| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೩. ತತಿಯನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ
3. Tatiyanayo asaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
೧೭೯. ಇದಾನಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಸಙ್ಗಹಿತಪದಂ ಭಾಜೇತುಂ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೇನಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ರಿದಂ ಲಕ್ಖಣಂ – ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ವಾರೇ ಯಂ ಖನ್ಧಪದೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ ಹುತ್ವಾ ಆಯತನಧಾತುಪದೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತಂ, ತಸ್ಸ ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಸಙ್ಗಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಕತಂ। ತಂ ಪನ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಚಕ್ಖಾಯತನಾದೀಸು ನ ಯುಜ್ಜತಿ। ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇನ ಹಿ ಚತ್ತಾರೋ ಖನ್ಧಾ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತೇಸು ತೇನ ಏಕಧಮ್ಮೋಪಿ ಆಯತನಧಾತುಸಙ್ಗಹೇನ ಸಙ್ಗಹಿತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ನನು ಚ ವೇದನಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾಯತನೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ? ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ನ ಪನ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋವ ಧಮ್ಮಾಯತನಂ, ರೂಪಕ್ಖನ್ಧತೋ ಹಿ ಸುಖುಮರೂಪಮತ್ತಂ ಧಮ್ಮಾಯತನಂ ಭಜತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾಯತನೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ, ನ ತೇ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ ನಾಮ। ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೇನಪಿ ಇತರೇ ಚತ್ತಾರೋ ಖನ್ಧಾ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತೇಸು ತೇನ ಏಕೋಪಿ ಆಯತನಧಾತುಸಙ್ಗಹೇನ ಸಙ್ಗಹಿತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ಸಙ್ಗಹಿತತಾಯ ಅಭಾವತೋ ಏತಾನಿ ಅಞ್ಞಾನಿ ಚ ಏವರೂಪಾನಿ ಚಕ್ಖಾಯತನಾದೀನಿ ಪದಾನಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾರೇ ನ ಗಹಿತಾನಿ। ಯಾನಿ ಪನ ಪದಾನಿ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಾ ಓಳಾರಿಕರೂಪೇನ ವಾ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ ಧಮ್ಮಾಯತನೇಕದೇಸಂ ದೀಪೇನ್ತಿ, ತಾನಿ ಇಧ ಗಹಿತಾನಿ। ತೇಸಂ ಇದಮುದ್ದಾನಂ –
179. Idāni asaṅgahitenasaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ vedanākkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tatridaṃ lakkhaṇaṃ – imasmiñhi vāre yaṃ khandhapadena asaṅgahitaṃ hutvā āyatanadhātupadehi saṅgahitaṃ, tassa khandhādīhi saṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ pana rūpakkhandhaviññāṇakkhandhacakkhāyatanādīsu na yujjati. Rūpakkhandhena hi cattāro khandhā khandhasaṅgahena asaṅgahitā. Tesu tena ekadhammopi āyatanadhātusaṅgahena saṅgahito nāma natthi. Nanu ca vedanādayo dhammāyatanena saṅgahitāti? Saṅgahitā. Na pana rūpakkhandhova dhammāyatanaṃ, rūpakkhandhato hi sukhumarūpamattaṃ dhammāyatanaṃ bhajati. Tasmā ye dhammāyatanena saṅgahitā, na te rūpakkhandhena saṅgahitā nāma. Viññāṇakkhandhenapi itare cattāro khandhā asaṅgahitā. Tesu tena ekopi āyatanadhātusaṅgahena saṅgahito nāma natthi. Evaṃ saṅgahitatāya abhāvato etāni aññāni ca evarūpāni cakkhāyatanādīni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana padāni viññāṇena vā oḷārikarūpena vā asammissaṃ dhammāyatanekadesaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ತಥಾ ಸಚ್ಚಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಚ ಸೋಳಸ।
‘‘Tayo khandhā tathā saccā, indriyāni ca soḷasa;
ಪದಾನಿ ಪಚ್ಚಯಾಕಾರೇ, ಚುದ್ದಸೂಪರಿ ಚುದ್ದಸ॥
Padāni paccayākāre, cuddasūpari cuddasa.
‘‘ಸಮತಿಂಸ ಪದಾ ಹೋನ್ತಿ, ಗೋಚ್ಛಕೇಸು ದಸಸ್ವಥ।
‘‘Samatiṃsa padā honti, gocchakesu dasasvatha;
ದುವೇ ಚೂಳನ್ತರದುಕಾ, ಅಟ್ಠ ಹೋನ್ತಿ ಮಹನ್ತರಾ’’ತಿ॥
Duve cūḷantaradukā, aṭṭha honti mahantarā’’ti.
ಏತೇಸು ಪನ ಪದೇಸು ಸದಿಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಪದಾನಿ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ದ್ವಾದಸ ಪಞ್ಹಾ ವುತ್ತಾ। ತೇಸು ಏವಂ ಖನ್ಧವಿಭಾಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಆಯತನಧಾತೂಸು ಪನ ಭೇದೋ ನತ್ಥಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮಪಞ್ಹೇ ತಾವ – ತೀಹಿ ಖನ್ಧೇಹೀತಿ ರೂಪಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ। ಆಯತನಧಾತುಯೋ ಪನ ಧಮ್ಮಾಯತನಧಮ್ಮಧಾತುವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Etesu pana padesu sadisavissajjanāni padāni ekato katvā sabbepi dvādasa pañhā vuttā. Tesu evaṃ khandhavibhāgo veditabbo. Āyatanadhātūsu pana bhedo natthi. Tattha paṭhamapañhe tāva – tīhi khandhehīti rūpasaññāsaṅkhārakkhandhehi. Āyatanadhātuyo pana dhammāyatanadhammadhātuvasena veditabbā.
ತತ್ರಾಯಂ ನಯೋ – ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೇನ ಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಸುಖುಮರೂಪಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರಾ ಚ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ ಹುತ್ವಾ ಆಯತನಧಾತುಸಙ್ಗಹೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತೇಸು ನಿಬ್ಬಾನಂ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೇಸಾ ರೂಪಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಆಯತನಧಾತುಸಙ್ಗಹಂ ಪನ ನಿಬ್ಬಾನಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತೇವ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಸಙ್ಖತಂ ಖನ್ಧತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ತೀಹಿ ಖನ್ಧೇಹಿ, ಏಕೇನಾಯತನೇನ, ಏಕಾಯ ಧಾತುಯಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾ’’ತಿ। ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಪಕ್ಖೇ ಪನೇತ್ಥ ಸಞ್ಞಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ವೇದನಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ಸಙ್ಖಾರಾದೀಸು ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾವಸೇನ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Tatrāyaṃ nayo – vedanākkhandhena hi nibbānañca sukhumarūpasaññāsaṅkhārā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā hutvā āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā. Tesu nibbānaṃ khandhasaṅgahaṃ na gacchati, sesā rūpasaññāsaṅkhārakkhandhehi saṅgahaṃ gacchanti. Āyatanadhātusaṅgahaṃ pana nibbānampi gacchateva. Tena vuttaṃ – ‘‘asaṅkhataṃ khandhato ṭhapetvā tīhi khandhehi, ekenāyatanena, ekāya dhātuyā saṅgahitā’’ti. Saññākkhandhapakkhe panettha saññaṃ apanetvā vedanāya saddhiṃ tayo khandhā saṅkhārādīsu saṅkhārakkhandhaṃ apanetvā rūpavedanāsaññāvasena tayo khandhā veditabbā.
೧೮೦. ದುತಿಯೇ – ಚತೂಹಿ ಖನ್ಧೇಹೀತಿ ವಿಞ್ಞಾಣವಜ್ಜೇಹಿ। ತೇ ಹಿ ನಿರೋಧೇನ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ ಹುತ್ವಾ ಆಯತನಧಾತುಸಙ್ಗಹೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ।
180. Dutiye – catūhi khandhehīti viññāṇavajjehi. Te hi nirodhena khandhasaṅgahena asaṅgahitā hutvā āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā.
೧೮೧. ತತಿಯೇ – ದ್ವೀಹೀತಿ ವೇದನಾಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ। ರೂಪಾರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಹಿ ವೇದನಾಸಞ್ಞಾವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಾ ಚ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತೇಸು ಪನ ವೇದನಾಸಞ್ಞಾವ ಆಯತನಧಾತುಸಙ್ಗಹೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ವೇದನಾಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇಹೀ’’ತಿ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಖನ್ಧಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇತೋ ಪರಞ್ಹಿ ಖನ್ಧಾನಂ ನಾಮಮತ್ತಮೇವ ವಕ್ಖಾಮ।
181. Tatiye – dvīhīti vedanāsaññākkhandhehi. Rūpārūpajīvitindriyena hi vedanāsaññāviññāṇakkhandhā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā. Tesu pana vedanāsaññāva āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā. Tena vuttaṃ – ‘‘vedanāsaññākkhandhehī’’ti. Iminā upāyena sabbattha khandhabhedo veditabbo. Ito parañhi khandhānaṃ nāmamattameva vakkhāma.
೧೮೨. ಚತುತ್ಥೇ – ತೀಹಿ ಖನ್ಧೇಹೀತಿ ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯೇಸು ವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರೇಹಿ, ವೇದನಾಪಞ್ಚಕೇ ರೂಪಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರೇಹಿ; ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀಸು ಫಸ್ಸಪರಿಯೋಸಾನೇಸು ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ। ವೇದನಾಯ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸೋವ ತಣ್ಹುಪಾದಾನಕಮ್ಮಭವೇಸು ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸೋವ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
182. Catutthe – tīhi khandhehīti itthindriyapurisindriyesu vedanāsaññāsaṅkhārehi, vedanāpañcake rūpasaññāsaṅkhārehi; saddhindriyādīsu phassapariyosānesu rūpavedanāsaññākkhandhehi. Vedanāya vedanākkhandhasadisova taṇhupādānakammabhavesu saṅkhārakkhandhasadisova vinicchayo.
೧೮೩. ಪಞ್ಚಮೇ – ಜಾತಿಜರಾಮರಣೇಸು ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸದಿಸೋವ। ಝಾನೇನ ಪನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸುಖುಮರೂಪಂ ಸಞ್ಞಾ ಚ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ ಹುತ್ವಾ ಆಯತನಧಾತುಸಙ್ಗಹೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ವಸೇನ ದ್ವೇ ಖನ್ಧಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
183. Pañcame – jātijarāmaraṇesu jīvitindriyasadisova. Jhānena pana nibbānaṃ sukhumarūpaṃ saññā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā hutvā āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā. Tasmā taṃ sandhāya rūpakkhandhasaññākkhandhānaṃ vasena dve khandhā veditabbā.
೧೮೪. ಛಟ್ಠೇ – ಸೋಕಾದಿತ್ತಯೇ ವೇದನಾಯ ಸದಿಸೋ। ಉಪಾಯಾಸಾದೀಸು ಸಙ್ಖಾರಸದಿಸೋ। ಪುನ ವೇದನಾಯ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸೋ, ಸಞ್ಞಾಯ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸೋ, ಚೇತನಾದೀಸು ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸತ್ತಮಪಞ್ಹಾದೀಸುಪಿ ಸಙ್ಗಹಾಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
184. Chaṭṭhe – sokādittaye vedanāya sadiso. Upāyāsādīsu saṅkhārasadiso. Puna vedanāya vedanākkhandhasadiso, saññāya saññākkhandhasadiso, cetanādīsu saṅkhārakkhandhasadiso vinicchayo. Iminā upāyena sattamapañhādīsupi saṅgahāsaṅgaho veditabboti.
ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ।
Asaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಾತುಕಥಾಪಾಳಿ • Dhātukathāpāḷi / ೩. ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಸಙ್ಗಹಿತಪದನಿದ್ದೇಸೋ • 3. Asaṅgahitenasaṅgahitapadaniddeso
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೩. ತತಿಯನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Tatiyanayo asaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೩. ತತಿಯನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Tatiyanayo asaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
