| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / வஜிரபு³த்³தி⁴-டீகா • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ததியஸங்கீ³திகதா²வண்ணனா
Tatiyasaṅgītikathāvaṇṇanā
ப்³ரஹ்மலோகா சவித்வாதி எத்த² சத்தாரோ மக்³கா³ பஞ்சானந்தரியானி நியதமிச்சா²தி³ட்டீ²தி இமேயேவ நியதா, ந மஹக்³க³தா, தஸ்மா பணிதி⁴வஸேன ஹெட்டு²பபத்திபி ஹோதி. அதிச்ச²தா²தி அதிச்ச இச்ச²த², க³ந்த்வா பி⁴க்க²ங் பரியேஸதா²தி அதி⁴ப்பாயோ. கேடுப⁴ங் நாம கப்³யகரணவிதி⁴யுத்தங் ஸத்த²ங். கிரியாகப்பங் இத்யேகே, கத்தாக்²யாதி³லக்க²ணயுத்தஸத்த²ங். அஸந்தி⁴மித்தாதி தஸ்ஸா நாமங். தஸ்ஸா கிர ஸரீரே ஸந்த⁴யோ ந பஞ்ஞாயந்தி, மது⁴ஸித்த²கேன கதங் விய ஸரீரங் ஹோதி. தஸ்மா ‘‘ஏவங்னாமிகா ஜாதா’’திபி வத³ந்தி. மாக³த⁴கேன பத்தே²ன சத்தாரோ பத்தா² ஆள்ஹகங், சத்தாரி ஆள்ஹகானி தோ³ணங், சதுதோ³ணா மானிகா, சதுமானிகா கா²ரிகா, வீஸதிகா²ரிகோ வாஹோதி. கேது²மாலாதி ‘‘ஸீஸதோ உட்ட²ஹித்வா டி²தோ ஓபா⁴ஸபுஞ்ஜோ’’தி வத³ந்தி. ராஜித்³தி⁴அதி⁴காரப்பஸங்கே³னேதங் வத்து² வுத்தங், நானுக்கமேன. அனுக்கமேன பன பு³த்³த⁴ஸாஸனாவஹாரங் வத்து²ங் தீ³பெந்தோ ‘‘ராஜா கிரா’’திஆதி³மாஹ. கிலேஸத³மனேன த³ந்தங். காயவாசாஹி கு³த்தங். ‘‘பாசீனமுகோ²’’திபி பாடோ² அத்தி². புப்³பே³ ஜெட்ட²பா⁴திகத்தா தேனேவ பரிசயேன பத்தக்³க³ஹணத்தா²ய ஆகாரங் த³ஸ்ஸேதி. அபா⁴ஸீதி ‘‘பா⁴ஸிஸ்ஸாமீ’’தி விதக்கேஸி. அபரே ‘‘அஞ்ஞாதந்தி வுத்தேபி ஸப்³ப³ங் அப⁴ணீ’’தி வத³ந்தி. அமதந்தி நிப்³பா³னஸங்கா²தாய நிவத்தியா ஸகு³ணாதி⁴வசனங், தஸ்ஸா அப்பமாதோ³ பத³ங் மக்³கோ³. மச்சூதி பவத்தியா ஸதோ³ஸாதி⁴வசனங், தஸ்ஸா பமாதோ³ பத³ங் மக்³கோ³தி ஏவங் சத்தாரி ஸச்சானி ஸந்த³ஸ்ஸிதானி ஹொந்தி. ஸங்க⁴ஸரணக³தத்தா ஸங்க⁴னிஸ்ஸிதா பப்³ப³ஜ்ஜா, ப⁴ண்டு³கம்மஸ்ஸ வா ததா³யத்தத்தா. நிக்³ரோத⁴த்தே²ரஸ்ஸானுபா⁴வகித்தனாதி⁴காரத்தா புப்³பே³ வுத்தம்பி பச்சா² வத்தப்³ப³ம்பி ஸம்பிண்டெ³த்வா ஆஹ ‘‘புன ராஜா அஸோகாராமங் நாம மஹாவிஹாரங் காரெத்வா ஸட்டி²ஸஹஸ்ஸானி…பே॰… சதுராஸீதிவிஹாரஸஹஸ்ஸானி காராபேஸீ’’தி. ‘‘புது²ஜ்ஜனகல்யாணகஸ்ஸ வா பச்சவெக்கி²தபரிபோ⁴கோ³’’தி வசனதோ ஸெக்கா²வ பரமத்த²தோ தா³யாதா³, ததா²பி தே²ரோ மஹிந்த³குமாரஸ்ஸ பப்³ப³ஜ்ஜத்த²ங் ஏகேன பரியாயேன லோகத⁴ம்மஸித்³தே⁴ன ஏவமாஹ ‘‘யோ கோசி மஹாராஜ…பே॰… ஓரஸங் புத்த’’ந்தி. வுத்தஞ்ஹி வேதே³ –
Brahmalokācavitvāti ettha cattāro maggā pañcānantariyāni niyatamicchādiṭṭhīti imeyeva niyatā, na mahaggatā, tasmā paṇidhivasena heṭṭhupapattipi hoti. Aticchathāti aticca icchatha, gantvā bhikkhaṃ pariyesathāti adhippāyo. Keṭubhaṃ nāma kabyakaraṇavidhiyuttaṃ satthaṃ. Kiriyākappaṃ ityeke, kattākhyādilakkhaṇayuttasatthaṃ. Asandhimittāti tassā nāmaṃ. Tassā kira sarīre sandhayo na paññāyanti, madhusitthakena kataṃ viya sarīraṃ hoti. Tasmā ‘‘evaṃnāmikā jātā’’tipi vadanti. Māgadhakena patthena cattāro patthā āḷhakaṃ, cattāri āḷhakāni doṇaṃ, catudoṇā mānikā, catumānikā khārikā, vīsatikhāriko vāhoti. Kethumālāti ‘‘sīsato uṭṭhahitvā ṭhito obhāsapuñjo’’ti vadanti. Rājiddhiadhikārappasaṅgenetaṃ vatthu vuttaṃ, nānukkamena. Anukkamena pana buddhasāsanāvahāraṃ vatthuṃ dīpento ‘‘rājā kirā’’tiādimāha. Kilesadamanena dantaṃ. Kāyavācāhi guttaṃ. ‘‘Pācīnamukho’’tipi pāṭho atthi. Pubbe jeṭṭhabhātikattā teneva paricayena pattaggahaṇatthāya ākāraṃ dasseti. Abhāsīti ‘‘bhāsissāmī’’ti vitakkesi. Apare ‘‘aññātanti vuttepi sabbaṃ abhaṇī’’ti vadanti. Amatanti nibbānasaṅkhātāya nivattiyā saguṇādhivacanaṃ, tassā appamādo padaṃ maggo. Maccūti pavattiyā sadosādhivacanaṃ, tassā pamādo padaṃ maggoti evaṃ cattāri saccāni sandassitāni honti. Saṅghasaraṇagatattā saṅghanissitā pabbajjā, bhaṇḍukammassa vā tadāyattattā. Nigrodhattherassānubhāvakittanādhikārattā pubbe vuttampi pacchā vattabbampi sampiṇḍetvā āha ‘‘puna rājā asokārāmaṃ nāma mahāvihāraṃ kāretvā saṭṭhisahassāni…pe… caturāsītivihārasahassāni kārāpesī’’ti. ‘‘Puthujjanakalyāṇakassa vā paccavekkhitaparibhogo’’ti vacanato sekkhāva paramatthato dāyādā, tathāpi thero mahindakumārassa pabbajjatthaṃ ekena pariyāyena lokadhammasiddhena evamāha ‘‘yo koci mahārāja…pe… orasaṃ putta’’nti. Vuttañhi vede –
‘‘அங்கா³ அங்கா³ ஸம்ப⁴வஸி, ஹத³யா அதி⁴ஜாயஸே;
‘‘Aṅgā aṅgā sambhavasi, hadayā adhijāyase;
அத்தா வே புத்தோ நாமாஸி, ஸ ஜீவ ஸரதோ³ஸத’’ந்தி.
Attā ve putto nāmāsi, sa jīva saradosata’’nti.
தஸ்மா இமினா பரியாயேன ஓரஸோ புத்தோ மாதாபிதூஹி பப்³ப³ஜிதோ சே, அத்த²தோ தே ஸயங் பப்³ப³ஜிதா விய ஹொந்தி. த⁴ம்மகதி²கா கஸ்மா நாரோசெந்தி? ராஜா ‘‘தே²ரங் க³ண்ஹித்வா ஆக³ச்ச²தா²’’தி அமச்சே பேஸேஸி, த⁴ம்மகதி²கா தே²ரஸ்ஸ ஆக³மனகாலே பரிவாரத்தா²ய பேஸிதா, தஸ்மா. அபிச தேன வுத்தவிதி⁴னாவ வத³ந்தி சண்ட³த்தா, சண்ட³பா⁴வோ சஸ்ஸ ‘‘அம்ப³ங் சி²ந்தி³த்வா வேளுயா வதிங் கரோஹீ’’தி வுத்தஅமச்சவத்து²னா விபா⁴வேதப்³போ³. கஸ்மா பன த⁴ம்மகதி²கா ராஜாணாபனங் கரொந்தீதி? ‘‘ஸாஸனங் பக்³க³ஹேதுங் ஸமத்தோ²’’தி வுத்தத்தா. தீ³பகதித்திரோதி கூடதித்திரோ. அயங் பன கூடதித்திரகம்மே நியுத்தோபி ஸுத்³த⁴சித்தோ, தஸ்மா தாபஸங் புச்சி². ஸாணிபாகாரந்தி ஸாணிபாகாரேன. விப⁴ஜித்வா வத³தீதி விப⁴ஜ்ஜவாதீ³ ‘‘அத்தி² க்²வேஸ ப்³ராஹ்மண பரியாயோ’’திஆதி³னா (பாரா॰ 5). அபிச ஸஸ்ஸதவாதீ³ ச ப⁴க³வா ‘‘அத்தி², பி⁴க்க²வே, அஜாதங் அபூ⁴தங் அஸங்க²த’’ந்திஆதி³ (இதிவு॰ 43)-வசனதோ. ஏகச்சஸஸ்ஸதிகோ ச ‘‘ஸப்பச்சயா த⁴ம்மா, அப்பச்சயா த⁴ம்மா’’தி (த⁴॰ ஸ॰ து³கமாதிகா 7) வசனதோ. அந்தானந்திகோ ச –
Tasmā iminā pariyāyena oraso putto mātāpitūhi pabbajito ce, atthato te sayaṃ pabbajitā viya honti. Dhammakathikā kasmā nārocenti? Rājā ‘‘theraṃ gaṇhitvā āgacchathā’’ti amacce pesesi, dhammakathikā therassa āgamanakāle parivāratthāya pesitā, tasmā. Apica tena vuttavidhināva vadanti caṇḍattā, caṇḍabhāvo cassa ‘‘ambaṃ chinditvā veḷuyā vatiṃ karohī’’ti vuttaamaccavatthunā vibhāvetabbo. Kasmā pana dhammakathikā rājāṇāpanaṃ karontīti? ‘‘Sāsanaṃ paggahetuṃ samattho’’ti vuttattā. Dīpakatittiroti kūṭatittiro. Ayaṃ pana kūṭatittirakamme niyuttopi suddhacitto, tasmā tāpasaṃ pucchi. Sāṇipākāranti sāṇipākārena. Vibhajitvā vadatīti vibhajjavādī ‘‘atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo’’tiādinā (pārā. 5). Apica sassatavādī ca bhagavā ‘‘atthi, bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ asaṅkhata’’ntiādi (itivu. 43)-vacanato. Ekaccasassatiko ca ‘‘sappaccayā dhammā, appaccayā dhammā’’ti (dha. sa. dukamātikā 7) vacanato. Antānantiko ca –
‘‘க³மனேன ந பத்தப்³போ³, லோகஸ்ஸந்தோ குதா³சனங்;
‘‘Gamanena na pattabbo, lokassanto kudācanaṃ;
ந ச அப்பத்வா லோகந்தங், து³க்கா² அத்தி² பமோசனங்’’. (ஸங்॰ நி॰ 1.107; அ॰ நி॰ 4.45);
Na ca appatvā lokantaṃ, dukkhā atthi pamocanaṃ’’. (saṃ. ni. 1.107; a. ni. 4.45);
‘‘அனமதக்³கோ³யங், பி⁴க்க²வே, ஸங்ஸாரோ புப்³ப³கோடி ந பஞ்ஞாயதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.124; சூளனி॰ கப்பமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 61) வசனதோ. அமராவிக்கே²பிகபக்க²ம்பி ஈஸகங் ப⁴ஜதி ப⁴க³வா ‘‘ஸஸ்ஸதோ லோகோதி அப்³யாகதமேதங் அஸஸ்ஸதோ லோகோதி அப்³யாகதமேத’’ந்திஆதி³அப்³யாகதவத்து²தீ³பனதோ ஸம்முதிஸச்சதீ³பனதோ ச. தஞ்ஹி அஜ்ஜ²த்தப³ஹித்³தா⁴தி³வஸேன ந வத்தப்³ப³ங். யதா²ஹ ‘‘ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனங் ந வத்தப்³ப³ங் அஜ்ஜ²த்தாரம்மணந்திபீ’’திஆதி³ (த⁴॰ ஸ॰ 1437). ததா² அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகபக்க²ம்பி ப⁴ஜதி ‘‘லத்³தா⁴ முதா⁴ நிப்³பு³திங் பு⁴ஞ்ஜமானா’’தி (கு²॰ பா॰ 6.7; ஸு॰ நி॰ 230) வசனதோ. தத்த² ஹி முதா⁴தி அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னவேவசனங். ஸஞ்ஞீவாதா³தி³கோ ச ப⁴க³வா ஸஞ்ஞீப⁴வஅஸஞ்ஞீப⁴வனேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீப⁴வவஸேன. உச்சே²த³வாதீ³ ச ‘‘அஹஞ்ஹி, ப்³ராஹ்மண, உச்சே²த³ங் வதா³மி ராக³ஸ்ஸா’’தி (பாரா॰ 6) வசனதோ. தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதீ³ ச ‘‘கீ²ணா ஜாதி, வுஸிதங் ப்³ரஹ்மசரிய’’ந்தி (மஹாவ॰ 23; தீ³॰ நி॰ 2.215; ஸங்॰ நி॰ 3.35) வசனதோ, ‘‘நத்தி² தா³னி புனப்³ப⁴வோ’’தி (மஹாவ॰ 16) வசனதோ, தி³ட்டே²வ த⁴ம்மே நிரோத⁴ஸமாபத்திதீ³பனதோ ச. ஏவங் தேன தேன பரியாயேன ததா² ததா² வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் விப⁴ஜித்வா வத³தீதி விப⁴ஜ்ஜவாதீ³ ப⁴க³வாதி.
‘‘Anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro pubbakoṭi na paññāyatī’’ti (saṃ. ni. 2.124; cūḷani. kappamāṇavapucchāniddesa 61) vacanato. Amarāvikkhepikapakkhampi īsakaṃ bhajati bhagavā ‘‘sassato lokoti abyākatametaṃ asassato lokoti abyākatameta’’ntiādiabyākatavatthudīpanato sammutisaccadīpanato ca. Tañhi ajjhattabahiddhādivasena na vattabbaṃ. Yathāha ‘‘ākiñcaññāyatanaṃ na vattabbaṃ ajjhattārammaṇantipī’’tiādi (dha. sa. 1437). Tathā adhiccasamuppannikapakkhampi bhajati ‘‘laddhā mudhā nibbutiṃ bhuñjamānā’’ti (khu. pā. 6.7; su. ni. 230) vacanato. Tattha hi mudhāti adhiccasamuppannavevacanaṃ. Saññīvādādiko ca bhagavā saññībhavaasaññībhavanevasaññīnāsaññībhavavasena. Ucchedavādī ca ‘‘ahañhi, brāhmaṇa, ucchedaṃ vadāmi rāgassā’’ti (pārā. 6) vacanato. Diṭṭhadhammanibbānavādī ca ‘‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariya’’nti (mahāva. 23; dī. ni. 2.215; saṃ. ni. 3.35) vacanato, ‘‘natthi dāni punabbhavo’’ti (mahāva. 16) vacanato, diṭṭheva dhamme nirodhasamāpattidīpanato ca. Evaṃ tena tena pariyāyena tathā tathā veneyyajjhāsayānurūpaṃ vibhajitvā vadatīti vibhajjavādī bhagavāti.
ததியஸங்கீ³திகதா²வண்ணனானயோ.
Tatiyasaṅgītikathāvaṇṇanānayo.
புப்ப²னாமோ ஸுமனத்தே²ரோ. மஹாபது³மத்தே²ரோதி ஏகே. மஹிங்ஸகமண்ட³லங் அந்த⁴ரட்ட²ந்தி வத³ந்தி. த⁴ம்மசக்கு² நாம தயோ மக்³கா³. ஸோதாபத்திமக்³க³ந்தி ச ஏகே. பஞ்சபி ரட்டா²னி பஞ்ச சீனரட்டா²னி நாம. ராஜக³ஹேதி தே³வியா கதவிஹாரே. ஸிலகூடம்ஹீதி பப்³ப³தகூடே. வட்³ட⁴மானந்தி அலங்கரணசுண்ணங். அரியதே³ஸே அதீவ ஸம்மதங் கிர. ஏகரஸேன நாத²கரணா இதி த³மிளா. ஸாரபாமங்க³ந்தி உத்தமங் பாமங்க³ங். பேதவத்து²ஆதி³னா ஸங்வேஜெத்வா அபி⁴ஸமயத்த²ங் ஸச்சஸங்யுத்தஞ்ச. மேக⁴வனுய்யானங் நாம மஹாவிஹாரட்டா²னங். ‘‘த்³வாஸட்டி²யா லேணேஸூ’’தி பாடோ². த³ஸபா⁴திகந்தி அப⁴யகுமாராத³யோ த³ஸ, தே இத⁴ ந வுத்தா. வுத்த²வஸ்ஸோ பவாரெத்வாதி சாதுமாஸினியா பவாரணாயாதி அத்தோ². பட²மபவாரணாய வா பவாரெத்வா ஏகமாஸங் தத்தே²வ வஸித்வா கத்திகபுண்ணமாஸியங் அவோச, அஞ்ஞதா² ‘‘புண்ணமாயங் மஹாவீரோ’’தி வுத்தத்தா ந ஸக்கா க³ஹேதுங். மஹாவீரோதி பு³த்³தோ⁴பசாரேன தா⁴துயோ வத³தி. ஜங்க⁴ப்பமாணந்தி ‘‘தூ²பஸ்ஸ ஜங்க⁴ப்பமாண’’ந்தி வத³ந்தி. மாதுலபா⁴கி³னெய்யா சூளோத³ரமஹோத³ரா. த⁴ரமானஸ்ஸ விய பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ரஸ்மி ஸரஸரஸ்மி, ரஞ்ஞோ லேகா²ஸாஸனங் அப்பேஸி, ஏவஞ்ச முக²ஸாஸனமவோச. தோ³ணமத்தா மக³த⁴னாளியா த்³வாத³ஸனாளிமத்தா கிர. ‘‘பரிச்சி²ன்னட்டா²னே சி²ஜ்ஜித்வா’’தி பாடோ². ஸப்³ப³தி³ஸாஹி பஞ்ச ரஸ்மியோ ஆவட்டெத்வாதி பஞ்சஹி ப²லேஹி நிக்க²ந்தத்தா பஞ்ச, தா பன ச²ப்³ப³ண்ணாவ. கத்திகஜுண்ஹபக்க²ஸ்ஸ பாடிபத³தி³வஸேதி ஜுண்ஹபக்க²ஸ்ஸ பட²மதி³வஸேதி அத்தோ². மஹாபோ³தி⁴ட்டா²னே பரிவாரெத்வா டி²தனாக³யக்கா²தி³தே³வதாகுலானி. கோ³பகா நாம ராஜபரிகம்மினோ ததா²பா⁴வகிச்சா. தேஸங் குலானங் நாமந்திபி கேசி. உத³காதி³வாஹா காலிங்கா³. காலிங்கே³ஸு ஜனபதே³ஸு ஜாதிஸம்பன்னங் குலங் காலிங்க³குலந்தி கேசி.
Pupphanāmo sumanatthero. Mahāpadumattheroti eke. Mahiṃsakamaṇḍalaṃ andharaṭṭhanti vadanti. Dhammacakkhu nāma tayo maggā. Sotāpattimagganti ca eke. Pañcapi raṭṭhāni pañca cīnaraṭṭhāni nāma. Rājagaheti deviyā katavihāre. Silakūṭamhīti pabbatakūṭe. Vaḍḍhamānanti alaṅkaraṇacuṇṇaṃ. Ariyadese atīva sammataṃ kira. Ekarasena nāthakaraṇā iti damiḷā. Sārapāmaṅganti uttamaṃ pāmaṅgaṃ. Petavatthuādinā saṃvejetvā abhisamayatthaṃ saccasaṃyuttañca. Meghavanuyyānaṃ nāma mahāvihāraṭṭhānaṃ. ‘‘Dvāsaṭṭhiyā leṇesū’’ti pāṭho. Dasabhātikanti abhayakumārādayo dasa, te idha na vuttā. Vutthavasso pavāretvāti cātumāsiniyā pavāraṇāyāti attho. Paṭhamapavāraṇāya vā pavāretvā ekamāsaṃ tattheva vasitvā kattikapuṇṇamāsiyaṃ avoca, aññathā ‘‘puṇṇamāyaṃ mahāvīro’’ti vuttattā na sakkā gahetuṃ. Mahāvīroti buddhopacārena dhātuyo vadati. Jaṅghappamāṇanti ‘‘thūpassa jaṅghappamāṇa’’nti vadanti. Mātulabhāgineyyā cūḷodaramahodarā. Dharamānassa viya buddhassa rasmi sarasarasmi, rañño lekhāsāsanaṃ appesi, evañca mukhasāsanamavoca. Doṇamattā magadhanāḷiyā dvādasanāḷimattā kira. ‘‘Paricchinnaṭṭhāne chijjitvā’’ti pāṭho. Sabbadisāhi pañca rasmiyo āvaṭṭetvāti pañcahi phalehi nikkhantattā pañca, tā pana chabbaṇṇāva. Kattikajuṇhapakkhassa pāṭipadadivaseti juṇhapakkhassa paṭhamadivaseti attho. Mahābodhiṭṭhāne parivāretvā ṭhitanāgayakkhādidevatākulāni. Gopakā nāma rājaparikammino tathābhāvakiccā. Tesaṃ kulānaṃ nāmantipi keci. Udakādivāhā kāliṅgā. Kāliṅgesu janapadesu jātisampannaṃ kulaṃ kāliṅgakulanti keci.
பட²மபாடிபத³தி³வஸேதி து³தியஉபோஸத²ஸ்ஸ பாடிபத³தி³வஸேதி அத்தோ². தத்த² டி²தேஹி ஸமுத்³த³ஸ்ஸ தி³ட்ட²த்தா தங் டா²னங் ஸமுத்³த³ஸாலவத்து². ஸோளஸ ஜாதிஸம்பன்னகுலானி அட்ட² ப்³ராஹ்மணாமச்சகுலானி. மஹாஅரிட்ட²த்தே²ரோ சேதியகி³ரிம்ஹி பப்³ப³ஜிதோ. அமச்சஸ்ஸ பரிவேணட்டா²னேதி ஸம்பதிகாலவஸேனாஹ. மஹிந்த³த்தே²ரோ த்³வாத³ஸவஸ்ஸிகோ ஹுத்வா தம்ப³பண்ணிதீ³பங் ஸம்பத்தோ, தத்த² த்³வே வஸ்ஸானி வஸித்வா வினயங் பதிட்டா²பேஸி, த்³வாஸட்டி²வஸ்ஸிகோ ஹுத்வா பரினிப்³பு³தோ. வினயோ ஸங்வரத்தா²யாதி வினயபிடகங், தஸ்ஸ பரியாபுணனங் வா. யதா²பூ⁴தஞாணத³ஸ்ஸனங் ஸப்பச்சயனாமரூபபரிக்³க³ஹோ. மக்³கா³தி³பச்சவெக்க²ணே அஸதி அந்தரா பரினிப்³பா³னங் நாம நத்தி² ஸெக்க²ஸ்ஸ மரணங் வா, ஸதியேவ ஹோதி. தஸ்மா ஆஹ ‘‘விமுத்திஞாணத³ஸ்ஸன’’ந்தி. அனுபாதா³பரினிப்³பா³னத்தா²யாதி கஞ்சி த⁴ம்மங் அனுபாதா³ய அக்³க³ஹெத்வா ஈஸகம்பி அனவஸேஸெத்வா பரினிப்³பா³னத்தா²யாதி அத்தோ². உபனிஸாதி ‘‘வினயோ ஸங்வரத்தா²யா’’திஆதி³கா காரணபரம்பரா. எத்தாவதா அத்தஹிதனிப்ப²த்திங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி பரஹிதனிப்ப²த்திங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஏதத³த்த²ங் ஸோதாவதா⁴ன’’ந்தி ஆஹ. தஸ்ஸத்தோ² – அத்தனோ வினயகத²னங் வினயமந்தனஞ்ச உக்³க³ஹேதுங் பரேஸங் ஸோதஸ்ஸ ஓத³ஹனங் ஸோதாவதா⁴னங். ததோ உக்³க³ஹிதவினயகதா²மந்தனானங் தேஸங் உபனிஸா யதா²வுத்தகாரணபரம்பரா ஸித்³தா⁴யேவாதி ந புன த³ஸ்ஸிதாதி வேதி³தப்³பா³. அஞ்ஞதா² ஏதத³த்தா² உபனிஸாதி இமினா வசனேனேவ அனுபாதா³பரினிப்³பா³னஸ்ஸ ஸங்க³ஹிதத்தா அனுபாதா³பரினிப்³பா³னதோ உத்³த⁴ங் ஸோதாவதா⁴னாஸம்ப⁴வதோ ஏதத³த்த²ங் ஸோதாவதா⁴னந்தி அந்தே ந ஸம்ப⁴வதீதி நிரத்த²கங் ப⁴வெய்ய, ந ச நிரத்த²கங் பரஹிதனிப்ப²த்தியா மூலகாரணத³ஸ்ஸனத்த²த்தாதி வேதி³தப்³ப³ங்.
Paṭhamapāṭipadadivaseti dutiyauposathassa pāṭipadadivaseti attho. Tattha ṭhitehi samuddassa diṭṭhattā taṃ ṭhānaṃ samuddasālavatthu. Soḷasa jātisampannakulāni aṭṭha brāhmaṇāmaccakulāni. Mahāariṭṭhatthero cetiyagirimhi pabbajito. Amaccassa pariveṇaṭṭhāneti sampatikālavasenāha. Mahindatthero dvādasavassiko hutvā tambapaṇṇidīpaṃ sampatto, tattha dve vassāni vasitvā vinayaṃ patiṭṭhāpesi, dvāsaṭṭhivassiko hutvā parinibbuto. Vinayo saṃvaratthāyāti vinayapiṭakaṃ, tassa pariyāpuṇanaṃ vā. Yathābhūtañāṇadassanaṃ sappaccayanāmarūpapariggaho. Maggādipaccavekkhaṇe asati antarā parinibbānaṃ nāma natthi sekkhassa maraṇaṃ vā, satiyeva hoti. Tasmā āha ‘‘vimuttiñāṇadassana’’nti. Anupādāparinibbānatthāyāti kañci dhammaṃ anupādāya aggahetvā īsakampi anavasesetvā parinibbānatthāyāti attho. Upanisāti ‘‘vinayo saṃvaratthāyā’’tiādikā kāraṇaparamparā. Ettāvatā attahitanipphattiṃ dassetvā idāni parahitanipphattiṃ dassetuṃ ‘‘etadatthaṃ sotāvadhāna’’nti āha. Tassattho – attano vinayakathanaṃ vinayamantanañca uggahetuṃ paresaṃ sotassa odahanaṃ sotāvadhānaṃ. Tato uggahitavinayakathāmantanānaṃ tesaṃ upanisā yathāvuttakāraṇaparamparā siddhāyevāti na puna dassitāti veditabbā. Aññathā etadatthā upanisāti iminā vacaneneva anupādāparinibbānassa saṅgahitattā anupādāparinibbānato uddhaṃ sotāvadhānāsambhavato etadatthaṃ sotāvadhānanti ante na sambhavatīti niratthakaṃ bhaveyya, na ca niratthakaṃ parahitanipphattiyā mūlakāraṇadassanatthattāti veditabbaṃ.
ஏவங் யதா² யதா² யங் யங், ஸம்ப⁴வெய்ய பத³ங் இத⁴;
Evaṃ yathā yathā yaṃ yaṃ, sambhaveyya padaṃ idha;
தங் தங் ததா² ததா² ஸப்³ப³ங், பயோஜெய்ய விசக்க²ணோதி.
Taṃ taṃ tathā tathā sabbaṃ, payojeyya vicakkhaṇoti.
பா³ஹிரனிதா³னகதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Bāhiranidānakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
