| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya |
੩. ਤਤਿਯਅਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ
3. Tatiyaadhammasuttaṃ
੧੧੫. ‘‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚ; ਅਨਤ੍ਥੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚ। ਅਧਮ੍ਮਞ੍ਚ વਿਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਅਨਤ੍ਥਞ੍ਚ વਿਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਯਥਾ ਧਮ੍ਮੋ ਯਥਾ ਅਤ੍ਥੋ ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਸੁਗਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ।
115. ‘‘Adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’’nti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚ; ਅਨਤ੍ਥੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚ । ਅਧਮ੍ਮਞ੍ਚ વਿਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਅਨਤ੍ਥਞ੍ਚ વਿਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਯਥਾ ਧਮ੍ਮੋ ਯਥਾ ਅਤ੍ਥੋ ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ। ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca . Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’nti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti?
ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ। ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ 1। ਯਥਾ ਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ।
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāma 2. Yathā no āyasmā ānando byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ –
Atha kho te bhikkhū yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ –
‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ…ਪੇ॰… ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Idaṃ kho no, āvuso ānanda, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca…pe… tathā paṭipajjitabba’nti.
‘‘ਤੇਸਂ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ…ਪੇ॰… ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ?
‘‘Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – adhammo ca…pe… tathā paṭipajjitabbanti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti?
‘‘ਤੇਸਂ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ। ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ। ਯਥਾ ਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। વਿਭਜਤੁ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ’’ਤਿ।
‘‘Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no āyasmā ānando byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’ti. Vibhajatu āyasmā ānando’’ti.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਆવੁਸੋ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਾਰਤ੍ਥਿਕੋ ਸਾਰਗવੇਸੀ ਸਾਰਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਸਾਰવਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇવ ਮੂਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਖਨ੍ਧਂ ਸਾਖਾਪਲਾਸੇ ਸਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਤਿਸਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਥ। ਸੋ ਹਾવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ ਞਾਣਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ વਤ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਤਥਾਗਤੋ। ਸੋ ਚੇવ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਅਹੋਸਿ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ। ਯਥਾ વੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ।
‘‘Seyyathāpi , āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya; evaṃsampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha. So hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ tumhe bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
‘‘ਅਦ੍ਧਾવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਗવਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ ਞਾਣਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ વਤ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਤਥਾਗਤੋ। ਸੋ ਚੇવ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਅਹੋਸਿ ਯਂ ਮਯਂ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ, ਯਥਾ ਨੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਮ। ਅਪਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ। ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਿਤੁਂ। વਿਭਜਤਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ।
‘‘Addhāvuso ānanda, bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ mayaṃ bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyāma, yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā ānando agaruṃ katvā’’ti.
‘‘ਤੇਨਹਾવੁਸੋ, ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘Tenahāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paccassosuṃ. Athāyasmā ānando etadavoca –
‘‘ਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚ; ਅਨਤ੍ਥੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚ। ਅਧਮ੍ਮਞ੍ਚ વਿਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਅਨਤ੍ਥਞ੍ਚ વਿਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਯਥਾ ਧਮ੍ਮੋ ਯਥਾ ਅਤ੍ਥੋ ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’nti.
ਕਤਮੋ ਚਾવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ, ਕਤਮੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋ, ਕਤਮੋ ਚ ਅਨਤ੍ਥੋ, ਕਤਮੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋ?
Katamo cāvuso, adhammo, katamo ca dhammo, katamo ca anattho, katamo ca attho?
‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਧਮ੍ਮੋ; ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਅਨਤ੍ਥੋ; ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਅਤ੍ਥੋ।
‘‘Micchādiṭṭhi, āvuso, adhammo; sammādiṭṭhi dhammo; ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਧਮ੍ਮੋ… ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਧਮ੍ਮੋ … ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੋ… ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਧਮ੍ਮੋ… ਮਿਚ੍ਛਾવਾਯਾਮੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਧਮ੍ਮੋ… ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਧਮ੍ਮੋ… ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਧਮ੍ਮੋ… ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮੋ…।
‘‘Micchāsaṅkappo, āvuso, adhammo; sammāsaṅkappo dhammo… micchāvācā, āvuso, adhammo; sammāvācā dhammo … micchākammanto, āvuso, adhammo; sammākammanto dhammo… micchāājīvo, āvuso, adhammo; sammāājīvo dhammo… micchāvāyāmo, āvuso, adhammo; sammāvāyāmo dhammo… micchāsati, āvuso, adhammo; sammāsati dhammo… micchāsamādhi, āvuso, adhammo; sammāsamādhi dhammo… micchāñāṇaṃ, āvuso, adhammo; sammāñāṇaṃ dhammo….
ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ; ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮੋ; ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਅਨਤ੍ਥੋ; ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਅਤ੍ਥੋ।
Micchāvimutti, āvuso, adhammo; sammāvimutti dhammo; ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚ…ਪੇ॰… ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ। ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਚ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ। ਯਥਾ વੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ 3 ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ।
‘‘Ayaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca…pe… tathā paṭipajjitabba’nti, imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe, āvuso, bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā byākaroti 4 tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ –
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘ਯਂ ਖੋ ਨੋ ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ॰… ਤਥਾ ਪਟਿਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Yaṃ kho no bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭijjitabba’nti.
‘‘ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ॰… ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ?
‘‘Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabbanti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti?
‘‘ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ। ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ। ਯਥਾ ਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ।
‘‘Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no āyasmā ānando byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’ti.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹਾ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ। ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਇਮੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁવਿਭਤ੍ਤੋ’’ਤਿ 5।
‘‘Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimhā; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ apucchimhā. Tesaṃ no, bhante, āyasmatā ānandena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho suvibhatto’’ti 6.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਤਤਿਯਅਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Tatiyaadhammasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੧-੪. ਪਠਮਅਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • 1-4. Paṭhamaadhammasuttādivaṇṇanā
