| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီ-အနုဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
တတိယဇ္ဈာနကထာဝဏ္ဏနာ
Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
၁၆၃. ဝီရိယံ ဥပေက္ခာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟေသု ဗ္ယာပာရာကရဏေန ဥပေက္ခိယတီ’’တိ။ ဂဟဏေ မဇ္ဈတ္တဘာဝေန သင္ခာရေ ဥပေက္ခတီတိ သင္ခာရုပေက္ခာ, တထာပဝတ္တာ ဝိပသ္သနာ ပညာ။ တသ္သာ ပန ဝိသယတော ပဘေဒော ‘‘အဋ္ဌ သင္ခာရုပေက္ခာ’’တိအာဒိနာ (ပဋိ. မ. ၁.၅၇) ယသ္သံ ပာဠိယံ ဝုတ္တော, တံ ပာဠိသေသံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ပဌမဇ္ဈာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥပ္ပာဒန္တိ ပုရိမကမ္မပစ္စယာ ဣဓ ဥပ္ပတ္တိံ။ ပဝတ္တန္တိ တထာ ဥပ္ပန္နသ္သ ပဝတ္တိံ။ နိမိတ္တန္တိ သဗ္ဗမ္ပိ သင္ခာရဂတံ နိမိတ္တဘာဝေန ဥပဋ္ဌာနတော။ အာယူဟနန္တိ အာယတိံ ပဋိသန္ဓိဟေတုဘူတံ ကမ္မံ။ ပဋိသန္ဓိန္တိ အာယတိံ ဥပပတ္တိံ။ ဂတိန္တိ ယာယ ဂတိယာ သာ ပဋိသန္ဓိ ဟောတိ။ နိဗ္ဗတ္တိန္တိ ခန္ဓာနံ နိဗ္ဗတ္တနံ။ ဥပပတ္တိန္တိ ‘‘သမာပန္နသ္သ ဝာ ဥပပန္နသ္သ ဝာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တံ ဝိပာကပ္ပဝတ္တိံ။ ဇာတိန္တိ ဇရာဒီနံ ပစ္စယဘူတံ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိံ။ ဇရာမရဏာဒယော ပာကဋာ ဧဝ။ ဧတ္ထ စ ဥပ္ပာဒာဒယော ပဉ္စေဝ သင္ခာရုပေက္ခာဉာဏသ္သ ဝိသယဝသေန ဝုတ္တာ, သေသာ တေသံ ဝေဝစနဝသေန။ ‘‘နိဗ္ဗတ္တိ ဇာတီ’’တိ ဣဒဉ္ဟိ ဒ္ဝယံ ဥပ္ပာဒသ္သ စေဝ ပဋိသန္ဓိယာ စ ဝေဝစနံ။ ‘‘ဂတိ ဥပပတ္တိ စာ’’တိ ဣဒံ ဒ္ဝယံ ပဝတ္တသ္သ။ ဇရာဒယော နိမိတ္တသ္သာတိ။
163. Vīriyaṃ upekkhāti vuttaṃ ‘‘paggahaniggahesu byāpārākaraṇena upekkhiyatī’’ti. Gahaṇe majjhattabhāvena saṅkhāre upekkhatīti saṅkhārupekkhā, tathāpavattā vipassanā paññā. Tassā pana visayato pabhedo ‘‘aṭṭha saṅkhārupekkhā’’tiādinā (paṭi. ma. 1.57) yassaṃ pāḷiyaṃ vutto, taṃ pāḷisesaṃ dassento ‘‘paṭhamajjhāna’’ntiādimāha. Tattha uppādanti purimakammapaccayā idha uppattiṃ. Pavattanti tathā uppannassa pavattiṃ. Nimittanti sabbampi saṅkhāragataṃ nimittabhāvena upaṭṭhānato. Āyūhananti āyatiṃ paṭisandhihetubhūtaṃ kammaṃ. Paṭisandhinti āyatiṃ upapattiṃ. Gatinti yāya gatiyā sā paṭisandhi hoti. Nibbattinti khandhānaṃ nibbattanaṃ. Upapattinti ‘‘samāpannassa vā upapannassa vā’’ti evaṃ vuttaṃ vipākappavattiṃ. Jātinti jarādīnaṃ paccayabhūtaṃ bhavapaccayā jātiṃ. Jarāmaraṇādayo pākaṭā eva. Ettha ca uppādādayo pañceva saṅkhārupekkhāñāṇassa visayavasena vuttā, sesā tesaṃ vevacanavasena. ‘‘Nibbatti jātī’’ti idañhi dvayaṃ uppādassa ceva paṭisandhiyā ca vevacanaṃ. ‘‘Gati upapatti cā’’ti idaṃ dvayaṃ pavattassa. Jarādayo nimittassāti.
ဘူတသ္သာတိ ခန္ဓပဉ္စကသ္သ။ ဧတေဟီတိ ဈာနစိတ္တသမုဋ္ဌိတရူပေဟိ။
Bhūtassāti khandhapañcakassa. Etehīti jhānacittasamuṭṭhitarūpehi.
စတုက္ကနယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Catukkanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီပာဠိ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ရူပာဝစရကုသလံ • Rūpāvacarakusalaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / အဘိဓမ္မပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဓမ္မသင္ဂဏိ-အဋ္ဌကထာ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / တတိယဇ္ဈာနံ • Tatiyajjhānaṃ
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-မူလဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / တတိယဇ္ဈာနကထာဝဏ္ဏနာ • Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
