| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
តតិយជ្ឈានកថាវណ្ណនា
Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
១៦៣. វីរិយំ ឧបេក្ខាតិ វុត្តំ ‘‘បគ្គហនិគ្គហេសុ ព្យាបារាករណេន ឧបេក្ខិយតី’’តិ។ គហណេ មជ្ឈត្តភាវេន សង្ខារេ ឧបេក្ខតីតិ សង្ខារុបេក្ខា, តថាបវត្តា វិបស្សនា បញ្ញា។ តស្សា បន វិសយតោ បភេទោ ‘‘អដ្ឋ សង្ខារុបេក្ខា’’តិអាទិនា (បដិ. ម. ១.៥៧) យស្សំ បាឡិយំ វុត្តោ, តំ បាឡិសេសំ ទស្សេន្តោ ‘‘បឋមជ្ឈាន’’ន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ ឧប្បាទន្តិ បុរិមកម្មបច្ចយា ឥធ ឧប្បត្តិំ។ បវត្តន្តិ តថា ឧប្បន្នស្ស បវត្តិំ។ និមិត្តន្តិ សព្ពម្បិ សង្ខារគតំ និមិត្តភាវេន ឧបដ្ឋានតោ។ អាយូហនន្តិ អាយតិំ បដិសន្ធិហេតុភូតំ កម្មំ។ បដិសន្ធិន្តិ អាយតិំ ឧបបត្តិំ។ គតិន្តិ យាយ គតិយា សា បដិសន្ធិ ហោតិ។ និព្ពត្តិន្តិ ខន្ធានំ និព្ពត្តនំ។ ឧបបត្តិន្តិ ‘‘សមាបន្នស្ស វា ឧបបន្នស្ស វា’’តិ ឯវំ វុត្តំ វិបាកប្បវត្តិំ។ ជាតិន្តិ ជរាទីនំ បច្ចយភូតំ ភវបច្ចយា ជាតិំ។ ជរាមរណាទយោ បាកដា ឯវ។ ឯត្ថ ច ឧប្បាទាទយោ បញ្ចេវ សង្ខារុបេក្ខាញាណស្ស វិសយវសេន វុត្តា, សេសា តេសំ វេវចនវសេន។ ‘‘និព្ពត្តិ ជាតី’’តិ ឥទញ្ហិ ទ្វយំ ឧប្បាទស្ស ចេវ បដិសន្ធិយា ច វេវចនំ។ ‘‘គតិ ឧបបត្តិ ចា’’តិ ឥទំ ទ្វយំ បវត្តស្ស។ ជរាទយោ និមិត្តស្សាតិ។
163. Vīriyaṃ upekkhāti vuttaṃ ‘‘paggahaniggahesu byāpārākaraṇena upekkhiyatī’’ti. Gahaṇe majjhattabhāvena saṅkhāre upekkhatīti saṅkhārupekkhā, tathāpavattā vipassanā paññā. Tassā pana visayato pabhedo ‘‘aṭṭha saṅkhārupekkhā’’tiādinā (paṭi. ma. 1.57) yassaṃ pāḷiyaṃ vutto, taṃ pāḷisesaṃ dassento ‘‘paṭhamajjhāna’’ntiādimāha. Tattha uppādanti purimakammapaccayā idha uppattiṃ. Pavattanti tathā uppannassa pavattiṃ. Nimittanti sabbampi saṅkhāragataṃ nimittabhāvena upaṭṭhānato. Āyūhananti āyatiṃ paṭisandhihetubhūtaṃ kammaṃ. Paṭisandhinti āyatiṃ upapattiṃ. Gatinti yāya gatiyā sā paṭisandhi hoti. Nibbattinti khandhānaṃ nibbattanaṃ. Upapattinti ‘‘samāpannassa vā upapannassa vā’’ti evaṃ vuttaṃ vipākappavattiṃ. Jātinti jarādīnaṃ paccayabhūtaṃ bhavapaccayā jātiṃ. Jarāmaraṇādayo pākaṭā eva. Ettha ca uppādādayo pañceva saṅkhārupekkhāñāṇassa visayavasena vuttā, sesā tesaṃ vevacanavasena. ‘‘Nibbatti jātī’’ti idañhi dvayaṃ uppādassa ceva paṭisandhiyā ca vevacanaṃ. ‘‘Gati upapatti cā’’ti idaṃ dvayaṃ pavattassa. Jarādayo nimittassāti.
ភូតស្សាតិ ខន្ធបញ្ចកស្ស។ ឯតេហីតិ ឈានចិត្តសមុដ្ឋិតរូបេហិ។
Bhūtassāti khandhapañcakassa. Etehīti jhānacittasamuṭṭhitarūpehi.
ចតុក្កនយវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Catukkanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / រូបាវចរកុសលំ • Rūpāvacarakusalaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / តតិយជ្ឈានំ • Tatiyajjhānaṃ
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / តតិយជ្ឈានកថាវណ្ណនា • Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
