| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / படிஸம்பி⁴தா³மக்³க³-அட்ட²கதா² • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
3. ததியஸுத்தந்தனித்³தே³ஸவண்ணனா
3. Tatiyasuttantaniddesavaṇṇanā
194. புன அஞ்ஞங் ஸுத்தந்தங் நிக்கி²பித்வா இந்த்³ரியவிதா⁴னங் நித்³தி³ஸிதுகாமோ பஞ்சிமானி, பி⁴க்க²வேதிஆதி³மாஹ. தத்த² ஸோதாபத்தியங்கே³ஸூதி எத்த² ஸோதோ அரியோ அட்ட²ங்கி³கோ மக்³கோ³, ஸோதஸ்ஸ ஆபத்தி பு⁴ஸங் பாபுணனங் ஸோதாபத்தி, ஸோதாபத்தியா அங்கா³னி ஸம்பா⁴ரானி ஸோதாபத்திஅங்கா³னி. ஸோதாபன்னதாய புப்³ப³பா⁴க³படிலாப⁴அங்கா³னி. ஸப்புரிஸஸங்ஸேவோ ஸோதாபத்திஅங்க³ங், ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனங் ஸோதாபத்திஅங்க³ங், யோனிஸோமனஸிகாரோ ஸோதாபத்திஅங்க³ங், த⁴ம்மானுத⁴ம்மபடிபத்தி ஸோதாபத்திஅங்க³ங், இமானி சத்தாரி ஸோதாபத்திஅங்கா³னி. ஸேஸா ஹெட்டா² வுத்தா ஏவ. இத³ஞ்ச இமேஸங் இந்த்³ரியானங் ஸகவிஸயே ஜெட்ட²கபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் வுத்தங். யதா² ஹி சத்தாரோ ஸெட்டி²புத்தா ராஜாதிராஜபஞ்சமேஸு ஸஹாயேஸு ‘‘நக்க²த்தங் கீளிஸ்ஸாமா’’தி வீதி²ங் ஓதிண்ணேஸு ஏகஸ்ஸ ஸெட்டி²புத்தஸ்ஸ கே³ஹங் க³தகாலே இதரே சத்தாரோ துண்ஹீ நிஸீத³ந்தி, கே³ஹஸாமிகோவ ‘‘இமேஸங் கா²த³னீயங் போ⁴ஜனீயங் தே³த², இமேஸங் க³ந்த⁴மாலாலங்காராதீ³னி தே³தா²’’தி கே³ஹே விசாரேதி, து³தியஸ்ஸ ததியஸ்ஸ சதுத்த²ஸ்ஸ கே³ஹங் க³தகாலே இதரே சத்தாரோ துண்ஹீ நிஸீத³ந்தி, கே³ஹஸாமிகோவ ‘‘இமேஸங் கா²த³னீயங் போ⁴ஜனீயங் தே³த², இமேஸங் க³ந்த⁴மாலாலங்காராதீ³னி தே³தா²’’தி கே³ஹே விசாரேதி, அத² ஸப்³ப³பச்சா² ரஞ்ஞோ கே³ஹங் க³தகாலே கிஞ்சாபி ராஜா ஸப்³ப³த்த² இஸ்ஸரோவ, இமஸ்மிங் பன காலே அத்தனோ கே³ஹேயேவ ‘‘இமேஸங் கா²த³னீயங் போ⁴ஜனீயங் தே³த², இமேஸங் க³ந்த⁴மாலாலங்காராதீ³னி தே³தா²’’தி விசாரேதி, ஏவமேவ ஸத்³தா⁴பஞ்சமகேஸு இந்த்³ரியேஸு தேஸு ஸஹாயேஸு ஏகதோ வீதி²ங் ஓதரந்தேஸு விய ஏகாரம்மணே உப்பஜ்ஜமானேஸுபி யதா² பட²மஸ்ஸ கே³ஹே இதரே சத்தாரோ துண்ஹீ நிஸீத³ந்தி, கே³ஹஸாமிகோவ விசாரேதி , ஏவங் ஸோதாபத்திஅங்கா³னி பத்வா அதி⁴மொக்க²லக்க²ணங் ஸத்³தி⁴ந்த்³ரியமேவ ஜெட்ட²கங் ஹோதி புப்³ப³ங்க³மங், ஸேஸானி தத³ன்வயானி ஹொந்தி. யதா² து³தியஸ்ஸ கே³ஹே இதரே சத்தாரோ துண்ஹீ நிஸீத³ந்தி, கே³ஹஸாமிகோவ விசாரேதி, ஏவங் ஸம்மப்பதா⁴னானி பத்வா பக்³க³ஹணலக்க²ணங் வீரியிந்த்³ரியமேவ ஜெட்ட²கங் ஹோதி புப்³ப³ங்க³மங், ஸேஸானி தத³ன்வயானி ஹொந்தி. யதா² ததியஸ்ஸ கே³ஹே இதரே சத்தாரோ துண்ஹீ நிஸீத³ந்தி, கே³ஹஸாமிகோவ விசாரேதி, ஏவங் ஸதிபட்டா²னானி பத்வா உபட்டா²னலக்க²ணங் ஸதிந்த்³ரியமேவ ஜெட்ட²கங் ஹோதி புப்³ப³ங்க³மங், ஸேஸானி தத³ன்வயானி ஹொந்தி. யதா² சதுத்த²ஸ்ஸ கே³ஹே இதரே சத்தாரோ துண்ஹீ நிஸீத³ந்தி, கே³ஹஸாமிகோவ விசாரேதி, ஏவங் ஜா²னானி பத்வா அவிக்கே²பலக்க²ணங் ஸமாதி⁴ந்த்³ரியமேவ ஜெட்ட²கங் ஹோதி புப்³ப³ங்க³மங், ஸேஸானி தத³ன்வயானி ஹொந்தி. ஸப்³ப³பச்சா² ரஞ்ஞோ கே³ஹங் க³தகாலே பன யதா² இதரே சத்தாரோ துண்ஹீ நிஸீத³ந்தி, ராஜாவ விசாரேதி, ஏவங் அரியஸச்சானி பத்வா பஜானநலக்க²ணங் பஞ்ஞிந்த்³ரியமேவ ஜெட்ட²கங் ஹோதி புப்³ப³ங்க³மங், ஸேஸானி தத³ன்வயானி ஹொந்தீதி.
194. Puna aññaṃ suttantaṃ nikkhipitvā indriyavidhānaṃ niddisitukāmo pañcimāni, bhikkhavetiādimāha. Tattha sotāpattiyaṅgesūti ettha soto ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, sotassa āpatti bhusaṃ pāpuṇanaṃ sotāpatti, sotāpattiyā aṅgāni sambhārāni sotāpattiaṅgāni. Sotāpannatāya pubbabhāgapaṭilābhaaṅgāni. Sappurisasaṃsevo sotāpattiaṅgaṃ, saddhammassavanaṃ sotāpattiaṅgaṃ, yonisomanasikāro sotāpattiaṅgaṃ, dhammānudhammapaṭipatti sotāpattiaṅgaṃ, imāni cattāri sotāpattiaṅgāni. Sesā heṭṭhā vuttā eva. Idañca imesaṃ indriyānaṃ sakavisaye jeṭṭhakabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ. Yathā hi cattāro seṭṭhiputtā rājātirājapañcamesu sahāyesu ‘‘nakkhattaṃ kīḷissāmā’’ti vīthiṃ otiṇṇesu ekassa seṭṭhiputtassa gehaṃ gatakāle itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova ‘‘imesaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ detha, imesaṃ gandhamālālaṅkārādīni dethā’’ti gehe vicāreti, dutiyassa tatiyassa catutthassa gehaṃ gatakāle itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova ‘‘imesaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ detha, imesaṃ gandhamālālaṅkārādīni dethā’’ti gehe vicāreti, atha sabbapacchā rañño gehaṃ gatakāle kiñcāpi rājā sabbattha issarova, imasmiṃ pana kāle attano geheyeva ‘‘imesaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ detha, imesaṃ gandhamālālaṅkārādīni dethā’’ti vicāreti, evameva saddhāpañcamakesu indriyesu tesu sahāyesu ekato vīthiṃ otarantesu viya ekārammaṇe uppajjamānesupi yathā paṭhamassa gehe itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova vicāreti , evaṃ sotāpattiaṅgāni patvā adhimokkhalakkhaṇaṃ saddhindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti. Yathā dutiyassa gehe itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova vicāreti, evaṃ sammappadhānāni patvā paggahaṇalakkhaṇaṃ vīriyindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti. Yathā tatiyassa gehe itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova vicāreti, evaṃ satipaṭṭhānāni patvā upaṭṭhānalakkhaṇaṃ satindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti. Yathā catutthassa gehe itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova vicāreti, evaṃ jhānāni patvā avikkhepalakkhaṇaṃ samādhindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti. Sabbapacchā rañño gehaṃ gatakāle pana yathā itare cattāro tuṇhī nisīdanti, rājāva vicāreti, evaṃ ariyasaccāni patvā pajānanalakkhaṇaṃ paññindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni hontīti.
க. பபே⁴த³க³ணனநித்³தே³ஸவண்ணனா
Ka. pabhedagaṇananiddesavaṇṇanā
195. ஸுத்தந்தஸ்ஸ பபே⁴த³க³ணனாபுச்சா²புப்³ப³ங்க³மேவ பபே⁴த³க³ணனநித்³தே³ஸே ஸப்புரிஸஸங்ஸேவேதி ஸோப⁴னானங் புரிஸானங் ஸம்மா ஸேவனே. அதி⁴மொக்கா²தி⁴பதெய்யட்டே²னாதி அதி⁴மொக்க²ஸங்கா²தேன ஸேஸிந்த்³ரியேஸு அதி⁴பதிபா⁴வட்டே²ன, ஸேஸிந்த்³ரியானங் புப்³ப³ங்க³மட்டே²னாதி அத்தோ². ஸத்³த⁴ம்மஸவனேதி ஸதங் த⁴ம்மோ, ஸோப⁴னோ வா த⁴ம்மோதி ஸத்³த⁴ம்மோ. தஸ்ஸ ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸ ஸவனே. யோனிஸோமனஸிகாரேதி உபாயேன மனஸிகாரே. த⁴ம்மானுத⁴ம்மபடிபத்தியாதி எத்த² நவ லோகுத்தரத⁴ம்மே அனுக³தோ த⁴ம்மோ த⁴ம்மானுத⁴ம்மோ, ஸீலஸமாதி⁴பஞ்ஞாஸங்கா²தஸ்ஸ த⁴ம்மானுத⁴ம்மஸ்ஸ படிபத்தி படிபஜ்ஜனங் த⁴ம்மானுத⁴ம்மபடிபத்தி. ஸம்மப்பதா⁴னாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.
195. Suttantassa pabhedagaṇanāpucchāpubbaṅgameva pabhedagaṇananiddese sappurisasaṃseveti sobhanānaṃ purisānaṃ sammā sevane. Adhimokkhādhipateyyaṭṭhenāti adhimokkhasaṅkhātena sesindriyesu adhipatibhāvaṭṭhena, sesindriyānaṃ pubbaṅgamaṭṭhenāti attho. Saddhammasavaneti sataṃ dhammo, sobhano vā dhammoti saddhammo. Tassa saddhammassa savane. Yonisomanasikāreti upāyena manasikāre. Dhammānudhammapaṭipattiyāti ettha nava lokuttaradhamme anugato dhammo dhammānudhammo, sīlasamādhipaññāsaṅkhātassa dhammānudhammassa paṭipatti paṭipajjanaṃ dhammānudhammapaṭipatti. Sammappadhānādīsupi eseva nayo.
க². சரியாவாரவண்ணனா
Kha. cariyāvāravaṇṇanā
196. சரியாவாரேபி இமினாவ நயேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. கேவலங் பட²மவாரோ இந்த்³ரியானங் உப்பாத³னகாலவஸேன வுத்தோ, சரியாவாரோ உப்பன்னானங் ஆஸேவனகாலவஸேன ச பாரிபூரிகாலவஸேன ச வுத்தோ. சரியா பகதி உஸ்ஸன்னதாதி ஹி அத்த²தோ ஏகங்.
196. Cariyāvārepi imināva nayena attho veditabbo. Kevalaṃ paṭhamavāro indriyānaṃ uppādanakālavasena vutto, cariyāvāro uppannānaṃ āsevanakālavasena ca pāripūrikālavasena ca vutto. Cariyā pakati ussannatāti hi atthato ekaṃ.
சாரவிஹாரனித்³தே³ஸவண்ணனா
Cāravihāraniddesavaṇṇanā
197. இதா³னி சரியாஸம்ப³ந்தே⁴னேவ சாரவிஹாரனித்³தே³ஸவஸேன அபரேன பரியாயேன இந்த்³ரியவிதா⁴னங் நித்³தி³ஸிதுகாமோ சாரோ ச விஹாரோ சாதிஆதி³கங் உத்³தே³ஸங் உத்³தி³ஸித்வா தஸ்ஸ நித்³தே³ஸமாஹ. தத்த² உத்³தே³ஸே தாவ யதா² சரந்தங் விஹரந்தங் விஞ்ஞூ ஸப்³ரஹ்மசாரீ க³ம்பீ⁴ரேஸு டா²னேஸு ஓகப்பெய்யுங் – அத்³தா⁴ அயமாயஸ்மா பத்தோ வா பாபுணிஸ்ஸதி வாதி, ததா² இந்த்³ரியஸம்பன்னஸ்ஸ சாரோ ச விஹாரோ ச விஞ்ஞூஹி ஸப்³ரஹ்மசாரீஹி அனுபு³த்³தோ⁴ ஹோதி படிவித்³தோ⁴தி உத்³தே³ஸஸ்ஸ ஸம்ப³ந்தோ⁴ வேதி³தப்³போ³. உத்³தே³ஸனித்³தே³ஸே சரியா சாரோயேவ. சாரோ சரியாதி ஹி அத்த²தோ ஏகங். தஸ்மா ‘‘சாரோ’’திபத³ஸ்ஸ நித்³தே³ஸே ‘‘சரியா’’தி வுத்தங். இரியாபத²சரியாதி இரியாபதா²னங் சரியா, பவத்தனந்தி அத்தோ². ஸேஸேஸுபி ஏஸேவ நயோ. ஆயதனசரியா பன ஆயதனேஸு ஸதிஸம்பஜஞ்ஞானங் சரியா. பத்தீதி ப²லானி. தானி ஹி பாபுணியந்தீதி ‘‘பத்தீ’’தி வுத்தா. ஸத்தலோகஸ்ஸ தி³ட்ட²த⁴ம்மிகஸம்பராயிகா அத்தா² லோகத்தா²தி அயங் விஸேஸோ.
197. Idāni cariyāsambandheneva cāravihāraniddesavasena aparena pariyāyena indriyavidhānaṃ niddisitukāmo cāro ca vihāro cātiādikaṃ uddesaṃ uddisitvā tassa niddesamāha. Tattha uddese tāva yathā carantaṃ viharantaṃ viññū sabrahmacārī gambhīresu ṭhānesu okappeyyuṃ – addhā ayamāyasmā patto vā pāpuṇissati vāti, tathā indriyasampannassa cāro ca vihāro ca viññūhi sabrahmacārīhi anubuddho hoti paṭividdhoti uddesassa sambandho veditabbo. Uddesaniddese cariyā cāroyeva. Cāro cariyāti hi atthato ekaṃ. Tasmā ‘‘cāro’’tipadassa niddese ‘‘cariyā’’ti vuttaṃ. Iriyāpathacariyāti iriyāpathānaṃ cariyā, pavattananti attho. Sesesupi eseva nayo. Āyatanacariyā pana āyatanesu satisampajaññānaṃ cariyā. Pattīti phalāni. Tāni hi pāpuṇiyantīti ‘‘pattī’’ti vuttā. Sattalokassa diṭṭhadhammikasamparāyikā atthā lokatthāti ayaṃ viseso.
இதா³னி தாஸங் சரியானங் பூ⁴மிங் த³ஸ்ஸெந்தோ சதூஸு இரியாபதே²ஸூதிஆதி³மாஹ. ஸதிபட்டா²னேஸூதி ஆரம்மணஸதிபட்டா²னேஸு. ஸதிபட்டா²னேஸுபி வுச்சமானேஸு ஸதிதோ அனஞ்ஞானி வோஹாரவஸேன அஞ்ஞானி விய கத்வா வுத்தங். அரியஸச்சேஸூதி புப்³ப³பா⁴க³லோகியஸச்சஞாணேன விஸுங் விஸுங் ஸச்சபரிக்³க³ஹவஸேன வுத்தங். அரியமக்³கே³ஸு ஸாமஞ்ஞப²லேஸூதி ச வோஹாரவஸேனேவ வுத்தங். பதே³ஸேதி லோகத்த²சரியாய ஏகதே³ஸே. நிப்பதே³ஸதோ ஹி லோகத்த²சரியங் பு³த்³தா⁴ ஏவ கரொந்தி. புன தா ஏவ சரியாயோ காரகபுக்³க³லவஸேன த³ஸ்ஸெந்தோ பணிதி⁴ஸம்பன்னானந்திஆதி³மாஹ. தத்த² பணிதி⁴ஸம்பன்னா நாம இரியாபதா²னங் ஸந்தத்தா இரியாபத²கு³த்தியா ஸம்பன்னா அகம்பிதஇரியாபதா² பி⁴க்கு²பா⁴வானுரூபேன ஸந்தேன இரியாபதே²ன ஸம்பன்னா. இந்த்³ரியேஸு கு³த்தத்³வாரானந்தி சக்கா²தீ³ஸு ச²ஸு இந்த்³ரியேஸு அத்தனோ அத்தனோ விஸயே பவத்தஏகேகத்³வாரவஸேன கு³த்தங் த்³வாரங் ஏதேஸந்தி கு³த்தத்³வாரா. தேஸங் கு³த்தத்³வாரானங். த்³வாரந்தி செத்த² உப்பத்தித்³வாரவஸேன சக்கா²த³யோ ஏவ. அப்பமாத³விஹாரீனந்தி ஸீலாதீ³ஸு அப்பமாத³விஹாரவதங். அதி⁴சித்தமனுயுத்தானந்தி விபஸ்ஸனாய பாத³கபா⁴வேன அதி⁴சித்தஸங்கா²தங் ஸமாதி⁴மனுயுத்தானங். பு³த்³தி⁴ஸம்பன்னானந்தி நாமரூபவவத்தா²னங் ஆதி³ங் கத்வா யாவ கொ³த்ரபு⁴, தாவ பவத்தேன ஞாணேன ஸம்பன்னானங். ஸம்மாபடிபன்னானந்தி சதுமக்³க³க்க²ணே. அதி⁴க³தப²லானந்தி சதுப²லக்க²ணே.
Idāni tāsaṃ cariyānaṃ bhūmiṃ dassento catūsu iriyāpathesūtiādimāha. Satipaṭṭhānesūti ārammaṇasatipaṭṭhānesu. Satipaṭṭhānesupi vuccamānesu satito anaññāni vohāravasena aññāni viya katvā vuttaṃ. Ariyasaccesūti pubbabhāgalokiyasaccañāṇena visuṃ visuṃ saccapariggahavasena vuttaṃ. Ariyamaggesu sāmaññaphalesūti ca vohāravaseneva vuttaṃ. Padeseti lokatthacariyāya ekadese. Nippadesato hi lokatthacariyaṃ buddhā eva karonti. Puna tā eva cariyāyo kārakapuggalavasena dassento paṇidhisampannānantiādimāha. Tattha paṇidhisampannā nāma iriyāpathānaṃ santattā iriyāpathaguttiyā sampannā akampitairiyāpathā bhikkhubhāvānurūpena santena iriyāpathena sampannā. Indriyesu guttadvārānanti cakkhādīsu chasu indriyesu attano attano visaye pavattaekekadvāravasena guttaṃ dvāraṃ etesanti guttadvārā. Tesaṃ guttadvārānaṃ. Dvāranti cettha uppattidvāravasena cakkhādayo eva. Appamādavihārīnanti sīlādīsu appamādavihāravataṃ. Adhicittamanuyuttānanti vipassanāya pādakabhāvena adhicittasaṅkhātaṃ samādhimanuyuttānaṃ. Buddhisampannānanti nāmarūpavavatthānaṃ ādiṃ katvā yāva gotrabhu, tāva pavattena ñāṇena sampannānaṃ. Sammāpaṭipannānanti catumaggakkhaṇe. Adhigataphalānanti catuphalakkhaṇe.
அதி⁴முச்சந்தோதி அதி⁴மொக்க²ங் கரொந்தோ. ஸத்³தா⁴ய சரதீதி ஸத்³தா⁴வஸேன பவத்ததி. பக்³க³ண்ஹந்தோதி சதுஸம்மப்பதா⁴னவீரியேன பத³ஹந்தோ. உபட்டா²பெந்தோதி ஸதியா ஆரம்மணங் உபட்டா²பெந்தோ. அவிக்கே²பங் கரொந்தோதி ஸமாதி⁴வஸேன விக்கே²பங் அகரொந்தோ. பஜானந்தோதி சதுஸச்சபஜானநபஞ்ஞாய பகாரேன ஜானந்தோ. விஜானந்தோதி இந்த்³ரியஸம்பயுத்தஜவனபுப்³ப³ங்க³மேன ஆவஜ்ஜனவிஞ்ஞாணேன ஆரம்மணங் விஜானந்தோ. விஞ்ஞாணசரியாயாதி ஆவஜ்ஜனவிஞ்ஞாணசரியவஸேன. ஏவங் படிபன்னஸ்ஸாதி ஸஹஜவனாய இந்த்³ரியசரியாய படிபன்னஸ்ஸ. குஸலா த⁴ம்மா ஆயாபெந்தீதி ஸமத²விபஸ்ஸனாவஸேன பவத்தா குஸலா த⁴ம்மா பு⁴ஸங் யாபெந்தி, பவத்தந்தீதி அத்தோ². ஆயதனசரியாயாதி குஸலானங் த⁴ம்மானங் பு⁴ஸங் யதனசரியாய, க⁴டனசரியாய பவத்தனசரியாயாதி வுத்தங் ஹோதி. விஸேஸமதி⁴க³ச்ச²தீதி விக்க²ம்ப⁴னதத³ங்க³ஸமுச்சே²த³படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴வஸேன விஸேஸங் அதி⁴க³ச்ச²தி. த³ஸ்ஸனசரியாத³யோ வுத்தத்தா²யேவ.
Adhimuccantoti adhimokkhaṃ karonto. Saddhāya caratīti saddhāvasena pavattati. Paggaṇhantoti catusammappadhānavīriyena padahanto. Upaṭṭhāpentoti satiyā ārammaṇaṃ upaṭṭhāpento. Avikkhepaṃ karontoti samādhivasena vikkhepaṃ akaronto. Pajānantoti catusaccapajānanapaññāya pakārena jānanto. Vijānantoti indriyasampayuttajavanapubbaṅgamena āvajjanaviññāṇena ārammaṇaṃ vijānanto. Viññāṇacariyāyāti āvajjanaviññāṇacariyavasena. Evaṃ paṭipannassāti sahajavanāya indriyacariyāya paṭipannassa. Kusalā dhammā āyāpentīti samathavipassanāvasena pavattā kusalā dhammā bhusaṃ yāpenti, pavattantīti attho. Āyatanacariyāyāti kusalānaṃ dhammānaṃ bhusaṃ yatanacariyāya, ghaṭanacariyāya pavattanacariyāyāti vuttaṃ hoti. Visesamadhigacchatīti vikkhambhanatadaṅgasamucchedapaṭippassaddhivasena visesaṃ adhigacchati. Dassanacariyādayo vuttatthāyeva.
ஸத்³தா⁴ய விஹரதீதிஆதீ³ஸு ஸத்³தா⁴தி³ஸமங்கி³ஸ்ஸ இரியாபத²விஹாரோ த³ட்ட²ப்³போ³. அனுபு³த்³தோ⁴தி அனுமானபு³த்³தி⁴யா. படிவித்³தோ⁴தி பச்சக்க²பு³த்³தி⁴யா. யஸ்மா அதி⁴மொக்க²ட்டா²தீ³ஸு அனுபு³த்³தே⁴ஸு படிவித்³தே⁴ஸு ச சாரோ ச விஹாரோ ச அனுபு³த்³தோ⁴ ஹோதி படிவித்³தோ⁴, தஸ்மா அனுபோ³த⁴படிவேதே⁴ஸு அதி⁴மொக்க²ட்டா²த³யோ ச நித்³தி³ட்டா².
Saddhāya viharatītiādīsu saddhādisamaṅgissa iriyāpathavihāro daṭṭhabbo. Anubuddhoti anumānabuddhiyā. Paṭividdhoti paccakkhabuddhiyā. Yasmā adhimokkhaṭṭhādīsu anubuddhesu paṭividdhesu ca cāro ca vihāro ca anubuddho hoti paṭividdho, tasmā anubodhapaṭivedhesu adhimokkhaṭṭhādayo ca niddiṭṭhā.
ஏவங் ஸத்³தா⁴ய சரந்தந்திஆதீ³ஸு ஏவந்தி வுத்தப்பகாரங் நித்³தி³ஸந்தோ யதா²ஸத்³த³ஸ்ஸ அத்த²ங் நித்³தி³ஸதி. விஞ்ஞூதிஆதீ³ஸுபி யதா²ஸபா⁴வங் ஜானந்தீதி விஞ்ஞூ. விஞ்ஞாதங் ஸபா⁴வங் விபா⁴வெந்தி பாகடங் கரொந்தீதி விபா⁴வீ. அஸனி விய ஸிலுச்சயே கிலேஸே மேத⁴தி ஹிங்ஸதீதி மேதா⁴, கி²ப்பங் க³ஹணதா⁴ரணட்டே²ன வா மேதா⁴, மேதா⁴ ஏதேஸங் அத்தீ²தி மேதா⁴வீ. ஞாணக³தியா பண்ட³ந்தி க³ச்ச²ந்தி பவத்தந்தீதி பண்டி³தா. பு³த்³தி⁴ஸம்பதா³ய ஸமன்னாக³தத்தா பு³த்³தி⁴ஸம்பன்னா. ஸஹ ப்³ரஹ்மங் சரியங் உத்தமங் படிபத³ங் சரந்தீதி ஸப்³ரஹ்மசாரினோ. அபலோகனகம்மாதி³சதுப்³பி³த⁴ங் கம்மங் ஏகதோ கரணவஸேன ஏகங் கம்மங். ததா² பஞ்சவிதோ⁴ பாதிமொக்கு²த்³தே³ஸோ ஏகுத்³தே³ஸோ. ஸமா ஸிக்கா² ஏதேஸந்தி ஸமஸிக்கா², ஸமஸிக்கா²னங் பா⁴வோ ஸமஸிக்க²தா. ஸமஸிக்கா²தாதிபி பட²ந்தி. யேஸங் ஏகங் கம்மங் ஏகோ உத்³தே³ஸோ ஸமஸிக்க²தா, தே ஸப்³ரஹ்மசாரீதி வுத்தங் ஹோதி. ‘‘ஜா²னானீ’’தி வத்தப்³பே³ ஜா²னாதி லிங்க³விபல்லாஸோ கதோ. விமொக்கா²தி தயோ வா அட்ட² வா விமொக்கா². ஸமாதீ⁴தி ஸவிதக்கஸவிசாரஅவிதக்கவிசாரமத்தஅவிதக்காவிசாரா தயோ ஸமாதீ⁴. ஸமாபத்தியோதி ஸுஞ்ஞதானிமித்தாப்பணிஹிதா. அபி⁴ஞ்ஞாயோதி ச² அபி⁴ஞ்ஞா.
Evaṃ saddhāya carantantiādīsu evanti vuttappakāraṃ niddisanto yathāsaddassa atthaṃ niddisati. Viññūtiādīsupi yathāsabhāvaṃ jānantīti viññū. Viññātaṃ sabhāvaṃ vibhāventi pākaṭaṃ karontīti vibhāvī. Asani viya siluccaye kilese medhati hiṃsatīti medhā, khippaṃ gahaṇadhāraṇaṭṭhena vā medhā, medhā etesaṃ atthīti medhāvī. Ñāṇagatiyā paṇḍanti gacchanti pavattantīti paṇḍitā. Buddhisampadāya samannāgatattā buddhisampannā. Saha brahmaṃ cariyaṃ uttamaṃ paṭipadaṃ carantīti sabrahmacārino. Apalokanakammādicatubbidhaṃ kammaṃ ekato karaṇavasena ekaṃ kammaṃ. Tathā pañcavidho pātimokkhuddeso ekuddeso. Samā sikkhā etesanti samasikkhā, samasikkhānaṃ bhāvo samasikkhatā. Samasikkhātātipi paṭhanti. Yesaṃ ekaṃ kammaṃ eko uddeso samasikkhatā, te sabrahmacārīti vuttaṃ hoti. ‘‘Jhānānī’’ti vattabbe jhānāti liṅgavipallāso kato. Vimokkhāti tayo vā aṭṭha vā vimokkhā. Samādhīti savitakkasavicāraavitakkavicāramattaavitakkāvicārā tayo samādhī. Samāpattiyoti suññatānimittāppaṇihitā. Abhiññāyoti cha abhiññā.
ஏகோ அங்ஸோ பா⁴கோ³, ந து³தியோதி ஏகங்ஸோ, ஏகங்ஸஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ வசனங் ஏகங்ஸவசனங். ஏவங் ஸேஸேஸுபி யோஜனா காதப்³பா³. விஸேஸதோ பன ஸமங், ஸமந்தா வா ஸேதி பவத்ததீதி ஸங்ஸயோ, நத்தெ²த்த² ஸங்ஸயோதி நிஸ்ஸங்ஸயோ. ஏகஸ்மிங்யேவ அனிச்ச²யதா ஹுத்வா இதரம்பி கங்க²தீதி கங்கா², நத்தெ²த்த² கங்கா²தி நிக்கங்கோ². த்³விதா⁴ பா⁴வோ த்³வெஜ்ஜ²ங், நத்தெ²த்த² த்³வெஜ்ஜ²ந்தி அத்³வெஜ்ஜோ². த்³விதா⁴ ஏலயதி கம்பேதீதி த்³வெள்ஹகங், நத்தெ²த்த² த்³வெள்ஹகந்தி அத்³வெள்ஹகோ. நியோகே³ன நியமேன வசனங் நியோக³வசனங். நிய்யோக³வசனந்திபி பட²ந்தி. அபண்ணகஸ்ஸ அவிரத்³த⁴ஸ்ஸ நிய்யானிகஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ வசனங் அபண்ணகவசனங். அவத்தா²பனவசனந்தி நிச்ச²யவசனங். ஸப்³ப³ம்பி ஹேதங் விசிகிச்சா²பா⁴வஸ்ஸ வேவசனங். பியஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஸப்³பா⁴வதோ வசனங், பியமேவாதி பியவசனங். ததா² க³ருவசனங். ஸஹ கா³ரவேன க³ருபா⁴வேன ஸகா³ரவங். பதிஸ்ஸயனங் பதிஸ்ஸயோ பரங் க³ருங் கத்வா நிஸ்ஸயனங் அபஸ்ஸயனந்தி அத்தோ². பதிஸ்ஸவனங் வா பதிஸ்ஸவோ, நிவாதவுத்திதாய பரவசனஸவனந்தி அத்தோ². உப⁴யதா²பி பரஜெட்ட²கபா⁴வஸ்ஸேதங் நாமங். ஸஹ கா³ரவேன வத்ததீதி ஸகா³ரவங். ஸஹ பதிஸ்ஸயேன, பதிஸ்ஸவேன வா வத்ததீதி ஸப்பதிஸ்ஸயங். ‘‘ஸப்பதிஸ்ஸவ’’ந்தி வா வத்தப்³பே³ ய-காரங், வ-காரங் வா லோபங் கத்வா ‘‘ஸப்பதிஸ்ஸ’’ந்தி வுத்தங். அதி⁴கங் விஸிட்ட²ங் வசனங் அதி⁴வசனங், ஸகா³ரவஞ்ச தங் ஸப்பதிஸ்ஸஞ்சாதி ஸகா³ரவஸப்பதிஸ்ஸங், ஸகா³ரவஸப்பதிஸ்ஸங் அதி⁴வசனங் ஸகா³ரவஸப்பதிஸ்ஸாதி⁴வசனங். உப⁴யத்தா²பி வேவசனவிகப்பனானத்தவஸேன புனப்புனங் ஏதந்தி வுத்தங். பத்தோ வா பாபுணிஸ்ஸதி வாதி ஜா²னாதீ³னியேவாதி.
Eko aṃso bhāgo, na dutiyoti ekaṃso, ekaṃsassa atthassa vacanaṃ ekaṃsavacanaṃ. Evaṃ sesesupi yojanā kātabbā. Visesato pana samaṃ, samantā vā seti pavattatīti saṃsayo, natthettha saṃsayoti nissaṃsayo. Ekasmiṃyeva anicchayatā hutvā itarampi kaṅkhatīti kaṅkhā, natthettha kaṅkhāti nikkaṅkho. Dvidhā bhāvo dvejjhaṃ, natthettha dvejjhanti advejjho. Dvidhā elayati kampetīti dveḷhakaṃ, natthettha dveḷhakanti adveḷhako. Niyogena niyamena vacanaṃ niyogavacanaṃ. Niyyogavacanantipi paṭhanti. Apaṇṇakassa aviraddhassa niyyānikassa atthassa vacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ. Avatthāpanavacananti nicchayavacanaṃ. Sabbampi hetaṃ vicikicchābhāvassa vevacanaṃ. Piyassa atthassa sabbhāvato vacanaṃ, piyamevāti piyavacanaṃ. Tathā garuvacanaṃ. Saha gāravena garubhāvena sagāravaṃ. Patissayanaṃ patissayo paraṃ garuṃ katvā nissayanaṃ apassayananti attho. Patissavanaṃ vā patissavo, nivātavuttitāya paravacanasavananti attho. Ubhayathāpi parajeṭṭhakabhāvassetaṃ nāmaṃ. Saha gāravena vattatīti sagāravaṃ. Saha patissayena, patissavena vā vattatīti sappatissayaṃ. ‘‘Sappatissava’’nti vā vattabbe ya-kāraṃ, va-kāraṃ vā lopaṃ katvā ‘‘sappatissa’’nti vuttaṃ. Adhikaṃ visiṭṭhaṃ vacanaṃ adhivacanaṃ, sagāravañca taṃ sappatissañcāti sagāravasappatissaṃ, sagāravasappatissaṃ adhivacanaṃ sagāravasappatissādhivacanaṃ. Ubhayatthāpi vevacanavikappanānattavasena punappunaṃ etanti vuttaṃ. Patto vā pāpuṇissati vāti jhānādīniyevāti.
ததியஸுத்தந்தனித்³தே³ஸவண்ணனா நிட்டி²தா.
Tatiyasuttantaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / படிஸம்பி⁴தா³மக்³க³பாளி • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 3. ததியஸுத்தந்தனித்³தே³ஸோ • 3. Tatiyasuttantaniddeso
