Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-പുരാണ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
൩. തതിയപാരാജികവണ്ണനാ
3. Tatiyapārājikavaṇṇanā
യഥാ ഞാതപരിഞ്ഞാ ധമ്മാനം സഭാവജാനനമേവ ‘‘ഇദം രൂപം, അയം വേദനാ’’തി, തീരണപരിഞ്ഞാ പന ധമ്മസഭാവേന സദ്ധിം അനിച്ചാദിവസേന പവത്തമാനം ‘‘രൂപം അനിച്ചന്തി വാ’’തിആദി, ഏവമിധ സദ്ധിം ചേതേത്വാ ഏകത്തേനാപി പാണാതിപാതാഭാവാ ‘‘ജീവിതാ വോരോപേയ്യാ’’തി വുത്തം. ‘‘മനുസ്സവിഗ്ഗഹ’’ന്തി വുത്തത്താ ഗബ്ഭസേയ്യകാനം വസേന സബ്ബസുഖുമഅത്തഭാവതോ പട്ഠായ ദസ്സേതും ‘‘കലലതോ പട്ഠായാ’’തി ആഹ. ഏത്ഥ ജീവിതാ വോരോപേന്തോ പച്ചുപ്പന്നതോ വിയോജേതി. തത്ഥ ഖണപച്ചുപ്പന്നം ന സക്കാ വോരോപേതും, സന്തതിപച്ചുപ്പന്നം വാ അദ്ധാപച്ചുപ്പന്നം വാ സക്കാ. കഥം? തസ്മിഞ്ഹി ഉപക്കമേ കതേ ലദ്ധൂപക്കമം ജീവിതദസകം നിരുജ്ഝമാനം ദുബ്ബലസ്സ പരിഹീനവേഗസ്സ പച്ചയോ ഹോതി. സന്തതിപച്ചുപ്പന്നം യഥാ ദ്വേ തയോ ജവനവാരേ ജവിത്വാ നിരുജ്ഝതി, അദ്ധാപച്ചുപ്പന്നഞ്ച തദനുരൂപം കത്വാ നിരുജ്ഝതി, തഥാ പച്ചയോ ഹോതി. തതോ സന്തതിപച്ചുപ്പന്നം വാ അദ്ധാപച്ചുപ്പന്നം വാ യഥാപരിച്ഛിന്നകാലം അപത്വാ അന്തരാവ നിരുജ്ഝതി. ഏവം തദുഭയമ്പി വോരോപേതും സക്കാ. തസ്മാ പച്ചുപ്പന്നം വിയോജേതി.
Yathā ñātapariññā dhammānaṃ sabhāvajānanameva ‘‘idaṃ rūpaṃ, ayaṃ vedanā’’ti, tīraṇapariññā pana dhammasabhāvena saddhiṃ aniccādivasena pavattamānaṃ ‘‘rūpaṃ aniccanti vā’’tiādi, evamidha saddhiṃ cetetvā ekattenāpi pāṇātipātābhāvā ‘‘jīvitā voropeyyā’’ti vuttaṃ. ‘‘Manussaviggaha’’nti vuttattā gabbhaseyyakānaṃ vasena sabbasukhumaattabhāvato paṭṭhāya dassetuṃ ‘‘kalalato paṭṭhāyā’’ti āha. Ettha jīvitā voropento paccuppannato viyojeti. Tattha khaṇapaccuppannaṃ na sakkā voropetuṃ, santatipaccuppannaṃ vā addhāpaccuppannaṃ vā sakkā. Kathaṃ? Tasmiñhi upakkame kate laddhūpakkamaṃ jīvitadasakaṃ nirujjhamānaṃ dubbalassa parihīnavegassa paccayo hoti. Santatipaccuppannaṃ yathā dve tayo javanavāre javitvā nirujjhati, addhāpaccuppannañca tadanurūpaṃ katvā nirujjhati, tathā paccayo hoti. Tato santatipaccuppannaṃ vā addhāpaccuppannaṃ vā yathāparicchinnakālaṃ apatvā antarāva nirujjhati. Evaṃ tadubhayampi voropetuṃ sakkā. Tasmā paccuppannaṃ viyojeti.
‘‘ഇമസ്സ പനത്ഥസ്സാ’’തി വോഹാരവസേന വുത്തമത്ഥം പരമത്ഥവസേന ആവിഭാവത്ഥം ‘‘പാണോ വേദിതബ്ബോ’’തിആദി വുത്തം. കായവിഞ്ഞത്തിസഹിതായ ചേതനായ പയുജ്ജതീതി പയോഗോ, കോ സോ? സരീരേ സത്ഥാദീനം ഗമനം പഹരണന്തി കായവചീവിഞ്ഞത്തിസഹിതായ ചേതനായ പരസരീരേ സത്ഥപാതനം. ദൂരേ ഠിതന്തി ദൂരേ വാ തിട്ഠതു, സമീപേ വാ. ഹത്ഥതോ മുത്തേന പഹാരോ നിസ്സഗ്ഗിയോ. തത്ഥാതി നിസ്സഗ്ഗിയപ്പയോഗേ. യോ കോചി മരതൂതി ഏത്ഥ മഹാജനസമൂഹേ ന സക്കാ. യസ്സൂപരി സരോ പതതി, തസ്സേവ ജീവിതമരണം കാതും, ന യസ്സ കസ്സചി ജീവിതമരണം. ആണാപനന്തി വചീവിഞ്ഞത്തിസഹിതായ ചേതനായ അധിപ്പേതത്ഥസാധനം. തേനേവ ‘‘സാവേതുകാമോ ന സാവേതീ’’തി (പാരാ॰ ൫൪) വുത്തം. ആണത്തിനിയാമകാതി ആണത്തികപ്പയോഗസാധികാ. ഏതേസു ഹി അവിരജ്ഝിതേസു ഏവ ആണത്തിപയോഗോ ഹോതി, ന അഞ്ഞഥാ.
‘‘Imassa panatthassā’’ti vohāravasena vuttamatthaṃ paramatthavasena āvibhāvatthaṃ ‘‘pāṇo veditabbo’’tiādi vuttaṃ. Kāyaviññattisahitāya cetanāya payujjatīti payogo, ko so? Sarīre satthādīnaṃ gamanaṃ paharaṇanti kāyavacīviññattisahitāya cetanāya parasarīre satthapātanaṃ. Dūre ṭhitanti dūre vā tiṭṭhatu, samīpe vā. Hatthato muttena pahāro nissaggiyo. Tatthāti nissaggiyappayoge. Yo koci maratūti ettha mahājanasamūhe na sakkā. Yassūpari saro patati, tasseva jīvitamaraṇaṃ kātuṃ, na yassa kassaci jīvitamaraṇaṃ. Āṇāpananti vacīviññattisahitāya cetanāya adhippetatthasādhanaṃ. Teneva ‘‘sāvetukāmo na sāvetī’’ti (pārā. 54) vuttaṃ. Āṇattiniyāmakāti āṇattikappayogasādhikā. Etesu hi avirajjhitesu eva āṇattipayogo hoti, na aññathā.
രൂപൂപഹാരോതി ഏത്ഥ –
Rūpūpahāroti ettha –
‘‘മമാലാഭേന ഏസിത്ഥീ, മരതൂ’’തി സമീപഗോ;
‘‘Mamālābhena esitthī, maratū’’ti samīpago;
ദുട്ഠചിത്തോ സചേ യാതി, ഹോതി സോ ഇത്ഥിമാരകോ.
Duṭṭhacitto sace yāti, hoti so itthimārako.
ഭിക്ഖത്ഥായ സചേ യാതി, ജാനന്തോപി ന മാരകോ;
Bhikkhatthāya sace yāti, jānantopi na mārako;
അനത്ഥികോ ഹി സോ തസ്സാ, മരണേന ഉപേക്ഖകോ.
Anatthiko hi so tassā, maraṇena upekkhako.
വിയോഗേന ച മേ ജായാ, ജനനീ ച ന ജീവതി;
Viyogena ca me jāyā, jananī ca na jīvati;
ഇതി ജാനം വിയുഞ്ജന്തോ, തദത്ഥികോ ഹോതി മാരകോ.
Iti jānaṃ viyuñjanto, tadatthiko hoti mārako.
പബ്ബജ്ജാദിനിമിത്തഞ്ചേ, യാതി ജാനം ന മാരകോ;
Pabbajjādinimittañce, yāti jānaṃ na mārako;
അനത്ഥികോ ഹി സോ തസ്സാ, മരണേന ഉപേക്ഖകോ.
Anatthiko hi so tassā, maraṇena upekkhako.
ഹാരകസദ്ദസ്സ ഭേദതോ അത്ഥം വിത്ഥാരേത്വാ ഉഭയമ്പി ഏകമേവാതി ദസ്സേതും ‘‘സത്ഥഞ്ച തം ഹാരകഞ്ചാ’’തിആദി വുത്തം. ഏതേന ഥാവരപ്പയോഗം ദസ്സേതി സാഹത്ഥികാദീസു പയോഗേസു. ‘‘ഇതി ചിത്തമനോ’’തി ഉദ്ധരിത്വാപി ഇതിസദ്ദസ്സ അത്ഥോ ന താവ വുത്തോ. കിഞ്ചാപി ന വുത്തോ, അധികാരവസേന പന ആഗതം ഇതിസദ്ദം യോജേത്വാ ഇതി ചിത്തസങ്കപ്പോതി ഏത്ഥ ‘‘മരണസഞ്ഞീ മരണചേതനോ മരണാധിപ്പായോ’’തി വുത്തത്താ മരണംയേവ വക്ഖതീതി വേദിതബ്ബോ. വുത്തനയേനാതി ഛപ്പയോഗവസേന. സാഹത്ഥികനിസ്സഗ്ഗിയപ്പയോഗേസു സന്നിട്ഠാപകചേതനായ സത്തമായ സഹ ഉപ്പന്നകായവിഞ്ഞത്തിയാ സാഹത്ഥികതാ വേദിതബ്ബാ. ആണത്തികേ പന സത്തഹിപി ചേതനാഹി സഹ വചീവിഞ്ഞത്തിസമ്ഭവതോ സത്ത സത്ത സദ്ദാ ഏകതോ ഹുത്വാ ഏകേകക്ഖരഭാവം ഗന്ത്വാ യത്തകേഹി അക്ഖരേഹി അത്തനോ അധിപ്പായം വിഞ്ഞാപേന്തി, തദവസാനക്ഖരസമുട്ഠാപികായ സത്തമചേതനായ സഹജാതവചീവിഞ്ഞത്തിയാ ആണത്തികതാ വേദിതബ്ബാ.
Hārakasaddassa bhedato atthaṃ vitthāretvā ubhayampi ekamevāti dassetuṃ ‘‘satthañca taṃ hārakañcā’’tiādi vuttaṃ. Etena thāvarappayogaṃ dasseti sāhatthikādīsu payogesu. ‘‘Iti cittamano’’ti uddharitvāpi itisaddassa attho na tāva vutto. Kiñcāpi na vutto, adhikāravasena pana āgataṃ itisaddaṃ yojetvā iti cittasaṅkappoti ettha ‘‘maraṇasaññī maraṇacetano maraṇādhippāyo’’ti vuttattā maraṇaṃyeva vakkhatīti veditabbo. Vuttanayenāti chappayogavasena. Sāhatthikanissaggiyappayogesu sanniṭṭhāpakacetanāya sattamāya saha uppannakāyaviññattiyā sāhatthikatā veditabbā. Āṇattike pana sattahipi cetanāhi saha vacīviññattisambhavato satta satta saddā ekato hutvā ekekakkharabhāvaṃ gantvā yattakehi akkharehi attano adhippāyaṃ viññāpenti, tadavasānakkharasamuṭṭhāpikāya sattamacetanāya sahajātavacīviññattiyā āṇattikatā veditabbā.
തതിയപാരാജികവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Tatiyapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.