| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๙. ตติยอนาคตภยสุตฺตวณฺณนา
9. Tatiyaanāgatabhayasuttavaṇṇanā
๗๙. นวเม ปาฬิคมฺภีราติ (สํ. นิ. ฎี. ๒.๒.๒๒๙) ปาฬิวเสน คมฺภีรา อคาธา ทุโกฺขคาหา สลฺลสุตฺตสทิสาฯ สลฺลสุตฺตญฺหิ (สุ. นิ. ๕๗๙) ‘‘อนิมิตฺตมนญฺญาต’’นฺติอาทินา ปาฬิวเสน คมฺภีรํ, น อตฺถคมฺภีรํฯ ตถา หิ ตตฺถ ตา ตา คาถา ทุวิเญฺญยฺยรูปา ติฎฺฐนฺติฯ ทุวิเญฺญยฺยญฺหิ ญาเณน ทุโกฺขคาหนฺติ กตฺวา ‘‘คมฺภีร’’นฺติ วุจฺจติฯ ปุพฺพาปรํเปตฺถ กาสญฺจิ คาถานํ ทุวิเญฺญยฺยตาย ทุโกฺขคาหเมว, ตสฺมา ปาฬิวเสน คมฺภีรํฯ อตฺถคมฺภีราติ อตฺถวเสน คมฺภีรา มหาเวทลฺลสุตฺตสทิสา, มหาเวทลฺลสุตฺตสฺส (ม. นิ. ๑.๔๔๙ อาทโย) อตฺถวเสน คมฺภีรตา ปากฎาเยวฯ โลกํ อุตฺตรตีติ โลกุตฺตโร, โส อตฺถภูโต เอเตสํ อตฺถีติ โลกุตฺตราฯ เตนาห – ‘‘โลกุตฺตรธมฺมทีปกา’’ติฯ สุญฺญตาปฎิสํยุตฺตาติ สตฺตสุญฺญธมฺมปฺปกาสกา ฯ เตนาห ‘‘ขนฺธธาตุอายตนปจฺจยาการปฺปฎิสํยุตฺตา’’ติฯ อุคฺคเหตพฺพํ ปริยาปุณิตพฺพนฺติ จ ลิงฺควจนวิปลฺลาเสน วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อุคฺคเหตเพฺพ เจว วฬเญฺชตเพฺพ จา’’ติฯ กวิโน กมฺมํ กวิตาฯ ยสฺส ปน ยํ กมฺมํ, ตํ เตน กตนฺติ วุจฺจตีติ อาห ‘‘กวิตาติ กวีหิ กตา’’ติฯ กาเวยฺยนฺติ กพฺยํ, กพฺยนฺติ จ กวินา วุตฺตนฺติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘ตเสฺสว เววจน’’นฺติฯ จิตฺตกฺขราติ จิตฺราการอกฺขราฯ อิตรํ ตเสฺสว เววจนํฯ สาสนโต พหิทฺธา ฐิตาติ น สาสนาวจราฯ พาหิรกสาวเกหีติ ‘‘พุทฺธา’’ติ อปฺปญฺญาตานํ เยสํ เกสญฺจิ สาวเกหิฯ สุสฺสูสิสฺสนฺตีติ อกฺขรจิตฺตตาย เจว สรสมฺปตฺติยา จ อตฺตมนา หุตฺวา สามเณรทหรภิกฺขุมาตุคามมหาคหปติกาทโย ‘‘เอส ธมฺมกถิโก’’ติ สนฺนิปติตฺวา โสตุกามา ภวิสฺสนฺติฯ
79. Navame pāḷigambhīrāti (saṃ. ni. ṭī. 2.2.229) pāḷivasena gambhīrā agādhā dukkhogāhā sallasuttasadisā. Sallasuttañhi (su. ni. 579) ‘‘animittamanaññāta’’ntiādinā pāḷivasena gambhīraṃ, na atthagambhīraṃ. Tathā hi tattha tā tā gāthā duviññeyyarūpā tiṭṭhanti. Duviññeyyañhi ñāṇena dukkhogāhanti katvā ‘‘gambhīra’’nti vuccati. Pubbāparaṃpettha kāsañci gāthānaṃ duviññeyyatāya dukkhogāhameva, tasmā pāḷivasena gambhīraṃ. Atthagambhīrāti atthavasena gambhīrā mahāvedallasuttasadisā, mahāvedallasuttassa (ma. ni. 1.449 ādayo) atthavasena gambhīratā pākaṭāyeva. Lokaṃ uttaratīti lokuttaro, so atthabhūto etesaṃ atthīti lokuttarā. Tenāha – ‘‘lokuttaradhammadīpakā’’ti. Suññatāpaṭisaṃyuttāti sattasuññadhammappakāsakā . Tenāha ‘‘khandhadhātuāyatanapaccayākārappaṭisaṃyuttā’’ti. Uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbanti ca liṅgavacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘uggahetabbe ceva vaḷañjetabbe cā’’ti. Kavino kammaṃ kavitā. Yassa pana yaṃ kammaṃ, taṃ tena katanti vuccatīti āha ‘‘kavitāti kavīhi katā’’ti. Kāveyyanti kabyaṃ, kabyanti ca kavinā vuttanti attho. Tenāha ‘‘tasseva vevacana’’nti. Cittakkharāti citrākāraakkharā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Sāsanato bahiddhā ṭhitāti na sāsanāvacarā. Bāhirakasāvakehīti ‘‘buddhā’’ti appaññātānaṃ yesaṃ kesañci sāvakehi. Sussūsissantīti akkharacittatāya ceva sarasampattiyā ca attamanā hutvā sāmaṇeradaharabhikkhumātugāmamahāgahapatikādayo ‘‘esa dhammakathiko’’ti sannipatitvā sotukāmā bhavissanti.
ตติยอนาคตภยสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tatiyaanāgatabhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๙. ตติยอนาคตภยสุตฺตํ • 9. Tatiyaanāgatabhayasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๙. ตติยอนาคตภยสุตฺตวณฺณนา • 9. Tatiyaanāgatabhayasuttavaṇṇanā
