Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
౩. తతియకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా
3. Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā
౪౯౭. నప్పహోతీతి లామకపరిచ్ఛేదం న పాపుణాతి, తేనేవ తిచీవరస్స ముట్ఠిపఞ్చకాదిలామకపరిచ్ఛేదోవ తావ వుత్తో. చీవరే పచ్చాసా చీవరపచ్చాసా. తేనేతం దీపేతి – తం చీవరం పచ్ఛా లబ్భతు వా మా వా, యావ సా పచ్చాసా ఛిజ్జతి, తావ ఇదం మూలచీవరం ఠపేతుం అనుజానామీతి. ‘‘చీవరపచ్చాసా’’తి మరియాదత్థే నిస్సక్కవచనం, భుమ్మత్థే వా పచ్చత్తవచనం కతం.
497.Nappahotīti lāmakaparicchedaṃ na pāpuṇāti, teneva ticīvarassa muṭṭhipañcakādilāmakaparicchedova tāva vutto. Cīvare paccāsā cīvarapaccāsā. Tenetaṃ dīpeti – taṃ cīvaraṃ pacchā labbhatu vā mā vā, yāva sā paccāsā chijjati, tāva idaṃ mūlacīvaraṃ ṭhapetuṃ anujānāmīti. ‘‘Cīvarapaccāsā’’ti mariyādatthe nissakkavacanaṃ, bhummatthe vā paccattavacanaṃ kataṃ.
౪౯౯-౫౦౦. నిట్ఠితచీవరస్మిం …పే॰… చీవరాసా వా ఉపచ్ఛిన్నాతిఆదిమ్హి తీసు చీవరేసు అఞ్ఞతరం కతం హోతి, సేసా అత్థి, రక్ఖతి. చీవరపలిబోధస్స ఉపచ్ఛేదే, ఉబ్భతస్మిఞ్చ కథినే సమయే వా హేమన్తస్స సమయే వా అకాలచీవరం ఉప్పజ్జేయ్య, ఖిప్పమేవ కారేతబ్బం . సతి పారిపూరియా పచ్చాసా న రక్ఖతి, అసతి నత్థి చే పచ్చాసా, న రక్ఖతి. ‘‘అనత్థతే కథినే ఏకాదసమాసే ఉప్పన్న’’న్తి వచనతో అపరకత్తికా అత్థతే వా అనత్థతే వా సమయోవ. హేమన్తో సియా సమయో అత్థతే, సియా అసమయో అనత్థతే. తతో పరం ఏకంసతో అసమయో వాతి. ‘‘ఆదిస్స దిన్న’’న్తి ఇదం ఇధ అలబ్భమానమ్పి అత్థుద్ధారవసేన వుత్తం భిక్ఖునీనం దుతియనిస్సగ్గియే (పాచి॰ ౭౩౮ ఆదయో) సేసం అకాలచీవరం వియ. తత్థ హి భిక్ఖునిసఙ్ఘస్స ‘‘సమ్పత్తా భాజేన్తూ’’తి ఏవం ఆదిస్స దిన్నమేవ ‘‘అకాలచీవరం కాలచీవర’’న్తి అధిట్ఠహిత్వా భాజేన్తియా నిస్సగ్గియం. తథా హి తత్థ యథా ‘‘అకాలచీవరం నామ అనత్థతే కథినే ఏకాదసమాసే ఉప్పన్నం, అత్థతే కథినే సత్తమాసే ఉప్పన్న’’న్తి ఇదం అత్థుద్ధారవసేన వుత్తం, ఏవంసమ్పదమిదం. యది ఏవం ‘‘ఏకపుగ్గలస్స ఇదం తుయ్హం దమ్హీతి దిన్న’’న్తి ఇదం కిమత్థం వుత్తం, న హి తం భాజనీయన్తి చే? అభాజనీయసామఞ్ఞతో వుత్తం హోతి. యథా సఙ్ఘస్స ఆదిస్స దిన్నం అత్థతకథినేహి ఏవ భిక్ఖూహి అభాజనీయత్తా అకాలచీవరం నామ జాతం, ఏవం పుగ్గలికమ్పి ఇతరేహీతి అత్థో. ఏవం సన్తేపి కస్సచి సియా ‘‘ఆదిస్స దిన్నమ్పి దసాహమేవ పరిహారం లభతీ’’తి. తస్సేతం పాటికఙ్ఖం. పఠమకథినే ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే’’తి ఇదఞ్హి నిరత్థకన్తి. అనుబ్భతస్మిమ్పి హి కథినే దసాహపరమమేవ ధారేతబ్బన్తి విఞ్ఞాతత్తా అనాదిస్స దిన్నమేవ సన్ధాయేతం వుత్తం సియాతి చే? ఏవం సన్తేపి అనాదిస్స దిన్నమ్పి అనత్థతకథినానం అపరకత్తికాయ దసాహమేవ పరిహారం లభతి ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే’’తి వుత్తత్తా. ఆమన్తాతి చే? ‘‘అనత్థతే కథినే ఏకాదసమాసే ఉప్పన్న’’న్తి వచనేన విరుజ్ఝతి, తస్మా యథావుత్తనయేనేవేత్థ సన్నిట్ఠానం గన్తబ్బం.
499-500.Niṭṭhitacīvarasmiṃ…pe… cīvarāsā vā upacchinnātiādimhi tīsu cīvaresu aññataraṃ kataṃ hoti, sesā atthi, rakkhati. Cīvarapalibodhassa upacchede, ubbhatasmiñca kathine samaye vā hemantassa samaye vā akālacīvaraṃ uppajjeyya, khippameva kāretabbaṃ . Sati pāripūriyā paccāsā na rakkhati, asati natthi ce paccāsā, na rakkhati. ‘‘Anatthate kathine ekādasamāse uppanna’’nti vacanato aparakattikā atthate vā anatthate vā samayova. Hemanto siyā samayo atthate, siyā asamayo anatthate. Tato paraṃ ekaṃsato asamayo vāti. ‘‘Ādissa dinna’’nti idaṃ idha alabbhamānampi atthuddhāravasena vuttaṃ bhikkhunīnaṃ dutiyanissaggiye (pāci. 738 ādayo) sesaṃ akālacīvaraṃ viya. Tattha hi bhikkhunisaṅghassa ‘‘sampattā bhājentū’’ti evaṃ ādissa dinnameva ‘‘akālacīvaraṃ kālacīvara’’nti adhiṭṭhahitvā bhājentiyā nissaggiyaṃ. Tathā hi tattha yathā ‘‘akālacīvaraṃ nāma anatthate kathine ekādasamāse uppannaṃ, atthate kathine sattamāse uppanna’’nti idaṃ atthuddhāravasena vuttaṃ, evaṃsampadamidaṃ. Yadi evaṃ ‘‘ekapuggalassa idaṃ tuyhaṃ damhīti dinna’’nti idaṃ kimatthaṃ vuttaṃ, na hi taṃ bhājanīyanti ce? Abhājanīyasāmaññato vuttaṃ hoti. Yathā saṅghassa ādissa dinnaṃ atthatakathinehi eva bhikkhūhi abhājanīyattā akālacīvaraṃ nāma jātaṃ, evaṃ puggalikampi itarehīti attho. Evaṃ santepi kassaci siyā ‘‘ādissa dinnampi dasāhameva parihāraṃ labhatī’’ti. Tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ. Paṭhamakathine ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine’’ti idañhi niratthakanti. Anubbhatasmimpi hi kathine dasāhaparamameva dhāretabbanti viññātattā anādissa dinnameva sandhāyetaṃ vuttaṃ siyāti ce? Evaṃ santepi anādissa dinnampi anatthatakathinānaṃ aparakattikāya dasāhameva parihāraṃ labhati ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine’’ti vuttattā. Āmantāti ce? ‘‘Anatthate kathine ekādasamāse uppanna’’nti vacanena virujjhati, tasmā yathāvuttanayenevettha sanniṭṭhānaṃ gantabbaṃ.
అనుగణ్ఠిపదే వుత్తం ‘‘పఠమసిక్ఖాపదే సబ్బచీవరానం యావదత్థచీవరవసేన కథినమాసబ్భన్తరే దసాహాతిక్కమేపి అనాపత్తి పరిహారస్స దిన్నత్తా. యథా కథినమాసబ్భన్తరే ఆదిస్స దిన్నమకాలచీవరం కాలచీవరపరిహారమేవ లభతి, తథా ఇతరమాసేపి లభతీతి వేదితబ్బం. తస్మా ఏవం ‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే భిక్ఖునో పనేవ చీవరం ఉప్పజ్జేయ్యా’తిఆదినా సిక్ఖాపదే సిద్ధేపి అనత్థతకథినానం పచ్ఛిమకత్తికమాసం అనుజానన్తేన ‘అకాలచీవరం ఉప్పజ్జేయ్యా’తి వుత్తం. ఏవఞ్హి అవుత్తే అకాలచీవరం నామ ‘అనత్థతే కథినే ఏకాదసమాసే ఉప్పన్న’న్తి న సక్కా వత్తుం. ఏవఞ్హి వచనతో అనత్థతకథినానం అత్థతకథినానం వియ సబ్బచీవరానం పచ్ఛిమకత్తికమాసే దసాహాతిక్కమే నిస్సగ్గియం న హోతీ’’తిఆది.
Anugaṇṭhipade vuttaṃ ‘‘paṭhamasikkhāpade sabbacīvarānaṃ yāvadatthacīvaravasena kathinamāsabbhantare dasāhātikkamepi anāpatti parihārassa dinnattā. Yathā kathinamāsabbhantare ādissa dinnamakālacīvaraṃ kālacīvaraparihārameva labhati, tathā itaramāsepi labhatīti veditabbaṃ. Tasmā evaṃ ‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine bhikkhuno paneva cīvaraṃ uppajjeyyā’tiādinā sikkhāpade siddhepi anatthatakathinānaṃ pacchimakattikamāsaṃ anujānantena ‘akālacīvaraṃ uppajjeyyā’ti vuttaṃ. Evañhi avutte akālacīvaraṃ nāma ‘anatthate kathine ekādasamāse uppanna’nti na sakkā vattuṃ. Evañhi vacanato anatthatakathinānaṃ atthatakathinānaṃ viya sabbacīvarānaṃ pacchimakattikamāse dasāhātikkame nissaggiyaṃ na hotī’’tiādi.
భియ్యోపి ఏవం వుత్తం – యం పన మయా ‘‘పఠమకథినే దసాహపరమం అతిరేకచీవరం ధారేతబ్బ’’న్తి అనుఞ్ఞాతం, తమ్పి కథినమాసతో బహి ఉప్పన్నమేవ, న అన్తోతి అయమత్థో దీపితో హోతి. కథం? అతిరేకచీవరస్స దసాహపరిహారతో ఉద్ధం ఆపజ్జితబ్బాపత్తిం ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే’’తి అనుపఞ్ఞత్తియా కథినబ్భన్తరే వారేత్వా తతో ఉద్ధం ఉప్పన్నేసు దసాహాతిక్కమే ఆపజ్జితబ్బాపత్తిం ఇమినా సిక్ఖాపదేన వారేతుం ‘‘అకాలచీవరం ఉప్పజ్జేయ్యా’’తిఆది వుత్తం. తేన ‘‘కాలేపి ఆదిస్స దిన్నం, ఏతం అకాలచీవరం నామా’’తి వచనతో కథినుబ్భారతో ఉద్ధం దసాహపరిహారం న లభతీతి దీపితం హోతి, తేహి సద్ధిం పున కథినుబ్భారతో ఉద్ధం పఞ్చ దివసాని లభతీతి పసఙ్గోపి ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే భిక్ఖునో పనేవ అకాలచీవరం ఉప్పజ్జేయ్య…పే॰… ఖిప్పమేవ కారేతబ్బ’’న్తి అకాలచీవరస్స ఉప్పత్తికాలం నియమేత్వా వుత్తత్తా నివారితో హోతి, తదుభయేన కథినబ్భన్తరే ఉప్పన్నచీవరం కథినుబ్భారతో ఉద్ధం ఏకదివసమ్పి పరిహారం న లభతీతి సిద్ధం హోతి. ఏవం అపరే వదన్తీతి.
Bhiyyopi evaṃ vuttaṃ – yaṃ pana mayā ‘‘paṭhamakathine dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabba’’nti anuññātaṃ, tampi kathinamāsato bahi uppannameva, na antoti ayamattho dīpito hoti. Kathaṃ? Atirekacīvarassa dasāhaparihārato uddhaṃ āpajjitabbāpattiṃ ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine’’ti anupaññattiyā kathinabbhantare vāretvā tato uddhaṃ uppannesu dasāhātikkame āpajjitabbāpattiṃ iminā sikkhāpadena vāretuṃ ‘‘akālacīvaraṃ uppajjeyyā’’tiādi vuttaṃ. Tena ‘‘kālepi ādissa dinnaṃ, etaṃ akālacīvaraṃ nāmā’’ti vacanato kathinubbhārato uddhaṃ dasāhaparihāraṃ na labhatīti dīpitaṃ hoti, tehi saddhiṃ puna kathinubbhārato uddhaṃ pañca divasāni labhatīti pasaṅgopi ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine bhikkhuno paneva akālacīvaraṃ uppajjeyya…pe… khippameva kāretabba’’nti akālacīvarassa uppattikālaṃ niyametvā vuttattā nivārito hoti, tadubhayena kathinabbhantare uppannacīvaraṃ kathinubbhārato uddhaṃ ekadivasampi parihāraṃ na labhatīti siddhaṃ hoti. Evaṃ apare vadantīti.
పునపి వుత్తం – ఆచరియా పన ఏవం వదేయ్యుం ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే భిక్ఖునో పనేవ అకాలచీవరం ఉప్పజ్జేయ్యా’’తి ఏత్థ ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే’’తి వదన్తో ఏవం విఞ్ఞాపేతి ‘‘ఏత్థన్తరే తిణ్ణన్నమ్పి అకాలచీవరానం ఉప్పత్తి అభావ’’న్తి. కస్మా పన పదభాజనే విత్థారితానీతి? వుచ్చతే – ఇదం సిక్ఖాపదం అధిట్ఠానం సన్ధాయ వుత్తం, కిన్తు పఠమే దసాహం అనుజానిత్వా తస్మిం అప్పహోన్తే సచే పచ్చాసా అత్థి, తమేవ వడ్ఢేత్వా మాసం అనుజానన్తో ఇమమ్పి అత్థవిసేసం దీపేతి అకాలచీవరం నామ సమ్ముఖీభూతేన భాజేతబ్బన్తిపి దీపేతి. తం పన ‘‘ఆకఙ్ఖమానేన భిక్ఖునా పటిగ్గహేతబ్బ’’న్తి ఇమినా సిక్ఖాపదేన వడ్ఢేత్వా వుత్తన్తి, తస్మా తీణిపి పదభాజనే విత్థారితానీతి.
Punapi vuttaṃ – ācariyā pana evaṃ vadeyyuṃ ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine bhikkhuno paneva akālacīvaraṃ uppajjeyyā’’ti ettha ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine’’ti vadanto evaṃ viññāpeti ‘‘etthantare tiṇṇannampi akālacīvarānaṃ uppatti abhāva’’nti. Kasmā pana padabhājane vitthāritānīti? Vuccate – idaṃ sikkhāpadaṃ adhiṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ, kintu paṭhame dasāhaṃ anujānitvā tasmiṃ appahonte sace paccāsā atthi, tameva vaḍḍhetvā māsaṃ anujānanto imampi atthavisesaṃ dīpeti akālacīvaraṃ nāma sammukhībhūtena bhājetabbantipi dīpeti. Taṃ pana ‘‘ākaṅkhamānena bhikkhunā paṭiggahetabba’’nti iminā sikkhāpadena vaḍḍhetvā vuttanti, tasmā tīṇipi padabhājane vitthāritānīti.
‘‘ఖిప్పమేవ కారేతబ్బన్తి దసాహా కారేతబ్బ’’న్తి ఇదం పన పహోనకభావే పురిమసిక్ఖాపదలక్ఖణేనాతి దీపేతుం వుత్తం, తస్మా ‘‘ఏవం సీఘన్తి వా లహున్తి వా’’తిఆదినా అవత్వా ‘‘దసాహా’’తి వుత్తం. అత్థతకథినస్స ఏవం హోతు, అనత్థతే పన కథినే కథన్తి వుత్తే అనత్థతస్స పటిక్ఖేపతం దస్సేతీతి వుత్తో అపస్సన్తో విఘాతం ఆపజ్జతీతి. ఏకతింసే అరుణుగ్గమనే నిస్సగ్గియన్తి మహన్తేనపి పచ్చాసాచీవరేన సహ ఘటితమ్పి తబ్భావం అనుపతిత్వా నిస్సగ్గియం హోతి సతి పచ్ఛిమప్పమాణసమ్భవే, అసతి న హోతి, పున ఘటితే హోతి, అఞ్ఞేన ఘటితే న హోతి. ఛిన్నం అఞ్ఞవత్థు హోతి. పుబ్బపరిచ్ఛేదం అతిక్కన్తం ఘటితం పున అఞ్ఞపరిచ్ఛేదం లభతీతి ఏకే, ఉపపరిక్ఖిత్వా గహేతబ్బం. అఞ్ఞతరస్మిం గణ్ఠిపదే పన ‘‘సఙ్ఘస్స వా ఇదం అకాలచీవరన్తి ఉద్దిస్స దిన్న’న్తి ఏత్థ సఙ్ఘస్స దిన్నే ఆపత్తి నామ నత్థి, ‘సోతస్స రహో’తిఆదీసు వియ పదుద్ధారేన వుత్తం, తస్స లాభం సన్ధాయాతి చే? సఙ్ఘతో వా ఉప్పజ్జేయ్యాతి అనేన సిద్ధత్తా అధికమేవా’’తి చ ‘‘సఙ్ఘో చీవరాని లభిస్సతి గణో వా’తిఆదినాపి పాఠో అత్థీ’’తి చ వుత్తం. గణ్ఠిపదే కోసల్లత్థం పన మయా సబ్బం లిఖితం, సుట్ఠు విచారేత్వా కథేతబ్బం.
‘‘Khippameva kāretabbanti dasāhā kāretabba’’nti idaṃ pana pahonakabhāve purimasikkhāpadalakkhaṇenāti dīpetuṃ vuttaṃ, tasmā ‘‘evaṃ sīghanti vā lahunti vā’’tiādinā avatvā ‘‘dasāhā’’ti vuttaṃ. Atthatakathinassa evaṃ hotu, anatthate pana kathine kathanti vutte anatthatassa paṭikkhepataṃ dassetīti vutto apassanto vighātaṃ āpajjatīti. Ekatiṃse aruṇuggamane nissaggiyanti mahantenapi paccāsācīvarena saha ghaṭitampi tabbhāvaṃ anupatitvā nissaggiyaṃ hoti sati pacchimappamāṇasambhave, asati na hoti, puna ghaṭite hoti, aññena ghaṭite na hoti. Chinnaṃ aññavatthu hoti. Pubbaparicchedaṃ atikkantaṃ ghaṭitaṃ puna aññaparicchedaṃ labhatīti eke, upaparikkhitvā gahetabbaṃ. Aññatarasmiṃ gaṇṭhipade pana ‘‘saṅghassa vā idaṃ akālacīvaranti uddissa dinna’nti ettha saṅghassa dinne āpatti nāma natthi, ‘sotassa raho’tiādīsu viya paduddhārena vuttaṃ, tassa lābhaṃ sandhāyāti ce? Saṅghato vā uppajjeyyāti anena siddhattā adhikamevā’’ti ca ‘‘saṅgho cīvarāni labhissati gaṇo vā’tiādināpi pāṭho atthī’’ti ca vuttaṃ. Gaṇṭhipade kosallatthaṃ pana mayā sabbaṃ likhitaṃ, suṭṭhu vicāretvā kathetabbaṃ.
తతియకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౩. తతియకథినసిక్ఖాపదం • 3. Tatiyakathinasikkhāpadaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౩. తతియకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౩. తతియకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౩. తతియకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Tatiyakathinasikkhāpadavaṇṇanā