| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๓. ตติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทํ
3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
๖๙๒. ตติเย ทุติเยน ปาเทน อติกฺกนฺตมเตฺตติ สมฺพโนฺธฯ ปริเกฺขปารหฎฺฐานํ นาม ฆรูปจารโต ปฐมเลฑฺฑุปาโตฯ สเงฺขปโต วุตฺตมตฺถํ วิตฺถารโต ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อปิ เจตฺถา’’ติอาทิฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเทฯ อุปจาเร วาติ อปริกฺขิตฺตสฺส คามสฺส ปริเกฺขปารหฎฺฐาเน วาฯ ตโตติ คามนฺตรโต, ขณฺฑปากาเรน วา วติฉิเทฺทน วา ปวิสิตุนฺติ สมฺพโนฺธฯ
692. Tatiye dutiyena pādena atikkantamatteti sambandho. Parikkhepārahaṭṭhānaṃ nāma gharūpacārato paṭhamaleḍḍupāto. Saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthārato dassento āha ‘‘api cetthā’’tiādi. Etthāti imasmiṃ sikkhāpade. Upacāre vāti aparikkhittassa gāmassa parikkhepārahaṭṭhāne vā. Tatoti gāmantarato, khaṇḍapākārena vā vatichiddena vā pavisitunti sambandho.
สมฺพทฺธา วติ เอเตสนฺติ สมฺพทฺธวติกา, เทฺว คามาฯ วิหารนฺติ ภิกฺขุนิวิหารํฯ ตโต ปน คามโตติ ตโต อิตรคามโต ปน, นิกฺขนฺตาย ภิกฺขุนิยา ฐาตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ อุสฺสารณา วาติ มนุสฺสานํ อุสฺสารณา วาฯ
Sambaddhā vati etesanti sambaddhavatikā, dve gāmā. Vihāranti bhikkhunivihāraṃ. Tato pana gāmatoti tato itaragāmato pana, nikkhantāya bhikkhuniyā ṭhātabbanti sambandho. Ussāraṇā vāti manussānaṃ ussāraṇā vā.
ชนาติ คามโภชกา ชนาฯ เอกํ คามนฺติ ยํกิญฺจิ อิจฺฉิตํ เอกํ คามํฯ ตโตติ คามโตฯ ‘‘กสฺมา’’ติ อิมาย ปุจฺฉาย ‘‘วิหรโต เอกํ คามํ คนฺตุํ วฎฺฎตี’’ติ วจนสฺส การณํ ปุจฺฉติฯ ‘‘วิหารสฺส จตุคามสาธารณตฺตา’’ติอิมินา วิสชฺชเนน ตํ ปุจฺฉํ วิสเชฺชติฯ
Janāti gāmabhojakā janā. Ekaṃ gāmanti yaṃkiñci icchitaṃ ekaṃ gāmaṃ. Tatoti gāmato. ‘‘Kasmā’’ti imāya pucchāya ‘‘viharato ekaṃ gāmaṃ gantuṃ vaṭṭatī’’ti vacanassa kāraṇaṃ pucchati. ‘‘Vihārassa catugāmasādhāraṇattā’’tiiminā visajjanena taṃ pucchaṃ visajjeti.
ยตฺถาติ ยสฺสํ นทิยํฯ อุตฺตรนฺติยา เอกทฺวงฺคุลมตฺตมฺปิ อนฺตรวาสโก เตมิยติ, สา นที นามาติ โยชนาฯ ยถา นิวสิยมานาย ติมณฺฑลปฎิจฺฉาทนํ โหติ, เอวํ นิวตฺถายาติ โยชนา ฯ ภิกฺขุนิยา อุตฺตรนฺติยา อนฺตรวาสโกติ สมฺพโนฺธฯ ยตฺถ กตฺถจีติ ยสฺมิํ กิสฺมิํจิ ฐาเนฯ ‘‘เสตุนา คจฺฉติ, อนาปตฺตี’’ติอิมินา ปทสา อุตฺตรนฺติยา เอว อาปตฺตีติ ทเสฺสติฯ อุตฺตรณกาเลติ นทิโต อุตฺตรณกาเลฯ อากาสคมนนฺติ อิทฺธิยา คมนํฯ อาทิสเทฺทน หตฺถิปิฎฺฐิอาทโย สงฺคณฺหาติฯ อกฺกมนฺติยาติ อติกฺกมนฺติยาฯ เอตฺถาติ ทฺวีสุ ตีสุ ภิกฺขุนีสุฯ โอริมตีรเมวาติ อปารตีรเมวฯ ตเมว ตีรนฺติ โอริมตีรเมวฯ ปจฺจุตฺตรตีติ ปฎินิวตฺติตฺวา อุตฺตรติฯ
Yatthāti yassaṃ nadiyaṃ. Uttarantiyā ekadvaṅgulamattampi antaravāsako temiyati, sā nadī nāmāti yojanā. Yathā nivasiyamānāya timaṇḍalapaṭicchādanaṃ hoti, evaṃ nivatthāyāti yojanā . Bhikkhuniyā uttarantiyā antaravāsakoti sambandho. Yattha katthacīti yasmiṃ kismiṃci ṭhāne. ‘‘Setunā gacchati, anāpattī’’tiiminā padasā uttarantiyā eva āpattīti dasseti. Uttaraṇakāleti nadito uttaraṇakāle. Ākāsagamananti iddhiyā gamanaṃ. Ādisaddena hatthipiṭṭhiādayo saṅgaṇhāti. Akkamantiyāti atikkamantiyā. Etthāti dvīsu tīsu bhikkhunīsu. Orimatīramevāti apāratīrameva. Tameva tīranti orimatīrameva. Paccuttaratīti paṭinivattitvā uttarati.
กุรุมานา ภิกฺขุนี กโรตีติ โยชนาฯ อสฺสาติ ภิกฺขุนิยา อชานนฺติยา เอว จาติ สมฺพโนฺธ, อนาทเร เจตํ สามิวจนํฯ อถ ปนาติ อถสโทฺท ยทิปริยาโย, กิริยาปเทน โยเชตโพฺพฯ อถ อจฺฉติ, อถ น โอตรตีติ อโตฺถฯ อจฺฉตีติ วสติฯ หีติ สจฺจํฯ อิธาติ ‘‘เอกา วา รตฺติํ วิปฺปวเสยฺยา’’ติปเทฯ
Kurumānā bhikkhunī karotīti yojanā. Assāti bhikkhuniyā ajānantiyā eva cāti sambandho, anādare cetaṃ sāmivacanaṃ. Atha panāti athasaddo yadipariyāyo, kiriyāpadena yojetabbo. Atha acchati, atha na otaratīti attho. Acchatīti vasati. Hīti saccaṃ. Idhāti ‘‘ekā vā rattiṃ vippavaseyyā’’tipade.
เอวํ วุตฺตลกฺขณเมวาติ เอวํ อภิธมฺมปริยาเยน วุตฺตลกฺขณเมวฯ ตํ ปเนตนฺติ ตํ ปน อรญฺญํฯ เตเนวาติ อาปนฺนเหตุนา เอวฯ อฎฺฐกถายนฺติ มหาอฎฺฐกถายํฯ ภิกฺขุนีสุ ปวิสนฺตีสูติ สมฺพโนฺธ, นิทฺธารณเตฺถ เจตํ ภุมฺมวจนํฯ เอตฺถาติ ทสฺสนูปจารสวนูปจาเรสุฯ ยตฺถ โอกาเส ฐิตํ ทุติยิกา ปสฺสติ, โส โอกาโส ทสฺสนูปจาโร นามาติ โยชนาฯ สาณิปาการนฺตริกาปีติ สาณิปากาเรน พฺยวหิกาปิฯ ยตฺถ โอกาเส ฐิตา…เป.… สทฺทํ สุณาติ, โส โอกาโส สวนูปจาโร นามาติ โยชนาฯ มคฺคมูฬฺหสเทฺทนาติ มเคฺค มูฬฺหานํ สเทฺทนฯ ธมฺมสฺสวนาโรจนสเทฺทนาติ ธมฺมสฺสวนตฺถาย อาโรจนานํ สเทฺทนฯ มคฺคมูฬฺหสเทฺทน สทฺทายนฺติยา สทฺทํ สุณาติ วิย จ ธมฺมสฺสวนาโรจนสเทฺทน สทฺทายนฺติยา สทฺทํ สุณาติ วิย จ ‘‘อเยฺย’’ติ สทฺทายนฺติยา สทฺทํ สุณาตีติ โยชนาฯ สทฺทายนฺติยาติ สทฺทํ กโรนฺติยาฯ นามธาตุ เหสาฯ เอวรูเปติ ‘‘มคฺคมูฬฺหสเทฺทน วิยา’’ติอาทินา วุเตฺต เอวรูเปฯ
Evaṃ vuttalakkhaṇamevāti evaṃ abhidhammapariyāyena vuttalakkhaṇameva. Taṃ panetanti taṃ pana araññaṃ. Tenevāti āpannahetunā eva. Aṭṭhakathāyanti mahāaṭṭhakathāyaṃ. Bhikkhunīsu pavisantīsūti sambandho, niddhāraṇatthe cetaṃ bhummavacanaṃ. Etthāti dassanūpacārasavanūpacāresu. Yattha okāse ṭhitaṃ dutiyikā passati, so okāso dassanūpacāro nāmāti yojanā. Sāṇipākārantarikāpīti sāṇipākārena byavahikāpi. Yattha okāse ṭhitā…pe… saddaṃ suṇāti, so okāso savanūpacāro nāmāti yojanā. Maggamūḷhasaddenāti magge mūḷhānaṃ saddena. Dhammassavanārocanasaddenāti dhammassavanatthāya ārocanānaṃ saddena. Maggamūḷhasaddena saddāyantiyā saddaṃ suṇāti viya ca dhammassavanārocanasaddena saddāyantiyā saddaṃ suṇāti viya ca ‘‘ayye’’ti saddāyantiyā saddaṃ suṇātīti yojanā. Saddāyantiyāti saddaṃ karontiyā. Nāmadhātu hesā. Evarūpeti ‘‘maggamūḷhasaddena viyā’’tiādinā vutte evarūpe.
ติตฺถายตนํ สงฺกนฺตา วาติ ติตฺถีนํ วาสฎฺฐานํ สงฺกนฺตา วาฯ อิมินา ‘‘ปกฺขสงฺกนฺตา’’ติ เอตฺถ ปกฺขสทฺทสฺส ปฎิปกฺขวาจกตฺตา เตน สาสนปฎิปกฺขา ติตฺถิยา เอว คเหตพฺพาติ ทเสฺสติฯ ติตฺถิยา หิ สาสนสฺส ปฎิปกฺขา โหนฺตีติฯ ตติยํฯ
Titthāyatanaṃ saṅkantā vāti titthīnaṃ vāsaṭṭhānaṃ saṅkantā vā. Iminā ‘‘pakkhasaṅkantā’’ti ettha pakkhasaddassa paṭipakkhavācakattā tena sāsanapaṭipakkhā titthiyā eva gahetabbāti dasseti. Titthiyā hi sāsanassa paṭipakkhā hontīti. Tatiyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ภิกฺขุนีวิภงฺค • Bhikkhunīvibhaṅga / ๓. ตติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทํ • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ภิกฺขุนีวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๓. ตติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๓. ตติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๓. ตติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๓. ตติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
