| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
੩. ਤਤਿਯਨਯੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ
3. Tatiyanayo asaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
੧੭੯. ਇਦਾਨਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦਂ ਭਾਜੇਤੁਂ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਲਕ੍ਖਣਂ – ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ વਾਰੇ ਯਂ ਖਨ੍ਧਪਦੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਆਯਤਨਧਾਤੁਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਤਂ। ਤਂ ਪਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧવਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤੇਸੁ ਤੇਨ ਏਕਧਮ੍ਮੋਪਿ ਆਯਤਨਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਨਨੁ ਚ વੇਦਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ? ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਨ ਪਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋવ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ, ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਹਿ ਸੁਖੁਮਰੂਪਮਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਭਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਨ ਤੇ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਨਾਮ। વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨਪਿ ਇਤਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤੇਸੁ ਤੇਨ ਏਕੋਪਿ ਆਯਤਨਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਏવਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤਾਯ ਅਭਾવਤੋ ਏਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਏવਰੂਪਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਾਰੇ ਨ ਗਹਿਤਾਨਿ। ਯਾਨਿ ਪਨ ਪਦਾਨਿ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ વਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪੇਨ વਾ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਕਦੇਸਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਇਧ ਗਹਿਤਾਨਿ। ਤੇਸਂ ਇਦਮੁਦ੍ਦਾਨਂ –
179. Idāni asaṅgahitenasaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ vedanākkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tatridaṃ lakkhaṇaṃ – imasmiñhi vāre yaṃ khandhapadena asaṅgahitaṃ hutvā āyatanadhātupadehi saṅgahitaṃ, tassa khandhādīhi saṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ pana rūpakkhandhaviññāṇakkhandhacakkhāyatanādīsu na yujjati. Rūpakkhandhena hi cattāro khandhā khandhasaṅgahena asaṅgahitā. Tesu tena ekadhammopi āyatanadhātusaṅgahena saṅgahito nāma natthi. Nanu ca vedanādayo dhammāyatanena saṅgahitāti? Saṅgahitā. Na pana rūpakkhandhova dhammāyatanaṃ, rūpakkhandhato hi sukhumarūpamattaṃ dhammāyatanaṃ bhajati. Tasmā ye dhammāyatanena saṅgahitā, na te rūpakkhandhena saṅgahitā nāma. Viññāṇakkhandhenapi itare cattāro khandhā asaṅgahitā. Tesu tena ekopi āyatanadhātusaṅgahena saṅgahito nāma natthi. Evaṃ saṅgahitatāya abhāvato etāni aññāni ca evarūpāni cakkhāyatanādīni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana padāni viññāṇena vā oḷārikarūpena vā asammissaṃ dhammāyatanekadesaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ ਤਥਾ ਸਚ੍ਚਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚ ਸੋਲ਼ਸ।
‘‘Tayo khandhā tathā saccā, indriyāni ca soḷasa;
ਪਦਾਨਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ, ਚੁਦ੍ਦਸੂਪਰਿ ਚੁਦ੍ਦਸ॥
Padāni paccayākāre, cuddasūpari cuddasa.
‘‘ਸਮਤਿਂਸ ਪਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਗੋਚ੍ਛਕੇਸੁ ਦਸਸ੍વਥ।
‘‘Samatiṃsa padā honti, gocchakesu dasasvatha;
ਦੁવੇ ਚੂਲ਼ਨ੍ਤਰਦੁਕਾ, ਅਟ੍ਠ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਰਾ’’ਤਿ॥
Duve cūḷantaradukā, aṭṭha honti mahantarā’’ti.
ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਪਦੇਸੁ ਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦ੍વਾਦਸ ਪਞ੍ਹਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਸੁ ਏવਂ ਖਨ੍ਧવਿਭਾਗੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਆਯਤਨਧਾਤੂਸੁ ਪਨ ਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਪਞ੍ਹੇ ਤਾવ – ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ। ਆਯਤਨਧਾਤੁਯੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਧਮ੍ਮਧਾਤੁવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Etesu pana padesu sadisavissajjanāni padāni ekato katvā sabbepi dvādasa pañhā vuttā. Tesu evaṃ khandhavibhāgo veditabbo. Āyatanadhātūsu pana bhedo natthi. Tattha paṭhamapañhe tāva – tīhi khandhehīti rūpasaññāsaṅkhārakkhandhehi. Āyatanadhātuyo pana dhammāyatanadhammadhātuvasena veditabbā.
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋ – વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਸੁਖੁਮਰੂਪਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਆਯਤਨਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੇਸਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਆਯਤਨਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਗਚ੍ਛਤੇવ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਖਨ੍ਧਤੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ, ਏਕਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ। ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਪਕ੍ਖੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ વੇਦਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਰੂਪવੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Tatrāyaṃ nayo – vedanākkhandhena hi nibbānañca sukhumarūpasaññāsaṅkhārā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā hutvā āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā. Tesu nibbānaṃ khandhasaṅgahaṃ na gacchati, sesā rūpasaññāsaṅkhārakkhandhehi saṅgahaṃ gacchanti. Āyatanadhātusaṅgahaṃ pana nibbānampi gacchateva. Tena vuttaṃ – ‘‘asaṅkhataṃ khandhato ṭhapetvā tīhi khandhehi, ekenāyatanena, ekāya dhātuyā saṅgahitā’’ti. Saññākkhandhapakkhe panettha saññaṃ apanetvā vedanāya saddhiṃ tayo khandhā saṅkhārādīsu saṅkhārakkhandhaṃ apanetvā rūpavedanāsaññāvasena tayo khandhā veditabbā.
੧੮੦. ਦੁਤਿਯੇ – ਚਤੂਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣવਜ੍ਜੇਹਿ। ਤੇ ਹਿ ਨਿਰੋਧੇਨ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਆਯਤਨਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ।
180. Dutiye – catūhi khandhehīti viññāṇavajjehi. Te hi nirodhena khandhasaṅgahena asaṅgahitā hutvā āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā.
੧੮੧. ਤਤਿਯੇ – ਦ੍વੀਹੀਤਿ વੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ। ਰੂਪਾਰੂਪਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਹਿ વੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾવਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤੇਸੁ ਪਨ વੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾવ ਆਯਤਨਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘વੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹੀ’’ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਤੋ ਪਰਞ੍ਹਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮਮਤ੍ਤਮੇવ વਕ੍ਖਾਮ।
181. Tatiye – dvīhīti vedanāsaññākkhandhehi. Rūpārūpajīvitindriyena hi vedanāsaññāviññāṇakkhandhā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā. Tesu pana vedanāsaññāva āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā. Tena vuttaṃ – ‘‘vedanāsaññākkhandhehī’’ti. Iminā upāyena sabbattha khandhabhedo veditabbo. Ito parañhi khandhānaṃ nāmamattameva vakkhāma.
੧੮੨. ਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ વੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ, વੇਦਨਾਪਞ੍ਚਕੇ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ; ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਸੁ ਫਸ੍ਸਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਰੂਪવੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ। વੇਦਨਾਯ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸੋવ ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਕਮ੍ਮਭવੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸੋવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
182. Catutthe – tīhi khandhehīti itthindriyapurisindriyesu vedanāsaññāsaṅkhārehi, vedanāpañcake rūpasaññāsaṅkhārehi; saddhindriyādīsu phassapariyosānesu rūpavedanāsaññākkhandhehi. Vedanāya vedanākkhandhasadisova taṇhupādānakammabhavesu saṅkhārakkhandhasadisova vinicchayo.
੧੮੩. ਪਞ੍ਚਮੇ – ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣੇਸੁ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦਿਸੋવ। ਝਾਨੇਨ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸੁਖੁਮਰੂਪਂ ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਆਯਤਨਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ વਸੇਨ ਦ੍વੇ ਖਨ੍ਧਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
183. Pañcame – jātijarāmaraṇesu jīvitindriyasadisova. Jhānena pana nibbānaṃ sukhumarūpaṃ saññā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā hutvā āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā. Tasmā taṃ sandhāya rūpakkhandhasaññākkhandhānaṃ vasena dve khandhā veditabbā.
੧੮੪. ਛਟ੍ਠੇ – ਸੋਕਾਦਿਤ੍ਤਯੇ વੇਦਨਾਯ ਸਦਿਸੋ। ਉਪਾਯਾਸਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦਿਸੋ। ਪੁਨ વੇਦਨਾਯ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸੋ, ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸੋ, ਚੇਤਨਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਸਤ੍ਤਮਪਞ੍ਹਾਦੀਸੁਪਿ ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।
184. Chaṭṭhe – sokādittaye vedanāya sadiso. Upāyāsādīsu saṅkhārasadiso. Puna vedanāya vedanākkhandhasadiso, saññāya saññākkhandhasadiso, cetanādīsu saṅkhārakkhandhasadiso vinicchayo. Iminā upāyena sattamapañhādīsupi saṅgahāsaṅgaho veditabboti.
ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ।
Asaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਾਤੁਕਥਾਪਾਲ਼ਿ • Dhātukathāpāḷi / ੩. ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 3. Asaṅgahitenasaṅgahitapadaniddeso
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ੩. ਤਤਿਯਨਯੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 3. Tatiyanayo asaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੩. ਤਤਿਯਨਯੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 3. Tatiyanayo asaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
