| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-අනුටීකා • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
තතියජ්‌ඣානකථාවණ්‌ණනා
Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
163. වීරියං උපෙක්‌ඛාති වුත්‌තං ‘‘පග්‌ගහනිග්‌ගහෙසු බ්‍යාපාරාකරණෙන උපෙක්‌ඛියතී’’ති. ගහණෙ මජ්‌ඣත්‌තභාවෙන සඞ්‌ඛාරෙ උපෙක්‌ඛතීති සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛා, තථාපවත්‌තා විපස්‌සනා පඤ්‌ඤා. තස්‌සා පන විසයතො පභෙදො ‘‘අට්‌ඨ සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛා’’තිආදිනා (පටි. ම. 1.57) යස්‌සං පාළියං වුත්‌තො, තං පාළිසෙසං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘පඨමජ්‌ඣාන’’න්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථ උප්‌පාදන්‌ති පුරිමකම්‌මපච්‌චයා ඉධ උප්‌පත්‌තිං. පවත්‌තන්‌ති තථා උප්‌පන්‌නස්‌ස පවත්‌තිං. නිමිත්‌තන්‌ති සබ්‌බම්‌පි සඞ්‌ඛාරගතං නිමිත්‌තභාවෙන උපට්‌ඨානතො. ආයූහනන්‌ති ආයතිං පටිසන්‌ධිහෙතුභූතං කම්‌මං. පටිසන්‌ධින්‌ති ආයතිං උපපත්‌තිං. ගතින්‌ති යාය ගතියා සා පටිසන්‌ධි හොති. නිබ්‌බත්‌තින්‌ති ඛන්‌ධානං නිබ්‌බත්‌තනං. උපපත්‌තින්‌ති ‘‘සමාපන්‌නස්‌ස වා උපපන්‌නස්‌ස වා’’ති එවං වුත්‌තං විපාකප්‌පවත්‌තිං. ජාතින්‌ති ජරාදීනං පච්‌චයභූතං භවපච්‌චයා ජාතිං. ජරාමරණාදයො පාකටා එව. එත්‌ථ ච උප්‌පාදාදයො පඤ්‌චෙව සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛාඤාණස්‌ස විසයවසෙන වුත්‌තා, සෙසා තෙසං වෙවචනවසෙන. ‘‘නිබ්‌බත්‌ති ජාතී’’ති ඉදඤ්‌හි ද්‌වයං උප්‌පාදස්‌ස චෙව පටිසන්‌ධියා ච වෙවචනං. ‘‘ගති උපපත්‌ති චා’’ති ඉදං ද්‌වයං පවත්‌තස්‌ස. ජරාදයො නිමිත්‌තස්‌සාති.
163. Vīriyaṃ upekkhāti vuttaṃ ‘‘paggahaniggahesu byāpārākaraṇena upekkhiyatī’’ti. Gahaṇe majjhattabhāvena saṅkhāre upekkhatīti saṅkhārupekkhā, tathāpavattā vipassanā paññā. Tassā pana visayato pabhedo ‘‘aṭṭha saṅkhārupekkhā’’tiādinā (paṭi. ma. 1.57) yassaṃ pāḷiyaṃ vutto, taṃ pāḷisesaṃ dassento ‘‘paṭhamajjhāna’’ntiādimāha. Tattha uppādanti purimakammapaccayā idha uppattiṃ. Pavattanti tathā uppannassa pavattiṃ. Nimittanti sabbampi saṅkhāragataṃ nimittabhāvena upaṭṭhānato. Āyūhananti āyatiṃ paṭisandhihetubhūtaṃ kammaṃ. Paṭisandhinti āyatiṃ upapattiṃ. Gatinti yāya gatiyā sā paṭisandhi hoti. Nibbattinti khandhānaṃ nibbattanaṃ. Upapattinti ‘‘samāpannassa vā upapannassa vā’’ti evaṃ vuttaṃ vipākappavattiṃ. Jātinti jarādīnaṃ paccayabhūtaṃ bhavapaccayā jātiṃ. Jarāmaraṇādayo pākaṭā eva. Ettha ca uppādādayo pañceva saṅkhārupekkhāñāṇassa visayavasena vuttā, sesā tesaṃ vevacanavasena. ‘‘Nibbatti jātī’’ti idañhi dvayaṃ uppādassa ceva paṭisandhiyā ca vevacanaṃ. ‘‘Gati upapatti cā’’ti idaṃ dvayaṃ pavattassa. Jarādayo nimittassāti.
භූතස්‌සාති ඛන්‌ධපඤ්‌චකස්‌ස. එතෙහීති ඣානචිත්‌තසමුට්‌ඨිතරූපෙහි.
Bhūtassāti khandhapañcakassa. Etehīti jhānacittasamuṭṭhitarūpehi.
චතුක්‌කනයවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Catukkanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණීපාළි • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / රූපාවචරකුසලං • Rūpāvacarakusalaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණි-අට්‌ඨකථා • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / තතියජ්‌ඣානං • Tatiyajjhānaṃ
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-මූලටීකා • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / තතියජ්‌ඣානකථාවණ්‌ණනා • Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
