Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ਤਤਿਯਚਿਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
Tatiyacittavaṇṇanā
੪੦੦. ਇਧ ਮਾਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚ ਅਪਣ੍ਣਕਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ਅવਿਰਜ੍ਝਨਕਙ੍ਗਾਨਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਰਹਙ੍ਗਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਤ੍ਤਾ ਨ ਨਿਯਤਯੇવਾਪਨਕਾਤਿ । ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਹਿ ‘‘ਸਂਯੋਜਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਂਯੋਜਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ॰ ੩.੪.੧) ਏਤ੍ਥ ‘‘ਚਤੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਟਿਘੇਨ ਚ ਮਾਨੋ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਭવਰਾਗੋ ਤਯੋਪੇਤੇ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਦਸવਿਧਾ ਯੋਜਨਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਦਸવਿਧਾਯ ਯੋਜਨਾਯ ‘‘ਕਾਮਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਾਨਸਂਯੋਜਨਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਮਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਾਨਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭવਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વਤ੍વਾ ‘‘ਭવਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਹਿ ਯੋਜਨਾਹਿ ਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਭਾવੋ ਪਕਾਸਿਤੋ, ਤਥਾ ਕਿਲੇਸਦੁਕੇਪਿ। ਇਧ ਚ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਦਸવਿਧਾ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਯੋਜਨਾ, ਤਥਾ ਦਸવਿਧਾ ਕਿਲੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ। ਉਨ੍ਨਮਨવਸੇਨੇવ ਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹਰਸੋ , ਨ વੀਰਿਯਂ વਿਯ ਤਂਤਂਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨੇ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਾਹਨવਸੇਨ। ਓਮਾਨਸ੍ਸਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਂਕਤ੍વਾ ਗਹਣਂ ਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
400. Idha mānena saddhiṃ pañca apaṇṇakaṅgānīti avirajjhanakaṅgāni uppattiarahaṅgāni hontīti attho daṭṭhabbo. Mānassa aniyatattā na niyatayevāpanakāti . Paṭṭhāne hi ‘‘saṃyojanaṃ dhammaṃ paṭicca saṃyojano dhammo uppajjati hetupaccayā’’ti (paṭṭhā. 3.4.1) ettha ‘‘catukkhattuṃ kāmarāgena tikkhattuṃ paṭighena ca māno vicikicchā bhavarāgo tayopete sakadāgāmino saṃyojanānaṃ saṃyojanehi dasavidhā yojanā’’ti dassitāya dasavidhāya yojanāya ‘‘kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭicca mānasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojana’’nti vatvā ‘‘kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭicca avijjāsaṃyojana’’nti ‘‘mānasaṃyojanaṃ paṭicca bhavarāgasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojana’’nti ca vatvā ‘‘bhavarāgasaṃyojanaṃ paṭicca avijjāsaṃyojana’’nti vuttāhi yojanāhi mānassa aniyatabhāvo pakāsito, tathā kilesadukepi. Idha ca vakkhati ‘‘dasavidhā saṃyojanānaṃ yojanā, tathā dasavidhā kilesāna’’nti ca. Unnamanavaseneva sampaggaharaso, na vīriyaṃ viya taṃtaṃkiccasādhane abbhussāhanavasena. Omānassapi attānaṃ avaṃkatvā gahaṇaṃ sampaggahoti daṭṭhabbo.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਦ੍વਾਦਸ ਅਕੁਸਲਾਨਿ • Dvādasa akusalāni
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ਤਤਿਯਚਿਤ੍ਤਂ • Tatiyacittaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ਤਤਿਯਚਿਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • Tatiyacittavaṇṇanā