Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళనిద్దేసపాళి • Cūḷaniddesapāḷi

    తతియవగ్గో

    Tatiyavaggo

    ౧౪౧.

    141.

    దిట్ఠీవిసూకాని ఉపాతివత్తో, పత్తో నియామం పటిలద్ధమగ్గో;

    Diṭṭhīvisūkāniupātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;

    ఉప్పన్నఞాణోమ్హి అనఞ్ఞనేయ్యో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo.

    దిట్ఠివిసూకాని ఉపాతివత్తోతి దిట్ఠివిసూకాని వుచ్చన్తి వీసతివత్థుకా సక్కాయదిట్ఠీ. ఇధ అస్సుతవా పుథుజ్జనో అరియానం అదస్సావీ అరియధమ్మస్స అకోవిదో అరియధమ్మే అవినీతో సప్పురిసానం అదస్సావీ సప్పురిసధమ్మస్స అకోవిదో సప్పురిసధమ్మే అవినీతో రూపం అత్తతో సమనుపస్సతి రూపవన్తం వా అత్తానం అత్తని వా రూపం రూపస్మిం వా అత్తానం, వేదనం…పే॰… సఞ్ఞం… సఙ్ఖారే… విఞ్ఞాణం అత్తతో సమనుపస్సతి విఞ్ఞాణవన్తం వా అత్తానం అత్తని వా విఞ్ఞాణం విఞ్ఞాణస్మిం వా అత్తానం. యా ఏవరూపా దిట్ఠి దిట్ఠిగతం దిట్ఠిగహనం దిట్ఠికన్తారో దిట్ఠివిసూకాయికం దిట్ఠివిప్ఫన్దితం దిట్ఠిసంయోజనం గాహో పటిగ్గాహో అభినివేసో పరామాసో కుమ్మగ్గో మిచ్ఛాపథో మిచ్ఛత్తం తిత్థాయతనం విపరియేసగ్గాహో విపరీతగ్గాహో విపల్లాసగ్గాహో మిచ్ఛాగాహో, అయాథావకస్మిం యాథావకన్తి గాహో, యావతా ద్వాసట్ఠి దిట్ఠిగతాని – ఇమాని దిట్ఠివిసూకాని. దిట్ఠివిసూకాని ఉపాతివత్తోతి దిట్ఠివిసూకాని ఉపాతివత్తో అతిక్కన్తో సమతిక్కన్తో వీతివత్తోతి – దిట్ఠీవిసూకాని ఉపాతివత్తో.

    Diṭṭhivisūkāni upātivattoti diṭṭhivisūkāni vuccanti vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhī. Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ, vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho, ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – imāni diṭṭhivisūkāni. Diṭṭhivisūkāni upātivattoti diṭṭhivisūkāni upātivatto atikkanto samatikkanto vītivattoti – diṭṭhīvisūkāni upātivatto.

    పత్తో నియామం పటిలద్ధమగ్గోతి నియామా వుచ్చన్తి చత్తారో మగ్గా; అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి సమ్మాసఙ్కప్పో సమ్మావాచా సమ్మాకమ్మన్తో సమ్మాఆజీవో సమ్మావాయామో సమ్మాసతి సమ్మాసమాధి. చతూహి అరియమగ్గేహి సమన్నాగతో నియామం పత్తో సమ్పత్తో అధిగతో ఫస్సితో సచ్ఛికతోతి – పత్తో నియామం. పటిలద్ధమగ్గోతి లద్ధమగ్గో పటిలద్ధమగ్గో అధిగతమగ్గో ఫస్సితమగ్గో సచ్ఛికతమగ్గోతి – పత్తో నియామం పటిలద్ధమగ్గో.

    Patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggoti niyāmā vuccanti cattāro maggā; ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Catūhi ariyamaggehi samannāgato niyāmaṃ patto sampatto adhigato phassito sacchikatoti – patto niyāmaṃ. Paṭiladdhamaggoti laddhamaggo paṭiladdhamaggo adhigatamaggo phassitamaggo sacchikatamaggoti – patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo.

    ఉప్పన్నఞాణోమ్హి అనఞ్ఞనేయ్యోతి తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స ఞాణం ఉప్పన్నం సముప్పన్నం నిబ్బత్తం అభినిబ్బత్తం పాతుభూతం. ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి ఞాణం ఉప్పన్నం సముప్పన్నం నిబ్బత్తం అభినిబ్బత్తం పాతుభూతం, ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి…పే॰… ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి ఞాణం ఉప్పన్నం సముప్పన్నం నిబ్బత్తం అభినిబ్బత్తం పాతుభూతన్తి – ఉప్పన్నఞాణోమ్హి. అనఞ్ఞనేయ్యోతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో న పరనేయ్యో

    Uppannañāṇomhi anaññaneyyoti tassa paccekasambuddhassa ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtanti – uppannañāṇomhi. Anaññaneyyoti so paccekasambuddho na paraneyyo

    న పరప్పత్తియో న పరప్పచ్చయో న పరపటిబద్ధగూ, యథాభూతం 1 జానాతి పస్సతి అసమ్మూళ్హో సమ్పజానో పటిస్సతో. ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి న పరనేయ్యో న పరప్పత్తియో న పరప్పచ్చయో న పరపటిబద్ధగూ, యథాభూతం జానాతి పస్సతి అసమ్మూళ్హో సమ్పజానో పటిస్సతో. ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి…పే॰… ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి…పే॰… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి న పరనేయ్యో న పరప్పత్తియో న పరప్పచ్చయో న పరపటిబద్ధగూ, యథాభూతం జానాతి పస్సతి అసమ్మూళ్హో సమ్పజానో పటిస్సతోతి – ఉప్పన్నఞాణోమ్హి అనఞ్ఞనేయ్యో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ 2 jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissatoti – uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘దిట్ఠీవిసూకాని ఉపాతివత్తో, పత్తో నియామం పటిలద్ధమగ్గో;

    ‘‘Diṭṭhīvisūkāni upātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;

    ఉప్పన్నఞాణోమ్హి అనఞ్ఞనేయ్యో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ౧౪౨.

    142.

    నిల్లోలుపో నిక్కుహో నిప్పిపాసో, నిమ్మక్ఖో నిద్ధన్తకసావమోహో;

    Nillolupo nikkuho nippipāso,nimmakkho niddhantakasāvamoho;

    నిరాససో 3 సబ్బలోకే భవిత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Nirāsaso4sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.

    నిల్లోలుపో నిక్కుహో నిప్పిపాసోతి లోలుప్పం వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో…పే॰… అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం. సా లోలుప్పా తణ్హా తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. తస్మా పచ్చేకసమ్బుద్ధో నిల్లోలుపో.

    Nillolupo nikkuho nippipāsoti loluppaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho nillolupo.

    నిక్కుహోతి తీణి కుహనవత్థూని – పచ్చయపటిసేవనసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు, ఇరియాపథసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు, సామన్తజప్పనసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు.

    Nikkuhoti tīṇi kuhanavatthūni – paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

    కతమం పచ్చయపటిసేవనసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు? ఇధ గహపతికా భిక్ఖుం 5 నిమన్తేన్తి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారేహి, సో పాపిచ్ఛో ఇచ్ఛాపకతో అత్థికో చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారానం భియ్యోకమ్యతం ఉపాదాయ చీవరం పచ్చక్ఖాతి, పిణ్డపాతం పచ్చక్ఖాతి, సేనాసనం పచ్చక్ఖాతి, గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం పచ్చక్ఖాతి. సో ఏవమాహ – ‘‘కిం సమణస్స మహగ్ఘేన చీవరేన! ఏతం సారుప్పం యం సమణో సుసానా వా సఙ్కారకూటా వా పాపణికా వా నన్తకాని ఉచ్చినిత్వా సఙ్ఘాటికం కరిత్వా ధారేయ్య. కిం సమణస్స మహగ్ఘేన పిణ్డపాతేన! ఏతం సారుప్పం యం సమణో ఉఞ్ఛాచరియాయ పిణ్డియాలోపేన జీవికం కప్పేయ్య. కిం సమణస్స మహగ్ఘేన సేనాసనేన! ఏతం సారుప్పం యం సమణో రుక్ఖమూలికో వా అస్స సోసానికో వా అబ్భోకాసికో వా. కిం సమణస్స మహగ్ఘేన గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారేన! ఏతం సారుప్పం యం సమణో పూతిముత్తేన వా హరితకీఖణ్డేన వా ఓసధం కరేయ్యా’’తి. తదుపాదాయ లూఖం చీవరం ధారేతి లూఖం పిణ్డపాతం పరిభుఞ్జతి లూఖం సేనాసనం పటిసేవతి లూఖం గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం పటిసేవతి. తమేనం గహపతికా ఏవం జానన్తి – ‘‘అయం సమణో అప్పిచ్ఛో సన్తుట్ఠో పవివిత్తో అసంసట్ఠో ఆరద్ధవీరియో ధుతవాదో’’తి. భియ్యో భియ్యో నిమన్తేన్తి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారేహి. సో ఏవమాహ – ‘‘తిణ్ణం సమ్ముఖీభావా సద్ధో కులపుత్తో బహుం పుఞ్ఞం పసవతి, సద్ధాయ సమ్ముఖీభావా సద్ధో కులపుత్తో బహుం పుఞ్ఞం పసవతి, దేయ్యధమ్మస్స సమ్ముఖీభావా సద్ధో కులపుత్తో బహుం పుఞ్ఞం పసవతి, దక్ఖిణేయ్యానం సమ్ముఖీభావా సద్ధో కులపుత్తో బహుం పుఞ్ఞం పసవతి. తుమ్హాకఞ్చేవాయం సద్ధా అత్థి, దేయ్యధమ్మో చ సంవిజ్జతి, అహఞ్చ పటిగ్గాహకో. సచేహం న పటిగ్గహేస్సామి, ఏవం తుమ్హే పుఞ్ఞేన పరిబాహిరా భవిస్సథ 6. న మయ్హం ఇమినా అత్థో. అపి చ, తుమ్హాకంయేవ అనుకమ్పాయ పటిగ్గణ్హామీ’’తి. తదుపాదాయ బహుమ్పి చీవరం పటిగ్గణ్హాతి, బహుమ్పి పిణ్డపాతం పటిగ్గణ్హాతి, బహుమ్పి సేనాసనం పటిగ్గణ్హాతి, బహుమ్పి గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం పటిగ్గణ్హాతి. యా ఏవరూపా భాకుటికా భాకుటియం కుహనా కుహాయనా కుహితత్తం – ఇదం పచ్చయపటిసేవనసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు.

    Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idha gahapatikā bhikkhuṃ 7 nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi, so pāpiccho icchāpakato atthiko cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha – ‘‘kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭikaṃ karitvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvikaṃ kappeyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo pūtimuttena vā haritakīkhaṇḍena vā osadhaṃ kareyyā’’ti. Tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti – ‘‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo dhutavādo’’ti. Bhiyyo bhiyyo nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So evamāha – ‘‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Tumhākañcevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati, ahañca paṭiggāhako. Sacehaṃ na paṭiggahessāmi, evaṃ tumhe puññena paribāhirā bhavissatha 8. Na mayhaṃ iminā attho. Api ca, tumhākaṃyeva anukampāya paṭiggaṇhāmī’’ti. Tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi senāsanaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭiggaṇhāti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

    కతమం ఇరియాపథసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు? ఇధేకచ్చో పాపిచ్ఛో ఇచ్ఛాపకతో సమ్భావనాధిప్పాయో ‘‘ఏవం మం జనో సమ్భావేస్సతీ’’తి గమనం సణ్ఠపేతి ఠానం సణ్ఠపేతి నిసజ్జం 9 సణ్ఠపేతి సయనం సణ్ఠపేతి, పణిధాయ గచ్ఛతి పణిధాయ తిట్ఠతి పణిధాయ నిసీదతి పణిధాయ సేయ్యం కప్పేతి సమాహితో వియ గచ్ఛతి సమాహితో వియ తిట్ఠతి సమాహితో వియ నిసీదతి సమాహితో వియ సేయ్యం కప్పేతి, ఆపాథకజ్ఝాయీవ 10 హోతి. యా ఏవరూపా ఇరియాపథస్స ఆఠపనా ఠపనా సణ్ఠపనా భాకుటికా భాకుటియం కుహనా కుహాయనా కుహితత్తం 11 – ఇదం ఇరియాపథసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు.

    Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti gamanaṃ saṇṭhapeti ṭhānaṃ saṇṭhapeti nisajjaṃ 12 saṇṭhapeti sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati paṇidhāya tiṭṭhati paṇidhāya nisīdati paṇidhāya seyyaṃ kappeti samāhito viya gacchati samāhito viya tiṭṭhati samāhito viya nisīdati samāhito viya seyyaṃ kappeti, āpāthakajjhāyīva 13 hoti. Yā evarūpā iriyāpathassa āṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ 14 – idaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

    కతమం సామన్తజప్పనసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు? ఇధేకచ్చో పాపిచ్ఛో ఇచ్ఛాపకతో సమ్భావనాధిప్పాయో ‘‘ఏవం మం జనో సమ్భావేస్సతీ’’తి అరియధమ్మే సన్నిస్సితవాచం భాసతి. ‘‘యో ఏవరూపం చీవరం ధారేతి సో సమణో మహేసక్ఖో’’తి భణతి; యో ఏవరూపం పత్తం ధారేతి…పే॰… లోహథాలకం ధారేతి… ధమ్మకరణం ధారేతి… పరిస్సావనం ధారేతి… కుఞ్చికం ధారేతి… ఉపాహనం ధారేతి… కాయబన్ధనం ధారేతి… ఆయోగం 15 ధారేతి సో సమణో మహేసక్ఖో’’తి భణతి; ‘‘యస్స ఏవరూపా ఉపజ్ఝాయో సో సమణో మహేసక్ఖో’’తి భణతి; యస్స ఏవరూపో ఆచరియో …పే॰… ఏవరూపా సమానుపజ్ఝాయకా… సమానాచరియకా… మిత్తా… సన్దిట్ఠా… సమ్భత్తా… సహాయా సో సమణో మహేసక్ఖోతి భణతి; యో ఏవరూపే విహారే వసతి… అడ్ఢయోగే వసతి… పాసాదే వసతి… హమ్మియే వసతి… గుహాయం వసతి… లేణే వసతి… కుటియం వసతి… కూటాగారే వసతి… అట్టే వసతి… మాళే వసతి… ఉద్దణ్డే 16 వసతి… ఉపట్ఠానసాలాయం వసతి… మణ్డపే వసతి… రుక్ఖమూలే వసతి సో సమణో మహేసక్ఖో’’తి భణతి.

    Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti ariyadhamme sannissitavācaṃ bhāsati. ‘‘Yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; yo evarūpaṃ pattaṃ dhāreti…pe… lohathālakaṃ dhāreti… dhammakaraṇaṃ dhāreti… parissāvanaṃ dhāreti… kuñcikaṃ dhāreti… upāhanaṃ dhāreti… kāyabandhanaṃ dhāreti… āyogaṃ 17 dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpā upajjhāyo so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; yassa evarūpo ācariyo …pe… evarūpā samānupajjhāyakā… samānācariyakā… mittā… sandiṭṭhā… sambhattā… sahāyā so samaṇo mahesakkhoti bhaṇati; yo evarūpe vihāre vasati… aḍḍhayoge vasati… pāsāde vasati… hammiye vasati… guhāyaṃ vasati… leṇe vasati… kuṭiyaṃ vasati… kūṭāgāre vasati… aṭṭe vasati… māḷe vasati… uddaṇḍe 18 vasati… upaṭṭhānasālāyaṃ vasati… maṇḍape vasati… rukkhamūle vasati so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati.

    అథ వా, కోరజికకోరజికో భాకుటికభాకుటికో కుహకకుహకో లపకలపకో ముఖసమ్భావికో ‘‘అయం సమణో ఇమాసం ఏవరూపానం సన్తానం విహారసమాపత్తీనం లాభీ’’తి తాదిసం గమ్భీరం గూళ్హం నిపుణం పటిచ్ఛన్నం లోకుత్తరం సుఞ్ఞతాపటిసఞ్ఞుత్తం కథం కథేతి. యా ఏవరూపా భాకుటికా భాకుటియం కుహనా కుహాయనా కుహితత్తం, ఇదం సామన్తజప్పనసఙ్ఖాతం కుహనవత్థు. తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స ఇమాని తీణి కుహనవత్థూని పహీనాని సముచ్ఛిన్నాని వూపసన్తాని పటిప్పస్సద్ధాని అభబ్బుప్పత్తికాని ఞాణగ్గినా దడ్ఢాని. తస్మా సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో నిక్కుహో.

    Atha vā, korajikakorajiko bhākuṭikabhākuṭiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasambhāviko ‘‘ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ santānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī’’ti tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaññuttaṃ kathaṃ katheti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ, idaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu. Tassa paccekasambuddhassa imāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā so paccekasambuddho nikkuho.

    నిప్పిపాసోతి పిపాసా వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో…పే॰… అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం. సా పిపాసా తణ్హా తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. తస్మా పచ్చేకసమ్బుద్ధో నిప్పిపాసోతి – నిల్లోలుపో నిక్కుహో నిప్పిపాసో.

    Nippipāsoti pipāsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā pipāsā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho nippipāsoti – nillolupo nikkuho nippipāso.

    నిమ్మక్ఖో నిద్ధన్తకసావమోహోతి. మక్ఖోతి యో మక్ఖో మక్ఖాయనా 19 మక్ఖాయితత్తం నిట్ఠురియం నిట్ఠురియకమ్మం. కసావోతి రాగో కసావో, దోసో కసావో, మోహో కసావో, కోధో…పే॰… ఉపనాహో… మక్ఖో… పళాసో… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారా కసావా. మోహోతి దుక్ఖే అఞ్ఞాణం, దుక్ఖసముదయే అఞ్ఞాణం, దుక్ఖనిరోధే అఞ్ఞాణం, దుక్ఖనిరోధగామినియా పటిపదాయ అఞ్ఞాణం, పుబ్బన్తే అఞ్ఞాణం, అపరన్తే అఞ్ఞాణం, పుబ్బన్తాపరన్తే అఞ్ఞాణం, ఇదప్పచ్చయతాపటిచ్చసముప్పన్నేసు ధమ్మేసు అఞ్ఞాణం. యం ఏవరూపం అఞ్ఞాణం అదస్సనం అనభిసమయో అననుబోధో అప్పటివేధో అసంగాహనా అపరియోగాహనా అసమపేక్ఖనా అపచ్చవేక్ఖణా అపచ్చక్ఖకమ్మం దుమ్మేజ్ఝం బాల్యం అసమ్పజఞ్ఞం మోహో పమోహో సమ్మోహో అవిజ్జా అవిజ్జోఘో అవిజ్జాయోగో అవిజ్జానుసయో అవిజ్జాపరియుట్ఠానం అవిజ్జాలఙ్గీ మోహో అకుసలమూలం. తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స మక్ఖో చ కసావో చ మోహో చ వన్తా సంవన్తా నిద్ధన్తా పహీనా సముచ్ఛిన్నా వూపసన్తా పటిప్పస్సద్ధా అభబ్బుప్పత్తికా ఞాణగ్గినా దడ్ఢాతి. సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో నిమ్మక్ఖో నిద్ధన్తకసావమోహో.

    Nimmakkhoniddhantakasāvamohoti. Makkhoti yo makkho makkhāyanā 20 makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ. Kasāvoti rāgo kasāvo, doso kasāvo, moho kasāvo, kodho…pe… upanāho… makkho… paḷāso… sabbākusalābhisaṅkhārā kasāvā. Mohoti dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ. Yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Tassa paccekasambuddhassa makkho ca kasāvo ca moho ca vantā saṃvantā niddhantā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti. So paccekasambuddho nimmakkho niddhantakasāvamoho.

    నిరాససో సబ్బలోకే భవిత్వాతి ఆసా వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో…పే॰… అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం. సబ్బలోకేతి సబ్బఅపాయలోకే సబ్బమనుస్సలోకే సబ్బదేవలోకే సబ్బఖన్ధలోకే సబ్బధాతులోకే సబ్బఆయతనలోకే. నిరాససో సబ్బలోకే భవిత్వాతి సబ్బలోకే నిరాససో భవిత్వా నిత్తణ్హో భవిత్వా నిప్పిపాసో భవిత్వాతి – నిరాససో సబ్బలోకే భవిత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Nirāsaso sabbaloke bhavitvāti āsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sabbaloketi sabbaapāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabbaāyatanaloke. Nirāsaso sabbaloke bhavitvāti sabbaloke nirāsaso bhavitvā nittaṇho bhavitvā nippipāso bhavitvāti – nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘నిల్లోలుపో నిక్కుహో నిప్పిపాసో, నిమ్మక్ఖో నిద్ధన్తకసావమోహో;

    ‘‘Nillolupo nikkuho nippipāso, nimmakkho niddhantakasāvamoho;

    నిరాససో సబ్బలోకే భవిత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ౧౪౩.

    143.

    పాపం సహాయం పరివజ్జయేథ, అనత్థదస్సిం విసమే నివిట్ఠం;

    Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha,anatthadassiṃvisame niviṭṭhaṃ;

    సయం న సేవే పసుతం పమత్తం, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

    పాపం సహాయం పరివజ్జయేథాతి. పాపసహాయో వుచ్చతి యో సో సహాయో దసవత్థుకాయ మిచ్ఛాదిట్ఠియా సమన్నాగతో – నత్థి దిన్నం, నత్థి యిట్ఠం, నత్థి హుతం, నత్థి సుకతదుక్కటానం కమ్మానం ఫలం విపాకో, నత్థి అయం లోకో, నత్థి పరో లోకో, నత్థి మాతా, నత్థి పితా, నత్థి సత్తా ఓపపాతికా, నత్థి లోకే సమణబ్రాహ్మణా సమ్మగ్గతా సమ్మాపటిపన్నా యే ఇమఞ్చ లోకం పరఞ్చ లోకం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేన్తీతి. అయం పాపసహాయో. పాపం సహాయం పరివజ్జయేథాతి. పాపం సహాయం వజ్జేయ్య పరివజ్జేయ్యాతి – పాపం సహాయం పరివజ్జయేథ.

    Pāpaṃsahāyaṃ parivajjayethāti. Pāpasahāyo vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Ayaṃ pāpasahāyo. Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayethāti. Pāpaṃ sahāyaṃ vajjeyya parivajjeyyāti – pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha.

    అనత్థదస్సిం విసమే నివిట్ఠన్తి అనత్థదస్సీ వుచ్చతి యో సో సహాయో దసవత్థుకాయ మిచ్ఛాదిట్ఠియా సమన్నాగతో – నత్థి దిన్నం, నత్థి యిట్ఠం…పే॰… యే ఇమఞ్చ లోకం పరఞ్చ లోకం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేన్తీతి. విసమే నివిట్ఠన్తి విసమే కాయకమ్మే నివిట్ఠం, విసమే వచీకమ్మే నివిట్ఠం, విసమే మనోకమ్మే నివిట్ఠం, విసమే పాణాతిపాతే నివిట్ఠం, విసమే అదిన్నాదానే నివిట్ఠం, విసమే కామేసుమిచ్ఛాచారే నివిట్ఠం, విసమే ముసావాదే నివిట్ఠం, విసమాయ పిసుణాయ వాచాయ 21 నివిట్ఠం, విసమాయ ఫరుసాయ వాచాయ 22 నివిట్ఠం, విసమే సమ్ఫప్పలాపే నివిట్ఠం, విసమాయ అభిజ్ఝాయ నివిట్ఠం, విసమే బ్యాపాదే నివిట్ఠం, విసమాయ మిచ్ఛాదిట్ఠియా నివిట్ఠం, విసమేసు సఙ్ఖారేసు నివిట్ఠం విసమేసు పఞ్చసు కామగుణేసు నివిట్ఠం, విసమేసు పఞ్చసు నీవరణేసు నివిట్ఠం వినివిట్ఠం సత్తం అల్లీనం ఉపగతం అజ్ఝోసితం అధిముత్తన్తి – అనత్థదస్సిం విసమే నివిట్ఠం.

    Anatthadassiṃ visame niviṭṭhanti anatthadassī vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Visame niviṭṭhanti visame kāyakamme niviṭṭhaṃ, visame vacīkamme niviṭṭhaṃ, visame manokamme niviṭṭhaṃ, visame pāṇātipāte niviṭṭhaṃ, visame adinnādāne niviṭṭhaṃ, visame kāmesumicchācāre niviṭṭhaṃ, visame musāvāde niviṭṭhaṃ, visamāya pisuṇāya vācāya 23 niviṭṭhaṃ, visamāya pharusāya vācāya 24 niviṭṭhaṃ, visame samphappalāpe niviṭṭhaṃ, visamāya abhijjhāya niviṭṭhaṃ, visame byāpāde niviṭṭhaṃ, visamāya micchādiṭṭhiyā niviṭṭhaṃ, visamesu saṅkhāresu niviṭṭhaṃ visamesu pañcasu kāmaguṇesu niviṭṭhaṃ, visamesu pañcasu nīvaraṇesu niviṭṭhaṃ viniviṭṭhaṃ sattaṃ allīnaṃ upagataṃ ajjhositaṃ adhimuttanti – anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ.

    సయం న సేవే పసుతం పమత్తన్తి. పసుతన్తి యోపి కామే ఏసతి గవేసతి పరియేసతి తచ్చరితో తబ్బహులో తగ్గరుకో తన్నినో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యో, సోపి కామప్పసుతో. యోపి తణ్హావసేన రూపే పరియేసతి, సద్దే…పే॰… గన్ధే… రసే… ఫోట్ఠబ్బే పరియేసతి తచ్చరితో తబ్బహులో తగ్గరుకో తన్నిన్నో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యో, సోపి కామప్పసుతో. యోపి తణ్హావసేన రూపే పటిలభతి, సద్దే…పే॰… గన్ధే… రసే… ఫోట్ఠబ్బే పటిలభతి తచ్చరితో తబ్బహులో తగ్గరుకో తన్నిన్నో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యో, సోపి కామప్పసుతో. యోపి తణ్హావసేన రూపే పరిభుఞ్జతి, సద్దే…పే॰… గన్ధే… రసే… ఫోట్ఠబ్బే పరిభుఞ్జతి తచ్చరితో తబ్బహులో తగ్గరుకో తన్నిన్నో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యో, సోపి కామప్పసుతో. యథా కలహకారకో కలహప్పసుతో, కమ్మకారకో కమ్మప్పసుతో, గోచరే చరన్తో గోచరప్పసుతో, ఝాయీ ఝానప్పసుతో; ఏవమేవ యో కామే ఏసతి గవేసతి పరియేసతి తచ్చరితో తబ్బహులో తగ్గరుకో తన్నిన్నో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యో, సోపి కామప్పసుతో. యోపి తణ్హావసేన రూపే పరియేసతి…పే॰… యోపి తణ్హావసేన రూపే పటిలభతి…పే॰… యోపి తణ్హావసేన రూపే పరిభుఞ్జతి, సద్దే…పే॰… గన్ధే… రసే… ఫోట్ఠబ్బే పరిభుఞ్జతి తచ్చరితో తబ్బహులో తగ్గరుకో తన్నిన్నో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యో, సోపి కామప్పసుతో. పమత్తన్తి. పమాదో వత్తబ్బో కాయదుచ్చరితే వా వచీదుచ్చరితే వా మనోదుచ్చరితే వా పఞ్చసు కామగుణేసు వా చిత్తస్స వోసగ్గో వోసగ్గానుప్పదానం కుసలానం ధమ్మానం భావనాయ అసక్కచ్చకిరియతా అసాతచ్చకిరియతా అనట్ఠితకిరియతా ఓలీనవుత్తితా నిక్ఖిత్తచ్ఛన్దతా నిక్ఖిత్తధురతా అనాసేవనా అభావనా అబహులీకమ్మం అనధిట్ఠానం అననుయోగో, యో ఏవరూపో పమాదో పమజ్జనా పమజ్జితత్తం – అయం వుచ్చతి పమాదో.

    Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattanti. Pasutanti yopi kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tannino tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paṭilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yathā kalahakārako kalahappasuto, kammakārako kammappasuto, gocare caranto gocarappasuto, jhāyī jhānappasuto; evameva yo kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati…pe… yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati…pe… yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Pamattanti. Pamādo vattabbo kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu kāmaguṇesu vā cittassa vosaggo vosaggānuppadānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittacchandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo, yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ – ayaṃ vuccati pamādo.

    సయం న సేవే పసుతం పమత్తన్తి పసుతం న సేవేయ్య పమత్తఞ్చ సయం న సేవేయ్య సామం న సేవేయ్య న నిసేవేయ్య న సంసేవేయ్య న పరిసంసేవేయ్య న ఆచరేయ్య న సమాచరేయ్య న సమాదాయ వత్తేయ్యాతి – సయం న సేవే పసుతం పమత్తం, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattanti pasutaṃ na seveyya pamattañca sayaṃ na seveyya sāmaṃ na seveyya na niseveyya na saṃseveyya na parisaṃseveyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyyāti – sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘పాపం సహాయం పరివజ్జయేథ, అనత్థదస్సిం విసమే నివిట్ఠం;

    ‘‘Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha, anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ;

    సయం న సేవే పసుతం పమత్తం, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

    ౧౪౪.

    144.

    బహుస్సుతం ధమ్మధరం భజేథ, మిత్తం ఉళారం పటిభానవన్తం;

    Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha,mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;

    అఞ్ఞాయ అత్థాని వినేయ్య కఙ్ఖం, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

    బహుస్సుతం ధమ్మధరం భజేథాతి బహుస్సుతో హోతి మిత్తో సుతధరో సుతసన్నిచయో. యే తే ధమ్మా ఆదికల్యాణా మజ్ఝేకల్యాణా పరియోసానకల్యాణా సాత్థం సబ్యఞ్జనం 25 కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం అభివదన్తి, తథారూపాస్స ధమ్మా బహుస్సుతా హోన్తి ధాతా 26 వచసా పరిచితా మనసానుపేక్ఖితా దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా. ధమ్మధరన్తి ధమ్మం ధారేన్తం 27 – సుత్తం గేయ్యం వేయ్యాకరణం గాథం ఉదానం ఇతివుత్తకం జాతకం అబ్భుతధమ్మం వేదల్లం. బహుస్సుతం ధమ్మధరం భజేథాతి బహుస్సుతఞ్చ ధమ్మధరఞ్చ మిత్తం భజేయ్య సంభజేయ్య సేవేయ్య నిసేవేయ్య సంసేవేయ్య పటిసేవేయ్యాతి – బహుస్సుతం ధమ్మధరం భజేథ.

    Bahussutaṃdhammadharaṃ bhajethāti bahussuto hoti mitto sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ 28 kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā 29 vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Dhammadharanti dhammaṃ dhārentaṃ 30 – suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajethāti bahussutañca dhammadharañca mittaṃ bhajeyya saṃbhajeyya seveyya niseveyya saṃseveyya paṭiseveyyāti – bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha.

    మిత్తం ఉళారం పటిభానవన్తన్తి ఉళారో హోతి మిత్తో సీలేన సమాధినా పఞ్ఞాయ విముత్తియా విముత్తిఞాణదస్సేన. పటిభానవన్తన్తి తయో పటిభానవన్తో – పరియత్తిపటిభానవా, పరిపుచ్ఛాపటిభానవా, అధిగమపటిభానవా. కతమో పరియత్తిపటిభానవా? ఇధేకచ్చస్స బుద్ధవచనం పరియాపుతం 31 హోతి సుత్తం గేయ్యం వేయ్యాకరణం గాథా ఉదానం ఇతివుత్తకం జాతకం అబ్భుతధమ్మం వేదల్లం. తస్స పరియత్తిం నిస్సాయ పటిభాతి – అయం పరియత్తిపటిభానవా.

    Mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantanti uḷāro hoti mitto sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassena. Paṭibhānavantanti tayo paṭibhānavanto – pariyattipaṭibhānavā, paripucchāpaṭibhānavā, adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa buddhavacanaṃ pariyāputaṃ 32 hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.

    కతమో పరిపుచ్ఛాపటిభానవా? ఇధేకచ్చో పరిపుచ్ఛితోపి హోతి అత్థే చ ఞాయే చ లక్ఖణే చ కారణే చ ఠానాట్ఠానే చ. తస్స పరిపుచ్ఛం నిస్సాయ పటిభాతి – అయం పరిపుచ్ఛాపటిభానవా.

    Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitopi hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.

    కతమో అధిగమపటిభానవా? ఇధేకచ్చస్స అధిగతా హోన్తి చత్తారో సతిపట్ఠానా చత్తారో సమ్మప్పధానా చత్తారో ఇద్ధిపాదా పఞ్చిన్ద్రియాని పఞ్చ బలాని సత్త బోజ్ఝఙ్గా అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో చత్తారో అరియమగ్గా చత్తారి సామఞ్ఞఫలాని చతస్సో పటిసమ్భిదాయో ఛ అభిఞ్ఞాయో 33. తస్స అత్థో ఞాతో ధమ్మో ఞాతో నిరుత్తి ఞాతా. అత్థే ఞాతే అత్థో పటిభాతి, ధమ్మే ఞాతే ధమ్మో పటిభాతి, నిరుత్తియా ఞాతాయ నిరుత్తి పటిభాతి. ఇమేసు తీసు ఞాణం పటిభానపటిసమ్భిదా. సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో ఇమాయ పటిభానపటిసమ్భిదాయ ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో. తస్మా పచ్చేకసమ్బుద్ధో పటిభానవా . యస్స పరియత్తి నత్థి పరిపుచ్ఛా నత్థి అధిగమో నత్థి, కిం తస్స పటిభాయిస్సతీతి – మిత్తం ఉళారం పటిభానవన్తం.

    Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo cattāro ariyamaggā cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidāyo cha abhiññāyo 34. Tassa attho ñāto dhammo ñāto nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. So paccekasambuddho imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā paccekasambuddho paṭibhānavā . Yassa pariyatti natthi paripucchā natthi adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatīti – mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ.

    అఞ్ఞాయ అత్థాని వినేయ్య కఙ్ఖన్తి అత్తత్థం అఞ్ఞాయ పరత్థం అఞ్ఞాయ ఉభయత్థం అఞ్ఞాయ దిట్ఠధమ్మికత్థం అఞ్ఞాయ సమ్పరాయికత్థం అఞ్ఞాయ పరమత్థం అఞ్ఞాయ అభిఞ్ఞాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా కఙ్ఖం వినేయ్య పటివినేయ్య పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తీకరేయ్య అనభావం గమేయ్యాతి – అఞ్ఞాయ అత్థాని వినేయ్య కఙ్ఖం, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Aññāya atthāni vineyya kaṅkhanti attatthaṃ aññāya paratthaṃ aññāya ubhayatthaṃ aññāya diṭṭhadhammikatthaṃ aññāya samparāyikatthaṃ aññāya paramatthaṃ aññāya abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā kaṅkhaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti – aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘బహుస్సుతం ధమ్మధరం భజేథ, మిత్తం ఉళారం పటిభానవన్తం;

    ‘‘Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha, mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;

    అఞ్ఞాయ అత్థాని వినేయ్య కఙ్ఖం, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ౧౪౫.

    145.

    ఖిడ్డం రతిం 35 కామసుఖఞ్చ లోకే, అనలఙ్కరిత్వా అనపేక్ఖమానో;

    Khiḍḍaṃ ratiṃ36kāmasukhañca loke,analaṅkaritvā anapekkhamāno;

    విభూసట్ఠానా 37 విరతో సచ్చవాదీ, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Vibhūsaṭṭhānā38virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo.

    ఖిడ్డం రతిం కామసుఖఞ్చ లోకేతి. ఖిడ్డాతి ద్వే ఖిడ్డా – కాయికా ఖిడ్డా చ వాచసికా ఖిడ్డా చ…పే॰… అయం కాయికా ఖిడ్డా…పే॰… అయం వాచసికా ఖిడ్డా. రతీతి అనుక్కణ్ఠితాధివచనమేతం – రతీతి. కామసుఖన్తి వుత్తఞ్హేతం భగవతా 39 – ‘‘పఞ్చిమే, భిక్ఖవే, కామగుణా. కతమే పఞ్చ? చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యా రూపా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా, సోతవిఞ్ఞేయ్యా సద్దా…పే॰… ఘానవిఞ్ఞేయ్యా గన్ధా… జివ్హావిఞ్ఞేయ్యా రసా… కాయవిఞ్ఞేయ్యా ఫోట్ఠబ్బా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ కామగుణా. యం ఖో, భిక్ఖవే, ఇమే పఞ్చ కామగుణే పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సుఖం సోమనస్సం, ఇదం వుచ్చతి కామసుఖం’’. లోకేతి మనుస్సలోకేతి – ఖిడ్డం రతిం కామసుఖఞ్చ లోకే.

    Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loketi. Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā khiḍḍā ca vācasikā khiḍḍā ca…pe… ayaṃ kāyikā khiḍḍā…pe… ayaṃ vācasikā khiḍḍā. Ratīti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ – ratīti. Kāmasukhanti vuttañhetaṃ bhagavatā 40 – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ’’. Loketi manussaloketi – khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke.

    అనలఙ్కరిత్వా అనపేక్ఖమానోతి ఖిడ్డఞ్చ రతిఞ్చ కామసుఖఞ్చ లోకే అనలఙ్కరిత్వా అనపేక్ఖో హుత్వా పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తీకరిత్వా అనభావం గమేత్వాతి – అనలఙ్కరిత్వా అనపేక్ఖమానో.

    Analaṅkaritvāanapekkhamānoti khiḍḍañca ratiñca kāmasukhañca loke analaṅkaritvā anapekkho hutvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – analaṅkaritvā anapekkhamāno.

    విభూసట్ఠానా విరతో సచ్చవాదీతి. విభూసాతి ద్వే విభూసా – అత్థి అగారికవిభూసా 41 అత్థి అనాగారికవిభూసా. కతమా అగారికవిభూసా? కేసా చ మస్సూ చ మాలాగన్ధఞ్చ విలేపనఞ్చ ఆభరణఞ్చ పిలన్ధనఞ్చ వత్థఞ్చ పారుపనఞ్చ 42 వేఠనఞ్చ ఉచ్ఛాదనం పరిమద్దనం న్హాపనం సమ్బాహనం ఆదాసం అఞ్జనం మాలాగన్ధవిలేపనం ముఖచుణ్ణం ముఖలేపనం హత్థబన్ధం సిఖాబన్ధం దణ్డం నాళికం ఖగ్గం ఛత్తం చిత్రుపాహనం ఉణ్హీసం మణిం వాళబీజనిం ఓదాతాని వత్థాని దీఘదసాని ఇతి వా – అయం అగారికవిభూసా.

    Vibhūsaṭṭhānāvirato saccavādīti. Vibhūsāti dve vibhūsā – atthi agārikavibhūsā 43 atthi anāgārikavibhūsā. Katamā agārikavibhūsā? Kesā ca massū ca mālāgandhañca vilepanañca ābharaṇañca pilandhanañca vatthañca pārupanañca 44 veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ khaggaṃ chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā – ayaṃ agārikavibhūsā.

    కతమా అనాగారికవిభూసా? చీవరమణ్డనా పత్తమణ్డనా సేనాసనమణ్డనా ఇమస్స వా పూతికాయస్స బాహిరానం వా పరిక్ఖారానం మణ్డనా విభూసనా కేళనా పరికేళనా గద్ధికతా గద్ధికత్తం 45 చపలతా 46 చాపల్యం – అయం అనాగారికవిభూసా.

    Katamā anāgārikavibhūsā? Cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanā senāsanamaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṃ vā parikkhārānaṃ maṇḍanā vibhūsanā keḷanā parikeḷanā gaddhikatā gaddhikattaṃ 47 capalatā 48 cāpalyaṃ – ayaṃ anāgārikavibhūsā.

    సచ్చవాదీతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో సచ్చవాదీ సచ్చసన్ధో థేతో పచ్చయికో అవిసంవాదకో లోకస్స, విభూసట్ఠానా ఆరతో విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో, విమరియాదికతేన చేతసా విహరతీతి – విభూసట్ఠానా విరతో సచ్చవాదీ, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Saccavādīti so paccekasambuddho saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa, vibhūsaṭṭhānā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto, vimariyādikatena cetasā viharatīti – vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ఖిడ్డం రతిం కామసుఖఞ్చ లోకే, అనలఙ్కరిత్వా అనపేక్ఖమానో;

    ‘‘Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke, analaṅkaritvā anapekkhamāno;

    విభూసట్ఠానా విరతో సచ్చవాదీ, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ౧౪౬.

    146.

    పుత్తఞ్చ దారం పితరఞ్చ మాతరం, ధనాని ధఞ్ఞాని చ బన్ధవాని;

    Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;

    హిత్వాన కామాని యథోధికాని, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo.

    పుత్తఞ్చ దారం పితరఞ్చ మాతరన్తి. పుత్తాతి చత్తారో పుత్తా – అత్రజో పుత్తో, ఖేత్తజో 49 పుత్తో, దిన్నకో పుత్తో, అన్తేవాసికో పుత్తో. దారా వుచ్చన్తి భరియాయో. పితాతి యో సో జనకో. మాతాతి యా సా జనికాతి – పుత్తఞ్చ దారం పితరఞ్చ మాతరం.

    Puttañcadāraṃ pitarañca mātaranti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo 50 putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Pitāti yo so janako. Mātāti yā sā janikāti – puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ.

    ధనాని ధఞ్ఞాని చ బన్ధవానీతి ధనాని వుచ్చన్తి హిరఞ్ఞం సువణ్ణం ముత్తా మణి వేళురియో సఙ్ఖో సిలా పవాళం రజతం జాతరూపం లోహితఙ్గో 51 మసారగల్లం. ధఞ్ఞాని వుచ్చన్తి పుబ్బణ్ణం అపరణ్ణం. పుబ్బణ్ణం నామ సాలి వీహి యవో గోధుమో కఙ్గు వరకో కుద్రూసకో 52. అపరణ్ణం నామ సూపేయ్యం. బన్ధవానీతి చత్తారో బన్ధవా – ఞాతిబన్ధవాపి బన్ధు, గోత్తబన్ధవాపి బన్ధు, మిత్తబన్ధవాపి బన్ధు, సిప్పబన్ధవాపి బన్ధూతి – ధనాని ధఞ్ఞాని చ బన్ధవాని.

    Dhanāni dhaññāni ca bandhavānīti dhanāni vuccanti hiraññaṃ suvaṇṇaṃ muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅgo 53 masāragallaṃ. Dhaññāni vuccanti pubbaṇṇaṃ aparaṇṇaṃ. Pubbaṇṇaṃ nāma sāli vīhi yavo godhumo kaṅgu varako kudrūsako 54. Aparaṇṇaṃ nāma sūpeyyaṃ. Bandhavānīti cattāro bandhavā – ñātibandhavāpi bandhu, gottabandhavāpi bandhu, mittabandhavāpi bandhu, sippabandhavāpi bandhūti – dhanāni dhaññāni ca bandhavāni.

    హిత్వాన కామాని యథోధికానీతి. కామాతి ఉద్దానతో ద్వే కామా – వత్థుకామా చ కిలేసకామా చ…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి వత్థుకామా…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి కిలేసకామా. హిత్వాన కామానీతి వత్థుకామే పరిజానిత్వా, కిలేసకామే పహాయ పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తీకరిత్వా అనభావం గమేత్వా. హిత్వాన కామాని యథోధికానీతి సోతాపత్తిమగ్గేన యే కిలేసా పహీనా, తే కిలేసే న పునేతి న పచ్చేతి న పచ్చాగచ్ఛతి; సకదాగామిమగ్గేన యే కిలేసా పహీనా…పే॰… అనాగామిమగ్గేన యే కిలేసా పహీనా… అరహత్తమగ్గేన యే కిలేసా పహీనా, తే కిలేసే న పునేతి న పచ్చేతి న పచ్చాగచ్ఛతీతి – హిత్వాన కామాని యథోధికాని, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Hitvāna kāmāni yathodhikānīti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Hitvāna kāmānīti vatthukāme parijānitvā, kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā. Hitvāna kāmāni yathodhikānīti sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati; sakadāgāmimaggena ye kilesā pahīnā…pe… anāgāmimaggena ye kilesā pahīnā… arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘పుత్తఞ్చ దారం పితరఞ్చ మాతరం, ధనాని ధఞ్ఞాని చ బన్ధవాని;

    ‘‘Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;

    హిత్వాన కామాని యథోధికాని, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ౧౪౭.

    147.

    సఙ్గో ఏసో పరిత్తమేత్థ సోఖ్యం, అప్పస్సాదో దుక్ఖమేత్థ భియ్యో;

    Saṅgoeso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamettha bhiyyo;

    గళో ఏసో ఇతి ఞత్వా మతిమా 55, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Gaḷo eso iti ñatvā matimā56, eko care khaggavisāṇakappo.

    సఙ్గో ఏసో పరిత్తమేత్థ సోఖ్యన్తి సఙ్గోతి వా బళిసన్తి వా ఆమిసన్తి వా లగ్గనన్తి వా పలిబోధోతి వా, పఞ్చన్నేతం కామగుణానం అధివచనం. పరిత్తమేత్థ సోఖ్యన్తి వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘పఞ్చిమే, భిక్ఖవే, కామగుణా. కతమే పఞ్చ? చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యా రూపా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా…పే॰… కాయవిఞ్ఞేయ్యా ఫోట్ఠబ్బా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ కామగుణా. యం ఖో, భిక్ఖవే, ఇమే పఞ్చ కామగుణే పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సుఖం సోమనస్సం, ఇదం వుచ్చతి కామసుఖం. అప్పకం ఏతం సుఖం , పరిత్తకం ఏతం సుఖం, థోకకం ఏతం సుఖం, ఓమకం ఏతం సుఖం, లామకం ఏతం సుఖం, ఛతుక్కం ఏతం సుఖ’’న్తి – సఙ్గో ఏసో పరిత్తమేత్థ సోఖ్యం.

    Saṅgo eso parittamettha sokhyanti saṅgoti vā baḷisanti vā āmisanti vā laggananti vā palibodhoti vā, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Parittamettha sokhyanti vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā…pe… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ. Appakaṃ etaṃ sukhaṃ , parittakaṃ etaṃ sukhaṃ, thokakaṃ etaṃ sukhaṃ, omakaṃ etaṃ sukhaṃ, lāmakaṃ etaṃ sukhaṃ, chatukkaṃ etaṃ sukha’’nti – saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ.

    అప్పస్సాదో దుక్ఖమేత్థ భియ్యోతి అప్పస్సాదా కామా వుత్తా భగవతా 57 బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా 58; ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో. అట్ఠికఙ్కలూపమా కామా వుత్తా భగవతా, మంసపేసూపమా కామా వుత్తా భగవతా, తిణుక్కూపమా కామా వుత్తా భగవతా, అఙ్గారకాసూపమా కామా వుత్తా భగవతా , సుపినకూపమా కామా వుత్తా భగవతా, యాచితకూపమా కామా వుత్తా భగవతా, రుక్ఖఫలూపమా కామా వుత్తా భగవతా, అసిసూనూపమా కామా వుత్తా భగవతా, సత్తిసూలూపమా కామా వుత్తా భగవతా, సప్పసిరూపమా కామా వుత్తా భగవతా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యోతి – అప్పస్సాదో దుక్ఖమేత్థ భియ్యో.

    Appassādo dukkhamettha bhiyyoti appassādā kāmā vuttā bhagavatā 59 bahudukkhā bahupāyāsā 60; ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā bhagavatā, maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā, tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā, aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā , supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā, yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā, rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā, asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā, sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā, sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyoti – appassādo dukkhamettha bhiyyo.

    గళో ఏసో ఇతి ఞత్వా మతిమాతి గళోతి వా బళిసన్తి వా ఆమిసన్తి వా లగ్గనన్తి వా బన్ధనన్తి వా పలిబోధోతి వా, పఞ్చన్నేతం కామగుణానం అధివచనం. ఇతీతి పదసన్ధి పదసంసగ్గో పదపారిపూరీ అక్ఖరసమవాయో బ్యఞ్జనసిలిట్ఠతా పదానుపుబ్బతాపేతం ఇతీతి. మతిమాతి పణ్డితో పఞ్ఞవా బుద్ధిమా ఞాణీ విభావీ మేధావీ. గళో ఏసో ఇతి ఞత్వా మతిమాతి మతిమా గళోతి ఞత్వా బళిసన్తి ఞత్వా ఆమిసం తి ఞత్వా లగ్గనన్తి ఞత్వా బన్ధనన్తి ఞత్వా పలిబోధోతి ఞత్వా జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి – గళో ఏసో ఇతి ఞత్వా మతిమా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Gaḷo eso iti ñatvā matimāti gaḷoti vā baḷisanti vā āmisanti vā laggananti vā bandhananti vā palibodhoti vā, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itīti. Matimāti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Gaḷo eso iti ñatvā matimāti matimā gaḷoti ñatvā baḷisanti ñatvā āmisaṃ ti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā palibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘సఙ్గో ఏసో పరిత్తమేత్థ సోఖ్యం, అప్పస్సాదో దుక్ఖమేత్థ భియ్యో;

    ‘‘Saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamettha bhiyyo;

    గళో ఏసో ఇతి ఞత్వా మతిమా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ౧౪౮.

    148.

    సన్దాలయిత్వాన సంయోజనాని, జాలంవ భేత్వా సలిలమ్బుచారీ;

    Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;

    అగ్గీవ దడ్ఢం అనివత్తమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    సన్దాలయిత్వాన సంయోజనానీతి దస సంయోజనాని – కామరాగసంయోజనం, పటిఘసంయోజనం, మానసంయోజనం, దిట్ఠిసంయోజనం, విచికిచ్ఛాసంయోజనం, సీలబ్బతపరామాససంయోజనం, భవరాగసంయోజనం, ఇస్సాసంయోజనం, మచ్ఛరియసంయోజనం, అవిజ్జాసంయోజనం. సన్దాలయిత్వాన సంయోజనానీతి దస సంయోజనాని దాలయిత్వా సన్దాలయిత్వా పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తీకరిత్వా అనభావం గమేత్వాతి – సన్దాలయిత్వాన సంయోజనాని.

    Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ, paṭighasaṃyojanaṃ, mānasaṃyojanaṃ, diṭṭhisaṃyojanaṃ, vicikicchāsaṃyojanaṃ, sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ, bhavarāgasaṃyojanaṃ, issāsaṃyojanaṃ, macchariyasaṃyojanaṃ, avijjāsaṃyojanaṃ. Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni dālayitvā sandālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – sandālayitvāna saṃyojanāni.

    జాలంవ భేత్వా సలిలమ్బుచారీతి జాలం వుచ్చతి సుత్తజాలం. సలిలం వుచ్చతి ఉదకం. అమ్బుచారీ వుచ్చతి మచ్ఛో. యథా మచ్ఛో జాలం భిన్దిత్వా పభిన్దిత్వా దాలయిత్వా పదాలయిత్వా సమ్పదాలయిత్వా చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తేతి పాలేతి యపేతి యాపేతి, ఏవమేవ ద్వే జాలా – తణ్హాజాలఞ్చ దిట్ఠిజాలఞ్చ…పే॰… ఇదం తణ్హాజాలం…పే॰… ఇదం దిట్ఠిజాలం. తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స తణ్హాజాలం పహీనం, దిట్ఠిజాలం పటినిస్సట్ఠం. తణ్హాజాలస్స పహీనత్తా దిట్ఠిజాలస్స పటినిస్సట్ఠత్తా సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో రూపే న సజ్జతి సద్దే న సజ్జతి గన్ధే న సజ్జతి…పే॰… దిట్ఠసుతముతవిఞ్ఞాతబ్బేసు ధమ్మేసు న సజ్జతి న గణ్హాతి న బజ్ఝతి న పలిబజ్ఝతి, నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరతీతి – జాలంవ భేత్వా సలిలమ్బుచారీ.

    Jālaṃva bhetvā salilambucārīti jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Salilaṃ vuccati udakaṃ. Ambucārī vuccati maccho. Yathā maccho jālaṃ bhinditvā pabhinditvā dālayitvā padālayitvā sampadālayitvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, evameva dve jālā – taṇhājālañca diṭṭhijālañca…pe… idaṃ taṇhājālaṃ…pe… idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ, diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ. Taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati gandhe na sajjati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati, nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – jālaṃva bhetvā salilambucārī.

    అగ్గీవ దడ్ఢం అనివత్తమానోతి యథా అగ్గి తిణకట్ఠుపాదానం దహన్తో గచ్ఛతి అనివత్తన్తో, ఏవమేవ తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స సోతాపత్తిమగ్గేన యే కిలేసా పహీనా తే కిలేసే న పునేతి న పచ్చేతి న పచ్చాగచ్ఛతి, సకదాగామిమగ్గేన…పే॰… అనాగామిమగ్గేన… అరహత్తమగ్గేన యే కిలేసా పహీనా తే కిలేసే న పునేతి న పచ్చేతి న పచ్చాగచ్ఛతీతి – అగ్గీవ దడ్ఢం అనివత్తమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Aggīvadaḍḍhaṃ anivattamānoti yathā aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ dahanto gacchati anivattanto, evameva tassa paccekasambuddhassa sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati, sakadāgāmimaggena…pe… anāgāmimaggena… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘సన్దాలయిత్వాన సంయోజనాని, జాలంవ భేత్వా సలిలమ్బుచారీ;

    ‘‘Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;

    అగ్గీవ దడ్ఢం అనివత్తమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ౧౪౯.

    149.

    ఓక్ఖిత్తచక్ఖు న చ పాదలోలో, గుత్తిన్ద్రియో రక్ఖితమానసానో;

    Okkhittacakkhu na ca pādalolo,guttindriyo rakkhitamānasāno;

    అనవస్సుతో అపరిడయ్హమానో 61, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Anavassuto apariḍayhamāno62, eko care khaggavisāṇakappo.

    ఓక్ఖిత్తచక్ఖు న చ పాదలోలోతి కథం ఖిత్తచక్ఖు హోతి? ఇధేకచ్చో భిక్ఖు 63 చక్ఖులోలో చక్ఖులోలియేన సమన్నాగతో హోతి. అదిట్ఠం దక్ఖితబ్బం దిట్ఠం సమతిక్కమితబ్బన్తి – ఆరామేన ఆరామం ఉయ్యానేన ఉయ్యానం గామేన గామం నిగమేన నిగమం నగరేన నగరం రట్ఠేన రట్ఠం జనపదేన జనపదం దీఘచారికం అనవట్ఠితచారికం 64 అనుయుత్తో హోతి రూపదస్సనాయ. ఏవం ఖిత్తచక్ఖు హోతి.

    Okkhittacakkhu na ca pādaloloti kathaṃ khittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu 65 cakkhulolo cakkhuloliyena samannāgato hoti. Adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti – ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ 66 anuyutto hoti rūpadassanāya. Evaṃ khittacakkhu hoti.

    అథ వా, భిక్ఖు అన్తరఘరం పవిట్ఠో వీథిం పటిపన్నో అసంవుతో గచ్ఛతి. హత్థిం ఓలోకేన్తో అస్సం ఓలోకేన్తో రథం ఓలోకేన్తో పత్తిం ఓలోకేన్తో కుమారకే ఓలోకేన్తో కుమారికాయో ఓలోకేన్తో ఇత్థియో ఓలోకేన్తో పురిసే ఓలోకేన్తో అన్తరాపణం ఓలోకేన్తో ఘరముఖాని ఓలోకేన్తో ఉద్ధం ఓలోకేన్తో అధో ఓలోకేన్తో దిసావిదిసం విపేక్ఖమానో 67 గచ్ఛతి. ఏవమ్పి ఖిత్తచక్ఖు హోతి.

    Atha vā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati. Hatthiṃ olokento assaṃ olokento rathaṃ olokento pattiṃ olokento kumārake olokento kumārikāyo olokento itthiyo olokento purise olokento antarāpaṇaṃ olokento gharamukhāni olokento uddhaṃ olokento adho olokento disāvidisaṃ vipekkhamāno 68 gacchati. Evampi khittacakkhu hoti.

    అథ వా, భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా నిమిత్తగ్గాహీ హోతి అనుబ్యఞ్జనగ్గాహీ. యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ న పటిపజ్జతి, న రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం, చక్ఖున్ద్రియే న సంవరం ఆపజ్జతి. ఏవమ్పి ఖిత్తచక్ఖు హోతి.

    Atha vā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi khittacakkhu hoti.

    యథా వా పనేకే భోన్తో సమణబ్రాహ్మణా సద్ధాదేయ్యాని భోజనాని భుఞ్జిత్వా తే ఏవరూపం విసూకదస్సనం అనుయుత్తా విహరన్తి, సేయ్యథిదం – నచ్చం గీతం వాదితం పేక్ఖం అక్ఖానం పాణిస్సరం వేతాళం కుమ్భథూణం సోభనకం 69 చణ్డాలం వంసం ధోవనం హత్థియుద్ధం అస్సయుద్ధం మహింసయుద్ధం 70 ఉసభయుద్ధం అజయుద్ధం మేణ్డయుద్ధం కుక్కుటయుద్ధం వట్టకయుద్ధం దణ్డయుద్ధం ముట్ఠియుద్ధం నిబ్బుద్ధం ఉయ్యోధికం బలగ్గం సేనాబ్యూహం అనీకదస్సనం ఇతి వా. ఇతి ఏవరూపం విసూకదస్సనం అనుయుత్తో హోతి. ఏవమ్పి ఖిత్తచక్ఖు హోతి.

    Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ 71 caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ 72 usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā. Iti evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyutto hoti. Evampi khittacakkhu hoti.

    కథం ఓక్ఖిత్తచక్ఖు హోతి? ఇధేకచ్చో భిక్ఖు న చక్ఖులోలో న చక్ఖులోలియేన సమన్నాగతో హోతి. అదిట్ఠం దక్ఖితబ్బం దిట్ఠం సమతిక్కమితబ్బన్తి – న ఆరామేన ఆరామం న ఉయ్యానేన ఉయ్యానం న గామేన గామం న నిగమేన నిగమం న నగరేన నగరం న రట్ఠేన రట్ఠం న జనపదేన జనపదం దీఘచారికం అనవట్ఠితచారికం అనుయుత్తో హోతి రూపదస్సనాయ. ఏవం ఓక్ఖిత్తచక్ఖు హోతి.

    Kathaṃ okkhittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannāgato hoti. Adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti – na ārāmena ārāmaṃ na uyyānena uyyānaṃ na gāmena gāmaṃ na nigamena nigamaṃ na nagarena nagaraṃ na raṭṭhena raṭṭhaṃ na janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya. Evaṃ okkhittacakkhu hoti.

    అథ వా, భిక్ఖు అన్తరఘరం పవిట్ఠో వీథిం పటిపన్నో సంవుతో గచ్ఛతి. న హత్థిం ఓలోకేన్తో న అస్సం ఓలోకేన్తో న రథం ఓలోకేన్తో న పత్తిం ఓలోకేన్తో న కుమారకే ఓలోకేన్తో న కుమారికాయో ఓలోకేన్తో న ఇత్థియో ఓలోకేన్తో న పురిసే ఓలోకేన్తో న అన్తరాపణం ఓలోకేన్తో న ఘరముఖాని ఓలోకేన్తో న ఉద్ధం ఓలోకేన్తో న అధో ఓలోకేన్తో న దిసావిదిసం విపేక్ఖమానో గచ్ఛతి. ఏవమ్పి ఓక్ఖిత్తచక్ఖు హోతి.

    Atha vā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati. Na hatthiṃ olokento na assaṃ olokento na rathaṃ olokento na pattiṃ olokento na kumārake olokento na kumārikāyo olokento na itthiyo olokento na purise olokento na antarāpaṇaṃ olokento na gharamukhāni olokento na uddhaṃ olokento na adho olokento na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi okkhittacakkhu hoti.

    అథ వా, భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ. యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి, రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం, చక్ఖున్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. ఏవమ్పి ఓక్ఖిత్తచక్ఖు హోతి.

    Atha vā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi okkhittacakkhu hoti.

    యథా వా పనేకే భోన్తో సమణబ్రాహ్మణా సద్ధాదేయ్యాని భోజనాని భుఞ్జిత్వా తే ఏవరూపం విసూకదస్సనం అనుయుత్తా విహరన్తి, సేయ్యథిదం – నచ్చం గీతం వాదితం…పే॰… అనీకదస్సనం ఇతి వా. ఇతి ఏవరూపా విసూకదస్సనా పటివిరతో. ఏవమ్పి ఓక్ఖిత్తచక్ఖు హోతి.

    Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato. Evampi okkhittacakkhu hoti.

    న చ పాదలోలోతి కథం పాదలోలో హోతి? ఇధేకచ్చో భిక్ఖు పాదలోలో పాదలోలియేన సమన్నాగతో హోతి – ఆరామేన ఆరామం ఉయ్యానేన ఉయ్యానం గామేన గామం నిగమేన నిగమం నగరేన నగరం రట్ఠేన రట్ఠం జనపదేన జనపదం దీఘచారికం అనవట్ఠితచారికం అనుయుత్తో హోతి. ఏవమ్పి పాదలోలో హోతి.

    Na ca pādaloloti kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti – ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti. Evampi pādalolo hoti.

    అథ వా, భిక్ఖు అన్తోసఙ్ఘారామే 73 పాదలోలో పాదలోలియేన సమన్నాగతో హోతి, న అత్థహేతు న కారణహేతు ఉద్ధతో అవూపసన్తచిత్తో పరివేణతో పరివేణం గచ్ఛతి, విహారతో విహారం గచ్ఛతి, అడ్ఢయోగతో అడ్ఢయోగం గచ్ఛతి, పాసాదతో పాసాదం గచ్ఛతి, హమ్మియతో హమ్మియం గచ్ఛతి, గుహతో గుహం గచ్ఛతి, లేణతో లేణం గచ్ఛతి, కుటియా కుటిం గచ్ఛతి, కూటాగారతో కూటాగారం గచ్ఛతి, అట్టతో అట్టం గచ్ఛతి, మాళతో మాళం గచ్ఛతి, ఉద్దణ్డతో ఉద్దణ్డం గచ్ఛతి 74, ఉపట్ఠానసాలతో ఉపట్ఠానసాలం గచ్ఛతి, మణ్డపతో మణ్డపం గచ్ఛతి, రుక్ఖమూలతో రుక్ఖమూలం గచ్ఛతి, యత్థ వా పన భిక్ఖూ నిసీదన్తి వా గచ్ఛన్తి వా, తత్థ ఏకస్స వా దుతియో హోతి, ద్విన్నం వా తతియో హోతి, తిణ్ణం వా చతుత్థో హోతి. తత్థ బహుం సమ్ఫప్పలాపం పలపతి, సేయ్యథిదం – రాజకథం చోరకథం…పే॰… ఇతి భవాభవకథం కథేతి. ఏవమ్పి పాదలోలో హోతి.

    Atha vā, bhikkhu antosaṅghārāme 75 pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati, vihārato vihāraṃ gacchati, aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati, pāsādato pāsādaṃ gacchati, hammiyato hammiyaṃ gacchati, guhato guhaṃ gacchati, leṇato leṇaṃ gacchati, kuṭiyā kuṭiṃ gacchati, kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati, aṭṭato aṭṭaṃ gacchati, māḷato māḷaṃ gacchati, uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati 76, upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati, maṇḍapato maṇḍapaṃ gacchati, rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati, yattha vā pana bhikkhū nisīdanti vā gacchanti vā, tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ…pe… iti bhavābhavakathaṃ katheti. Evampi pādalolo hoti.

    న చ పాదలోలోతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో పాదలోలియా ఆరతో విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా పటిసల్లానారామో హోతి పటిసల్లానరతో అజ్ఝత్తం చేతోసమథమనుయుత్తో అనిరాకతజ్ఝానో విపస్సనాయ సమన్నాగతో బ్రూహేతా సుఞ్ఞాగారం ఝాయీ ఝానరతో ఏకత్తమనుయుత్తో సదత్థగరుకోతి – ఓక్ఖిత్తచక్ఖు న చ పాదలోలో.

    Na ca pādaloloti so paccekasambuddho pādaloliyā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – okkhittacakkhu na ca pādalolo.

    గుత్తిన్ద్రియో రక్ఖితమానసానోతి. గుత్తిన్ద్రియోతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో చక్ఖునా రూపం దిస్వా న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ. యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి, రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం, చక్ఖున్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా… జివ్హాయ రసం సాయిత్వా… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా … మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ . యత్వాధికరణమేనం మనిన్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి, రక్ఖతి మనిన్ద్రియం, మనిన్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతీతి – గుత్తిన్ద్రియో. రక్ఖితమానసానోతి గోపితమానసానోతి – గుత్తిన్ద్రియో రక్ఖితమానసానో.

    Guttindriyorakkhitamānasānoti. Guttindriyoti so paccekasambuddho cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā … manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī . Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjatīti – guttindriyo. Rakkhitamānasānoti gopitamānasānoti – guttindriyo rakkhitamānasāno.

    అనవస్సుతో పరిడయ్హమానోతి వుత్తఞ్హేతం ఆయస్మతా మహామోగ్గల్లానేన – ‘‘అవస్సుతపరియాయఞ్చ 77 వో, ఆవుసో, దేసేస్సామి అనవస్సుతపరియాయఞ్చ. తం సుణాథ, సాధుకం మనసికరోథ; భాసిస్సామీ’’తి. ‘‘ఏవమావుసో’’తి ఖో తే భిక్ఖూ ఆయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స పచ్చస్సోసుం. ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో 78 ఏతదవోచ –

    Anavassuto pariḍayhamānoti vuttañhetaṃ āyasmatā mahāmoggallānena – ‘‘avassutapariyāyañca 79 vo, āvuso, desessāmi anavassutapariyāyañca. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ. Āyasmā mahāmoggallāno 80 etadavoca –

    ‘‘కథం చావుసో, అవస్సుతో హోతి? ఇధావుసో, భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా పియరూపే రూపే అధిముచ్చతి, అప్పియరూపే రూపే బ్యాపజ్జతి, అనుపట్ఠితకాయస్సతి 81 చ విహరతి పరిత్తచేతసో. తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం నప్పజానాతి, యత్థస్స 82 తే ఉప్పన్నా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తి. సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ పియరూపే ధమ్మే అధిముచ్చతి, అప్పియరూపే ధమ్మే బ్యాపజ్జతి, అనుపట్ఠితకాయస్సతి చ విహరతి పరిత్తచేతసో. తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం నప్పజానాతి, యత్థస్స తే ఉప్పన్నా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తి. అయం వుచ్చతావుసో, భిక్ఖు అవస్సుతో చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యేసు రూపేసు…పే॰… అవస్సుతో మనోవిఞ్ఞేయ్యేసు ధమ్మేసు. ఏవంవిహారిం చావుసో, భిక్ఖుం చక్ఖుతో చేపి నం మారో ఉపసఙ్కమతి, లభేథేవ 83 మారో ఓతారం లభేథ 84 మారో ఆరమ్మణం, సోతతో చేపి నం…పే॰… మనతో చేపి నం మారో ఉపసఙ్కమతి, లభేథేవ మారో ఓతారం లభేథ మారో ఆరమ్మణం.

    ‘‘Kathaṃ cāvuso, avassuto hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati 85 ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa 86 te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu avassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… avassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva 87 māro otāraṃ labhetha 88 māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.

    ‘‘సేయ్యథాపి, ఆవుసో, నళాగారం వా తిణాగారం వా సుక్ఖం కోళాపం 89 తేరోవస్సికం. పురత్థిమాయ చేపి నం దిసాయ పురిసో ఆదిత్తాయ తిణుక్కాయ ఉపసఙ్కమేయ్య, లభేథేవ అగ్గి ఓతారం లభేథ అగ్గి ఆరమ్మణం; పచ్ఛిమాయ చేపి నం దిసాయ…పే॰… ఉత్తరాయ చేపి నం దిసాయ… దక్ఖిణాయ చేపి నం దిసాయ… హేట్ఠిమతో 90 చేపి నం దిసాయ… ఉపరిమతో 91 చేపి నం దిసాయ… యతో కుతోచి చేపి నం పురిసో ఆదిత్తాయ తిణుక్కాయ ఉపసఙ్కమేయ్య, లభేథేవ అగ్గి ఓతారం లభేథ అగ్గి ఆరమ్మణం. ఏవమేవ ఖో, ఆవుసో, ఏవంవిహారిం భిక్ఖుం చక్ఖుతో చేపి నం మారో ఉపసఙ్కమతి, లభేథేవ మారో ఓతారం లభేథ మారో ఆరమ్మణం, సోతతో చేపి నం…పే॰… మనతో చేపి నం మారో ఉపసఙ్కమతి, లభేథేవ మారో ఓతారం లభేథ మారో ఆరమ్మణం.

    ‘‘Seyyathāpi, āvuso, naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā sukkhaṃ koḷāpaṃ 92 terovassikaṃ. Puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya…pe… uttarāya cepi naṃ disāya… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya… heṭṭhimato 93 cepi naṃ disāya… uparimato 94 cepi naṃ disāya… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.

    ‘‘ఏవంవిహారిం చావుసో, భిక్ఖుం రూపా అధిభంసు 95, న భిక్ఖు రూపే అధిభోసి; సద్దా భిక్ఖుం అధిభంసు, న భిక్ఖు సద్దే అధిభోసి; గన్ధా భిక్ఖుం అధిభంసు, న భిక్ఖు గన్ధే అధిభోసి; రసా భిక్ఖుం అధిభంసు, న భిక్ఖు రసే అధిభోసి; ఫోట్ఠబ్బా భిక్ఖుం అధిభంసు, న భిక్ఖు ఫోట్ఠబ్బే అధిభోసి; ధమ్మా భిక్ఖుం అధిభంసు, న భిక్ఖు ధమ్మే అధిభోసి. అయం వుచ్చతావుసో, భిక్ఖు రూపాధిభూతో సద్దాధిభూతో గన్ధాధిభూతో రసాధిభూతో ఫోట్ఠబ్బాధిభూతో ధమ్మాధిభూతో అధిభూ అనధిభూతో అధిభంసు నం పాపకా అకుసలా ధమ్మా సంకిలేసికా పోనోభవికా సదరా దుక్ఖవిపాకా ఆయతిం జాతిజరామరణియా. ఏవం ఖో, ఆవుసో, అవస్సుతో హోతి.

    ‘‘Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ rūpā adhibhaṃsu 96, na bhikkhu rūpe adhibhosi; saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu sadde adhibhosi; gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu gandhe adhibhosi; rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu rase adhibhosi; phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu phoṭṭhabbe adhibhosi; dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu dhamme adhibhosi. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu rūpādhibhūto saddādhibhūto gandhādhibhūto rasādhibhūto phoṭṭhabbādhibhūto dhammādhibhūto adhibhū anadhibhūto adhibhaṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā. Evaṃ kho, āvuso, avassuto hoti.

    ‘‘కథం చావుసో, అనవస్సుతో హోతి? ఇధావుసో, భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా పియరూపే రూపే నాధిముచ్చతి, అప్పియరూపే రూపే న బ్యాపజ్జతి, ఉపట్ఠితకాయస్సతి చ విహరతి అప్పమాణచేతసో. తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం పజానాతి, యత్థస్స తే ఉప్పన్నా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తి; సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ పియరూపే ధమ్మే నాధిముచ్చతి, అప్పియరూపే ధమ్మే న బ్యాపజ్జతి, ఉపట్ఠితకాయస్సతి చ విహరతి అప్పమాణచేతసో. తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం పజానాతి, యత్థస్స తే ఉప్పన్నా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తి. అయం వుచ్చతావుసో, భిక్ఖు అనవస్సుతో చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యేసు రూపేసు…పే॰… అనవస్సుతో మనోవిఞ్ఞేయ్యేసు ధమ్మేసు. ఏవంవిహారిం చావుసో, భిక్ఖుం చక్ఖుతో చేపి నం మారో ఉపసఙ్కమతి, నేవ లభేథ మారో ఓతారం, న లభేథ మారో ఆరమ్మణం; సోతతో చేపి నం…పే॰… మనతో చేపి నం మారో ఉపసఙ్కమతి, నేవ లభేథ మారో ఓతారం, న లభేథ మారో ఆరమ్మణం.

    ‘‘Kathaṃ cāvuso, anavassuto hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti; sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu anavassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… anavassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ; sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ.

    ‘‘సేయ్యథాపి, ఆవుసో, కూటాగారా వా కూటాగారసాలా 97 వా బహలమత్తికా అద్దావలేపనా 98 పురత్థిమాయ చేపి నం దిసాయ పురిసో ఆదిత్తాయ తిణుక్కాయ ఉపసఙ్కమేయ్య, నేవ లభేథ అగ్గి ఓతారం, న లభేథ అగ్గి ఆరమ్మణం; పచ్ఛిమాయ చేపి నం దిసాయ… ఉత్తరాయ చేపి నం దిసాయ… దక్ఖిణాయ చేపి నం దిసాయ… హేట్ఠిమతో చేపి నం దిసాయ… ఉపరిమతో చేపి నం దిసాయ… యతో కుతోచి చేపి నం పురిసో ఆదిత్తాయ తిణుక్కాయ ఉపసఙ్కమేయ్య, నేవ లభేథ అగ్గి ఓతారం న లభేథ అగ్గి ఆరమ్మణం. ఏవమేవ ఖో, ఆవుసో, ఏవంవిహారిం భిక్ఖుం చక్ఖుతో చేపి నం మారో ఉపసఙ్కమతి, నేవ లభేథ మారో ఓతారం న లభేథ మారో ఆరమ్మణం; సోతతో చేపి నం…పే॰… మనతో చేపి నం మారో ఉపసఙ్కమతి నేవ లభేథ మారో ఓతారం న లభేథ మారో ఆరమ్మణం.

    ‘‘Seyyathāpi, āvuso, kūṭāgārā vā kūṭāgārasālā 99 vā bahalamattikā addāvalepanā 100 puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya… uttarāya cepi naṃ disāya… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya… heṭṭhimato cepi naṃ disāya… uparimato cepi naṃ disāya… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ na labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ; sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ.

    ‘‘ఏవంవిహారీ చావుసో, భిక్ఖు రూపే అధిభోసి 101, న రూపా భిక్ఖుం అధిభంసు; సద్దే భిక్ఖు అధిభోసి, న సద్దా భిక్ఖుం అధిభంసు; గన్ధే భిక్ఖు అధిభోసి, న గన్ధా భిక్ఖుం అధిభంసు; రసే భిక్ఖు అధిభోసి, న రసా భిక్ఖుం అధిభంసు; ఫోట్ఠబ్బే భిక్ఖు అధిభోసి, న ఫోట్ఠబ్బా భిక్ఖుం అధిభంసు; ధమ్మే భిక్ఖు అధిభోసి, న ధమ్మా భిక్ఖుం అధిభంసు. అయం వుచ్చతావుసో , భిక్ఖు రూపాధిభూ సద్దాధిభూ గన్ధాధిభూ రసాధిభూ ఫోట్ఠబ్బాధిభూ ధమ్మాధిభూ అధిభూ అనధిభూతో 102. అధిభోసి తే పాపకే అకుసలే ధమ్మే సంకిలేసికే పోనోభవికే సదరే దుక్ఖవిపాకే ఆయతిం జాతిజరామరణియే. ఏవం ఖో, ఆవుసో, అనవస్సుతో హోతీ’’తి – అనవస్సుతో.

    ‘‘Evaṃvihārī cāvuso, bhikkhu rūpe adhibhosi 103, na rūpā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; sadde bhikkhu adhibhosi, na saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; gandhe bhikkhu adhibhosi, na gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; rase bhikkhu adhibhosi, na rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; phoṭṭhabbe bhikkhu adhibhosi, na phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; dhamme bhikkhu adhibhosi, na dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu. Ayaṃ vuccatāvuso , bhikkhu rūpādhibhū saddādhibhū gandhādhibhū rasādhibhū phoṭṭhabbādhibhū dhammādhibhū adhibhū anadhibhūto 104. Adhibhosi te pāpake akusale dhamme saṃkilesike ponobhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇiye. Evaṃ kho, āvuso, anavassuto hotī’’ti – anavassuto.

    అపరిడయ్హమానోతి రాగజేన పరిళాహేన అపరిడయ్హమానో, దోసజేన పరిళాహేన అపరిడయ్హమానో, మోహజేన పరిళాహేన అపరిడయ్హమానోతి – అనవస్సుతో అపరిడయ్హమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Apariḍayhamānoti rāgajena pariḷāhena apariḍayhamāno, dosajena pariḷāhena apariḍayhamāno, mohajena pariḷāhena apariḍayhamānoti – anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ఓక్ఖిత్తచక్ఖు న చ పాదలోలో, గుత్తిన్ద్రియో రక్ఖితమానసానో;

    ‘‘Okkhittacakkhu na ca pādalolo, guttindriyo rakkhitamānasāno;

    అనవస్సుతో అపరిడయ్హమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ౧౫౦.

    150.

    ఓహారయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనాని, సఞ్ఛన్నపత్తో యథా పారిఛత్తకో;

    Ohārayitvā gihibyañjanāni,sañchannapatto yathā pārichattako;

    కాసాయవత్థో అభినిక్ఖమిత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.

    Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo.

    ఓహారయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనానీతి గిహిబ్యఞ్జనాని వుచ్చన్తి కేసా చ మస్సూ చ…పే॰… దీఘదసాని ఇతి వా. ఓహారయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనానీతి గిహిబ్యఞ్జనాని ఓరోపయిత్వా సమోరోపయిత్వా నిక్ఖిపిత్వా పటిప్పస్సమ్భిత్వాతి – ఓహారయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనాని.

    Ohārayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massū ca…pe… dīghadasāni iti vā. Ohārayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭippassambhitvāti – ohārayitvā gihibyañjanāni.

    సఞ్ఛన్నపత్తో యథా పారిఛత్తకోతి యథా సో పారిఛత్తకో కోవిళారో బహలపత్తపలాసో 105 సన్దచ్ఛాయో 106, ఏవమేవ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో పరిపుణ్ణపత్తచీవరధరోతి – సఞ్ఛన్నపత్తో యథా పారిఛత్తకో.

    Sañchannapatto yathā pārichattakoti yathā so pārichattako koviḷāro bahalapattapalāso 107 sandacchāyo 108, evameva so paccekasambuddho paripuṇṇapattacīvaradharoti – sañchannapatto yathā pārichattako.

    కాసాయవత్థో అభినిక్ఖమిత్వాతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో సబ్బం ఘరావాసపలిబోధం ఛిన్దిత్వా పుత్తదారం పలిబోధం ఛిన్దిత్వా ఞాతిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా మిత్తామచ్చపలిబోధం ఛిన్దిత్వా సన్నిధిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా 109 కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజిత్వా అకిఞ్చనభావం ఉపగన్త్వా ఏకో చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తేతి పాలేతి యపేతి యాపేతీతి – కాసాయవత్థో అభినిక్ఖమిత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –

    Kāsāyavatthoabhinikkhamitvāti so paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadāraṃ palibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā 110 kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ఓహారయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనాని, సఞ్ఛన్నపత్తో యథా పారిఛత్తకో;

    ‘‘Ohārayitvā gihibyañjanāni, sañchannapatto yathā pārichattako;

    కాసాయవత్థో అభినిక్ఖమిత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.

    Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    తతియో వగ్గో.

    Tatiyo vaggo.







    Footnotes:
    1. తం (క॰)
    2. taṃ (ka.)
    3. నిరాసయో (సీ॰ అట్ఠ॰) సు॰ ని॰ ౫౬
    4. nirāsayo (sī. aṭṭha.) su. ni. 56
    5. భిక్ఖూ (క॰) మహాని॰ ౮౭
    6. భవిస్సన్తి (మహాని॰ ౮౭)
    7. bhikkhū (ka.) mahāni. 87
    8. bhavissanti (mahāni. 87)
    9. నిసజ్జనం (క॰)
    10. ఆపాతకజ్ఝాయీ చ (క॰)
    11. కుహాయితత్తం (స్యా॰ క॰), విసుద్ధిమగ్గట్ఠకథా ఓలోకేతబ్బా
    12. nisajjanaṃ (ka.)
    13. āpātakajjhāyī ca (ka.)
    14. kuhāyitattaṃ (syā. ka.), visuddhimaggaṭṭhakathā oloketabbā
    15. ఆయోగబన్ధనం (స్యా॰ క॰) మహాని॰ ౮౭
    16. ఉట్టణ్డే (క॰)
    17. āyogabandhanaṃ (syā. ka.) mahāni. 87
    18. uṭṭaṇḍe (ka.)
    19. మక్ఖియనా (క॰) పస్స విభ॰ ౮౯౨
    20. makkhiyanā (ka.) passa vibha. 892
    21. పిసుణవాచాయ (క॰)
    22. ఫరుసవాచాయ (క॰)
    23. pisuṇavācāya (ka.)
    24. pharusavācāya (ka.)
    25. సత్థా సబ్యఞ్జనా (స్యా॰) పస్స మ॰ ని॰ ౩.౮౨
    26. ధతా (స్యా॰)
    27. ధారేతి (క॰)
    28. satthā sabyañjanā (syā.) passa ma. ni. 3.82
    29. dhatā (syā.)
    30. dhāreti (ka.)
    31. పరియాపుటం (స్యా॰ క॰) పస్స దీ॰ ని॰ ౩.౨౮౨
    32. pariyāpuṭaṃ (syā. ka.) passa dī. ni. 3.282
    33. ఛళభిఞ్ఞాయో (స్యా॰)
    34. chaḷabhiññāyo (syā.)
    35. రతీ (స్యా॰)
    36. ratī (syā.)
    37. విభూసనట్ఠానా (స్యా॰ క॰), విభూసణట్ఠానా (సీ॰ అట్ఠ॰)
    38. vibhūsanaṭṭhānā (syā. ka.), vibhūsaṇaṭṭhānā (sī. aṭṭha.)
    39. పస్స మ॰ ని॰ ౨.౨౮౦
    40. passa ma. ni. 2.280
    41. అగారికస్స విభూసా (క॰) ఏవముపరిపి
    42. పసాధనఞ్చ (స్యా॰), సయనాసనఞ్చ (క॰) చూళని॰ ఖగ్గవిసాణసుత్తనిద్దేస ౧౩౦ నత్థి పాఠనానత్తం
    43. agārikassa vibhūsā (ka.) evamuparipi
    44. pasādhanañca (syā.), sayanāsanañca (ka.) cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 130 natthi pāṭhanānattaṃ
    45. గేధికతా గేధికత్తం (స్యా॰) పస్స విభ॰ ౮౫౪
    46. చపలనా (స్యా॰)
    47. gedhikatā gedhikattaṃ (syā.) passa vibha. 854
    48. capalanā (syā.)
    49. ఖేత్రజో (స్యా॰ క॰)
    50. khetrajo (syā. ka.)
    51. లోహితకో (?)
    52. కుద్రుసకో (స్యా॰)
    53. lohitako (?)
    54. kudrusako (syā.)
    55. ముతీమా (సు॰ ని॰ ౬౧)
    56. mutīmā (su. ni. 61)
    57. పస్స మ॰ ని॰ ౧.౨౩౭
    58. బహూపాయాసా (స్యా॰)
    59. passa ma. ni. 1.237
    60. bahūpāyāsā (syā.)
    61. అపరిదయ్హమానో (క॰)
    62. aparidayhamāno (ka.)
    63. నత్థి స్యా॰ పోత్థకే మహాని॰ ౧౫౭
    64. అనవత్థచారికం (స్యా॰)
    65. natthi syā. potthake mahāni. 157
    66. anavatthacārikaṃ (syā.)
    67. పేక్ఖమానో (స్యా॰ క॰)
    68. pekkhamāno (syā. ka.)
    69. సోభనగరకం (స్యా॰), సోభనకరణం (క॰)
    70. మహిసయుద్ధం (స్యా॰)
    71. sobhanagarakaṃ (syā.), sobhanakaraṇaṃ (ka.)
    72. mahisayuddhaṃ (syā.)
    73. అన్తోపి సంఘారామే (క॰)
    74. ఉద్దణ్డం గచ్ఛతి, ఉద్ధోసితతో ఉద్ధోసితం గచ్ఛతి (స్యా॰) పస్స మహాని॰ ౧౭
    75. antopi saṃghārāme (ka.)
    76. uddaṇḍaṃ gacchati, uddhositato uddhositaṃ gacchati (syā.) passa mahāni. 17
    77. పస్స సం॰ ని॰ ౪.౨౪౩
    78. మహామోగ్గలానో (క॰)
    79. passa saṃ. ni. 4.243
    80. mahāmoggalāno (ka.)
    81. అనుపట్ఠితకాయసతి (స్యా॰ క॰)
    82. తత్థ యే (క॰) పస్స సం॰ ని॰ ౪.౨౪౩
    83. లభతేవ (స్యా॰ క॰) ఏవముపరిపి
    84. లభతి (స్యా॰ క॰) ఏవముపరిపి
    85. anupaṭṭhitakāyasati (syā. ka.)
    86. tattha ye (ka.) passa saṃ. ni. 4.243
    87. labhateva (syā. ka.) evamuparipi
    88. labhati (syā. ka.) evamuparipi
    89. కోలాపం (స్యా॰) సం॰ ని॰ ౪.౨౪౩
    90. పచ్ఛతో (స్యా॰), హేట్ఠిమాయ (క॰)
    91. ఉపరితో (స్యా॰), ఉపరిమాయ (క॰)
    92. kolāpaṃ (syā.) saṃ. ni. 4.243
    93. pacchato (syā.), heṭṭhimāya (ka.)
    94. uparito (syā.), uparimāya (ka.)
    95. అభిభవింసు (స్యా॰), అభిభంసు (క॰) ఏవముపరిపి
    96. abhibhaviṃsu (syā.), abhibhaṃsu (ka.) evamuparipi
    97. సన్థాగారసాలా (స్యా॰) పస్స సం॰ ని॰ ౪.౨౪౩
    98. అల్లావలేపనా (స్యా॰)
    99. santhāgārasālā (syā.) passa saṃ. ni. 4.243
    100. allāvalepanā (syā.)
    101. అభిభవింసు (స్యా॰), అభిభోసి (క॰) పస్స సం॰ ని॰ ౪.౨౪౩
    102. అనభిభూతో కేహి చి కిలేసేహి (క॰) పస్స సం॰ ని॰ ౪.౨౪౩
    103. abhibhaviṃsu (syā.), abhibhosi (ka.) passa saṃ. ni. 4.243
    104. anabhibhūto kehi ci kilesehi (ka.) passa saṃ. ni. 4.243
    105. సాఖపత్తపలాసో (క॰)
    106. సణ్డచ్ఛాయో (స్యా॰), సన్తచ్ఛాయో (క॰) పస్స మ॰ ని॰ ౧.౧౫౪
    107. sākhapattapalāso (ka.)
    108. saṇḍacchāyo (syā.), santacchāyo (ka.) passa ma. ni. 1.154
    109. ఓహారయిత్వా (స్యా॰ క॰)
    110. ohārayitvā (syā. ka.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / చూళనిద్దేస-అట్ఠకథా • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ౩. తతియవగ్గవణ్ణనా • 3. Tatiyavaggavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact