| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मसङ्गणी-मूलटीका • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ततियचित्तवण्णना
Tatiyacittavaṇṇanā
४००. इध मानेन सद्धिं पञ्च अपण्णकङ्गानीति अविरज्झनकङ्गानि उप्पत्तिअरहङ्गानि होन्तीति अत्थो दट्ठब्बो। मानस्स अनियतत्ता न नियतयेवापनकाति । पट्ठाने हि ‘‘संयोजनं धम्मं पटिच्च संयोजनो धम्मो उप्पज्जति हेतुपच्चया’’ति (पट्ठा॰ ३.४.१) एत्थ ‘‘चतुक्खत्तुं कामरागेन तिक्खत्तुं पटिघेन च मानो विचिकिच्छा भवरागो तयोपेते सकदागामिनो संयोजनानं संयोजनेहि दसविधा योजना’’ति दस्सिताय दसविधाय योजनाय ‘‘कामरागसंयोजनं पटिच्च मानसंयोजनं अविज्जासंयोजन’’न्ति वत्वा ‘‘कामरागसंयोजनं पटिच्च अविज्जासंयोजन’’न्ति ‘‘मानसंयोजनं पटिच्च भवरागसंयोजनं अविज्जासंयोजन’’न्ति च वत्वा ‘‘भवरागसंयोजनं पटिच्च अविज्जासंयोजन’’न्ति वुत्ताहि योजनाहि मानस्स अनियतभावो पकासितो, तथा किलेसदुकेपि। इध च वक्खति ‘‘दसविधा संयोजनानं योजना, तथा दसविधा किलेसान’’न्ति च। उन्नमनवसेनेव सम्पग्गहरसो , न वीरियं विय तंतंकिच्चसाधने अब्भुस्साहनवसेन। ओमानस्सपि अत्तानं अवंकत्वा गहणं सम्पग्गहोति दट्ठब्बो।
400. Idha mānena saddhiṃ pañca apaṇṇakaṅgānīti avirajjhanakaṅgāni uppattiarahaṅgāni hontīti attho daṭṭhabbo. Mānassa aniyatattā na niyatayevāpanakāti . Paṭṭhāne hi ‘‘saṃyojanaṃ dhammaṃ paṭicca saṃyojano dhammo uppajjati hetupaccayā’’ti (paṭṭhā. 3.4.1) ettha ‘‘catukkhattuṃ kāmarāgena tikkhattuṃ paṭighena ca māno vicikicchā bhavarāgo tayopete sakadāgāmino saṃyojanānaṃ saṃyojanehi dasavidhā yojanā’’ti dassitāya dasavidhāya yojanāya ‘‘kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭicca mānasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojana’’nti vatvā ‘‘kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭicca avijjāsaṃyojana’’nti ‘‘mānasaṃyojanaṃ paṭicca bhavarāgasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojana’’nti ca vatvā ‘‘bhavarāgasaṃyojanaṃ paṭicca avijjāsaṃyojana’’nti vuttāhi yojanāhi mānassa aniyatabhāvo pakāsito, tathā kilesadukepi. Idha ca vakkhati ‘‘dasavidhā saṃyojanānaṃ yojanā, tathā dasavidhā kilesāna’’nti ca. Unnamanavaseneva sampaggaharaso, na vīriyaṃ viya taṃtaṃkiccasādhane abbhussāhanavasena. Omānassapi attānaṃ avaṃkatvā gahaṇaṃ sampaggahoti daṭṭhabbo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / धम्मसङ्गणीपाळि • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / द्वादस अकुसलानि • Dvādasa akusalāni
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / अभिधम्मपिटक (अट्ठकथा) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / धम्मसङ्गणि-अट्ठकथा • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ततियचित्तं • Tatiyacittaṃ
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / धम्मसङ्गणी-अनुटीका • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ततियचित्तवण्णना • Tatiyacittavaṇṇanā
