| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဥဒာန-အဋ္ဌကထာ • Udāna-aṭṭhakathā |
၆. တတိယနာနာတိတ္ထိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
6. Tatiyanānātitthiyasuttavaṇṇanā
၅၆. ဆဋ္ဌေ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣမံ ဥဒာနန္တိ ဧတ္ထ ပန ဒိဋ္ဌိတဏ္ဟာမာနေသု ဒောသံ ဒိသ္ဝာ တေ ဒူရတော ဝဇ္ဇေတ္ဝာ သင္ခာရေ ယထာဘူတံ ပသ္သတော စ တတ္ထ အနာဒီနဝဒသ္သိတာယ မိစ္ဆာဘိနိဝိဋ္ဌသ္သ ယထာဘူတံ အပသ္သတော စ ယထာက္ကမံ သံသာရတော အတိဝတ္တနာနတိဝတ္တနဒီပကံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသီတိ အတ္ထော ယောဇေတဗ္ဗော။
56. Chaṭṭhe sabbaṃ heṭṭhā vuttanayameva. Imaṃ udānanti ettha pana diṭṭhitaṇhāmānesu dosaṃ disvā te dūrato vajjetvā saṅkhāre yathābhūtaṃ passato ca tattha anādīnavadassitāya micchābhiniviṭṭhassa yathābhūtaṃ apassato ca yathākkamaṃ saṃsārato ativattanānativattanadīpakaṃ imaṃ udānaṃ udānesīti attho yojetabbo.
တတ္ထ အဟင္ကာရပသုတာယံ ပဇာတိ ‘‘သယံကတော အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တသယံကာရသင္ခာတံ အဟင္ကာရံ တထာပဝတ္တံ ဒိဋ္ဌိံ ပသုတာ အနုယုတ္တာ အယံ ပဇာ မိစ္ဆာဘိနိဝိဋ္ဌော သတ္တကာယော။ ပရံကာရူပသံဟိတာတိ ပရော အညော ဣသ္သရာဒိကော သဗ္ဗံ ကရောတီတိ ဧဝံ ပဝတ္တပရံကာရဒိဋ္ဌိသန္နိသ္သိတာ တာယ ဥပသံဟိတာတိ ပရံကာရူပသံဟိတာ။ ဧတဒေကေ နာဗ္ဘညံသူတိ ဧတံ ဒိဋ္ဌိဒ္ဝယံ ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ တတ္ထ ဒောသဒသ္သိနော ဟုတ္ဝာ နာနုဇာနိံသု။ ကထံ? သတိ ဟိ သယံကာရေ ကာမကာရတော သတ္တာနံ ဣဋ္ဌေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ, န အနိဋ္ဌေန။ န ဟိ ကောစိ အတ္တနော ဒုက္ခံ ဣစ္ဆတိ, ဘဝတိ စ အနိဋ္ဌံ, တသ္မာ န သယံကာရော။ ပရံကာရောပိ ယဒိ ဣသ္သရဟေတုကော, သ္ဝာယံ ဣသ္သရော အတ္တတ္ထံ ဝာ ကရေယ္ယ ပရတ္ထံ ဝာ။ တတ္ထ ယဒိ အတ္တတ္ထံ, အတ္တနာ အကတကိစ္စော သိယာ အသိဒ္ဓသ္သ သာဓနတော။ အထ ဝာ ပရတ္ထံ သဗ္ဗေသံ ဟိတသုခမေဝ နိပ္ဖဇ္ဇေယ္ယ, န အဟိတံ ဒုက္ခံ နိပ္ဖဇ္ဇတိ, တသ္မာ ဣသ္သရဝသေန န ပရံကာရော သိဇ္ဈတိ။ ယဒိ စ ဣသ္သရသင္ခာတံ အညနိရပေက္ခံ နိစ္စမေကကာရဏံ ပဝတ္တိယာ သိယာ, ကမ္မေန ဥပ္ပတ္တိ န သိယာ, သဗ္ဗေဟေဝ ဧကဇ္ဈံ ဥပ္ပဇ္ဇိတဗ္ဗံ ကာရဏသ္သ သန္နိဟိတတ္တာ။ အထသ္သ အညမ္ပိ သဟကာရီကာရဏံ ဣစ္ဆိတံ, တညေဝ ဟေတု, ကိံ ဣသ္သရေန အပရိနိဋ္ဌိတသာမတ္ထိယေန ပရိကပ္ပိတေန။ ယထာ စ ဣသ္သရဟေတုကော ပရံကာရော န သိဇ္ဈတိ, ဧဝံ ပဇာပတိပုရိသပကတိဗ္ရဟ္မကာလာဒိဟေတုတောပိ န သိဇ္ဈတေဝ တေသမ္ပိ အသိဒ္ဓတ္တာ ဝုတ္တဒောသာနတိဝတ္တနတော စ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧတဒေကေ နာဗ္ဘညံသူ’’တိ။ ယေ ပန ယထာဝုတ္တေ သယံကာရပရံကာရေ နာနုဇာနန္တာပိ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ အတ္တာနဉ္စ လောကဉ္စ ပညပေန္တိ, တေပိ န နံ သလ္လန္တိ အဒ္ဒသုံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နန္တိဝာဒိနောပိ မိစ္ဆာဘိနိဝေသံ အနတိက္ကမနတော ယထာဘူတံ အဇာနန္တာနံ ဒိဋ္ဌိဂတံ တတ္ထ တတ္ထ ဒုက္ခုပ္ပာဒနတော ဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန ‘‘သလ္လ’’န္တိ န ပသ္သိံသု။
Tattha ahaṅkārapasutāyaṃ pajāti ‘‘sayaṃkato attā ca loko cā’’ti evaṃ vuttasayaṃkārasaṅkhātaṃ ahaṅkāraṃ tathāpavattaṃ diṭṭhiṃ pasutā anuyuttā ayaṃ pajā micchābhiniviṭṭho sattakāyo. Paraṃkārūpasaṃhitāti paro añño issarādiko sabbaṃ karotīti evaṃ pavattaparaṃkāradiṭṭhisannissitā tāya upasaṃhitāti paraṃkārūpasaṃhitā. Etadeke nābbhaññaṃsūti etaṃ diṭṭhidvayaṃ eke samaṇabrāhmaṇā tattha dosadassino hutvā nānujāniṃsu. Kathaṃ? Sati hi sayaṃkāre kāmakārato sattānaṃ iṭṭheneva bhavitabbaṃ, na aniṭṭhena. Na hi koci attano dukkhaṃ icchati, bhavati ca aniṭṭhaṃ, tasmā na sayaṃkāro. Paraṃkāropi yadi issarahetuko, svāyaṃ issaro attatthaṃ vā kareyya paratthaṃ vā. Tattha yadi attatthaṃ, attanā akatakicco siyā asiddhassa sādhanato. Atha vā paratthaṃ sabbesaṃ hitasukhameva nipphajjeyya, na ahitaṃ dukkhaṃ nipphajjati, tasmā issaravasena na paraṃkāro sijjhati. Yadi ca issarasaṅkhātaṃ aññanirapekkhaṃ niccamekakāraṇaṃ pavattiyā siyā, kammena uppatti na siyā, sabbeheva ekajjhaṃ uppajjitabbaṃ kāraṇassa sannihitattā. Athassa aññampi sahakārīkāraṇaṃ icchitaṃ, taññeva hetu, kiṃ issarena apariniṭṭhitasāmatthiyena parikappitena. Yathā ca issarahetuko paraṃkāro na sijjhati, evaṃ pajāpatipurisapakatibrahmakālādihetutopi na sijjhateva tesampi asiddhattā vuttadosānativattanato ca. Tena vuttaṃ ‘‘etadeke nābbhaññaṃsū’’ti. Ye pana yathāvutte sayaṃkāraparaṃkāre nānujānantāpi adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti, tepi na naṃ sallanti addasuṃ adhiccasamuppannantivādinopi micchābhinivesaṃ anatikkamanato yathābhūtaṃ ajānantānaṃ diṭṭhigataṃ tattha tattha dukkhuppādanato vijjhanaṭṭhena ‘‘salla’’nti na passiṃsu.
ဧတဉ္စ သလ္လံ ပဋိကစ္စ ပသ္သတောတိ ယော ပန အာရဒ္ဓဝိပသ္သကော ပဉ္စပိ ဥပာဒာနက္ခန္ဓေ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော အနတ္တတော သမနုပသ္သတိ, သော ဧတဉ္စ တိဝိဓံ ဝိပရီတဒသ္သနံ အညဉ္စ သကလံ မိစ္ဆာဘိနိဝေသံ တေသဉ္စ နိသ္သယဘူတေ ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓေပိ တုဇ္ဇနတော ဒုရုဒ္ဓာရတော စ ‘‘သလ္လ’’န္တိ ပဋိကစ္စ ပုဗ္ဗေယေဝ ဝိပသ္သနာပညာယ ပသ္သတိ။ ဧဝံ ပသ္သတော အရိယမဂ္ဂက္ခဏေ ဧကန္တေနေဝ အဟံ ကရောမီတိ န တသ္သ ဟောတိ။ ယထာ စ အတ္တနော ကာရကဘာဝော တသ္သ န ဥပဋ္ဌာတိ, ဧဝံ ပရော ကရောတီတိ န တသ္သ ဟောတိ, ကေဝလံ ပန အနိစ္စသင္ခာတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နဓမ္မမတ္တမေဝ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ သမ္မာပဋိပန္နသ္သ သဗ္ဗထာပိ ဒိဋ္ဌိမာနာဘာဝောဝ ဒသ္သိတော။ တေန စ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ သံသာရသမတိက္ကမော ပကာသိတော ဟောတိ။
Etañca sallaṃ paṭikacca passatoti yo pana āraddhavipassako pañcapi upādānakkhandhe aniccato dukkhato anattato samanupassati, so etañca tividhaṃ viparītadassanaṃ aññañca sakalaṃ micchābhinivesaṃ tesañca nissayabhūte pañcupādānakkhandhepi tujjanato duruddhārato ca ‘‘salla’’nti paṭikacca pubbeyeva vipassanāpaññāya passati. Evaṃ passato ariyamaggakkhaṇe ekanteneva ahaṃ karomīti na tassa hoti. Yathā ca attano kārakabhāvo tassa na upaṭṭhāti, evaṃ paro karotīti na tassa hoti, kevalaṃ pana aniccasaṅkhātaṃ paṭiccasamuppannadhammamattameva hoti. Ettāvatā sammāpaṭipannassa sabbathāpi diṭṭhimānābhāvova dassito. Tena ca arahattappattiyā saṃsārasamatikkamo pakāsito hoti.
ဣဒာနိ ယော ဒိဋ္ဌိဂတေ အလ္လီနော, န သော သံသာရတော သီသံ ဥက္ခိပိတုံ သက္ကောတိ, တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘မာနုပေတာ’’တိ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ မာနုပေတာ အယံ ပဇာတိ အယံ သဗ္ဗာပိ ဒိဋ္ဌိဂတိကသင္ခာတာ ပဇာ သတ္တကာယော ‘‘မယ္ဟံ ဒိဋ္ဌိ သုန္ဒရာ, မယ္ဟံ အာဒာနော သုန္ဒရော’’တိ အတ္တနော ဂာဟသ္သ သံပဂ္ဂဟလက္ခဏေန မာနေန ဥပေတာ သမန္နာဂတာ။ မာနဂန္ထာ မာနဝိနိဗဒ္ဓာတိ တတော ဧဝ တေန အပရာပရံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေန ယထာ တံ ဒိဋ္ဌိံ န ပဋိနိသ္သဇ္ဇတိ, ဧဝံ အတ္တနော သန္တာနသ္သ ဂန္ထိတတ္တာ ဝိနိဗဒ္ဓတ္တာ စ မာနဂန္ထာ မာနဝိနိဗဒ္ဓာ။ ဒိဋ္ဌီသု သာရမ္ဘကထာ, သံသာရံ နာတိဝတ္တတီတိ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနဝသေန အတ္တနော ဒိဋ္ဌာဘိနိဝေသေန ပရေသံ ဒိဋ္ဌီသု သာရမ္ဘကထာ ဝိရောဓကထာ သံသာရနာယိကာနံ အဝိဇ္ဇာတဏ္ဟာနံ အပ္ပဟာနတော သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ, န အတိက္ကမတီတိ အတ္ထော။
Idāni yo diṭṭhigate allīno, na so saṃsārato sīsaṃ ukkhipituṃ sakkoti, taṃ dassetuṃ ‘‘mānupetā’’ti gāthamāha. Tattha mānupetā ayaṃ pajāti ayaṃ sabbāpi diṭṭhigatikasaṅkhātā pajā sattakāyo ‘‘mayhaṃ diṭṭhi sundarā, mayhaṃ ādāno sundaro’’ti attano gāhassa saṃpaggahalakkhaṇena mānena upetā samannāgatā. Mānaganthā mānavinibaddhāti tato eva tena aparāparaṃ uppajjamānena yathā taṃ diṭṭhiṃ na paṭinissajjati, evaṃ attano santānassa ganthitattā vinibaddhattā ca mānaganthā mānavinibaddhā. Diṭṭhīsu sārambhakathā, saṃsāraṃ nātivattatīti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti attukkaṃsanaparavambhanavasena attano diṭṭhābhinivesena paresaṃ diṭṭhīsu sārambhakathā virodhakathā saṃsāranāyikānaṃ avijjātaṇhānaṃ appahānato saṃsāraṃ nātivattati, na atikkamatīti attho.
ဆဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဥဒာနပာဠိ • Udānapāḷi / ၆. တတိယနာနာတိတ္ထိယသုတ္တံ • 6. Tatiyanānātitthiyasuttaṃ
