| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
๓. ตติยสุตฺตนฺตนิเทฺทโส
3. Tatiyasuttantaniddeso
๑๙๔. สาวตฺถินิทานํ 1ฯ ‘‘ปญฺจิมานิ, ภิกฺขเว, อินฺทฺริยานิฯ กตมานิ ปญฺจ? สทฺธินฺทฺริยํ, วีริยินฺทฺริยํ, สตินฺทฺริยํ, สมาธินฺทฺริยํ, ปญฺญินฺทฺริยํฯ กตฺถ จ, ภิกฺขเว, สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ? จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ – เอตฺถ สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ กตฺถ จ, ภิกฺขเว, วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ? จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ – เอตฺถ วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ กตฺถ จ , ภิกฺขเว, สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ? จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ – เอตฺถ สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ กตฺถ จ, ภิกฺขเว, สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ? จตูสุ ฌาเนสุ – เอตฺถ สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ กตฺถ จ, ภิกฺขเว, ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ? จตูสุ อริยสเจฺจสุ – เอตฺถ ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ’’ฯ
194. Sāvatthinidānaṃ 2. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca? Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ. Kattha ca, bhikkhave, saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu sotāpattiyaṅgesu – ettha saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca, bhikkhave, vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu sammappadhānesu – ettha vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca , bhikkhave, satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu satipaṭṭhānesu – ettha satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca, bhikkhave, samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu jhānesu – ettha samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca, bhikkhave, paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu ariyasaccesu – ettha paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ’’.
จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน กติหากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน กติหากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ สตินฺทฺริยสฺส วเสน กติหากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? จตูสุ ฌาเนสุ สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน กติหากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? จตูสุ อริยสเจฺจสุ ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน กติหากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ?
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ สตินฺทฺริยสฺส วเสน วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ จตูสุ ฌาเนสุ สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ จตูสุ อริยสเจฺจสุ ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni. Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni. Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni. Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni. Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
ก. ปเภทคณนนิเทฺทโส
Ka. pabhedagaṇananiddeso
๑๙๕. จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? สปฺปุริสสํเสเว โสตาปตฺติยเงฺค อธิโมกฺขาธิปเตยฺยเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ , ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ; สทฺธมฺมสวเน โสตาปตฺติยเงฺค… โยนิโสมนสิกาเร โสตาปตฺติยเงฺค… ธมฺมานุธมฺมปฎิปตฺติยา โสตาปตฺติยเงฺค อธิโมกฺขาธิปเตยฺยเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ
195. Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Sappurisasaṃseve sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ , dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ; saddhammasavane sotāpattiyaṅge… yonisomanasikāre sotāpattiyaṅge… dhammānudhammapaṭipattiyā sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย สมฺมปฺปธาเน ปคฺคหาธิปเตยฺยเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย สมฺมปฺปธาเน…เป.… อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย สมฺมปฺปธาเน…เป.… อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสโมฺมสาย ภิโยฺยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา สมฺมปฺปธาเน ปคฺคหาธิปเตยฺยเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ
Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya sammappadhāne…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya sammappadhāne…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ สตินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? กาเย กายานุปสฺสนาสติปฎฺฐาเน อุปฎฺฐานาธิปเตยฺยเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, สตินฺทฺริยสฺส วเสน อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ เวทนาสุ เวทนานุปสฺสนาสติปฎฺฐาเน…เป.… จิเตฺต จิตฺตานุปสฺสนาสติปฎฺฐาเน… ธเมฺมสุ ธมฺมานุปสฺสนาสติปฎฺฐาเน อุปฎฺฐานาธิปเตยฺยเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, สตินฺทฺริยสฺส วเสน อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ สตินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ
Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne…pe… citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
จตูสุ ฌาเนสุ สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? ปฐเม ฌาเน อวิเกฺขปาธิปเตยฺยเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ ทุติเย ฌาเน…เป.… ตติเย ฌาเน… จตุเตฺถ ฌาเน อวิเกฺขปาธิปเตยฺยเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ จตูสุ ฌาเนสุ สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ
Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Dutiye jhāne…pe… tatiye jhāne… catutthe jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
จตูสุ อริยสเจฺจสุ ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิ? ทุเกฺข อริยสเจฺจ ทสฺสนาธิปเตยฺยเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ ทุกฺขสมุทเย อริยสเจฺจ…เป.… ทุกฺขนิโรเธ อริยสเจฺจ… ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย อริยสเจฺจ ทสฺสนาธิปเตยฺยเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํ, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยํ ทฎฺฐพฺพํฯ จตูสุ อริยสเจฺจสุ ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ
Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni? Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Dukkhasamudaye ariyasacce…pe… dukkhanirodhe ariyasacce… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
ข. จริยวาโร
Kha. cariyavāro
๑๙๖. จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน กติหากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพา?
196. Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā?
จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ…เป.… จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ… จตูสุ ฌาเนสุ… จตูสุ อริยสเจฺจสุ ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน กติหากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพา? จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ…เป.… จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ… จตูสุ ฌาเนสุ… จตูสุ อริยสเจฺจสุ ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ
Catūsu sammappadhānesu…pe… catūsu satipaṭṭhānesu… catūsu jhānesu… catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā? Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā. Catūsu sammappadhānesu…pe… catūsu satipaṭṭhānesu… catūsu jhānesu… catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพา? สปฺปุริสสํเสเว โสตาปตฺติยเงฺค อธิโมกฺขาธิปเตยฺยเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ สทฺธมฺมสวเน โสตาปตฺติยเงฺค…เป.… โยนิโส มนสิกาเร โสตาปตฺติยเงฺค… ธมฺมานุธมฺมปฎิปตฺติยา โสตาปตฺติยเงฺค อธิโมกฺขาธิปเตยฺยเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ จตูสุ โสตาปตฺติยเงฺคสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā? Sappurisasaṃseve sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Saddhammasavane sotāpattiyaṅge…pe… yoniso manasikāre sotāpattiyaṅge… dhammānudhammapaṭipattiyā sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพา? อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย สมฺมปฺปธาเน ปคฺคหาธิปเตยฺยเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย สมฺมปฺปธาเน…เป.… อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย สมฺมปฺปธาเน…เป.… อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสโมฺมสาย ภิโยฺยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา สมฺมปฺปธาเน ปคฺคหาธิปเตยฺยเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา…เป.… จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ วีริยินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ
Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā? Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya sammappadhāne…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya sammappadhāne…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā…pe… catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ สตินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพา? กาเย กายานุปสฺสนาสติปฎฺฐาเน อุปฎฺฐานาธิปเตยฺยเฎฺฐน สตินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, สตินฺทฺริยสฺส วเสน อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ เวทนาสุ เวทนานุปสฺสนาสติปฎฺฐาเน…เป.… จิเตฺต จิตฺตานุปสฺสนาสติปฎฺฐาเน…เป.… ธเมฺมสุ ธมฺมานุปสฺสนาสติปฎฺฐาเน อุปฎฺฐานาธิปเตยฺยเฎฺฐน สตินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา…เป.… จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุ สตินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ
Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā? Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne…pe… citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne…pe… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā…pe… catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
จตูสุ ฌาเนสุ สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพา? ปฐเม ฌาเน อวิเกฺขปาธิปเตยฺยเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน ทสฺสนเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ ทุติเย ฌาเน…เป.… ตติเย ฌาเน…เป.… จตุเตฺถ ฌาเน อวิเกฺขปาธิปเตยฺยเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา…เป.… จตูสุ ฌาเนสุ สมาธินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ
Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā? Paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Dutiye jhāne…pe… tatiye jhāne…pe… catutthe jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā…pe… catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
จตูสุ อริยสเจฺจสุ ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน กตเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพา? ทุเกฺข อริยสเจฺจ ทสฺสนาธิปเตยฺยเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ ทุกฺขสมุทเย อริยสเจฺจ…เป.… ทุกฺขนิโรเธ อริยสเจฺจ… ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย อริยสเจฺจ ทสฺสนาธิปเตยฺยเฎฺฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน อธิโมกฺขเฎฺฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, ปคฺคหเฎฺฐน วีริยินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อุปฎฺฐานเฎฺฐน สตินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพา, อวิเกฺขปเฎฺฐน สมาธินฺทฺริยสฺส จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ จตูสุ อริยสเจฺจสุ ปญฺญินฺทฺริยสฺส วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฎฺฐพฺพาฯ
Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā? Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Dukkhasamudaye ariyasacce…pe… dukkhanirodhe ariyasacce… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
ค. จารวิหารนิเทฺทโส
Ga. cāravihāraniddeso
๑๙๗. จาโร จ วิหาโร จ อนุพุโทฺธ โหติ ปฎิวิโทฺธ, ยถาจรนฺตํ ยถาวิหรนฺตํ วิญฺญู สพฺรหฺมจารี คมฺภีเรสุ ฐาเนสุ โอกเปฺปยฺยุํ – ‘‘อทฺธา, อยมายสฺมา ปโตฺต วา ปาปุณิสฺสติ วา’’ฯ
197. Cāro ca vihāro ca anubuddho hoti paṭividdho, yathācarantaṃ yathāviharantaṃ viññū sabrahmacārī gambhīresu ṭhānesu okappeyyuṃ – ‘‘addhā, ayamāyasmā patto vā pāpuṇissati vā’’.
จริยาติ อฎฺฐ จริยาโย – อิริยาปถจริยา, อายตนจริยา, สติจริยา, สมาธิจริยา, ญาณจริยา, มคฺคจริยา, ปตฺติจริยา, โลกตฺถจริยาติฯ อิริยาปถจริยาติ จตูสุ อิริยาปเถสุฯ อายตนจริยาติ ฉสุ อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ อายตเนสุฯ สติจริยาติ จตูสุ สติปฎฺฐาเนสุฯ สมาธิจริยาติ จตูสุ ฌาเนสุฯ ญาณจริยาติ จตูสุ อริยสเจฺจสุฯ มคฺคจริยาติ จตูสุ อริยมเคฺคสุฯ ปตฺติจริยาติ จตูสุ สามญฺญผเลสุฯ โลกตฺถจริยาติ ตถาคเตสุ อรหเนฺตสุ สมฺมาสมฺพุเทฺธสุ, ปเทเส ปเจฺจกพุเทฺธสุ, ปเทเส สาวเกสุฯ อิริยาปถจริยา จ ปณิธิสมฺปนฺนานํ, อายตนจริยา จ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารานํ, สติจริยา จ อปฺปมาทวิหารีนํ, สมาธิจริยา จ อธิจิตฺตมนุยุตฺตานํ, ญาณจริยา จ พุทฺธิสมฺปนฺนานํ, มคฺคจริยา จ สมฺมาปฎิปนฺนานํ, ปตฺติจริยา จ อธิคตผลานํ, โลกตฺถจริยา จ ตถาคตานํ อรหนฺตานํ สมฺมาสมฺพุทฺธานํ, ปเทเส ปเจฺจกพุทฺธานํ, ปเทเส สาวกานํฯ อิมา อฎฺฐ จริยาโยฯ
Cariyāti aṭṭha cariyāyo – iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā, ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyāti. Iriyāpathacariyāti catūsu iriyāpathesu. Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. Saticariyāti catūsu satipaṭṭhānesu. Samādhicariyāti catūsu jhānesu. Ñāṇacariyāti catūsu ariyasaccesu. Maggacariyāti catūsu ariyamaggesu. Patticariyāti catūsu sāmaññaphalesu. Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu, padese paccekabuddhesu, padese sāvakesu. Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ, saticariyā ca appamādavihārīnaṃ, samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, patticariyā ca adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ, padese paccekabuddhānaṃ, padese sāvakānaṃ. Imā aṭṭha cariyāyo.
อปราปิ อฎฺฐ จริยาโยฯ อธิมุจฺจโนฺต สทฺธาย จรติ, ปคฺคณฺหโนฺต วีริเยน จรติ, อุปฎฺฐาเปโนฺต สติยา จรติ, อวิเกฺขปํ กโรโนฺต สมาธินา จรติ, ปชานโนฺต ปญฺญาย จรติ, วิชานโนฺต วิญฺญาณจริยาย จรติ, เอวํ ปฎิปนฺนสฺส กุสลา ธมฺมา อายาเปนฺตีติ อายตนจริยาย จรติ, เอวํ ปฎิปโนฺน วิเสสมธิคจฺฉตีติ วิเสสจริยาย จรติ – อิมา อฎฺฐ จริยาโยฯ
Aparāpi aṭṭha cariyāyo. Adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto vīriyena carati, upaṭṭhāpento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānanto paññāya carati, vijānanto viññāṇacariyāya carati, evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti āyatanacariyāya carati, evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti visesacariyāya carati – imā aṭṭha cariyāyo.
อปราปิ อฎฺฐ จริยาโยฯ ทสฺสนจริยา จ สมฺมาทิฎฺฐิยา, อภินิโรปนจริยา จ สมฺมาสงฺกปฺปสฺส, ปริคฺคหจริยา จ สมฺมาวาจาย, สมุฎฺฐานจริยา จ สมฺมากมฺมนฺตสฺส, โวทานจริยา จ สมฺมาอาชีวสฺส, ปคฺคหจริยา จ สมฺมาวายามสฺส, อุปฎฺฐานจริยา จ สมฺมาสติยา, อวิเกฺขปจริยา จ สมฺมาสมาธิสฺส – อิมา อฎฺฐ จริยาโยฯ
Aparāpi aṭṭha cariyāyo. Dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiniropanacariyā ca sammāsaṅkappassa, pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa, upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca sammāsamādhissa – imā aṭṭha cariyāyo.
วิหาโรติ อธิมุจฺจโนฺต สทฺธาย วิหรติ, ปคฺคณฺหโนฺต วีริเยน วิหรติ, อุปฎฺฐาเปโนฺต สติยา วิหรติ, อวิเกฺขปํ กโรโนฺต สมาธินา วิหรติ, ปชานโนฺต ปญฺญาย วิหรติฯ
Vihāroti adhimuccanto saddhāya viharati, paggaṇhanto vīriyena viharati, upaṭṭhāpento satiyā viharati, avikkhepaṃ karonto samādhinā viharati, pajānanto paññāya viharati.
อนุพุโทฺธติ สทฺธินฺทฺริยสฺส อธิโมกฺขโฎฺฐ อนุพุโทฺธ โหติ, วีริยินฺทฺริยสฺส ปคฺคหโฎฺฐ อนุพุโทฺธ โหติ, สตินฺทฺริยสฺส อุปฎฺฐานโฎฺฐ อนุพุโทฺธ โหติ, สมาธินฺทฺริยสฺส อวิเกฺขปโฎฺฐ อนุพุโทฺธ โหติ, ปญฺญินฺทฺริยสฺส ทสฺสนโฎฺฐ อนุพุโทฺธ โหติฯ
Anubuddhoti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho anubuddho hoti, vīriyindriyassa paggahaṭṭho anubuddho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho anubuddho hoti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho anubuddho hoti, paññindriyassa dassanaṭṭho anubuddho hoti.
ปฎิวิโทฺธติ สทฺธินฺทฺริยสฺส อธิโมกฺขโฎฺฐ ปฎิวิโทฺธ โหติ, วีริยินฺทฺริยสฺส ปคฺคหโฎฺฐ ปฎิวิโทฺธ โหติ, สตินฺทฺริยสฺส อุปฎฺฐานโฎฺฐ ปฎิวิโทฺธ โหติ, สมาธินฺทฺริยสฺส อวิเกฺขปโฎฺฐ ปฎิวิโทฺธ โหติ, ปญฺญินฺทฺริยสฺส ทสฺสนโฎฺฐ ปฎิวิโทฺธ โหติฯ ยถาจรนฺตนฺติ เอวํ สทฺธาย จรนฺตํ, เอวํ วีริเยน จรนฺตํ, เอวํ สติยา จรนฺตํ, เอวํ สมาธินา จรนฺตํ, เอวํ ปญฺญาย จรนฺตํฯ ยถาวิหรนฺตนฺติ เอวํ สทฺธาย วิหรนฺตํ, เอวํ วีริเยน วิหรนฺตํ, เอวํ สติยา วิหรนฺตํ, เอวํ สมาธินา วิหรนฺตํ, เอวํ ปญฺญาย วิหรนฺตํฯ วิญฺญูติ วิญฺญู วิภาวี เมธาวี ปณฺฑิตา พุทฺธิสมฺปนฺนาฯ สพฺรหฺมจารีติ เอกกมฺมํ เอกุเทฺทโส สมสิกฺขตาฯ คมฺภีเรสุ ฐาเนสูติ คมฺภีรานิ ฐานานิ วุจฺจนฺติ ฌานา จ วิโมกฺขา จ สมาธี จ สมาปตฺติโย จ มคฺคา จ ผลานิ จ อภิญฺญาโย จ ปฎิสมฺภิทา จฯ โอกเปฺปยฺยุนฺติ สทฺทเหยฺยุํ อธิมุเจฺจยฺยุํฯ อทฺธาติ เอกํสวจนเมตํ นิสฺสํสยวจนเมตํ นิกฺกงฺขวจนเมตํ อเทฺวชฺฌวจนเมตํ อเทฺวฬฺหกวจนเมตํ นิโยควจนเมตํ อปณฺณกวจนเมตํ อวตฺถาปนวจนเมตํ – อทฺธาติฯ อายสฺมาติ ปิยวจนเมตํ ครุวจนเมตํ สคารวสปฺปติสฺสาธิวจนเมตํ – อายสฺมาติฯ ปโตฺต วาติ อธิคโต วาฯ ปาปุณิสฺสติ วาติ อธิคมิสฺสติ วาฯ
Paṭividdhoti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho paṭividdho hoti, vīriyindriyassa paggahaṭṭho paṭividdho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho paṭividdho hoti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho paṭividdho hoti, paññindriyassa dassanaṭṭho paṭividdho hoti. Yathācarantanti evaṃ saddhāya carantaṃ, evaṃ vīriyena carantaṃ, evaṃ satiyā carantaṃ, evaṃ samādhinā carantaṃ, evaṃ paññāya carantaṃ. Yathāviharantanti evaṃ saddhāya viharantaṃ, evaṃ vīriyena viharantaṃ, evaṃ satiyā viharantaṃ, evaṃ samādhinā viharantaṃ, evaṃ paññāya viharantaṃ. Viññūti viññū vibhāvī medhāvī paṇḍitā buddhisampannā. Sabrahmacārīti ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā. Gambhīresu ṭhānesūti gambhīrāni ṭhānāni vuccanti jhānā ca vimokkhā ca samādhī ca samāpattiyo ca maggā ca phalāni ca abhiññāyo ca paṭisambhidā ca. Okappeyyunti saddaheyyuṃ adhimucceyyuṃ. Addhāti ekaṃsavacanametaṃ nissaṃsayavacanametaṃ nikkaṅkhavacanametaṃ advejjhavacanametaṃ adveḷhakavacanametaṃ niyogavacanametaṃ apaṇṇakavacanametaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Āyasmāti piyavacanametaṃ garuvacanametaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ – āyasmāti. Pattovāti adhigato vā. Pāpuṇissati vāti adhigamissati vā.
สุตฺตนฺตนิเทฺทโส ตติโยฯ
Suttantaniddeso tatiyo.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ๓. ตติยสุตฺตนฺตนิเทฺทสวณฺณนา • 3. Tatiyasuttantaniddesavaṇṇanā
