| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / விமதிவினோத³னீ-டீகா • Vimativinodanī-ṭīkā |
ததியஸங்கீ³திகதா²வண்ணனா
Tatiyasaṅgītikathāvaṇṇanā
ஸத்த வஸ்ஸானீதி அச்சந்தஸங்யோகே³ உபயோக³வசனங். அதிச்ச²தா²தி அதிக்கமித்வா இச்ச²த², இதோ அஞ்ஞத்த² க³ந்த்வா பி⁴க்க²ங் பரியேஸதா²தி அத்தோ². ப⁴த்தவிஸ்ஸக்³க³கரணத்தா²யாதி ப⁴த்தஸ்ஸ அஜ்ஜோ²ஹரணகிச்சத்தா²ய, பு⁴ஞ்ஜனத்தா²யாதி அத்தோ². ‘‘ஸோளஸவஸ்ஸோ’’தி உத்³தே³ஸோ கத²னங் அஸ்ஸ அத்தீ²தி ஸோளஸவஸ்ஸுத்³தே³ஸிகோ, ‘‘ஸோளஸவஸ்ஸிகோ’’தி அத்தோ².
Sattavassānīti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Aticchathāti atikkamitvā icchatha, ito aññattha gantvā bhikkhaṃ pariyesathāti attho. Bhattavissaggakaraṇatthāyāti bhattassa ajjhoharaṇakiccatthāya, bhuñjanatthāyāti attho. ‘‘Soḷasavasso’’ti uddeso kathanaṃ assa atthīti soḷasavassuddesiko, ‘‘soḷasavassiko’’ti attho.
தீஸு வேதே³ஸூதிஆதீ³ஸு இருவேத³யஜுவேத³ஸாமவேத³ஸங்கா²தேஸு தீஸு வேதே³ஸு. தயோ ஏவ கிர வேதா³ அட்ட²காதீ³ஹி த⁴ம்மிகேஹி இஸீஹி லோகஸ்ஸ ஸக்³க³மக்³க³விபா⁴வனத்தா²ய கதா. தேனேவ ஹி தே தேஹி வுச்சந்தி. ஆத²ப்³ப³ணவேதோ³ பன பச்சா² அத⁴ம்மிகேஹி ப்³ராஹ்மணேஹி பாணவதா⁴தி³அத்தா²ய கதோ. புரிமேஸு ச தீஸு வேதே³ஸு தேஹேவ த⁴ம்மிகஸாகா²யோ அபனெத்வா யாக³வதா⁴தி³தீ³பிகா அத⁴ம்மிகஸாகா² பக்கி²த்தாதி வேதி³தப்³பா³. நிக⁴ண்டூ³தி ருக்கா²தீ³னங் வேவசனப்பகாஸகங் பரியாயனாமானுரூபங் ஸத்த²ங். தஞ்ஹி லோகே ‘‘நிக⁴ண்டூ³’’தி வுச்சதி. கேடுப⁴ந்தி கிடதி க³மேதி கிரியாதி³விபா⁴க³ந்தி கேடுப⁴ங், கிரியாகப்பவிகப்போ கவீனங் உபகாரஸத்த²ங். எத்த² ச கிரியாகப்பவிகப்போதி வசீபே⁴தா³தி³லக்க²ணா கிரியா கப்பீயதி விகப்பீயதி ஏதேனாதி கிரியாகப்போ, ஸோ பன வண்ணபத³ப³ந்த⁴பத³த்தா²தி³விபா⁴க³தோ ப³ஹுவிகப்போதி ‘‘கிரியாகப்பவிகப்போ’’தி வுச்சதி. இத³ஞ்ச மூலகிரியாகப்பக³ந்த²ங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். ஸஹ நிக⁴ண்டு³னா கேடுபே⁴ன ச ஸனிக⁴ண்டு³கேடுபா⁴, தயோ வேதா³, தேஸு ஸனிக⁴ண்டு³கேடுபே⁴ஸு. டா²னகரணாதி³விபா⁴க³தோ ச நிப்³ப³சனவிபா⁴க³தோ ச அக்க²ரா பபே⁴தீ³யந்தி ஏதேனாதி அக்க²ரப்பபே⁴தோ³, ஸிக்கா² ச நிருத்தி ச. ஸஹ அக்க²ரப்பபே⁴தே³னாதி ஸாக்க²ரப்பபே⁴தா³, தேஸு ஸாக்க²ரப்பபே⁴தே³ஸு. ஆத²ப்³ப³ணவேத³ங் சதுத்த²ங் கத்வா ‘‘இதிஹ ஆஸ இதிஹ ஆஸா’’தி ஈதி³ஸவசனபடிஸங்யுத்தோ போராணகதா²ஸங்கா²தோ இதிஹாஸோ பஞ்சமோ ஏதேஸந்தி இதிஹாஸபஞ்சமா, தயோ வேதா³, தேஸு இதிஹாஸபஞ்சமேஸு.
Tīsu vedesūtiādīsu iruvedayajuvedasāmavedasaṅkhātesu tīsu vedesu. Tayo eva kira vedā aṭṭhakādīhi dhammikehi isīhi lokassa saggamaggavibhāvanatthāya katā. Teneva hi te tehi vuccanti. Āthabbaṇavedo pana pacchā adhammikehi brāhmaṇehi pāṇavadhādiatthāya kato. Purimesu ca tīsu vedesu teheva dhammikasākhāyo apanetvā yāgavadhādidīpikā adhammikasākhā pakkhittāti veditabbā. Nighaṇḍūti rukkhādīnaṃ vevacanappakāsakaṃ pariyāyanāmānurūpaṃ satthaṃ. Tañhi loke ‘‘nighaṇḍū’’ti vuccati. Keṭubhanti kiṭati gameti kiriyādivibhāganti keṭubhaṃ, kiriyākappavikappo kavīnaṃ upakārasatthaṃ. Ettha ca kiriyākappavikappoti vacībhedādilakkhaṇā kiriyā kappīyati vikappīyati etenāti kiriyākappo, so pana vaṇṇapadabandhapadatthādivibhāgato bahuvikappoti ‘‘kiriyākappavikappo’’ti vuccati. Idañca mūlakiriyākappaganthaṃ sandhāya vuttaṃ. Saha nighaṇḍunā keṭubhena ca sanighaṇḍukeṭubhā, tayo vedā, tesu sanighaṇḍukeṭubhesu. Ṭhānakaraṇādivibhāgato ca nibbacanavibhāgato ca akkharā pabhedīyanti etenāti akkharappabhedo, sikkhā ca nirutti ca. Saha akkharappabhedenāti sākkharappabhedā, tesu sākkharappabhedesu. Āthabbaṇavedaṃ catutthaṃ katvā ‘‘itiha āsa itiha āsā’’ti īdisavacanapaṭisaṃyutto porāṇakathāsaṅkhāto itihāso pañcamo etesanti itihāsapañcamā, tayo vedā, tesu itihāsapañcamesu.
யஸ்ஸ சித்தந்திஆதி³ பஞ்ஹத்³வயங் கீ²ணாஸவானங் சுதிசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். தத்த² பட²மபஞ்ஹே உப்பஜ்ஜதீதி உப்பாத³க்க²ணஸமங்கி³தாய உப்பஜ்ஜதி. ந நிருஜ்ஜ²தீதி நிரோத⁴க்க²ணங் அப்பத்ததாய ந நிருஜ்ஜ²தி. தஸ்ஸ சித்தந்தி தஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ தங் சித்தங் கிங் நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி ஆயதிஞ்ச நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீதி புச்சா², தஸ்ஸா ச விப⁴ஜ்ஜப்³யாகரணீயதாய ஏவமெத்த² விஸ்ஸஜ்ஜனங் வேதி³தப்³ப³ங். அரஹதோ பச்சி²மசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே தஸ்ஸ சித்தங் உப்பஜ்ஜதி, ந நிருஜ்ஜ²தி, ஆயதிஞ்ச நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, அவஸ்ஸமேவ நிரோத⁴க்க²ணங் பத்வா நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி, ததோ அப்படிஸந்தி⁴கத்தா அஞ்ஞங் நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி. ட²பெத்வா பன பச்சி²மசித்தஸமங்கி³ங் கீ²ணாஸவங் இதரேஸங் உப்பாத³க்க²ணஸமங்கி³சித்தங் உப்பாத³க்க²ணஸமங்கி³தாய உப்பஜ்ஜதி ப⁴ங்க³ங் அப்பத்ததாய ந நிருஜ்ஜ²தி, ப⁴ங்க³ங் பன பத்வா நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதேவ, அஞ்ஞங் பன தஸ்மிங் வா அஞ்ஞஸ்மிங் வா அத்தபா⁴வே உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி சேவ நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி சாதி. யஸ்ஸ வா பனாதிஆதி³ து³தியபஞ்ஹே பன நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீதி யஸ்ஸ சித்தங் உப்பாத³க்க²ணஸமங்கி³தாய ப⁴ங்க³க்க²ணங் பத்வா நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி அப்படிஸந்தி⁴கதாய நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, தஸ்ஸ கீ²ணாஸவஸ்ஸ தங் சித்தங் கிங் உப்பஜ்ஜதி ந நிருஜ்ஜ²தீதி புச்சா², தஸ்ஸா ஏகங்ஸப்³யாகரணீயதாய ‘‘ஆமந்தா’’தி விஸ்ஸஜ்ஜனங் வேதி³தப்³ப³ங். உத்³த⁴ங் வா அதோ⁴ வா ஹரிதுங் அஸக்கொந்தோதி உபரிமபதே³ வா ஹெட்டி²மபத³ங் ஹெட்டி²மபதே³ வா உபரிமபத³ங் அத்த²தோ ஸமன்னாஹரிதுங் க⁴டேதுங் புப்³பே³னாபரங் யோஜெத்வா அத்த²ங் பரிச்சி²ந்தி³துங் அஸக்கொந்தோதி அத்தோ².
Yassa cittantiādi pañhadvayaṃ khīṇāsavānaṃ cuticittassa uppādakkhaṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha paṭhamapañhe uppajjatīti uppādakkhaṇasamaṅgitāya uppajjati. Na nirujjhatīti nirodhakkhaṇaṃ appattatāya na nirujjhati. Tassa cittanti tassa puggalassa taṃ cittaṃ kiṃ nirujjhissati āyatiñca nuppajjissatīti pucchā, tassā ca vibhajjabyākaraṇīyatāya evamettha vissajjanaṃ veditabbaṃ. Arahato pacchimacittassa uppādakkhaṇe tassa cittaṃ uppajjati, na nirujjhati, āyatiñca nuppajjissati, avassameva nirodhakkhaṇaṃ patvā nirujjhissati, tato appaṭisandhikattā aññaṃ nuppajjissati. Ṭhapetvā pana pacchimacittasamaṅgiṃ khīṇāsavaṃ itaresaṃ uppādakkhaṇasamaṅgicittaṃ uppādakkhaṇasamaṅgitāya uppajjati bhaṅgaṃ appattatāya na nirujjhati, bhaṅgaṃ pana patvā nirujjhissateva, aññaṃ pana tasmiṃ vā aññasmiṃ vā attabhāve uppajjissati ceva nirujjhissati cāti. Yassa vā panātiādi dutiyapañhe pana nirujjhissati nuppajjissatīti yassa cittaṃ uppādakkhaṇasamaṅgitāya bhaṅgakkhaṇaṃ patvā nirujjhissati appaṭisandhikatāya nuppajjissati, tassa khīṇāsavassa taṃ cittaṃ kiṃ uppajjati na nirujjhatīti pucchā, tassā ekaṃsabyākaraṇīyatāya ‘‘āmantā’’ti vissajjanaṃ veditabbaṃ. Uddhaṃ vā adho vā harituṃ asakkontoti uparimapade vā heṭṭhimapadaṃ heṭṭhimapade vā uparimapadaṃ atthato samannāharituṃ ghaṭetuṃ pubbenāparaṃ yojetvā atthaṃ paricchindituṃ asakkontoti attho.
ஸோதாபன்னானங் ஸீலேஸு பரிபூரகாரிதாய ஸமாதி³ன்னஸீலதோ நத்தி² பரிஹானீதி ஆஹ ‘‘அப⁴ப்³போ³ தா³னி ஸாஸனதோ நிவத்திது’’ந்தி. வட்³டெ⁴த்வாதி உபரிமக்³க³த்தா²ய கம்மட்டா²னங் வட்³டெ⁴த்வா. த³ந்தே புனந்தி விஸோதெ⁴ந்தி ஏதேனாதி த³ந்தபோனங் வுச்சதி த³ந்தகட்ட²ங். அபி⁴னவானங் ஆக³ந்துகானங் லஜ்ஜீஸபா⁴வங் க²ந்திமெத்தாதி³கு³ணஸமங்கி³தஞ்ச கதிபாஹங் ஸுட்டு² வீமங்ஸித்வாவ ஹத்த²கம்மாதி³ஸம்படிச்ச²னங் ஸங்க³ஹகரணஞ்ச யுத்தந்தி ஸாமணேரஸ்ஸ சேவ அஞ்ஞேஸஞ்ச பி⁴க்கூ²னங் தி³ட்டா²னுக³திங் ஆபஜ்ஜந்தானங் ஞாபனத்த²ங் தே²ரோ தஸ்ஸ ப⁴ப்³ப³ரூபதங் அபி⁴ஞ்ஞாய ஞத்வாபி புன ஸம்மஜ்ஜனாதி³ங் அகாஸி. ‘‘தஸ்ஸ சித்தத³மனத்த²’’ந்திபி வத³ந்தி. பு³த்³த⁴வசனங் பட்ட²பேஸீதி பு³த்³த⁴வசனங் உக்³க³ண்ஹாபேதுங் ஆரபி⁴. ஸகலவினயாசாரபடிபத்தி உபஸம்பன்னானமேவ விஹிதாதி தப்பரியாபுணனமபி தேஸஞ்ஞேவ அனுரூபந்தி ஆஹ ‘‘ட²பெத்வா வினயபிடக’’ந்தி. தஸ்ஸ சித்தே ட²பிதம்பி பு³த்³த⁴வசனங் ஸங்கோ³பனத்தா²ய நிய்யாதிதபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஹத்தே² பதிட்டா²பெத்வா’’தி வுத்தங்.
Sotāpannānaṃ sīlesu paripūrakāritāya samādinnasīlato natthi parihānīti āha ‘‘abhabbo dāni sāsanato nivattitu’’nti. Vaḍḍhetvāti uparimaggatthāya kammaṭṭhānaṃ vaḍḍhetvā. Dante punanti visodhenti etenāti dantaponaṃ vuccati dantakaṭṭhaṃ. Abhinavānaṃ āgantukānaṃ lajjīsabhāvaṃ khantimettādiguṇasamaṅgitañca katipāhaṃ suṭṭhu vīmaṃsitvāva hatthakammādisampaṭicchanaṃ saṅgahakaraṇañca yuttanti sāmaṇerassa ceva aññesañca bhikkhūnaṃ diṭṭhānugatiṃ āpajjantānaṃ ñāpanatthaṃ thero tassa bhabbarūpataṃ abhiññāya ñatvāpi puna sammajjanādiṃ akāsi. ‘‘Tassa cittadamanattha’’ntipi vadanti. Buddhavacanaṃ paṭṭhapesīti buddhavacanaṃ uggaṇhāpetuṃ ārabhi. Sakalavinayācārapaṭipatti upasampannānameva vihitāti tappariyāpuṇanamapi tesaññeva anurūpanti āha ‘‘ṭhapetvā vinayapiṭaka’’nti. Tassa citte ṭhapitampi buddhavacanaṃ saṅgopanatthāya niyyātitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘hatthe patiṭṭhāpetvā’’ti vuttaṃ.
ஏகரஜ்ஜாபி⁴ஸேகந்தி ஸகலஜம்பு³தீ³பே ஏகாதி⁴பச்சவஸேன கரியமானங் அபி⁴ஸேகங். ராஜித்³தி⁴யோதி ராஜானுபா⁴வானுக³தப்பபா⁴வா. யதோதி யதோ ஸோளஸக⁴டதோ. தே³வதா ஏவ தி³வஸே தி³வஸே ஆஹரந்தீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தே³வஸிகந்தி தி³வஸே தி³வஸே. அக³தா³மலகந்தி அப்பகேனேவ ஸரீரஸோத⁴னாதி³ஸமத்த²ங் ஸப்³ப³தோ³ஸஹரங் ஓஸதா⁴மலகங். ச²த்³த³ந்தத³ஹதோதி ச²த்³த³ந்தத³ஹஸமீபே டி²ததே³வவிமானதோ, கப்பருக்க²தோ வா, தத்த² தாதி³ஸா கப்பருக்க²விஸேஸா ஸந்தி, ததோ வா ஆஹரந்தீதி அத்தோ². அஸுத்தமயிகந்தி ஸுத்தேஹி அப³த்³த⁴ங் தி³ப்³ப³ஸுமனபுப்பே²ஹேவ கதங் ஸுமனபுப்ப²படங். உட்டி²தஸ்ஸ ஸாலினோதி ஸயங்ஜாதஸாலினோ, ஸமுதா³யாபெக்க²ஞ்செத்த² ஏகவசனங், ஸாலீனந்தி அத்தோ². நவ வாஹஸஹஸ்ஸானீதி எத்த² சதஸ்ஸோ முட்டி²யோ ஏகோ குடு³வோ, சத்தாரோ குடு³வா ஏகோ பத்தோ², சத்தாரோ பத்தா² ஏகோ ஆள்ஹகோ, சத்தாரோ ஆள்ஹகா ஏகங் தோ³ணங், சத்தாரி தோ³ணானி ஏகா மானிகா , சதஸ்ஸோ மானிகா ஏகா கா²ரீ, வீஸதி கா²ரிகா ஏகோ வாஹோ, ததே³வ ‘‘ஏகங் ஸகட’’ந்தி ஸுத்தனிபாதட்ட²கதா²தீ³ஸு (ஸு॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.கோகாலிகஸுத்தவண்ணனா) வுத்தங். நித்து²ஸகணே கரொந்தீதி து²ஸகுண்ட³கரஹிதே கரொந்தி. தேன நிம்மிதங் பு³த்³த⁴ரூபங் பஸ்ஸந்தோதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. புஞ்ஞப்பபா⁴வனிப்³ப³த்தக்³க³ஹணங் நாக³ராஜனிம்மிதானங் புஞ்ஞப்பபா⁴வனிப்³ப³த்தேஹி ஸதி³ஸதாய கதங். விமலகேதுமாலாதி எத்த² கேதுமாலா நாம ஸீஸதோ நிக்க²மித்வா உபரிமுத்³த⁴னி புஞ்ஜோ ஹுத்வா தி³ஸ்ஸமானரஸ்மிராஸீதி வத³ந்தி.
Ekarajjābhisekanti sakalajambudīpe ekādhipaccavasena kariyamānaṃ abhisekaṃ. Rājiddhiyoti rājānubhāvānugatappabhāvā. Yatoti yato soḷasaghaṭato. Devatā eva divase divase āharantīti sambandho. Devasikanti divase divase. Agadāmalakanti appakeneva sarīrasodhanādisamatthaṃ sabbadosaharaṃ osadhāmalakaṃ. Chaddantadahatoti chaddantadahasamīpe ṭhitadevavimānato, kapparukkhato vā, tattha tādisā kapparukkhavisesā santi, tato vā āharantīti attho. Asuttamayikanti suttehi abaddhaṃ dibbasumanapuppheheva kataṃ sumanapupphapaṭaṃ. Uṭṭhitassa sālinoti sayaṃjātasālino, samudāyāpekkhañcettha ekavacanaṃ, sālīnanti attho. Nava vāhasahassānīti ettha catasso muṭṭhiyo eko kuḍuvo, cattāro kuḍuvā eko pattho, cattāro patthā eko āḷhako, cattāro āḷhakā ekaṃ doṇaṃ, cattāri doṇāni ekā mānikā , catasso mānikā ekā khārī, vīsati khārikā eko vāho, tadeva ‘‘ekaṃ sakaṭa’’nti suttanipātaṭṭhakathādīsu (su. ni. aṭṭha. 2.kokālikasuttavaṇṇanā) vuttaṃ. Nitthusakaṇe karontīti thusakuṇḍakarahite karonti. Tena nimmitaṃ buddharūpaṃ passantoti sambandho. Puññappabhāvanibbattaggahaṇaṃ nāgarājanimmitānaṃ puññappabhāvanibbattehi sadisatāya kataṃ. Vimalaketumālāti ettha ketumālā nāma sīsato nikkhamitvā uparimuddhani puñjo hutvā dissamānarasmirāsīti vadanti.
பா³ஹிரகபாஸண்ட³ந்தி பா³ஹிரகப்பவேதி³தங் ஸமயவாத³ங். பரிக்³க³ண்ஹீதி வீமங்ஸமானோ பரிக்³க³ஹேஸி. ப⁴த்³த³பீட²கேஸூதி வெத்தமயபீடே²ஸு. ஸாரோதி கு³ணஸாரோ. ஸீஹபஞ்ஜரேதி மஹாவாதபானஸமீபே. கிலேஸவிப்ப²ந்த³ரஹிதசித்ததாய த³ந்தங். நிச்சங் பச்சுபட்டி²தஸதாரக்க²தாய கு³த்தங். கு²ரக்³கே³யேவாதி கேஸோரோபனாவஸானே. அதிவிய ஸோப⁴தீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. வாணிஜகோ அஹோஸீதி மது⁴வாணிஜகோ அஹோஸி.
Bāhirakapāsaṇḍanti bāhirakappaveditaṃ samayavādaṃ. Pariggaṇhīti vīmaṃsamāno pariggahesi. Bhaddapīṭhakesūti vettamayapīṭhesu. Sāroti guṇasāro. Sīhapañjareti mahāvātapānasamīpe. Kilesavipphandarahitacittatāya dantaṃ. Niccaṃ paccupaṭṭhitasatārakkhatāya guttaṃ. Khuraggeyevāti kesoropanāvasāne. Ativiya sobhatīti sambandho. Vāṇijako ahosīti madhuvāṇijako ahosi.
புப்³பே³ வ ஸன்னிவாஸேனாதி புப்³பே³ வா புப்³ப³ஜாதியங் வா ஸஹவாஸேனாதி அத்தோ². பச்சுப்பன்னஹிதேன வாதி வத்தமானப⁴வே ஹிதசரணேன வா. ஏவங் இமேஹி த்³வீஹி காரணேஹி தங் ஸினேஹஸங்கா²தங் பேமங் ஜாயதே. கிங் வியாதி? ஆஹ ‘‘உப்பலங் வ யதோ²த³கே’’தி. உப்பலங் வாதி ரஸ்ஸகதோ வா-ஸத்³தோ³ அவுத்தஸம்பிண்ட³னத்தோ². யதா²-ஸத்³தோ³ உபமாயங். இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – யதா² உப்பலஞ்ச ஸேஸஞ்ச பது³மாதி³ உத³கே ஜாயமானங் த்³வே காரணானி நிஸ்ஸாய ஜாயதி உத³கஞ்சேவ கலலஞ்ச, ஏவங் பேமம்பீதி (ஜா॰ அட்ட²॰ 2.2.174).
Pubbe va sannivāsenāti pubbe vā pubbajātiyaṃ vā sahavāsenāti attho. Paccuppannahitena vāti vattamānabhave hitacaraṇena vā. Evaṃ imehi dvīhi kāraṇehi taṃ sinehasaṅkhātaṃ pemaṃ jāyate. Kiṃ viyāti? Āha ‘‘uppalaṃ va yathodake’’ti. Uppalaṃ vāti rassakato vā-saddo avuttasampiṇḍanattho. Yathā-saddo upamāyaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā uppalañca sesañca padumādi udake jāyamānaṃ dve kāraṇāni nissāya jāyati udakañceva kalalañca, evaṃ pemampīti (jā. aṭṭha. 2.2.174).
து⁴வப⁴த்தானீதி நிச்சப⁴த்தானி. வஜ்ஜாவஜ்ஜந்தி கு²த்³த³கங் மஹந்தஞ்ச வஜ்ஜங். மொக்³க³லிபுத்ததிஸ்ஸத்தே²ரஸ்ஸ பா⁴ரமகாஸீதி தே²ரஸ்ஸ மஹானுபா⁴வதங், ததா³ ஸாஸனகிச்சஸ்ஸ நாயகபா⁴வேன ஸங்க⁴பரிணாயகதஞ்ச ரஞ்ஞோ ஞாபேதுங் ஸங்கோ⁴ தஸ்ஸ பா⁴ரமகாஸீதி வேதி³தப்³ப³ங், ந அஞ்ஞேஸங் அஜானநதாய. ஸாஸனஸ்ஸ தா³யாதோ³தி ஸாஸனஸ்ஸ அப்³ப⁴ந்தரோ ஞாதகோ ஹோமி ந ஹோமீதி அத்தோ². யே ஸாஸனே பப்³ப³ஜிதுங் புத்ததீ⁴தரோ பரிச்சஜந்தி, தே பு³த்³த⁴ஸாஸனே ஸாலோஹிதஞாதகா நாம ஹொந்தி, ஸகலஸாஸனதா⁴ரணே ஸமத்தா²னங் அத்தனோ ஓரஸபுத்தானங் பரிச்சத்தத்தா ந பச்சயமத்ததா³யகாதி இமமத்த²ங் ஸந்தா⁴ய தே²ரோ ‘‘ந கோ², மஹாராஜ, எத்தாவதா ஸாஸனஸ்ஸ தா³யாதோ³ ஹோதீ’’தி ஆஹ. கத²ஞ்சரஹீதி எத்த² சரஹீதி நிபாதோ அக்க²ந்திங் தீ³பேதி. திஸ்ஸகுமாரஸ்ஸாதி ரஞ்ஞோ ஏகமாதுகஸ்ஸ கனிட்ட²ஸ்ஸ. ஸக்க²ஸீதி ஸக்கி²ஸ்ஸஸி. ஸிக்கா²ய பதிட்டா²பேஸுந்தி பாணாதிபாதா வேரமணிஆதீ³ஸு விகாலபோ⁴ஜனா வேரமணிபரியோஸானாஸு ச²ஸு ஸிக்கா²ஸு பாணாதிபாதா வேரமணிங் த்³வே வஸ்ஸானி அவீதிக்கம்ம ஸமாதா³னங் ஸமாதி³யாமீதிஆதி³னா (பாசி॰ 1079) ஸமாதா³னவஸேன ஸிக்கா²ஸம்முதிதா³னானந்தரங் ஸிக்கா²ய பதிட்டா²பேஸுங். ச² வஸ்ஸானி அபி⁴ஸேகஸ்ஸ அஸ்ஸாதி ச²வஸ்ஸாபி⁴ஸேகோ.
Dhuvabhattānīti niccabhattāni. Vajjāvajjanti khuddakaṃ mahantañca vajjaṃ. Moggaliputtatissattherassa bhāramakāsīti therassa mahānubhāvataṃ, tadā sāsanakiccassa nāyakabhāvena saṅghapariṇāyakatañca rañño ñāpetuṃ saṅgho tassa bhāramakāsīti veditabbaṃ, na aññesaṃ ajānanatāya. Sāsanassa dāyādoti sāsanassa abbhantaro ñātako homi na homīti attho. Ye sāsane pabbajituṃ puttadhītaro pariccajanti, te buddhasāsane sālohitañātakā nāma honti, sakalasāsanadhāraṇe samatthānaṃ attano orasaputtānaṃ pariccattattā na paccayamattadāyakāti imamatthaṃ sandhāya thero ‘‘na kho, mahārāja, ettāvatā sāsanassa dāyādo hotī’’ti āha. Kathañcarahīti ettha carahīti nipāto akkhantiṃ dīpeti. Tissakumārassāti rañño ekamātukassa kaniṭṭhassa. Sakkhasīti sakkhissasi. Sikkhāya patiṭṭhāpesunti pāṇātipātā veramaṇiādīsu vikālabhojanā veramaṇipariyosānāsu chasu sikkhāsu pāṇātipātā veramaṇiṃ dve vassāni avītikkamma samādānaṃ samādiyāmītiādinā (pāci. 1079) samādānavasena sikkhāsammutidānānantaraṃ sikkhāya patiṭṭhāpesuṃ. Cha vassāni abhisekassa assāti chavassābhiseko.
ஸப்³ப³ங் தே²ரவாத³ந்தி த்³வே ஸங்கீ³தியோ ஆருள்ஹா பாளி. ஸா ஹி மஹாஸங்கி⁴காதி³பி⁴ன்னலத்³தி⁴காஹி விவேசேதுங் ‘‘தே²ரவாதோ³’’தி வுத்தா. அயஞ்ஹி விப⁴ஜ்ஜவாதோ³ மஹாகஸ்ஸபத்தே²ராதீ³ஹி அஸங்கரதோ ரக்கி²தோ ஆனீதோ சாதி ‘‘தே²ரவாதோ³’’தி வுச்சதி, ‘‘ஸதே²ரவாத³’’ந்திபி லிக²ந்தி. தத்த² ‘‘அட்ட²கதா²ஸு ஆக³ததே²ரவாத³ஸஹிதங் ஸாட்ட²கத²ங் திபிடகஸங்க³ஹிதங் பு³த்³த⁴வசன’’ந்தி ஆனெத்வா யோஜேதப்³ப³ங். தேஜோதா⁴துங் ஸமாபஜ்ஜித்வாதி தேஜோகஸிணாரம்மணங் ஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா.
Sabbaṃtheravādanti dve saṅgītiyo āruḷhā pāḷi. Sā hi mahāsaṅghikādibhinnaladdhikāhi vivecetuṃ ‘‘theravādo’’ti vuttā. Ayañhi vibhajjavādo mahākassapattherādīhi asaṅkarato rakkhito ānīto cāti ‘‘theravādo’’ti vuccati, ‘‘satheravāda’’ntipi likhanti. Tattha ‘‘aṭṭhakathāsu āgatatheravādasahitaṃ sāṭṭhakathaṃ tipiṭakasaṅgahitaṃ buddhavacana’’nti ānetvā yojetabbaṃ. Tejodhātuṃ samāpajjitvāti tejokasiṇārammaṇaṃ jhānaṃ samāpajjitvā.
ஸபா⁴யந்தி நக³ரமஜ்ஜே² வினிச்ச²யஸாலாயங். தி³ட்டி²க³தானீதி தி³ட்டி²யோவ. ந கோ² பனேதங் ஸக்கா இமேஸங் மஜ்ஜே² வஸந்தேன வூபஸமேதுந்தி தேஸஞ்ஹி மஜ்ஜே² வஸந்தோ தேஸுயேவ அந்தோக³த⁴த்தா ஆதெ³ய்யவசனோ ந ஹோதி, தஸ்மா ஏவங் சிந்தேஸி. அஹோக³ங்க³பப்³ப³தந்தி ஏவங்னாமகங் பப்³ப³தங். ‘‘அதோ⁴க³ங்கா³பப்³ப³த’’ந்திபி லிக²ந்தி, தங் ந ஸுந்த³ரங். பஞ்சாதபேன தப்பெந்தீதி சதூஸு டா²னேஸு அக்³கி³ங் ஜாலெத்வா மஜ்ஜே² ட²த்வா ஸூரியமண்ட³லங் உல்லோகெந்தா ஸூரியாதபேன தப்பெந்தி. ஆதி³ச்சங் அனுபரிவத்தந்தீதி உத³யகாலதோ பபு⁴தி ஸூரியங் ஓலோகயமானா யாவ அத்த²ங்க³மனா ஸூரியாபி⁴முகா²வ பரிவத்தந்தி. வோபி⁴ந்தி³ஸ்ஸாமாதி பக்³க³ண்ஹிங்ஸூதி வினாஸெஸ்ஸாமாதி உஸ்ஸாஹமகங்ஸு.
Sabhāyanti nagaramajjhe vinicchayasālāyaṃ. Diṭṭhigatānīti diṭṭhiyova. Na kho panetaṃ sakkā imesaṃ majjhe vasantena vūpasametunti tesañhi majjhe vasanto tesuyeva antogadhattā ādeyyavacano na hoti, tasmā evaṃ cintesi. Ahogaṅgapabbatanti evaṃnāmakaṃ pabbataṃ. ‘‘Adhogaṅgāpabbata’’ntipi likhanti, taṃ na sundaraṃ. Pañcātapena tappentīti catūsu ṭhānesu aggiṃ jāletvā majjhe ṭhatvā sūriyamaṇḍalaṃ ullokentā sūriyātapena tappenti. Ādiccaṃ anuparivattantīti udayakālato pabhuti sūriyaṃ olokayamānā yāva atthaṅgamanā sūriyābhimukhāva parivattanti. Vobhindissāmāti paggaṇhiṃsūti vināsessāmāti ussāhamakaṃsu.
விஸ்ஸட்டோ²தி மரணஸங்காரஹிதோ, நிப்³ப⁴யோதி அத்தோ². மிக³வங் நிக்க²மித்வாதி அரஞ்ஞே விசரித்வா மிக³மாரணகீளா மிக³வங், தங் உத்³தி³ஸ்ஸ நிக்க²மித்வா மிக³வத⁴த்த²ங் நிக்க²மித்வாதி அத்தோ². அஹினாகா³தி³தோ விஸேஸனத்த²ங் ‘‘ஹத்தி²னாகே³னா’’தி வுத்தங். தஸ்ஸ பஸ்ஸந்தஸ்ஸேவாதி அனாத³ரே ஸாமிவசனங், தஸ்மிங் பஸ்ஸந்தேயேவாதி அத்தோ². ஆகாஸே உப்பதித்வாதி எத்த² அயங் விகுப்³ப³னித்³தி⁴ ந ஹோதீதி கி³ஹிஸ்ஸாபி இமங் இத்³தி⁴ங் த³ஸ்ஸேஸி அதி⁴ட்டா²னித்³தி⁴யா அப்படிக்கி²த்தத்தா. பகதிவண்ணஞ்ஹி விஜஹித்வா நாக³வண்ணாதி³த³ஸ்ஸனங் விகுப்³ப³னித்³தி⁴. ச²ணவேஸந்தி உஸ்ஸவவேஸங். பதா⁴னக⁴ரந்தி பா⁴வனானுயோக³வஸேன வீரியாரம்ப⁴ஸ்ஸ அனுரூபங் விவித்தஸேனாஸனங். ஸோபீதி ரஞ்ஞோ பா⁴கி³னெய்யங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங்.
Vissaṭṭhoti maraṇasaṅkārahito, nibbhayoti attho. Migavaṃ nikkhamitvāti araññe vicaritvā migamāraṇakīḷā migavaṃ, taṃ uddissa nikkhamitvā migavadhatthaṃ nikkhamitvāti attho. Ahināgādito visesanatthaṃ ‘‘hatthināgenā’’ti vuttaṃ. Tassa passantassevāti anādare sāmivacanaṃ, tasmiṃ passanteyevāti attho. Ākāse uppatitvāti ettha ayaṃ vikubbaniddhi na hotīti gihissāpi imaṃ iddhiṃ dassesi adhiṭṭhāniddhiyā appaṭikkhittattā. Pakativaṇṇañhi vijahitvā nāgavaṇṇādidassanaṃ vikubbaniddhi. Chaṇavesanti ussavavesaṃ. Padhānagharanti bhāvanānuyogavasena vīriyārambhassa anurūpaṃ vivittasenāsanaṃ. Sopīti rañño bhāgineyyaṃ sandhāya vuttaṃ.
குஸலாதி⁴ப்பாயோதி மனாபஜ்ஜா²ஸயோ. த்³வெள்ஹகஜாதோதி ஸங்ஸயமாபன்னோ. ஏகேகங் பி⁴க்கு²ஸஹஸ்ஸபரிவாரந்தி எத்த² ‘‘க³ண்ஹித்வா ஆக³ச்ச²தா²’’தி ஆணாகாரேன வுத்தேபி தே²ரா பி⁴க்கூ² ஸாஸனஹிதத்தா க³தா. கப்பியஸாஸனஞ்ஹேதங், ந கி³ஹீனங் கி³ஹிகம்மபடிஸங்யுத்தங். தே²ரோ நாக³ச்சீ²தி கிஞ்சாபி ‘‘ராஜா பக்கோஸதீ’’தி வுத்தேபி த⁴ம்மகம்மத்தா²ய ஆக³ந்துங் வட்டதி, த்³விக்க²த்துங் பன பேஸிதேபி ‘‘அனநுரூபா யாசனா’’தி நாக³தோ, ‘‘மஹானுபா⁴வோ தே²ரோ யதா²னுஸிட்ட²ங் படிபத்திகோ பமாணபூ⁴தோ’’தி ரஞ்ஞோ சேவ உப⁴யபக்கி²கானஞ்ச அத்தனி ப³ஹுமானுப்பாத³னவஸேன உத்³த⁴ங் கத்தப்³ப³கம்மஸித்³தி⁴ங் ஆகங்க²ந்தோ அஸாருப்பவசனலேஸேன நாக³ச்சி². ஏகதோ ஸங்க⁴டிதா நாவா நாவாஸங்கா⁴டங். ஸாஸனபச்சத்தி²கானங் ப³ஹுபா⁴வதோ ஆஹ ‘‘ஆரக்க²ங் ஸங்விதா⁴யா’’தி. யந்தி யஸ்மா. அப்³பா³ஹிங்ஸூதி ஆகட்³டி⁴ங்ஸு. பா³ஹிரதோதி உய்யானஸ்ஸ பா³ஹிரதோ. பஸ்ஸந்தானங் அதிது³க்கரபா⁴வேன உபட்டா²னங் ஸந்தா⁴ய ‘‘பதே³ஸபத²வீகம்பனங் து³க்கர’’ந்தி ஆஹ. அதி⁴ட்டா²னே பனெத்த² விஸுங் து³க்கரதா நாம நத்தி².
Kusalādhippāyoti manāpajjhāsayo. Dveḷhakajātoti saṃsayamāpanno. Ekekaṃ bhikkhusahassaparivāranti ettha ‘‘gaṇhitvā āgacchathā’’ti āṇākārena vuttepi therā bhikkhū sāsanahitattā gatā. Kappiyasāsanañhetaṃ, na gihīnaṃ gihikammapaṭisaṃyuttaṃ. Thero nāgacchīti kiñcāpi ‘‘rājā pakkosatī’’ti vuttepi dhammakammatthāya āgantuṃ vaṭṭati, dvikkhattuṃ pana pesitepi ‘‘ananurūpā yācanā’’ti nāgato, ‘‘mahānubhāvo thero yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiko pamāṇabhūto’’ti rañño ceva ubhayapakkhikānañca attani bahumānuppādanavasena uddhaṃ kattabbakammasiddhiṃ ākaṅkhanto asāruppavacanalesena nāgacchi. Ekato saṅghaṭitā nāvā nāvāsaṅghāṭaṃ. Sāsanapaccatthikānaṃ bahubhāvato āha ‘‘ārakkhaṃ saṃvidhāyā’’ti. Yanti yasmā. Abbāhiṃsūti ākaḍḍhiṃsu. Bāhiratoti uyyānassa bāhirato. Passantānaṃ atidukkarabhāvena upaṭṭhānaṃ sandhāya ‘‘padesapathavīkampanaṃ dukkara’’nti āha. Adhiṭṭhāne panettha visuṃ dukkaratā nāma natthi.
தீ³பகதித்திரோதி ஸாகுணிகேஹி ஸமஜாதிகானங் க³ஹணத்தா²ய போஸெத்வா ஸிக்கெ²த்வா பாஸட்டா²னே ட²பனகதித்திரோ. ந படிச்ச கம்மங் பு²ஸதீதி கா³தா²ய யதி³ தவ பாபகிரியாய மனோ நப்பது³ஸ்ஸதி, லுத்³தே³ன தங் நிஸ்ஸாய கதம்பி பாபகம்மங் தங் ந பு²ஸதி. பாபகிரியாய ஹி அப்பொஸ்ஸுக்கஸ்ஸ நிராலயஸ்ஸ ப⁴த்³ரஸ்ஸ ஸதோ தவ தங் பாபங் ந உபலிம்பதி, தவ சித்தங் ந அல்லீயதீதி அத்தோ².
Dīpakatittiroti sākuṇikehi samajātikānaṃ gahaṇatthāya posetvā sikkhetvā pāsaṭṭhāne ṭhapanakatittiro. Na paṭicca kammaṃ phusatīti gāthāya yadi tava pāpakiriyāya mano nappadussati, luddena taṃ nissāya katampi pāpakammaṃ taṃ na phusati. Pāpakiriyāya hi appossukkassa nirālayassa bhadrassa sato tava taṃ pāpaṃ na upalimpati, tava cittaṃ na allīyatīti attho.
கிங் வத³தி ஸீலேனாதி கிங்வாதீ³. அத² வா கோ கதமோ வாதோ³ கிங்வாதோ³, ஸோ ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி கிங்வாதீ³. அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச ஸஸ்ஸதோதி வாதோ³ ஏதேஸந்தி ஸஸ்ஸதவாதி³னோ. ஸத்தேஸு ஸங்கா²ரேஸு வா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதந்தி பவத்தோ வாதோ³ ஏகச்சஸஸ்ஸதோ, தஸ்மிங் நியுத்தா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா. ‘‘அந்தோ, அனந்தோ, அந்தானந்தோ, நேவந்தோ நானந்தோ’’தி ஏவங் அந்தானந்தங் ஆரப்³ப⁴ பவத்தா சத்தாரோ வாதா³ அந்தானந்தா, தேஸு நியுத்தா அந்தானந்திகா. ந மரதி ந உபச்சி²ஜ்ஜதீதி அமரா, ஏவந்திபி மே நோ, ததா²திபி மே நோதிஆதி³னா (தீ³॰ நி॰ 1.62) பவத்தா தி³ட்டி² சேவ வாசா ச, தஸ்ஸா விக்கே²போ ஏதேஸந்தி அமராவிக்கே²பிகா. அத² வா அமரா நாம மச்ச²ஜாதி து³க்³க³ஹா ஹோதி, தஸ்ஸா அமராய விய விக்கே²போ ஏதேஸந்தி அமராவிக்கே²பிகா. அதி⁴ச்ச யதி³ச்ச²கங் யங் கிஞ்சி காரணங் அனபெக்கி²த்வா ஸமுப்பன்னோ அத்தா ச லோகோ சாதி வாதே³ நியுத்தா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா. ஸஞ்ஞீ அத்தாதி வாதோ³ யேஸந்தே ஸஞ்ஞீவாதா³. ஏவங் அஸஞ்ஞீவாதா³ நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³தி எத்தா²பி. ‘‘காயஸ்ஸ பே⁴தா³ ஸத்தோ உச்சி²ஜ்ஜதீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 1.85-86) ஏவங் உச்சே²த³ங் வத³ந்தீதி உச்சே²த³வாதா³. தி³ட்ட²த⁴ம்மோதி பச்சக்கோ² யதா²ஸகங் அத்தபா⁴வோ, தஸ்மிங்யேவ யதா²காமங் பஞ்சகாமகு³ணபரிபோ⁴கே³ன நிப்³பா³னங் து³க்கூ²பஸமங் வத³ந்தீதி தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³. விப⁴ஜித்வா வாதோ³ ஏதஸ்ஸாதி விப⁴ஜ்ஜவாதீ³, ப⁴க³வா. ஸப்³ப³ங் ஏகரூபேன அவத்வா யதா²த⁴ம்மங் விப⁴ஜித்வா நிஜ்ஜடங் நிகு³ம்ப³ங் கத்வா யதா² தி³ட்டி²ஸந்தே³ஹாத³யோ விக³ச்ச²ந்தி, ஸம்முதிபரமத்தா² ச த⁴ம்மா அஸங்கரா படிப⁴ந்தி, ஏவங் ஏகந்தவிப⁴ஜனஸீலோதி வுத்தங் ஹோதி. பரப்பவாத³ங் மத்³த³மானோதி தஸ்மிங் காலே உப்பன்னங், ஆயதிங் உப்பஜ்ஜனகஞ்ச ஸப்³ப³ங் பரவாத³ங் கதா²வத்து²மாதிகாவிவரணமுகே²ன நிம்மத்³த³னங் கரொந்தோதி அத்தோ².
Kiṃ vadati sīlenāti kiṃvādī. Atha vā ko katamo vādo kiṃvādo, so etassa atthīti kiṃvādī. Attānañca lokañca sassatoti vādo etesanti sassatavādino. Sattesu saṅkhāresu vā ekaccaṃ sassatanti pavatto vādo ekaccasassato, tasmiṃ niyuttā ekaccasassatikā. ‘‘Anto, ananto, antānanto, nevanto nānanto’’ti evaṃ antānantaṃ ārabbha pavattā cattāro vādā antānantā, tesu niyuttā antānantikā. Na marati na upacchijjatīti amarā, evantipi me no, tathātipi me notiādinā (dī. ni. 1.62) pavattā diṭṭhi ceva vācā ca, tassā vikkhepo etesanti amarāvikkhepikā. Atha vā amarā nāma macchajāti duggahā hoti, tassā amarāya viya vikkhepo etesanti amarāvikkhepikā. Adhicca yadicchakaṃ yaṃ kiñci kāraṇaṃ anapekkhitvā samuppanno attā ca loko cāti vāde niyuttā adhiccasamuppannikā. Saññī attāti vādo yesante saññīvādā. Evaṃ asaññīvādā nevasaññīnāsaññīvādāti etthāpi. ‘‘Kāyassa bhedā satto ucchijjatī’’ti (dī. ni. 1.85-86) evaṃ ucchedaṃ vadantīti ucchedavādā. Diṭṭhadhammoti paccakkho yathāsakaṃ attabhāvo, tasmiṃyeva yathākāmaṃ pañcakāmaguṇaparibhogena nibbānaṃ dukkhūpasamaṃ vadantīti diṭṭhadhammanibbānavādā. Vibhajitvā vādo etassāti vibhajjavādī, bhagavā. Sabbaṃ ekarūpena avatvā yathādhammaṃ vibhajitvā nijjaṭaṃ nigumbaṃ katvā yathā diṭṭhisandehādayo vigacchanti, sammutiparamatthā ca dhammā asaṅkarā paṭibhanti, evaṃ ekantavibhajanasīloti vuttaṃ hoti. Parappavādaṃ maddamānoti tasmiṃ kāle uppannaṃ, āyatiṃ uppajjanakañca sabbaṃ paravādaṃ kathāvatthumātikāvivaraṇamukhena nimmaddanaṃ karontoti attho.
ததியஸங்கீ³திகதா²வண்ணனானயோ நிட்டி²தோ.
Tatiyasaṅgītikathāvaṇṇanānayo niṭṭhito.
