| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೩. ತತಿಯಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
೬೯೨. ತತಿಯೇ ಪರಿಕ್ಖೇಪಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಿಯಾತಿ ಸಕಗಾಮತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಿಯಾ। ‘‘ಗಾಮನ್ತರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಹಿ ವಚನತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಿಯಾ ಏವ ಆಪತ್ತಿ, ನ ಸಕಗಾಮಸ್ಸ। ಅಞ್ಞೋ ಹಿ ಗಾಮೋ ಗಾಮನ್ತರಂ। ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ಉಪಚಾರನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉಪಚಾರ-ಸದ್ದೇನ ಘರೂಪಚಾರತೋ ಪಠಮಲೇಡ್ಡುಪಾತಸಙ್ಖಾತಂ ಪರಿಕ್ಖೇಪಾರಹಟ್ಠಾನಂ ಗಹಿತಂ, ನ ತತೋ ದುತಿಯಲೇಡ್ಡುಪಾತಸಙ್ಖಾತೋ ಉಪಚಾರೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಿಕ್ಖೇಪಾರಹಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ। ತೇನೇವ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಉಪಚಾರಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ಯಥಾ ವಿಕಾಲಗಾಮಪ್ಪವಿಸನಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ‘‘ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಂ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ, ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ಉಪಚಾರಂ ಓಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೫೧೩) ವುತ್ತಂ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ‘‘ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಿಯಾ ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ಉಪಚಾರಂ ಓಕ್ಕಮನ್ತಿಯಾ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯ। ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪಿಚೇತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ವಿಹಾರಸ್ಸ ಚತುಗಾಮಸಾಧಾರಣತ್ತಾತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ವಿಹಾರತೋ ಏಕಂ ಗಾಮಂ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಕಾರಣಮಾಹ। ವಿಹಾರಸ್ಸ ಚತುಗಾಮಸಾಧಾರಣತ್ತಾಯೇವ ಹಿ ಚತೂಸು ಗಾಮೇಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಏಕಂ ಗಾಮಂ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
692. Tatiye parikkhepaṃ atikkāmentiyāti sakagāmato aññassa gāmassa parikkhepaṃ atikkāmentiyā. ‘‘Gāmantaraṃ gaccheyyā’’ti hi vacanato aññassa gāmassa parikkhepaṃ atikkāmentiyā eva āpatti, na sakagāmassa. Añño hi gāmo gāmantaraṃ. Aparikkhittassa gāmassa upacāranti ettha upacāra-saddena gharūpacārato paṭhamaleḍḍupātasaṅkhātaṃ parikkhepārahaṭṭhānaṃ gahitaṃ, na tato dutiyaleḍḍupātasaṅkhāto upacāroti āha ‘‘parikkhepārahaṭṭhāna’’nti. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘upacāraṃ atikkāmentiyā’’ti vuttaṃ. Aññathā yathā vikālagāmappavisanasikkhāpade ‘‘parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkamantassa, aparikkhittassa gāmassa upacāraṃ okkamantassā’’ti (pāci. 513) vuttaṃ, evamidhāpi ‘‘parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkāmentiyā aparikkhittassa gāmassa upacāraṃ okkamantiyā’’ti vadeyya. Saṅkhepato vuttamatthaṃ vibhajitvā dassento ‘‘apicetthā’’tiādimāha. Vihārassacatugāmasādhāraṇattāti iminā ‘‘vihārato ekaṃ gāmaṃ gantuṃ vaṭṭatī’’ti ettha kāraṇamāha. Vihārassa catugāmasādhāraṇattāyeva hi catūsu gāmesu yaṃkiñci ekaṃ gāmaṃ gantuṃ vaṭṭati.
ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಸಂ ನದಿಯಂ। ‘‘ಪಠಮಂ ಪಾದಂ ಉತ್ತಾರೇನ್ತಿಯಾ ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ, ದುತಿಯಂ ಪಾದಂ ಉತ್ತಾರೇನ್ತಿಯಾ ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ನದಿಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಪದಸಾ ಉತ್ತರನ್ತಿಯಾ ಏವ ಆಪತ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸೇತುನಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿಆದಿ। ಪರತೀರಮೇವ ಅಕ್ಕಮನ್ತಿಯಾ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ನದಿಂ ಅನೋತರಿತ್ವಾ ಯಾನನಾವಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರತೀರಮೇವ ಅಕ್ಕಮನ್ತಿಯಾ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಉಭಯತೀರೇಸು ವಿಚರನ್ತಿ, ವಟ್ಟತೀತಿ ಇದಂ ಅಸತಿಪಿ ನದೀಪಾರಗಮನೇ ಉಪರಿ ವಕ್ಖಮಾನಸ್ಸ ವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ಫಲಮತ್ತದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಓರಿಮತೀರಮೇವ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಆಪತ್ತೀತಿ ಪರತೀರಂ ಗನ್ತುಕಾಮತಾಯ ಓತಿಣ್ಣತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ತಮೇವ ತೀರನ್ತಿ ತಮೇವ ಓರಿಮತೀರಂ। ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಪರತೀರಂ ಗನ್ತುಕಾಮತಾಯ ಅಭಾವತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Yatthāti yassaṃ nadiyaṃ. ‘‘Paṭhamaṃ pādaṃ uttārentiyā āpatti thullaccayassa, dutiyaṃ pādaṃ uttārentiyā āpatti saṅghādisesassā’’ti vacanato nadiṃ otaritvā padasā uttarantiyā eva āpattīti āha ‘‘setunā gacchati, anāpattī’’tiādi. Paratīrameva akkamantiyā anāpattīti nadiṃ anotaritvā yānanāvādīsu aññatarena gantvā paratīrameva akkamantiyā anāpatti. Ubhayatīresu vicaranti, vaṭṭatīti idaṃ asatipi nadīpāragamane upari vakkhamānassa vinicchayassa phalamattadassanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ. Orimatīrameva āgacchati, āpattīti paratīraṃ gantukāmatāya otiṇṇattā vuttaṃ. Tameva tīranti tameva orimatīraṃ. Anāpattīti paratīraṃ gantukāmatāya abhāvato anāpatti.
ತಾದಿಸೇ ಅರಞ್ಞೇತಿ ‘‘ಬಹಿಇನ್ದಖೀಲಾ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಅರಞ್ಞ’’ನ್ತಿ (ವಿಭ॰ ೫೨೯) ಏವಂ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೇ ಅರಞ್ಞೇ। ಅಥ ತಾದಿಸಸ್ಸೇವ ಅರಞ್ಞಸ್ಸ ಗಹಿತಭಾವೋ ಕಥಂ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಆಹ ‘‘ತೇನೇವಾ’’ತಿಆದಿ। ಇಮಿನಾ ಹಿ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನೇನ ಈದಿಸೇಪಿ ಗಾಮಸಮೀಪೇ ದಸ್ಸನೂಪಚಾರೇ ವಿಜಹಿತೇ ಸತಿಪಿ ಸವನೂಪಚಾರೇ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ಮಗ್ಗಮೂಳ್ಹಾ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಗ್ಗಮೂಳ್ಹಸದ್ದೇನ ವಿಯಾ’’ತಿ। ಸದ್ದಾಯನ್ತಿಯಾತಿ ಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತಿಯಾ। ಪುರಿಮಾಯೋತಿ ಪುರೇತರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯೋ। ಅಞ್ಞಂ ಮಗ್ಗಂ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಮಗ್ಗಮೂಳ್ಹತ್ತಾ, ನ ಓಹಾತುಂ, ತಸ್ಮಾ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಏಕಭಾವೋ, ಗಾಮನ್ತರಗಮನಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರತಾಪಜ್ಜನಂ, ಆಪದಾಯ ಅಭಾವೋತಿ ಇಮಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Tādise araññeti ‘‘bahiindakhīlā sabbametaṃ arañña’’nti (vibha. 529) evaṃ vuttalakkhaṇe araññe. Atha tādisasseva araññassa gahitabhāvo kathaṃ viññāyatīti āha ‘‘tenevā’’tiādi. Iminā hi aṭṭhakathāvacanena īdisepi gāmasamīpe dassanūpacāre vijahite satipi savanūpacāre āpatti hotīti viññāyati. Maggamūḷhā uccāsaddaṃ karontīti āha ‘‘maggamūḷhasaddena viyā’’ti. Saddāyantiyāti saddaṃ karontiyā. Purimāyoti puretaraṃ gacchantiyo. Aññaṃ maggaṃ gaṇhātīti maggamūḷhattā, na ohātuṃ, tasmā dvinnampi anāpatti. Sesamettha uttānameva. Anantarāyena ekabhāvo, gāmantaragamanādīsu aññataratāpajjanaṃ, āpadāya abhāvoti imāni panettha tīṇi aṅgāni.
ತತಿಯಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಭಿಕ್ಖುನೀವಿಭಙ್ಗ • Bhikkhunīvibhaṅga / ೩. ತತಿಯಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಭಿಕ್ಖುನೀವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೩. ತತಿಯಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೩. ತತಿಯಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೩. ತತಿಯಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೩. ತತಿಯಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
