Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
తతియచిత్తవణ్ణనా
Tatiyacittavaṇṇanā
౪౦౦. ఇధ మానేన సద్ధిం పఞ్చ అపణ్ణకఙ్గానీతి అవిరజ్ఝనకఙ్గాని ఉప్పత్తిఅరహఙ్గాని హోన్తీతి అత్థో దట్ఠబ్బో. మానస్స అనియతత్తా న నియతయేవాపనకాతి . పట్ఠానే హి ‘‘సంయోజనం ధమ్మం పటిచ్చ సంయోజనో ధమ్మో ఉప్పజ్జతి హేతుపచ్చయా’’తి (పట్ఠా॰ ౩.౪.౧) ఏత్థ ‘‘చతుక్ఖత్తుం కామరాగేన తిక్ఖత్తుం పటిఘేన చ మానో విచికిచ్ఛా భవరాగో తయోపేతే సకదాగామినో సంయోజనానం సంయోజనేహి దసవిధా యోజనా’’తి దస్సితాయ దసవిధాయ యోజనాయ ‘‘కామరాగసంయోజనం పటిచ్చ మానసంయోజనం అవిజ్జాసంయోజన’’న్తి వత్వా ‘‘కామరాగసంయోజనం పటిచ్చ అవిజ్జాసంయోజన’’న్తి ‘‘మానసంయోజనం పటిచ్చ భవరాగసంయోజనం అవిజ్జాసంయోజన’’న్తి చ వత్వా ‘‘భవరాగసంయోజనం పటిచ్చ అవిజ్జాసంయోజన’’న్తి వుత్తాహి యోజనాహి మానస్స అనియతభావో పకాసితో, తథా కిలేసదుకేపి. ఇధ చ వక్ఖతి ‘‘దసవిధా సంయోజనానం యోజనా, తథా దసవిధా కిలేసాన’’న్తి చ. ఉన్నమనవసేనేవ సమ్పగ్గహరసో , న వీరియం వియ తంతంకిచ్చసాధనే అబ్భుస్సాహనవసేన. ఓమానస్సపి అత్తానం అవంకత్వా గహణం సమ్పగ్గహోతి దట్ఠబ్బో.
400. Idha mānena saddhiṃ pañca apaṇṇakaṅgānīti avirajjhanakaṅgāni uppattiarahaṅgāni hontīti attho daṭṭhabbo. Mānassa aniyatattā na niyatayevāpanakāti . Paṭṭhāne hi ‘‘saṃyojanaṃ dhammaṃ paṭicca saṃyojano dhammo uppajjati hetupaccayā’’ti (paṭṭhā. 3.4.1) ettha ‘‘catukkhattuṃ kāmarāgena tikkhattuṃ paṭighena ca māno vicikicchā bhavarāgo tayopete sakadāgāmino saṃyojanānaṃ saṃyojanehi dasavidhā yojanā’’ti dassitāya dasavidhāya yojanāya ‘‘kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭicca mānasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojana’’nti vatvā ‘‘kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭicca avijjāsaṃyojana’’nti ‘‘mānasaṃyojanaṃ paṭicca bhavarāgasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojana’’nti ca vatvā ‘‘bhavarāgasaṃyojanaṃ paṭicca avijjāsaṃyojana’’nti vuttāhi yojanāhi mānassa aniyatabhāvo pakāsito, tathā kilesadukepi. Idha ca vakkhati ‘‘dasavidhā saṃyojanānaṃ yojanā, tathā dasavidhā kilesāna’’nti ca. Unnamanavaseneva sampaggaharaso, na vīriyaṃ viya taṃtaṃkiccasādhane abbhussāhanavasena. Omānassapi attānaṃ avaṃkatvā gahaṇaṃ sampaggahoti daṭṭhabbo.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ద్వాదస అకుసలాని • Dvādasa akusalāni
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / తతియచిత్తం • Tatiyacittaṃ
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / తతియచిత్తవణ్ణనా • Tatiyacittavaṇṇanā