃ attaparitāpanaṃ. Atthāvahaṃ na bhavati bodhiyā anupāyattā. Kiñcassāti kiñci siyāti attho. Phiyārittaṃva dhammanīti dhammaṃ vuccati vaṇṇu, so idha ‘‘dhamma’’nti vutto, dhammani vaṇṇupadeseti attho. Tenāha ‘‘araññe’’ti. Ubhosu passesu phiyāhi ākaḍḍheyya ceva arittehi uppīḷeyya ca.
ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀવਾ ਗਹਿਤਾ ਮਗ੍ਗਸੀਲਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਸਮਾਧਿਨੋ ਹਿ ਗਹਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਸਤਿਸਮਾਧਯੋ ਗਹਿਤਾ ਉਪਕਾਰਭਾવਤੋ। ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਬੋਧੋ। ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ਕਥਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯ ਭਾવੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤੇਨ ਯਥਾ ਯਾਗੁਪਚਨਾਰਮ੍ਭੋ ਯਾવਦੇવ ਯਾਗੁਅਤ੍ਥੋ, ਏવਂ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਰਮ੍ਭੋ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਆਰਮ੍ਭੋਤਿ ਚ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਯ ਬਨ੍ਧਾਪਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ, ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਸਮ੍ਬੋਧਾਯ, ਏવਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ‘ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਪਰਮਸੁਦ੍ਧਿ’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਬੋਧਾਯਾਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾਪਿ ਬੋਧਿਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ’’ਤਿ। ਨਿਹਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਭਾવਂ ਪਾਪਿਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਰਾਜਿਤੋ’’ਤਿ।
Sammāvācākammantājīvā gahitā maggasīlassa adhippetattā. Samādhino hi gahaṇena sammāvāyāmasatisamādhayo gahitā upakārabhāvato. Paññāyāti etthāpi eseva nayo. Bujjhati etenāti bodho. Maggoti āha ‘‘bodhāyāti maggatthāyā’’ti. Kathaṃ pana maggaṃ maggatthāya bhāvetīti āha ‘‘yathā hī’’tiādi. Tena yathā yāgupacanārambho yāvadeva yāguattho, evaṃ maggabhāvanārambho maggādhigamatthāyāti dasseti. Ārambhoti ca ariyamaggabhāvanāya bandhāpanaṃ daṭṭhabbaṃ. Keci pana ‘‘magganti ariyamaggaṃ, bodhāyāti arahattasambodhāya, evañca katvā ‘pattosmi paramasuddhi’nti idampi vacanaṃ samatthita’’nti vadanti, apare pana ‘‘sabbaññutaññāṇasambodhāyāti. So hi sabbasmāpi bodhito uttaritaro’’ti. Nihato nibbisevanabhāvaṃ pāpito. Tenāha ‘‘parājito’’ti.
ਤਪੋਕਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tapokammasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਤਪੋਕਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Tapokammasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਤਪੋਕਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Tapokammasuttavaṇṇanā