| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೬. ತತಿಯನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Tatiyanānātitthiyasuttavaṇṇanā
೫೬. ಛಟ್ಠೇ ಸಬ್ಬಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ದಿಟ್ಠಿತಣ್ಹಾಮಾನೇಸು ದೋಸಂ ದಿಸ್ವಾ ತೇ ದೂರತೋ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾರೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಸ್ಸತೋ ಚ ತತ್ಥ ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಿತಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವಿಟ್ಠಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಪಸ್ಸತೋ ಚ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಸಂಸಾರತೋ ಅತಿವತ್ತನಾನತಿವತ್ತನದೀಪಕಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ।
56. Chaṭṭhe sabbaṃ heṭṭhā vuttanayameva. Imaṃ udānanti ettha pana diṭṭhitaṇhāmānesu dosaṃ disvā te dūrato vajjetvā saṅkhāre yathābhūtaṃ passato ca tattha anādīnavadassitāya micchābhiniviṭṭhassa yathābhūtaṃ apassato ca yathākkamaṃ saṃsārato ativattanānativattanadīpakaṃ imaṃ udānaṃ udānesīti attho yojetabbo.
ತತ್ಥ ಅಹಙ್ಕಾರಪಸುತಾಯಂ ಪಜಾತಿ ‘‘ಸಯಂಕತೋ ಅತ್ತಾ ಚ ಲೋಕೋ ಚಾ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಸಯಂಕಾರಸಙ್ಖಾತಂ ಅಹಙ್ಕಾರಂ ತಥಾಪವತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಸುತಾ ಅನುಯುತ್ತಾ ಅಯಂ ಪಜಾ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವಿಟ್ಠೋ ಸತ್ತಕಾಯೋ। ಪರಂಕಾರೂಪಸಂಹಿತಾತಿ ಪರೋ ಅಞ್ಞೋ ಇಸ್ಸರಾದಿಕೋ ಸಬ್ಬಂ ಕರೋತೀತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಪರಂಕಾರದಿಟ್ಠಿಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ತಾಯ ಉಪಸಂಹಿತಾತಿ ಪರಂಕಾರೂಪಸಂಹಿತಾ। ಏತದೇಕೇ ನಾಬ್ಭಞ್ಞಂಸೂತಿ ಏತಂ ದಿಟ್ಠಿದ್ವಯಂ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತತ್ಥ ದೋಸದಸ್ಸಿನೋ ಹುತ್ವಾ ನಾನುಜಾನಿಂಸು। ಕಥಂ? ಸತಿ ಹಿ ಸಯಂಕಾರೇ ಕಾಮಕಾರತೋ ಸತ್ತಾನಂ ಇಟ್ಠೇನೇವ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ನ ಅನಿಟ್ಠೇನ। ನ ಹಿ ಕೋಚಿ ಅತ್ತನೋ ದುಕ್ಖಂ ಇಚ್ಛತಿ, ಭವತಿ ಚ ಅನಿಟ್ಠಂ, ತಸ್ಮಾ ನ ಸಯಂಕಾರೋ। ಪರಂಕಾರೋಪಿ ಯದಿ ಇಸ್ಸರಹೇತುಕೋ, ಸ್ವಾಯಂ ಇಸ್ಸರೋ ಅತ್ತತ್ಥಂ ವಾ ಕರೇಯ್ಯ ಪರತ್ಥಂ ವಾ। ತತ್ಥ ಯದಿ ಅತ್ತತ್ಥಂ, ಅತ್ತನಾ ಅಕತಕಿಚ್ಚೋ ಸಿಯಾ ಅಸಿದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಧನತೋ। ಅಥ ವಾ ಪರತ್ಥಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಹಿತಸುಖಮೇವ ನಿಪ್ಫಜ್ಜೇಯ್ಯ, ನ ಅಹಿತಂ ದುಕ್ಖಂ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇಸ್ಸರವಸೇನ ನ ಪರಂಕಾರೋ ಸಿಜ್ಝತಿ। ಯದಿ ಚ ಇಸ್ಸರಸಙ್ಖಾತಂ ಅಞ್ಞನಿರಪೇಕ್ಖಂ ನಿಚ್ಚಮೇಕಕಾರಣಂ ಪವತ್ತಿಯಾ ಸಿಯಾ, ಕಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ನ ಸಿಯಾ, ಸಬ್ಬೇಹೇವ ಏಕಜ್ಝಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಕಾರಣಸ್ಸ ಸನ್ನಿಹಿತತ್ತಾ। ಅಥಸ್ಸ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಸಹಕಾರೀಕಾರಣಂ ಇಚ್ಛಿತಂ, ತಞ್ಞೇವ ಹೇತು, ಕಿಂ ಇಸ್ಸರೇನ ಅಪರಿನಿಟ್ಠಿತಸಾಮತ್ಥಿಯೇನ ಪರಿಕಪ್ಪಿತೇನ। ಯಥಾ ಚ ಇಸ್ಸರಹೇತುಕೋ ಪರಂಕಾರೋ ನ ಸಿಜ್ಝತಿ, ಏವಂ ಪಜಾಪತಿಪುರಿಸಪಕತಿಬ್ರಹ್ಮಕಾಲಾದಿಹೇತುತೋಪಿ ನ ಸಿಜ್ಝತೇವ ತೇಸಮ್ಪಿ ಅಸಿದ್ಧತ್ತಾ ವುತ್ತದೋಸಾನತಿವತ್ತನತೋ ಚ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏತದೇಕೇ ನಾಬ್ಭಞ್ಞಂಸೂ’’ತಿ। ಯೇ ಪನ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಸಯಂಕಾರಪರಂಕಾರೇ ನಾನುಜಾನನ್ತಾಪಿ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಲೋಕಞ್ಚ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇಪಿ ನ ನಂ ಸಲ್ಲನ್ತಿ ಅದ್ದಸುಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿವಾದಿನೋಪಿ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸಂ ಅನತಿಕ್ಕಮನತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಜಾನನ್ತಾನಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ದುಕ್ಖುಪ್ಪಾದನತೋ ವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ‘‘ಸಲ್ಲ’’ನ್ತಿ ನ ಪಸ್ಸಿಂಸು।
Tattha ahaṅkārapasutāyaṃ pajāti ‘‘sayaṃkato attā ca loko cā’’ti evaṃ vuttasayaṃkārasaṅkhātaṃ ahaṅkāraṃ tathāpavattaṃ diṭṭhiṃ pasutā anuyuttā ayaṃ pajā micchābhiniviṭṭho sattakāyo. Paraṃkārūpasaṃhitāti paro añño issarādiko sabbaṃ karotīti evaṃ pavattaparaṃkāradiṭṭhisannissitā tāya upasaṃhitāti paraṃkārūpasaṃhitā. Etadeke nābbhaññaṃsūti etaṃ diṭṭhidvayaṃ eke samaṇabrāhmaṇā tattha dosadassino hutvā nānujāniṃsu. Kathaṃ? Sati hi sayaṃkāre kāmakārato sattānaṃ iṭṭheneva bhavitabbaṃ, na aniṭṭhena. Na hi koci attano dukkhaṃ icchati, bhavati ca aniṭṭhaṃ, tasmā na sayaṃkāro. Paraṃkāropi yadi issarahetuko, svāyaṃ issaro attatthaṃ vā kareyya paratthaṃ vā. Tattha yadi attatthaṃ, attanā akatakicco siyā asiddhassa sādhanato. Atha vā paratthaṃ sabbesaṃ hitasukhameva nipphajjeyya, na ahitaṃ dukkhaṃ nipphajjati, tasmā issaravasena na paraṃkāro sijjhati. Yadi ca issarasaṅkhātaṃ aññanirapekkhaṃ niccamekakāraṇaṃ pavattiyā siyā, kammena uppatti na siyā, sabbeheva ekajjhaṃ uppajjitabbaṃ kāraṇassa sannihitattā. Athassa aññampi sahakārīkāraṇaṃ icchitaṃ, taññeva hetu, kiṃ issarena apariniṭṭhitasāmatthiyena parikappitena. Yathā ca issarahetuko paraṃkāro na sijjhati, evaṃ pajāpatipurisapakatibrahmakālādihetutopi na sijjhateva tesampi asiddhattā vuttadosānativattanato ca. Tena vuttaṃ ‘‘etadeke nābbhaññaṃsū’’ti. Ye pana yathāvutte sayaṃkāraparaṃkāre nānujānantāpi adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti, tepi na naṃ sallanti addasuṃ adhiccasamuppannantivādinopi micchābhinivesaṃ anatikkamanato yathābhūtaṃ ajānantānaṃ diṭṭhigataṃ tattha tattha dukkhuppādanato vijjhanaṭṭhena ‘‘salla’’nti na passiṃsu.
ಏತಞ್ಚ ಸಲ್ಲಂ ಪಟಿಕಚ್ಚ ಪಸ್ಸತೋತಿ ಯೋ ಪನ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕೋ ಪಞ್ಚಪಿ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ ಅನತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ಏತಞ್ಚ ತಿವಿಧಂ ವಿಪರೀತದಸ್ಸನಂ ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಸಕಲಂ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸಂ ತೇಸಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಯಭೂತೇ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಪಿ ತುಜ್ಜನತೋ ದುರುದ್ಧಾರತೋ ಚ ‘‘ಸಲ್ಲ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಕಚ್ಚ ಪುಬ್ಬೇಯೇವ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಏಕನ್ತೇನೇವ ಅಹಂ ಕರೋಮೀತಿ ನ ತಸ್ಸ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ಕಾರಕಭಾವೋ ತಸ್ಸ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಏವಂ ಪರೋ ಕರೋತೀತಿ ನ ತಸ್ಸ ಹೋತಿ, ಕೇವಲಂ ಪನ ಅನಿಚ್ಚಸಙ್ಖಾತಂ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ದಿಟ್ಠಿಮಾನಾಭಾವೋವ ದಸ್ಸಿತೋ। ತೇನ ಚ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಂಸಾರಸಮತಿಕ್ಕಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ ಹೋತಿ।
Etañca sallaṃ paṭikacca passatoti yo pana āraddhavipassako pañcapi upādānakkhandhe aniccato dukkhato anattato samanupassati, so etañca tividhaṃ viparītadassanaṃ aññañca sakalaṃ micchābhinivesaṃ tesañca nissayabhūte pañcupādānakkhandhepi tujjanato duruddhārato ca ‘‘salla’’nti paṭikacca pubbeyeva vipassanāpaññāya passati. Evaṃ passato ariyamaggakkhaṇe ekanteneva ahaṃ karomīti na tassa hoti. Yathā ca attano kārakabhāvo tassa na upaṭṭhāti, evaṃ paro karotīti na tassa hoti, kevalaṃ pana aniccasaṅkhātaṃ paṭiccasamuppannadhammamattameva hoti. Ettāvatā sammāpaṭipannassa sabbathāpi diṭṭhimānābhāvova dassito. Tena ca arahattappattiyā saṃsārasamatikkamo pakāsito hoti.
ಇದಾನಿ ಯೋ ದಿಟ್ಠಿಗತೇ ಅಲ್ಲೀನೋ, ನ ಸೋ ಸಂಸಾರತೋ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮಾನುಪೇತಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮಾನುಪೇತಾ ಅಯಂ ಪಜಾತಿ ಅಯಂ ಸಬ್ಬಾಪಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಸಙ್ಖಾತಾ ಪಜಾ ಸತ್ತಕಾಯೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ದಿಟ್ಠಿ ಸುನ್ದರಾ, ಮಯ್ಹಂ ಆದಾನೋ ಸುನ್ದರೋ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಗಾಹಸ್ಸ ಸಂಪಗ್ಗಹಲಕ್ಖಣೇನ ಮಾನೇನ ಉಪೇತಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಮಾನಗನ್ಥಾ ಮಾನವಿನಿಬದ್ಧಾತಿ ತತೋ ಏವ ತೇನ ಅಪರಾಪರಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೇನ ಯಥಾ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ನ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಗನ್ಥಿತತ್ತಾ ವಿನಿಬದ್ಧತ್ತಾ ಚ ಮಾನಗನ್ಥಾ ಮಾನವಿನಿಬದ್ಧಾ। ದಿಟ್ಠೀಸು ಸಾರಮ್ಭಕಥಾ, ಸಂಸಾರಂ ನಾತಿವತ್ತತೀತಿ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸನಪರವಮ್ಭನವಸೇನ ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠಾಭಿನಿವೇಸೇನ ಪರೇಸಂ ದಿಟ್ಠೀಸು ಸಾರಮ್ಭಕಥಾ ವಿರೋಧಕಥಾ ಸಂಸಾರನಾಯಿಕಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾತಣ್ಹಾನಂ ಅಪ್ಪಹಾನತೋ ಸಂಸಾರಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ, ನ ಅತಿಕ್ಕಮತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Idāni yo diṭṭhigate allīno, na so saṃsārato sīsaṃ ukkhipituṃ sakkoti, taṃ dassetuṃ ‘‘mānupetā’’ti gāthamāha. Tattha mānupetā ayaṃ pajāti ayaṃ sabbāpi diṭṭhigatikasaṅkhātā pajā sattakāyo ‘‘mayhaṃ diṭṭhi sundarā, mayhaṃ ādāno sundaro’’ti attano gāhassa saṃpaggahalakkhaṇena mānena upetā samannāgatā. Mānaganthā mānavinibaddhāti tato eva tena aparāparaṃ uppajjamānena yathā taṃ diṭṭhiṃ na paṭinissajjati, evaṃ attano santānassa ganthitattā vinibaddhattā ca mānaganthā mānavinibaddhā. Diṭṭhīsu sārambhakathā, saṃsāraṃ nātivattatīti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti attukkaṃsanaparavambhanavasena attano diṭṭhābhinivesena paresaṃ diṭṭhīsu sārambhakathā virodhakathā saṃsāranāyikānaṃ avijjātaṇhānaṃ appahānato saṃsāraṃ nātivattati, na atikkamatīti attho.
ಛಟ್ಠಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೬. ತತಿಯನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಸುತ್ತಂ • 6. Tatiyanānātitthiyasuttaṃ
