Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
തതിയജ്ഝാനകഥാവണ്ണനാ
Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
൧൬൩. വീരിയം ഉപേക്ഖാതി വുത്തം ‘‘പഗ്ഗഹനിഗ്ഗഹേസു ബ്യാപാരാകരണേന ഉപേക്ഖിയതീ’’തി. ഗഹണേ മജ്ഝത്തഭാവേന സങ്ഖാരേ ഉപേക്ഖതീതി സങ്ഖാരുപേക്ഖാ, തഥാപവത്താ വിപസ്സനാ പഞ്ഞാ. തസ്സാ പന വിസയതോ പഭേദോ ‘‘അട്ഠ സങ്ഖാരുപേക്ഖാ’’തിആദിനാ (പടി॰ മ॰ ൧.൫൭) യസ്സം പാളിയം വുത്തോ, തം പാളിസേസം ദസ്സേന്തോ ‘‘പഠമജ്ഝാന’’ന്തിആദിമാഹ. തത്ഥ ഉപ്പാദന്തി പുരിമകമ്മപച്ചയാ ഇധ ഉപ്പത്തിം. പവത്തന്തി തഥാ ഉപ്പന്നസ്സ പവത്തിം. നിമിത്തന്തി സബ്ബമ്പി സങ്ഖാരഗതം നിമിത്തഭാവേന ഉപട്ഠാനതോ. ആയൂഹനന്തി ആയതിം പടിസന്ധിഹേതുഭൂതം കമ്മം. പടിസന്ധിന്തി ആയതിം ഉപപത്തിം. ഗതിന്തി യായ ഗതിയാ സാ പടിസന്ധി ഹോതി. നിബ്ബത്തിന്തി ഖന്ധാനം നിബ്ബത്തനം. ഉപപത്തിന്തി ‘‘സമാപന്നസ്സ വാ ഉപപന്നസ്സ വാ’’തി ഏവം വുത്തം വിപാകപ്പവത്തിം. ജാതിന്തി ജരാദീനം പച്ചയഭൂതം ഭവപച്ചയാ ജാതിം. ജരാമരണാദയോ പാകടാ ഏവ. ഏത്ഥ ച ഉപ്പാദാദയോ പഞ്ചേവ സങ്ഖാരുപേക്ഖാഞാണസ്സ വിസയവസേന വുത്താ, സേസാ തേസം വേവചനവസേന. ‘‘നിബ്ബത്തി ജാതീ’’തി ഇദഞ്ഹി ദ്വയം ഉപ്പാദസ്സ ചേവ പടിസന്ധിയാ ച വേവചനം. ‘‘ഗതി ഉപപത്തി ചാ’’തി ഇദം ദ്വയം പവത്തസ്സ. ജരാദയോ നിമിത്തസ്സാതി.
163. Vīriyaṃ upekkhāti vuttaṃ ‘‘paggahaniggahesu byāpārākaraṇena upekkhiyatī’’ti. Gahaṇe majjhattabhāvena saṅkhāre upekkhatīti saṅkhārupekkhā, tathāpavattā vipassanā paññā. Tassā pana visayato pabhedo ‘‘aṭṭha saṅkhārupekkhā’’tiādinā (paṭi. ma. 1.57) yassaṃ pāḷiyaṃ vutto, taṃ pāḷisesaṃ dassento ‘‘paṭhamajjhāna’’ntiādimāha. Tattha uppādanti purimakammapaccayā idha uppattiṃ. Pavattanti tathā uppannassa pavattiṃ. Nimittanti sabbampi saṅkhāragataṃ nimittabhāvena upaṭṭhānato. Āyūhananti āyatiṃ paṭisandhihetubhūtaṃ kammaṃ. Paṭisandhinti āyatiṃ upapattiṃ. Gatinti yāya gatiyā sā paṭisandhi hoti. Nibbattinti khandhānaṃ nibbattanaṃ. Upapattinti ‘‘samāpannassa vā upapannassa vā’’ti evaṃ vuttaṃ vipākappavattiṃ. Jātinti jarādīnaṃ paccayabhūtaṃ bhavapaccayā jātiṃ. Jarāmaraṇādayo pākaṭā eva. Ettha ca uppādādayo pañceva saṅkhārupekkhāñāṇassa visayavasena vuttā, sesā tesaṃ vevacanavasena. ‘‘Nibbatti jātī’’ti idañhi dvayaṃ uppādassa ceva paṭisandhiyā ca vevacanaṃ. ‘‘Gati upapatti cā’’ti idaṃ dvayaṃ pavattassa. Jarādayo nimittassāti.
ഭൂതസ്സാതി ഖന്ധപഞ്ചകസ്സ. ഏതേഹീതി ഝാനചിത്തസമുട്ഠിതരൂപേഹി.
Bhūtassāti khandhapañcakassa. Etehīti jhānacittasamuṭṭhitarūpehi.
ചതുക്കനയവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Catukkanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / രൂപാവചരകുസലം • Rūpāvacarakusalaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / തതിയജ്ഝാനം • Tatiyajjhānaṃ
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / തതിയജ്ഝാനകഥാവണ്ണനാ • Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā