Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi

    १८६. तस्सुद्दानं

    186. Tassuddānaṃ

    सारदिके विकालेपि, वसं मूले पिट्ठेहि च।

    Sāradike vikālepi, vasaṃ mūle piṭṭhehi ca;

    कसावेहि पण्णं फलं, जतु लोणं छकणञ्‍च॥

    Kasāvehi paṇṇaṃ phalaṃ, jatu loṇaṃ chakaṇañca.

    चुण्णं चालिनि मंसञ्‍च, अञ्‍जनं उपपिसनी 1

    Cuṇṇaṃ cālini maṃsañca, añjanaṃ upapisanī 2;

    अञ्‍जनी उच्‍चापारुता, सलाका सलाकठानिं 3

    Añjanī uccāpārutā, salākā salākaṭhāniṃ 4.

    थविकंसबद्धकं सुत्तं, मुद्धनितेलनत्थु च।

    Thavikaṃsabaddhakaṃ suttaṃ, muddhanitelanatthu ca;

    नत्थुकरणी धूमञ्‍च, नेत्तञ्‍चापिधनत्थवि॥

    Natthukaraṇī dhūmañca, nettañcāpidhanatthavi.

    तेलपाकेसु मज्‍जञ्‍च, अतिक्खित्तं अब्भञ्‍जनं।

    Telapākesu majjañca, atikkhittaṃ abbhañjanaṃ;

    तुम्बं सेदं सम्भारञ्‍च, महा भङ्गोदकं तथा॥

    Tumbaṃ sedaṃ sambhārañca, mahā bhaṅgodakaṃ tathā.

    दककोट्ठं लोहितञ्‍च, विसाणं पादब्भञ्‍जनं।

    Dakakoṭṭhaṃ lohitañca, visāṇaṃ pādabbhañjanaṃ;

    पज्‍जं सत्थं कसावञ्‍च, तिलकक्‍कं कबळिकं॥

    Pajjaṃ satthaṃ kasāvañca, tilakakkaṃ kabaḷikaṃ.

    चोळं सासपकुट्टञ्‍च, धूम सक्खरिकाय च।

    Coḷaṃ sāsapakuṭṭañca, dhūma sakkharikāya ca;

    वणतेलं विकासिकं, विकटञ्‍च पटिग्गहं॥

    Vaṇatelaṃ vikāsikaṃ, vikaṭañca paṭiggahaṃ.

    गूथं करोन्तो लोळिञ्‍च, खारं मुत्तहरीतकं।

    Gūthaṃ karonto loḷiñca, khāraṃ muttaharītakaṃ;

    गन्धा विरेचनञ्‍चेव, अच्छाकटं कटाकटं॥

    Gandhā virecanañceva, acchākaṭaṃ kaṭākaṭaṃ.

    पटिच्छादनि पब्भारा, आराम सत्ताहेन च।

    Paṭicchādani pabbhārā, ārāma sattāhena ca;

    गुळं मुग्गं सोवीरञ्‍च, सामंपाका पुनापचे॥

    Guḷaṃ muggaṃ sovīrañca, sāmaṃpākā punāpace.

    पुनानुञ्‍ञासि दुब्भिक्खे, फलञ्‍च तिलखादनी।

    Punānuññāsi dubbhikkhe, phalañca tilakhādanī;

    पुरेभत्तं कायडाहो, निब्बत्तञ्‍च भगन्दलं॥

    Purebhattaṃ kāyaḍāho, nibbattañca bhagandalaṃ.

    वत्थिकम्मञ्‍च सुप्पिञ्‍च, मनुस्समंसमेव च।

    Vatthikammañca suppiñca, manussamaṃsameva ca;

    हत्थिअस्सा सुनखो च, अहि सीहञ्‍च दीपिकं 5

    Hatthiassā sunakho ca, ahi sīhañca dīpikaṃ 6.

    अच्छतरच्छमंसञ्‍च, पटिपाटि च यागु च।

    Acchataracchamaṃsañca, paṭipāṭi ca yāgu ca;

    तरुणं अञ्‍ञत्र गुळं, सुनिधावसथागारं॥

    Taruṇaṃ aññatra guḷaṃ, sunidhāvasathāgāraṃ.

    गङ्गा कोटिसच्‍चकथा, अम्बपाली च लिच्छवी।

    Gaṅgā koṭisaccakathā, ambapālī ca licchavī;

    उद्दिस्स कतं सुभिक्खं, पुनदेव पटिक्खिपि॥

    Uddissa kataṃ subhikkhaṃ, punadeva paṭikkhipi.

    मेघो यसो मेण्डको, च गोरसं पाथेय्यकेन च।

    Megho yaso meṇḍako, ca gorasaṃ pātheyyakena ca;

    केणि अम्बो जम्बु चोच, मोचमधुमुद्दिकसालुकं॥

    Keṇi ambo jambu coca, mocamadhumuddikasālukaṃ.

    फारुसका डाकपिट्ठं, आतुमायं नहापितो।

    Phārusakā ḍākapiṭṭhaṃ, ātumāyaṃ nahāpito;

    सावत्थियं फलं बीजं, किस्मिं ठाने च कालिकेति॥

    Sāvatthiyaṃ phalaṃ bījaṃ, kismiṃ ṭhāne ca kāliketi.

    इमम्हि खन्धके वत्थू एकसतं छवत्थु।

    Imamhi khandhake vatthū ekasataṃ chavatthu.

    भेसज्‍जक्खन्धको निट्ठितो।

    Bhesajjakkhandhako niṭṭhito.







    Footnotes:
    1. उपपिं सनी (सी॰), उपपिं सनं (स्या॰)
    2. upapiṃ sanī (sī.), upapiṃ sanaṃ (syā.)
    3. सलाकोधनी (सी॰ स्या॰)
    4. salākodhanī (sī. syā.)
    5. हत्थिअस्ससुनखाहि, सीहब्यग्घञ्‍च दीपिकं (सी॰)
    6. hatthiassasunakhāhi, sīhabyagghañca dīpikaṃ (sī.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact