Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विनयविनिच्छय-उत्तरविनिच्छय • Vinayavinicchaya-uttaravinicchaya

    ततियपाराजिककथा

    Tatiyapārājikakathā

    २४१.

    241.

    मनुस्सजातिं जानन्तो, जीविता यो वियोजये।

    Manussajātiṃ jānanto, jīvitā yo viyojaye;

    निक्खिपेय्यस्स सत्थं वा, वदेय्य मरणे गुणं॥

    Nikkhipeyyassa satthaṃ vā, vadeyya maraṇe guṇaṃ.

    २४२.

    242.

    देसेय्य मरणूपायं, होतायम्पि पराजितो।

    Deseyya maraṇūpāyaṃ, hotāyampi parājito;

    असन्धेय्योव सो ञेय्यो, द्वेधा भिन्‍नसिला विय॥

    Asandheyyova so ñeyyo, dvedhā bhinnasilā viya.

    २४३.

    243.

    वुत्ता पाणातिपातस्स, पयोगा छ महेसिना।

    Vuttā pāṇātipātassa, payogā cha mahesinā;

    साहत्थिको तथाणत्ति-निस्सग्गिथावरादयो॥

    Sāhatthiko tathāṇatti-nissaggithāvarādayo.

    २४४.

    244.

    तत्थ कायेन वा काय-पटिबद्धेन वा सयं।

    Tattha kāyena vā kāya-paṭibaddhena vā sayaṃ;

    मारेन्तस्स परं घातो, अयं साहत्थिको मतो॥

    Mārentassa paraṃ ghāto, ayaṃ sāhatthiko mato.

    २४५.

    245.

    ‘‘एवं त्वं पहरित्वा तं, मारेही’’ति च भिक्खुनो।

    ‘‘Evaṃ tvaṃ paharitvā taṃ, mārehī’’ti ca bhikkhuno;

    परस्साणापनं नाम, अयमाणत्तिको नयो॥

    Parassāṇāpanaṃ nāma, ayamāṇattiko nayo.

    २४६.

    246.

    दूरं मारेतुकामस्स, उसुआदिनिपातनं।

    Dūraṃ māretukāmassa, usuādinipātanaṃ;

    कायेन पटिबद्धेन, अयं निस्सग्गियो विधि॥

    Kāyena paṭibaddhena, ayaṃ nissaggiyo vidhi.

    २४७.

    247.

    असञ्‍चारिमुपायेन, मारणत्थं परस्स च।

    Asañcārimupāyena, māraṇatthaṃ parassa ca;

    ओपातादिविधानं तु, पयोगो थावरो अयं॥

    Opātādividhānaṃ tu, payogo thāvaro ayaṃ.

    २४८.

    248.

    परं मारेतुकामस्स, विज्‍जाय जप्पनं पन।

    Paraṃ māretukāmassa, vijjāya jappanaṃ pana;

    अयं विज्‍जामयो नाम, पयोगो पञ्‍चमो मतो॥

    Ayaṃ vijjāmayo nāma, payogo pañcamo mato.

    २४९.

    249.

    समत्था मारणे या च, इद्धि कम्मविपाकजा।

    Samatthā māraṇe yā ca, iddhi kammavipākajā;

    अयमिद्धिमयो नाम, पयोगो समुदीरितो॥

    Ayamiddhimayo nāma, payogo samudīrito.

    २५०.

    250.

    एकेको दुविधो तत्थ, होतीति परिदीपितो।

    Ekeko duvidho tattha, hotīti paridīpito;

    उद्देसोपि अनुद्देसो, भेदो तेसमयं पन॥

    Uddesopi anuddeso, bhedo tesamayaṃ pana.

    २५१.

    251.

    बहुस्वपि यमुद्दिस्स, पहारं देति चे पन।

    Bahusvapi yamuddissa, pahāraṃ deti ce pana;

    मरणेन च तस्सेव, कम्मुना तेन बज्झति॥

    Maraṇena ca tasseva, kammunā tena bajjhati.

    २५२.

    252.

    अनुद्दिस्स पहारेपि, यस्स कस्सचि देहिनो।

    Anuddissa pahārepi, yassa kassaci dehino;

    पहारप्पच्‍चया तस्स, मरणं चे पराजयो॥

    Pahārappaccayā tassa, maraṇaṃ ce parājayo.

    २५३.

    253.

    मते पहटमत्ते वा, पच्छा मुभयथापि च।

    Mate pahaṭamatte vā, pacchā mubhayathāpi ca;

    हन्ता पहटमत्तस्मिं, कम्मुना तेन बज्झति॥

    Hantā pahaṭamattasmiṃ, kammunā tena bajjhati.

    २५४.

    254.

    एवं साहत्थिको ञेय्यो, तथा आणत्तिकोपि च।

    Evaṃ sāhatthiko ñeyyo, tathā āṇattikopi ca;

    एत्तावता समासेन, द्वे पयोगा हि दस्सिता॥

    Ettāvatā samāsena, dve payogā hi dassitā.

    २५५.

    255.

    वत्थु कालो च देसो च, सत्थञ्‍च इरियापथो।

    Vatthu kālo ca deso ca, satthañca iriyāpatho;

    करणस्स विसेसोति, छ आणत्तिनियामका॥

    Karaṇassa visesoti, cha āṇattiniyāmakā.

    २५६.

    256.

    मारेतब्बो हि यो तत्थ, सो ‘‘वत्थू’’ति पवुच्‍चति।

    Māretabbo hi yo tattha, so ‘‘vatthū’’ti pavuccati;

    पुब्बण्हादि सिया कालो, सत्तानं योब्बनादि च॥

    Pubbaṇhādi siyā kālo, sattānaṃ yobbanādi ca.

    २५७.

    257.

    देसो गामादि विञ्‍ञेय्यो, सत्थं तं सत्तमारणं।

    Deso gāmādi viññeyyo, satthaṃ taṃ sattamāraṇaṃ;

    मारेतब्बस्स सत्तस्स, निसज्‍जादिरियापथो

    Māretabbassa sattassa, nisajjādiriyāpatho.

    २५८.

    258.

    विज्झनं भेदनञ्‍चापि, छेदनं ताळनम्पि वा।

    Vijjhanaṃ bhedanañcāpi, chedanaṃ tāḷanampi vā;

    एवमादिविधोनेको, विसेसो करणस्स तु॥

    Evamādividhoneko, viseso karaṇassa tu.

    २५९.

    259.

    ‘‘यं मारेही’’ति आणत्तो, अञ्‍ञं मारेति चे ततो।

    ‘‘Yaṃ mārehī’’ti āṇatto, aññaṃ māreti ce tato;

    ‘‘पुरतो पहरित्वान, मारेही’’ति च भासितो॥

    ‘‘Purato paharitvāna, mārehī’’ti ca bhāsito.

    २६०.

    260.

    पच्छतो पस्सतो वापि, पहरित्वान मारिते।

    Pacchato passato vāpi, paharitvāna mārite;

    वत्थाणत्ति विसङ्केता, मूलट्ठो पन मुच्‍चति॥

    Vatthāṇatti visaṅketā, mūlaṭṭho pana muccati.

    २६१.

    261.

    वत्थुं तं अविरज्झित्वा, यथाणत्तिञ्‍च मारिते।

    Vatthuṃ taṃ avirajjhitvā, yathāṇattiñca mārite;

    उभयेसं यथाकालं, कम्मबद्धो उदीरितो॥

    Ubhayesaṃ yathākālaṃ, kammabaddho udīrito.

    २६२.

    262.

    आणत्तो ‘‘अज्‍ज पुब्बण्हे, मारेही’’ति च यो पन।

    Āṇatto ‘‘ajja pubbaṇhe, mārehī’’ti ca yo pana;

    सो चे मारेति सायन्हे, मूलट्ठो परिमुच्‍चति॥

    So ce māreti sāyanhe, mūlaṭṭho parimuccati.

    २६३.

    263.

    आणत्तस्सेव सो वुत्तो।

    Āṇattasseva so vutto;

    कम्मबद्धो महेसिना।

    Kammabaddho mahesinā;

    कालस्स हि विसङ्केता।

    Kālassa hi visaṅketā;

    दोसो नाणापकस्स सो॥

    Doso nāṇāpakassa so.

    २६४.

    264.

    ‘‘अज्‍ज मारेहि पुब्बण्हे, स्वेवा’’ति अनियामिते।

    ‘‘Ajja mārehi pubbaṇhe, svevā’’ti aniyāmite;

    यदा कदाचि पुब्बण्हे, विसङ्केतो न मारिते॥

    Yadā kadāci pubbaṇhe, visaṅketo na mārite.

    २६५.

    265.

    एतेनेव उपायेन, कालभेदेसु सब्बसो।

    Eteneva upāyena, kālabhedesu sabbaso;

    सङ्केतो च विसङ्केतो, वेदितब्बो विभाविना॥

    Saṅketo ca visaṅketo, veditabbo vibhāvinā.

    २६६.

    266.

    ‘‘इमं गामे ठितं वेरिं, मारेही’’ति च भासितो।

    ‘‘Imaṃ gāme ṭhitaṃ veriṃ, mārehī’’ti ca bhāsito;

    सचे सो पन मारेति, ठितं तं यत्थ कत्थचि॥

    Sace so pana māreti, ṭhitaṃ taṃ yattha katthaci.

    २६७.

    267.

    नत्थि तस्स विसङ्केतो, उभो बज्झन्ति कम्मुना।

    Natthi tassa visaṅketo, ubho bajjhanti kammunā;

    ‘‘गामेयेवा’’ति आणत्तो, वने वा सावधारणं॥

    ‘‘Gāmeyevā’’ti āṇatto, vane vā sāvadhāraṇaṃ.

    २६८.

    268.

    ‘‘वनेयेवा’’ति वा वुत्तो, गामे मारेति चेपि वा।

    ‘‘Vaneyevā’’ti vā vutto, gāme māreti cepi vā;

    विसङ्केतो विञ्‍ञातब्बो, मूलट्ठो परिमुच्‍चति॥

    Visaṅketo viññātabbo, mūlaṭṭho parimuccati.

    २६९.

    269.

    एतेनेव उपायेन, सब्बदेसेसु भेदतो।

    Eteneva upāyena, sabbadesesu bhedato;

    सङ्केतो च विसङ्केतो, वेदितब्बोव विञ्‍ञुना॥

    Saṅketo ca visaṅketo, veditabbova viññunā.

    २७०.

    270.

    ‘‘सत्थेन पन मारेहि, आणत्तो’’ति च केनचि।

    ‘‘Satthena pana mārehi, āṇatto’’ti ca kenaci;

    येन केनचि सत्थेन, विसङ्केतो न मारिते॥

    Yena kenaci satthena, visaṅketo na mārite.

    २७१.

    271.

    ‘‘इमिना वासिना ही’’ति, वुत्तो अञ्‍ञेन वासिना।

    ‘‘Iminā vāsinā hī’’ti, vutto aññena vāsinā;

    ‘‘इमस्सासिस्स वापि त्वं, धारायेताय मारय’’॥

    ‘‘Imassāsissa vāpi tvaṃ, dhārāyetāya māraya’’.

    २७२.

    272.

    इति वुत्तो सचे वेरिं, धाराय इतराय वा।

    Iti vutto sace veriṃ, dhārāya itarāya vā;

    थरुना वापि तुण्डेन, विसङ्केतोव मारिते॥

    Tharunā vāpi tuṇḍena, visaṅketova mārite.

    २७३.

    273.

    एतेनेव उपायेन, सब्बावुधकजातिसु

    Eteneva upāyena, sabbāvudhakajātisu;

    सङ्केतो च विसङ्केतो, वेदितब्बो विसेसतो॥

    Saṅketo ca visaṅketo, veditabbo visesato.

    २७४.

    274.

    ‘‘गच्छन्तमेनं मारेहि’’, इति वुत्तो परेन सो।

    ‘‘Gacchantamenaṃ mārehi’’, iti vutto parena so;

    मारेति नं निसिन्‍नं चे, विसङ्केतो न विज्‍जति॥

    Māreti naṃ nisinnaṃ ce, visaṅketo na vijjati.

    २७५.

    275.

    ‘‘निसिन्‍नंयेव मारेहि’’, ‘‘गच्छन्तंयेव वा’’ति च।

    ‘‘Nisinnaṃyeva mārehi’’, ‘‘gacchantaṃyeva vā’’ti ca;

    वुत्तो मारेति गच्छन्तं, निसिन्‍नं वा यथाक्‍कमं॥

    Vutto māreti gacchantaṃ, nisinnaṃ vā yathākkamaṃ.

    २७६.

    276.

    विसङ्केतन्ति ञातब्बं, भिक्खुना विनयञ्‍ञुना।

    Visaṅketanti ñātabbaṃ, bhikkhunā vinayaññunā;

    एसेव च नयो ञेय्यो, सब्बिरियापथेसु च॥

    Eseva ca nayo ñeyyo, sabbiriyāpathesu ca.

    २७७.

    277.

    ‘‘मारेही’’ति च विज्झित्वा, आणत्तो हि परेन सो।

    ‘‘Mārehī’’ti ca vijjhitvā, āṇatto hi parena so;

    विज्झित्वाव तमारेति, विसङ्केतो न विज्‍जति॥

    Vijjhitvāva tamāreti, visaṅketo na vijjati.

    २७८.

    278.

    ‘‘मारेही’’ति च विज्झित्वा, आणत्तो हि परेन सो।

    ‘‘Mārehī’’ti ca vijjhitvā, āṇatto hi parena so;

    छिन्दित्वा यदि मारेति, विसङ्केतोव होति सो॥

    Chinditvā yadi māreti, visaṅketova hoti so.

    २७९.

    279.

    एतेनेव उपायेन, सब्बेसु करणेसुपि

    Eteneva upāyena, sabbesu karaṇesupi;

    सङ्केते च विसङ्केते, वेदितब्बो विनिच्छयो॥

    Saṅkete ca visaṅkete, veditabbo vinicchayo.

    २८०.

    280.

    दीघं रस्सं किसं थूलं, काळं ओदातमेव वा।

    Dīghaṃ rassaṃ kisaṃ thūlaṃ, kāḷaṃ odātameva vā;

    आणत्तो अनियामेत्वा, मारेहीति च केनचि॥

    Āṇatto aniyāmetvā, mārehīti ca kenaci.

    २८१.

    281.

    सोपि यं किञ्‍चि आणत्तो, सचे मारेति तादिसं।

    Sopi yaṃ kiñci āṇatto, sace māreti tādisaṃ;

    नत्थि तत्थ विसङ्केतो, उभिन्‍नम्पि पराजयो॥

    Natthi tattha visaṅketo, ubhinnampi parājayo.

    २८२.

    282.

    मनुस्सं किञ्‍चि उद्दिस्स, सचे खणतिवाटकं।

    Manussaṃ kiñci uddissa, sace khaṇativāṭakaṃ;

    खणन्तस्स च ओपातं, होति आपत्ति दुक्‍कटं॥

    Khaṇantassa ca opātaṃ, hoti āpatti dukkaṭaṃ.

    २८३.

    283.

    दुक्खस्सुप्पत्तिया तत्थ, तस्स थुल्‍लच्‍चयं सिया।

    Dukkhassuppattiyā tattha, tassa thullaccayaṃ siyā;

    पतित्वा च मते तस्मिं, तस्स पाराजिकं भवे॥

    Patitvā ca mate tasmiṃ, tassa pārājikaṃ bhave.

    २८४.

    284.

    निपतित्वा पनञ्‍ञस्मिं, मते दोसो न विज्‍जति।

    Nipatitvā panaññasmiṃ, mate doso na vijjati;

    अनुद्दिस्सकमोपातो, खतो होति सचे पन॥

    Anuddissakamopāto, khato hoti sace pana.

    २८५.

    285.

    ‘‘पतित्वा एत्थ यो कोचि, मरतू’’ति हि यत्तका।

    ‘‘Patitvā ettha yo koci, maratū’’ti hi yattakā;

    मरन्ति निपतित्वा चे, दोसा होन्तिस्स तत्तका॥

    Maranti nipatitvā ce, dosā hontissa tattakā.

    २८६.

    286.

    आनन्तरियवत्थुस्मिं, आनन्तरियकं वदे।

    Ānantariyavatthusmiṃ, ānantariyakaṃ vade;

    तथा थुल्‍लच्‍चयादीनं, होन्ति थुल्‍लच्‍चयादयो॥

    Tathā thullaccayādīnaṃ, honti thullaccayādayo.

    २८७.

    287.

    पतित्वा गब्भिनी तस्मिं, सगब्भा चे मरिस्सति।

    Patitvā gabbhinī tasmiṃ, sagabbhā ce marissati;

    होन्ति पाणातिपाता द्वे, एकोवेकेकधंसने॥

    Honti pāṇātipātā dve, ekovekekadhaṃsane.

    २८८.

    288.

    अनुबन्धेत्थ चोरेहि, पतित्वा चे मरिस्सति।

    Anubandhettha corehi, patitvā ce marissati;

    ओपातखणकस्सेव, होति पाराजिकं किर॥

    Opātakhaṇakasseva, hoti pārājikaṃ kira.

    २८९.

    289.

    वेरिनो तत्थ पातेत्वा, सचे मारेन्ति वेरिनो।

    Verino tattha pātetvā, sace mārenti verino;

    पतितं तत्थ मारेन्ति, नीहरित्वा सचे बहि॥

    Patitaṃ tattha mārenti, nīharitvā sace bahi.

    २९०.

    290.

    निब्बत्तित्वा हि ओपाते, मता चे ओपपातिका।

    Nibbattitvā hi opāte, matā ce opapātikā;

    असक्‍कोन्ता च निक्खन्तुं, सब्बत्थ च पराजयो॥

    Asakkontā ca nikkhantuṃ, sabbattha ca parājayo.

    २९१.

    291.

    यक्खादयो पनुद्दिस्स, खणने दुक्खसम्भवे।

    Yakkhādayo panuddissa, khaṇane dukkhasambhave;

    दुक्‍कटं मरणे वत्थु-वसा थुल्‍लच्‍चयादयो॥

    Dukkaṭaṃ maraṇe vatthu-vasā thullaccayādayo.

    २९२.

    292.

    मनुस्सेयेव उद्दिस्स, खते ओपातके पन।

    Manusseyeva uddissa, khate opātake pana;

    अनापत्ति पतित्वा हि, यक्खादीसु मतेसुपि॥

    Anāpatti patitvā hi, yakkhādīsu matesupi.

    २९३.

    293.

    तथा यक्खादयो पाणे, खते उद्दिस्स भिक्खुना।

    Tathā yakkhādayo pāṇe, khate uddissa bhikkhunā;

    निपतित्वा मरन्तेसु, मनुस्सेसुप्ययं नयो॥

    Nipatitvā marantesu, manussesupyayaṃ nayo.

    २९४.

    294.

    ‘‘पाणिनो एत्थ बज्झित्वा, मरन्तू’’ति अनुद्दिसं।

    ‘‘Pāṇino ettha bajjhitvā, marantū’’ti anuddisaṃ;

    पासं ओड्डेति यो तत्थ, सचे बज्झन्ति पाणिनो॥

    Pāsaṃ oḍḍeti yo tattha, sace bajjhanti pāṇino.

    २९५.

    295.

    हत्थतो मुत्तमत्तस्मिं, तस्स पाराजिकं सिया।

    Hatthato muttamattasmiṃ, tassa pārājikaṃ siyā;

    आनन्तरियवत्थुस्मिं, आनन्तरियमेव च॥

    Ānantariyavatthusmiṃ, ānantariyameva ca.

    २९६.

    296.

    उद्दिस्स हि कते पासे, यं पनुद्दिस्स ओड्डितो।

    Uddissa hi kate pāse, yaṃ panuddissa oḍḍito;

    बन्धनेसु तदञ्‍ञेसं, अनापत्ति पकासिता॥

    Bandhanesu tadaññesaṃ, anāpatti pakāsitā.

    २९७.

    297.

    मूलेन वा मुधा वापि, दिन्‍ने पासे परस्स हि।

    Mūlena vā mudhā vāpi, dinne pāse parassa hi;

    मूलट्ठस्सेव होतीति, कम्मबद्धो नियामितो॥

    Mūlaṭṭhasseva hotīti, kammabaddho niyāmito.

    २९८.

    298.

    येन लद्धो सचे लोपि, पासमुग्गळितम्पि वा।

    Yena laddho sace lopi, pāsamuggaḷitampi vā;

    थिरं वापि करोतेवं, उभिन्‍नं कम्मबन्धनं॥

    Thiraṃ vāpi karotevaṃ, ubhinnaṃ kammabandhanaṃ.

    २९९.

    299.

    यो पासं उग्गळापेत्वा, याति पापभया सचे।

    Yo pāsaṃ uggaḷāpetvā, yāti pāpabhayā sace;

    तं दिस्वा पुन अञ्‍ञोपि, सण्ठपेति हि तत्थ च॥

    Taṃ disvā puna aññopi, saṇṭhapeti hi tattha ca.

    ३००.

    300.

    बद्धा बद्धा मरन्ति चे, मूलट्ठो न च मुच्‍चति।

    Baddhā baddhā maranti ce, mūlaṭṭho na ca muccati;

    ठपेत्वा गहितट्ठाने, पासयट्ठिं विमुच्‍चति॥

    Ṭhapetvā gahitaṭṭhāne, pāsayaṭṭhiṃ vimuccati.

    ३०१.

    301.

    गोपेत्वापि न मोक्खो हि, पासयट्ठिं सयंकतं।

    Gopetvāpi na mokkho hi, pāsayaṭṭhiṃ sayaṃkataṃ;

    तमञ्‍ञो पुन गण्हित्वा, सण्ठपेति सचे पन॥

    Tamañño puna gaṇhitvā, saṇṭhapeti sace pana.

    ३०२.

    302.

    तप्पच्‍चया मरन्तेसु, मूलट्ठो न च मुच्‍चति।

    Tappaccayā marantesu, mūlaṭṭho na ca muccati;

    नासेत्वा सब्बसो वा तं, झापेत्वा वा विमुच्‍चति॥

    Nāsetvā sabbaso vā taṃ, jhāpetvā vā vimuccati.

    ३०३.

    303.

    रोपेन्तस्स च सूलं वा, सज्‍जेन्तस्स अदूहलं।

    Ropentassa ca sūlaṃ vā, sajjentassa adūhalaṃ;

    ओपातेन च पासेन, सदिसोव विनिच्छयो॥

    Opātena ca pāsena, sadisova vinicchayo.

    ३०४.

    304.

    अनापत्ति असञ्‍चिच्‍च, अजानन्तस्स भिक्खुनो।

    Anāpatti asañcicca, ajānantassa bhikkhuno;

    तथामरणचित्तस्स, मतेप्युम्मत्तकादिनो॥

    Tathāmaraṇacittassa, matepyummattakādino.

    ३०५.

    305.

    मनुस्सपाणिम्हि च पाणसञ्‍ञिता।

    Manussapāṇimhi ca pāṇasaññitā;

    सचस्स चित्तं मरणूपसंहितं।

    Sacassa cittaṃ maraṇūpasaṃhitaṃ;

    उपक्‍कमो तेन च तस्स नासो।

    Upakkamo tena ca tassa nāso;

    पञ्‍चेत्थ अङ्गानि मनुस्सघाते॥

    Pañcettha aṅgāni manussaghāte.

    इति विनयविनिच्छये ततियपाराजिककथा निट्ठिता।

    Iti vinayavinicchaye tatiyapārājikakathā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact