| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ • Cūḷaniddesapāḷi |
တတိယဝဂ္ဂော
Tatiyavaggo
၁၄၁.
141.
ဒိဋ္ဌီဝိသူကာနိ ဥပာတိဝတ္တော၊ ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂော။
Diṭṭhīvisūkāniupātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;
ဥပ္ပန္နဉာဏောမ္ဟိ အနညနေယ္ယော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo.
ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဥပာတိဝတ္တောတိ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဝုစ္စန္တိ ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌီ။ ဣဓ အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒသ္သာဝီ အရိယဓမ္မသ္သ အကောဝိဒော အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော သပ္ပုရိသာနံ အဒသ္သာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မသ္သ အကောဝိဒော သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော ရူပံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ ရူပဝန္တံ ဝာ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝာ ရူပံ ရူပသ္မိံ ဝာ အတ္တာနံ, ဝေဒနံ။ပေ.။ သညံ။ သင္ခာရေ။ ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ ဝိညာဏဝန္တံ ဝာ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝာ ဝိညာဏံ ဝိညာဏသ္မိံ ဝာ အတ္တာနံ။ ယာ ဧဝရူပာ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရော ဒိဋ္ဌိဝိသူကာယိကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ ဂာဟော ပဋိဂ္ဂာဟော အဘိနိဝေသော ပရာမာသော ကုမ္မဂ္ဂော မိစ္ဆာပထော မိစ္ဆတ္တံ တိတ္ထာယတနံ ဝိပရိယေသဂ္ဂာဟော ဝိပရီတဂ္ဂာဟော ဝိပလ္လာသဂ္ဂာဟော မိစ္ဆာဂာဟော, အယာထာဝကသ္မိံ ယာထာဝကန္တိ ဂာဟော, ယာဝတာ ဒ္ဝာသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ – ဣမာနိ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ။ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဥပာတိဝတ္တောတိ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဥပာတိဝတ္တော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တောတိ – ဒိဋ္ဌီဝိသူကာနိ ဥပာတိဝတ္တော။
Diṭṭhivisūkāni upātivattoti diṭṭhivisūkāni vuccanti vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhī. Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ, vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho, ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – imāni diṭṭhivisūkāni. Diṭṭhivisūkāni upātivattoti diṭṭhivisūkāni upātivatto atikkanto samatikkanto vītivattoti – diṭṭhīvisūkāni upātivatto.
ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂောတိ နိယာမာ ဝုစ္စန္တိ စတ္တာရော မဂ္ဂာ; အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော, သေယ္ယထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင္ကပ္ပော သမ္မာဝာစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝော သမ္မာဝာယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။ စတူဟိ အရိယမဂ္ဂေဟိ သမန္နာဂတော နိယာမံ ပတ္တော သမ္ပတ္တော အဓိဂတော ဖသ္သိတော သစ္ဆိကတောတိ – ပတ္တော နိယာမံ။ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂောတိ လဒ္ဓမဂ္ဂော ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂော အဓိဂတမဂ္ဂော ဖသ္သိတမဂ္ဂော သစ္ဆိကတမဂ္ဂောတိ – ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂော။
Patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggoti niyāmā vuccanti cattāro maggā; ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Catūhi ariyamaggehi samannāgato niyāmaṃ patto sampatto adhigato phassito sacchikatoti – patto niyāmaṃ. Paṭiladdhamaggoti laddhamaggo paṭiladdhamaggo adhigatamaggo phassitamaggo sacchikatamaggoti – patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo.
ဥပ္ပန္နဉာဏောမ္ဟိ အနညနေယ္ယောတိ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ သမုပ္ပန္နံ နိဗ္ဗတ္တံ အဘိနိဗ္ဗတ္တံ ပာတုဘူတံ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ သမုပ္ပန္နံ နိဗ္ဗတ္တံ အဘိနိဗ္ဗတ္တံ ပာတုဘူတံ, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ သမုပ္ပန္နံ နိဗ္ဗတ္တံ အဘိနိဗ္ဗတ္တံ ပာတုဘူတန္တိ – ဥပ္ပန္နဉာဏောမ္ဟိ။ အနညနေယ္ယောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော န ပရနေယ္ယော
Uppannañāṇomhi anaññaneyyoti tassa paccekasambuddhassa ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtanti – uppannañāṇomhi. Anaññaneyyoti so paccekasambuddho na paraneyyo
န ပရပ္ပတ္တိယော န ပရပ္ပစ္စယော န ပရပဋိဗဒ္ဓဂူ, ယထာဘူတံ 1 ဇာနာတိ ပသ္သတိ အသမ္မူဠ္ဟော သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတော။ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ န ပရနေယ္ယော န ပရပ္ပတ္တိယော န ပရပ္ပစ္စယော န ပရပဋိဗဒ္ဓဂူ, ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပသ္သတိ အသမ္မူဠ္ဟော သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတော။ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ န ပရနေယ္ယော န ပရပ္ပတ္တိယော န ပရပ္ပစ္စယော န ပရပဋိဗဒ္ဓဂူ, ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပသ္သတိ အသမ္မူဠ္ဟော သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတောတိ – ဥပ္ပန္နဉာဏောမ္ဟိ အနညနေယ္ယော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ 2 jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissatoti – uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဒိဋ္ဌီဝိသူကာနိ ဥပာတိဝတ္တော၊ ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂော။
‘‘Diṭṭhīvisūkāni upātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;
ဥပ္ပန္နဉာဏောမ္ဟိ အနညနေယ္ယော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၄၂.
142.
နိလ္လောလုပော နိက္ကုဟော နိပ္ပိပာသော၊ နိမ္မက္ခော နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟော။
Nillolupo nikkuho nippipāso,nimmakkho niddhantakasāvamoho;
နိရာသသော 3 သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Nirāsaso4sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
နိလ္လောလုပော နိက္ကုဟော နိပ္ပိပာသောတိ လောလုပ္ပံ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ လောလုပ္ပာ တဏ္ဟာ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော နိလ္လောလုပော။
Nillolupo nikkuho nippipāsoti loluppaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho nillolupo.
နိက္ကုဟောတိ တီဏိ ကုဟနဝတ္ထူနိ – ပစ္စယပဋိသေဝနသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု, ဣရိယာပထသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု, သာမန္တဇပ္ပနသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု။
Nikkuhoti tīṇi kuhanavatthūni – paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ကတမံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓ ဂဟပတိကာ ဘိက္ခုံ 5 နိမန္တေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ, သော ပာပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော အတ္ထိကော စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ ဘိယ္ယောကမ္ယတံ ဥပာဒာယ စီဝရံ ပစ္စက္ခာတိ, ပိဏ္ဍပာတံ ပစ္စက္ခာတိ, သေနာသနံ ပစ္စက္ခာတိ, ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပစ္စက္ခာတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ သမဏသ္သ မဟဂ္ဃေန စီဝရေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော သုသာနာ ဝာ သင္ကာရကူဋာ ဝာ ပာပဏိကာ ဝာ နန္တကာနိ ဥစ္စိနိတ္ဝာ သင္ဃာဋိကံ ကရိတ္ဝာ ဓာရေယ္ယ။ ကိံ သမဏသ္သ မဟဂ္ဃေန ပိဏ္ဍပာတေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ဥဉ္ဆာစရိယာယ ပိဏ္ဍိယာလောပေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေယ္ယ။ ကိံ သမဏသ္သ မဟဂ္ဃေန သေနာသနေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ရုက္ခမူလိကော ဝာ အသ္သ သောသာနိကော ဝာ အဗ္ဘောကာသိကော ဝာ။ ကိံ သမဏသ္သ မဟဂ္ဃေန ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ပူတိမုတ္တေန ဝာ ဟရိတကီခဏ္ဍေန ဝာ ဩသဓံ ကရေယ္ယာ’’တိ။ တဒုပာဒာယ လူခံ စီဝရံ ဓာရေတိ လူခံ ပိဏ္ဍပာတံ ပရိဘုဉ္ဇတိ လူခံ သေနာသနံ ပဋိသေဝတိ လူခံ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိသေဝတိ။ တမေနံ ဂဟပတိကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘‘အယံ သမဏော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော ဓုတဝာဒော’’တိ။ ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော နိမန္တေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘တိဏ္ဏံ သမ္မုခီဘာဝာ သဒ္ဓော ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, သဒ္ဓာယ သမ္မုခီဘာဝာ သဒ္ဓော ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, ဒေယ္ယဓမ္မသ္သ သမ္မုခီဘာဝာ သဒ္ဓော ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, ဒက္ခိဏေယ္ယာနံ သမ္မုခီဘာဝာ သဒ္ဓော ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ။ တုမ္ဟာကဉ္စေဝာယံ သဒ္ဓာ အတ္ထိ, ဒေယ္ယဓမ္မော စ သံဝိဇ္ဇတိ, အဟဉ္စ ပဋိဂ္ဂာဟကော။ သစေဟံ န ပဋိဂ္ဂဟေသ္သာမိ, ဧဝံ တုမ္ဟေ ပုညေန ပရိဗာဟိရာ ဘဝိသ္သထ 6။ န မယ္ဟံ ဣမိနာ အတ္ထော။ အပိ စ, တုမ္ဟာကံယေဝ အနုကမ္ပာယ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာမီ’’တိ။ တဒုပာဒာယ ဗဟုမ္ပိ စီဝရံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ဗဟုမ္ပိ ပိဏ္ဍပာတံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ဗဟုမ္ပိ သေနာသနံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ဗဟုမ္ပိ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ။ ယာ ဧဝရူပာ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – ဣဒံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု။
Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idha gahapatikā bhikkhuṃ 7 nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi, so pāpiccho icchāpakato atthiko cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha – ‘‘kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭikaṃ karitvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvikaṃ kappeyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo pūtimuttena vā haritakīkhaṇḍena vā osadhaṃ kareyyā’’ti. Tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti – ‘‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo dhutavādo’’ti. Bhiyyo bhiyyo nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So evamāha – ‘‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Tumhākañcevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati, ahañca paṭiggāhako. Sacehaṃ na paṭiggahessāmi, evaṃ tumhe puññena paribāhirā bhavissatha 8. Na mayhaṃ iminā attho. Api ca, tumhākaṃyeva anukampāya paṭiggaṇhāmī’’ti. Tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi senāsanaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭiggaṇhāti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ကတမံ ဣရိယာပထသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓေကစ္စော ပာပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယော ‘‘ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေသ္သတီ’’တိ ဂမနံ သဏ္ဌပေတိ ဌာနံ သဏ္ဌပေတိ နိသဇ္ဇံ 9 သဏ္ဌပေတိ သယနံ သဏ္ဌပေတိ, ပဏိဓာယ ဂစ္ဆတိ ပဏိဓာယ တိဋ္ဌတိ ပဏိဓာယ နိသီဒတိ ပဏိဓာယ သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ သမာဟိတော ဝိယ ဂစ္ဆတိ သမာဟိတော ဝိယ တိဋ္ဌတိ သမာဟိတော ဝိယ နိသီဒတိ သမာဟိတော ဝိယ သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ, အာပာထကဇ္ဈာယီဝ 10 ဟောတိ။ ယာ ဧဝရူပာ ဣရိယာပထသ္သ အာဌပနာ ဌပနာ သဏ္ဌပနာ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ 11 – ဣဒံ ဣရိယာပထသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု။
Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti gamanaṃ saṇṭhapeti ṭhānaṃ saṇṭhapeti nisajjaṃ 12 saṇṭhapeti sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati paṇidhāya tiṭṭhati paṇidhāya nisīdati paṇidhāya seyyaṃ kappeti samāhito viya gacchati samāhito viya tiṭṭhati samāhito viya nisīdati samāhito viya seyyaṃ kappeti, āpāthakajjhāyīva 13 hoti. Yā evarūpā iriyāpathassa āṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ 14 – idaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ကတမံ သာမန္တဇပ္ပနသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓေကစ္စော ပာပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယော ‘‘ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေသ္သတီ’’တိ အရိယဓမ္မေ သန္နိသ္သိတဝာစံ ဘာသတိ။ ‘‘ယော ဧဝရူပံ စီဝရံ ဓာရေတိ သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ယော ဧဝရူပံ ပတ္တံ ဓာရေတိ။ပေ.။ လောဟထာလကံ ဓာရေတိ။ ဓမ္မကရဏံ ဓာရေတိ။ ပရိသ္သာဝနံ ဓာရေတိ။ ကုဉ္စိကံ ဓာရေတိ။ ဥပာဟနံ ဓာရေတိ။ ကာယဗန္ဓနံ ဓာရေတိ။ အာယောဂံ 15 ဓာရေတိ သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ‘‘ယသ္သ ဧဝရူပာ ဥပဇ္ဈာယော သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ယသ္သ ဧဝရူပော အာစရိယော ။ပေ.။ ဧဝရူပာ သမာနုပဇ္ဈာယကာ။ သမာနာစရိယကာ။ မိတ္တာ။ သန္ဒိဋ္ဌာ။ သမ္ဘတ္တာ။ သဟာယာ သော သမဏော မဟေသက္ခောတိ ဘဏတိ; ယော ဧဝရူပေ ဝိဟာရေ ဝသတိ။ အဍ္ဎယောဂေ ဝသတိ။ ပာသာဒေ ဝသတိ။ ဟမ္မိယေ ဝသတိ။ ဂုဟာယံ ဝသတိ။ လေဏေ ဝသတိ။ ကုဋိယံ ဝသတိ။ ကူဋာဂာရေ ဝသတိ။ အဋ္ဋေ ဝသတိ။ မာဠေ ဝသတိ။ ဥဒ္ဒဏ္ဍေ 16 ဝသတိ။ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဝသတိ။ မဏ္ဍပေ ဝသတိ။ ရုက္ခမူလေ ဝသတိ သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ။
Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti ariyadhamme sannissitavācaṃ bhāsati. ‘‘Yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; yo evarūpaṃ pattaṃ dhāreti…pe… lohathālakaṃ dhāreti… dhammakaraṇaṃ dhāreti… parissāvanaṃ dhāreti… kuñcikaṃ dhāreti… upāhanaṃ dhāreti… kāyabandhanaṃ dhāreti… āyogaṃ 17 dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpā upajjhāyo so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; yassa evarūpo ācariyo …pe… evarūpā samānupajjhāyakā… samānācariyakā… mittā… sandiṭṭhā… sambhattā… sahāyā so samaṇo mahesakkhoti bhaṇati; yo evarūpe vihāre vasati… aḍḍhayoge vasati… pāsāde vasati… hammiye vasati… guhāyaṃ vasati… leṇe vasati… kuṭiyaṃ vasati… kūṭāgāre vasati… aṭṭe vasati… māḷe vasati… uddaṇḍe 18 vasati… upaṭṭhānasālāyaṃ vasati… maṇḍape vasati… rukkhamūle vasati so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati.
အထ ဝာ, ကောရဇိကကောရဇိကော ဘာကုဋိကဘာကုဋိကော ကုဟကကုဟကော လပကလပကော မုခသမ္ဘာဝိကော ‘‘အယံ သမဏော ဣမာသံ ဧဝရူပာနံ သန္တာနံ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ လာဘီ’’တိ တာဒိသံ ဂမ္ဘီရံ ဂူဠ္ဟံ နိပုဏံ ပဋိစ္ဆန္နံ လောကုတ္တရံ သုညတာပဋိသညုတ္တံ ကထံ ကထေတိ။ ယာ ဧဝရူပာ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ, ဣဒံ သာမန္တဇပ္ပနသင္ခာတံ ကုဟနဝတ္ထု။ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဣမာနိ တီဏိ ကုဟနဝတ္ထူနိ ပဟီနာနိ သမုစ္ဆိန္နာနိ ဝူပသန္တာနိ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓာနိ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာနိ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာနိ။ တသ္မာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော နိက္ကုဟော။
Atha vā, korajikakorajiko bhākuṭikabhākuṭiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasambhāviko ‘‘ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ santānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī’’ti tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaññuttaṃ kathaṃ katheti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ, idaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu. Tassa paccekasambuddhassa imāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā so paccekasambuddho nikkuho.
နိပ္ပိပာသောတိ ပိပာသာ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ ပိပာသာ တဏ္ဟာ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော နိပ္ပိပာသောတိ – နိလ္လောလုပော နိက္ကုဟော နိပ္ပိပာသော။
Nippipāsoti pipāsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā pipāsā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho nippipāsoti – nillolupo nikkuho nippipāso.
နိမ္မက္ခော နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟောတိ။ မက္ခောတိ ယော မက္ခော မက္ခာယနာ 19 မက္ခာယိတတ္တံ နိဋ္ဌုရိယံ နိဋ္ဌုရိယကမ္မံ။ ကသာဝောတိ ရာဂော ကသာဝော, ဒောသော ကသာဝော, မောဟော ကသာဝော, ကောဓော။ပေ.။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ ကသာဝာ။ မောဟောတိ ဒုက္ခေ အညာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တေ အညာဏံ, အပရန္တေ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ အညာဏံ, ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏံ။ ယံ ဧဝရူပံ အညာဏံ အဒသ္သနံ အနဘိသမယော အနနုဗောဓော အပ္ပဋိဝေဓော အသံဂာဟနာ အပရိယောဂာဟနာ အသမပေက္ခနာ အပစ္စဝေက္ခဏာ အပစ္စက္ခကမ္မံ ဒုမ္မေဇ္ဈံ ဗာလ္ယံ အသမ္ပဇညံ မောဟော ပမောဟော သမ္မောဟော အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇောဃော အဝိဇ္ဇာယောဂော အဝိဇ္ဇာနုသယော အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနံ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ။ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ မက္ခော စ ကသာဝော စ မောဟော စ ဝန္တာ သံဝန္တာ နိဒ္ဓန္တာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော နိမ္မက္ခော နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟော။
Nimmakkhoniddhantakasāvamohoti. Makkhoti yo makkho makkhāyanā 20 makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ. Kasāvoti rāgo kasāvo, doso kasāvo, moho kasāvo, kodho…pe… upanāho… makkho… paḷāso… sabbākusalābhisaṅkhārā kasāvā. Mohoti dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ. Yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Tassa paccekasambuddhassa makkho ca kasāvo ca moho ca vantā saṃvantā niddhantā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti. So paccekasambuddho nimmakkho niddhantakasāvamoho.
နိရာသသော သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတ္ဝာတိ အာသာ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သဗ္ဗလောကေတိ သဗ္ဗအပာယလောကေ သဗ္ဗမနုသ္သလောကေ သဗ္ဗဒေဝလောကေ သဗ္ဗခန္ဓလောကေ သဗ္ဗဓာတုလောကေ သဗ္ဗအာယတနလောကေ။ နိရာသသော သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတ္ဝာတိ သဗ္ဗလောကေ နိရာသသော ဘဝိတ္ဝာ နိတ္တဏ္ဟော ဘဝိတ္ဝာ နိပ္ပိပာသော ဘဝိတ္ဝာတိ – နိရာသသော သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတ္ဝာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Nirāsaso sabbaloke bhavitvāti āsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sabbaloketi sabbaapāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabbaāyatanaloke. Nirāsaso sabbaloke bhavitvāti sabbaloke nirāsaso bhavitvā nittaṇho bhavitvā nippipāso bhavitvāti – nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘နိလ္လောလုပော နိက္ကုဟော နိပ္ပိပာသော၊ နိမ္မက္ခော နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟော။
‘‘Nillolupo nikkuho nippipāso, nimmakkho niddhantakasāvamoho;
နိရာသသော သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၄၃.
143.
ပာပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထ၊ အနတ္ထဒသ္သိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ။
Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha,anatthadassiṃvisame niviṭṭhaṃ;
သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ပာပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထာတိ။ ပာပသဟာယော ဝုစ္စတိ ယော သော သဟာယော ဒသဝတ္ထုကာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော – နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပာတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေန္တီတိ။ အယံ ပာပသဟာယော။ ပာပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထာတိ။ ပာပံ သဟာယံ ဝဇ္ဇေယ္ယ ပရိဝဇ္ဇေယ္ယာတိ – ပာပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထ။
Pāpaṃsahāyaṃ parivajjayethāti. Pāpasahāyo vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Ayaṃ pāpasahāyo. Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayethāti. Pāpaṃ sahāyaṃ vajjeyya parivajjeyyāti – pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha.
အနတ္ထဒသ္သိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌန္တိ အနတ္ထဒသ္သီ ဝုစ္စတိ ယော သော သဟာယော ဒသဝတ္ထုကာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော – နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ။ပေ.။ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေန္တီတိ။ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌန္တိ ဝိသမေ ကာယကမ္မေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ ဝစီကမ္မေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ မနောကမ္မေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ ပာဏာတိပာတေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ အဒိန္နာဒာနေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ မုသာဝာဒေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမာယ ပိသုဏာယ ဝာစာယ 21 နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမာယ ဖရုသာယ ဝာစာယ 22 နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ သမ္ဖပ္ပလာပေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမာယ အဘိဇ္ဈာယ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ ဗ္ယာပာဒေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေသု သင္ခာရေသု နိဝိဋ္ဌံ ဝိသမေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေသု ပဉ္စသု နီဝရဏေသု နိဝိဋ္ဌံ ဝိနိဝိဋ္ဌံ သတ္တံ အလ္လီနံ ဥပဂတံ အဇ္ဈောသိတံ အဓိမုတ္တန္တိ – အနတ္ထဒသ္သိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ။
Anatthadassiṃ visame niviṭṭhanti anatthadassī vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Visame niviṭṭhanti visame kāyakamme niviṭṭhaṃ, visame vacīkamme niviṭṭhaṃ, visame manokamme niviṭṭhaṃ, visame pāṇātipāte niviṭṭhaṃ, visame adinnādāne niviṭṭhaṃ, visame kāmesumicchācāre niviṭṭhaṃ, visame musāvāde niviṭṭhaṃ, visamāya pisuṇāya vācāya 23 niviṭṭhaṃ, visamāya pharusāya vācāya 24 niviṭṭhaṃ, visame samphappalāpe niviṭṭhaṃ, visamāya abhijjhāya niviṭṭhaṃ, visame byāpāde niviṭṭhaṃ, visamāya micchādiṭṭhiyā niviṭṭhaṃ, visamesu saṅkhāresu niviṭṭhaṃ visamesu pañcasu kāmaguṇesu niviṭṭhaṃ, visamesu pañcasu nīvaraṇesu niviṭṭhaṃ viniviṭṭhaṃ sattaṃ allīnaṃ upagataṃ ajjhositaṃ adhimuttanti – anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ.
သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တန္တိ။ ပသုတန္တိ ယောပိ ကာမေ ဧသတိ ဂဝေသတိ ပရိယေသတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိနော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယောပိ တဏ္ဟာဝသေန ရူပေ ပရိယေသတိ, သဒ္ဒေ။ပေ.။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပရိယေသတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယောပိ တဏ္ဟာဝသေန ရူပေ ပဋိလဘတိ, သဒ္ဒေ။ပေ.။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပဋိလဘတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယောပိ တဏ္ဟာဝသေန ရူပေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, သဒ္ဒေ။ပေ.။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပရိဘုဉ္ဇတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယထာ ကလဟကာရကော ကလဟပ္ပသုတော, ကမ္မကာရကော ကမ္မပ္ပသုတော, ဂောစရေ စရန္တော ဂောစရပ္ပသုတော, ဈာယီ ဈာနပ္ပသုတော; ဧဝမေဝ ယော ကာမေ ဧသတိ ဂဝေသတိ ပရိယေသတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယောပိ တဏ္ဟာဝသေန ရူပေ ပရိယေသတိ။ပေ.။ ယောပိ တဏ္ဟာဝသေန ရူပေ ပဋိလဘတိ။ပေ.။ ယောပိ တဏ္ဟာဝသေန ရူပေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, သဒ္ဒေ။ပေ.။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပရိဘုဉ္ဇတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ပမတ္တန္တိ။ ပမာဒော ဝတ္တဗ္ဗော ကာယဒုစ္စရိတေ ဝာ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝာ မနောဒုစ္စရိတေ ဝာ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဝာ စိတ္တသ္သ ဝောသဂ္ဂော ဝောသဂ္ဂာနုပ္ပဒာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂော, ယော ဧဝရူပော ပမာဒော ပမဇ္ဇနာ ပမဇ္ဇိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ပမာဒော။
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattanti. Pasutanti yopi kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tannino tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paṭilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yathā kalahakārako kalahappasuto, kammakārako kammappasuto, gocare caranto gocarappasuto, jhāyī jhānappasuto; evameva yo kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati…pe… yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati…pe… yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Pamattanti. Pamādo vattabbo kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu kāmaguṇesu vā cittassa vosaggo vosaggānuppadānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittacchandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo, yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ – ayaṃ vuccati pamādo.
သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တန္တိ ပသုတံ န သေဝေယ္ယ ပမတ္တဉ္စ သယံ န သေဝေယ္ယ သာမံ န သေဝေယ္ယ န နိသေဝေယ္ယ န သံသေဝေယ္ယ န ပရိသံသေဝေယ္ယ န အာစရေယ္ယ န သမာစရေယ္ယ န သမာဒာယ ဝတ္တေယ္ယာတိ – သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattanti pasutaṃ na seveyya pamattañca sayaṃ na seveyya sāmaṃ na seveyya na niseveyya na saṃseveyya na parisaṃseveyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyyāti – sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ပာပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထ၊ အနတ္ထဒသ္သိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ။
‘‘Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha, anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ;
သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
၁၄၄.
144.
ဗဟုသ္သုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထ၊ မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တံ။
Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha,mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;
အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယ္ယ ကင္ခံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ဗဟုသ္သုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထာတိ ဗဟုသ္သုတော ဟောတိ မိတ္တော သုတဓရော သုတသန္နိစယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလ္ယာဏာ မဇ္ဈေကလ္ယာဏာ ပရိယောသာနကလ္ယာဏာ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ 25 ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပာသ္သ ဓမ္မာ ဗဟုသ္သုတာ ဟောန္တိ ဓာတာ 26 ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ။ ဓမ္မဓရန္တိ ဓမ္မံ ဓာရေန္တံ 27 – သုတ္တံ ဂေယ္ယံ ဝေယ္ယာကရဏံ ဂာထံ ဥဒာနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ။ ဗဟုသ္သုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထာတိ ဗဟုသ္သုတဉ္စ ဓမ္မဓရဉ္စ မိတ္တံ ဘဇေယ္ယ သံဘဇေယ္ယ သေဝေယ္ယ နိသေဝေယ္ယ သံသေဝေယ္ယ ပဋိသေဝေယ္ယာတိ – ဗဟုသ္သုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထ။
Bahussutaṃdhammadharaṃ bhajethāti bahussuto hoti mitto sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ 28 kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā 29 vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Dhammadharanti dhammaṃ dhārentaṃ 30 – suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajethāti bahussutañca dhammadharañca mittaṃ bhajeyya saṃbhajeyya seveyya niseveyya saṃseveyya paṭiseveyyāti – bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha.
မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တန္တိ ဥဠာရော ဟောတိ မိတ္တော သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သေန။ ပဋိဘာနဝန္တန္တိ တယော ပဋိဘာနဝန္တော – ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝာ, ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝာ, အဓိဂမပဋိဘာနဝာ။ ကတမော ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝာ? ဣဓေကစ္စသ္သ ဗုဒ္ဓဝစနံ ပရိယာပုတံ 31 ဟောတိ သုတ္တံ ဂေယ္ယံ ဝေယ္ယာကရဏံ ဂာထာ ဥဒာနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ။ တသ္သ ပရိယတ္တိံ နိသ္သာယ ပဋိဘာတိ – အယံ ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝာ။
Mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantanti uḷāro hoti mitto sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassena. Paṭibhānavantanti tayo paṭibhānavanto – pariyattipaṭibhānavā, paripucchāpaṭibhānavā, adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa buddhavacanaṃ pariyāputaṃ 32 hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.
ကတမော ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝာ? ဣဓေကစ္စော ပရိပုစ္ဆိတောပိ ဟောတိ အတ္ထေ စ ဉာယေ စ လက္ခဏေ စ ကာရဏေ စ ဌာနာဋ္ဌာနေ စ။ တသ္သ ပရိပုစ္ဆံ နိသ္သာယ ပဋိဘာတိ – အယံ ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝာ။
Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitopi hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.
ကတမော အဓိဂမပဋိဘာနဝာ? ဣဓေကစ္စသ္သ အဓိဂတာ ဟောန္တိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂာ စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ စတသ္သော ပဋိသမ္ဘိဒာယော ဆ အဘိညာယော 33။ တသ္သ အတ္ထော ဉာတော ဓမ္မော ဉာတော နိရုတ္တိ ဉာတာ။ အတ္ထေ ဉာတေ အတ္ထော ပဋိဘာတိ, ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မော ပဋိဘာတိ, နိရုတ္တိယာ ဉာတာယ နိရုတ္တိ ပဋိဘာတိ။ ဣမေသု တီသု ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒာ။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမာယ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဋိဘာနဝာ ။ ယသ္သ ပရိယတ္တိ နတ္ထိ ပရိပုစ္ဆာ နတ္ထိ အဓိဂမော နတ္ထိ, ကိံ တသ္သ ပဋိဘာယိသ္သတီတိ – မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တံ။
Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo cattāro ariyamaggā cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidāyo cha abhiññāyo 34. Tassa attho ñāto dhammo ñāto nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. So paccekasambuddho imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā paccekasambuddho paṭibhānavā . Yassa pariyatti natthi paripucchā natthi adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatīti – mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ.
အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယ္ယ ကင္ခန္တိ အတ္တတ္ထံ အညာယ ပရတ္ထံ အညာယ ဥဘယတ္ထံ အညာယ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထံ အညာယ သမ္ပရာယိကတ္ထံ အညာယ ပရမတ္ထံ အညာယ အဘိညာယ ဇာနိတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ ကင္ခံ ဝိနေယ္ယ ပဋိဝိနေယ္ယ ပဇဟေယ္ယ ဝိနောဒေယ္ယ ဗ္ယန္တီကရေယ္ယ အနဘာဝံ ဂမေယ္ယာတိ – အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယ္ယ ကင္ခံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhanti attatthaṃ aññāya paratthaṃ aññāya ubhayatthaṃ aññāya diṭṭhadhammikatthaṃ aññāya samparāyikatthaṃ aññāya paramatthaṃ aññāya abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā kaṅkhaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti – aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဗဟုသ္သုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထ၊ မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တံ။
‘‘Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha, mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;
အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယ္ယ ကင္ခံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၄၅.
145.
ခိဍ္ဍံ ရတိံ 35 ကာမသုခဉ္စ လောကေ၊ အနလင္ကရိတ္ဝာ အနပေက္ခမာနော။
Khiḍḍaṃ ratiṃ36kāmasukhañca loke,analaṅkaritvā anapekkhamāno;
ဝိဘူသဋ္ဌာနာ 37 ဝိရတော သစ္စဝာဒီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Vibhūsaṭṭhānā38virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo.
ခိဍ္ဍံ ရတိံ ကာမသုခဉ္စ လောကေတိ။ ခိဍ္ဍာတိ ဒ္ဝေ ခိဍ္ဍာ – ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ စ ဝာစသိကာ ခိဍ္ဍာ စ။ပေ.။ အယံ ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ။ပေ.။ အယံ ဝာစသိကာ ခိဍ္ဍာ။ ရတီတိ အနုက္ကဏ္ဌိတာဓိဝစနမေတံ – ရတီတိ။ ကာမသုခန္တိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ 39 – ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယာ ရသာ။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနသ္သံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ’’။ လောကေတိ မနုသ္သလောကေတိ – ခိဍ္ဍံ ရတိံ ကာမသုခဉ္စ လောကေ။
Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loketi. Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā khiḍḍā ca vācasikā khiḍḍā ca…pe… ayaṃ kāyikā khiḍḍā…pe… ayaṃ vācasikā khiḍḍā. Ratīti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ – ratīti. Kāmasukhanti vuttañhetaṃ bhagavatā 40 – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ’’. Loketi manussaloketi – khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke.
အနလင္ကရိတ္ဝာ အနပေက္ခမာနောတိ ခိဍ္ဍဉ္စ ရတိဉ္စ ကာမသုခဉ္စ လောကေ အနလင္ကရိတ္ဝာ အနပေက္ခော ဟုတ္ဝာ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာတိ – အနလင္ကရိတ္ဝာ အနပေက္ခမာနော။
Analaṅkaritvāanapekkhamānoti khiḍḍañca ratiñca kāmasukhañca loke analaṅkaritvā anapekkho hutvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – analaṅkaritvā anapekkhamāno.
ဝိဘူသဋ္ဌာနာ ဝိရတော သစ္စဝာဒီတိ။ ဝိဘူသာတိ ဒ္ဝေ ဝိဘူသာ – အတ္ထိ အဂာရိကဝိဘူသာ 41 အတ္ထိ အနာဂာရိကဝိဘူသာ။ ကတမာ အဂာရိကဝိဘူသာ? ကေသာ စ မသ္သူ စ မာလာဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ အာဘရဏဉ္စ ပိလန္ဓနဉ္စ ဝတ္ထဉ္စ ပာရုပနဉ္စ 42 ဝေဌနဉ္စ ဥစ္ဆာဒနံ ပရိမဒ္ဒနံ န္ဟာပနံ သမ္ဗာဟနံ အာဒာသံ အဉ္ဇနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ မုခစုဏ္ဏံ မုခလေပနံ ဟတ္ထဗန္ဓံ သိခာဗန္ဓံ ဒဏ္ဍံ နာဠိကံ ခဂ္ဂံ ဆတ္တံ စိတ္ရုပာဟနံ ဥဏ္ဟီသံ မဏိံ ဝာဠဗီဇနိံ ဩဒာတာနိ ဝတ္ထာနိ ဒီဃဒသာနိ ဣတိ ဝာ – အယံ အဂာရိကဝိဘူသာ။
Vibhūsaṭṭhānāvirato saccavādīti. Vibhūsāti dve vibhūsā – atthi agārikavibhūsā 43 atthi anāgārikavibhūsā. Katamā agārikavibhūsā? Kesā ca massū ca mālāgandhañca vilepanañca ābharaṇañca pilandhanañca vatthañca pārupanañca 44 veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ khaggaṃ chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā – ayaṃ agārikavibhūsā.
သစ္စဝာဒီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သစ္စဝာဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝာဒကော လောကသ္သ, ဝိဘူသဋ္ဌာနာ အာရတော ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိသ္သဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော, ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဝိဘူသဋ္ဌာနာ ဝိရတော သစ္စဝာဒီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Saccavādīti so paccekasambuddho saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa, vibhūsaṭṭhānā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto, vimariyādikatena cetasā viharatīti – vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ခိဍ္ဍံ ရတိံ ကာမသုခဉ္စ လောကေ၊ အနလင္ကရိတ္ဝာ အနပေက္ခမာနော။
‘‘Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke, analaṅkaritvā anapekkhamāno;
ဝိဘူသဋ္ဌာနာ ဝိရတော သစ္စဝာဒီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၄၆.
146.
ပုတ္တဉ္စ ဒာရံ ပိတရဉ္စ မာတရံ၊ ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝာနိ။
Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;
ဟိတ္ဝာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo.
ပုတ္တဉ္စ ဒာရံ ပိတရဉ္စ မာတရန္တိ။ ပုတ္တာတိ စတ္တာရော ပုတ္တာ – အတ္ရဇော ပုတ္တော, ခေတ္တဇော 49 ပုတ္တော, ဒိန္နကော ပုတ္တော, အန္တေဝာသိကော ပုတ္တော။ ဒာရာ ဝုစ္စန္တိ ဘရိယာယော။ ပိတာတိ ယော သော ဇနကော။ မာတာတိ ယာ သာ ဇနိကာတိ – ပုတ္တဉ္စ ဒာရံ ပိတရဉ္စ မာတရံ။
Puttañcadāraṃ pitarañca mātaranti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo 50 putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Pitāti yo so janako. Mātāti yā sā janikāti – puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ.
ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝာနီတိ ဓနာနိ ဝုစ္စန္တိ ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင္ခော သိလာ ပဝာဠံ ရဇတံ ဇာတရူပံ လောဟိတင္ဂော 51 မသာရဂလ္လံ။ ဓညာနိ ဝုစ္စန္တိ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ အပရဏ္ဏံ။ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ နာမ သာလိ ဝီဟိ ယဝော ဂောဓုမော ကင္ဂု ဝရကော ကုဒ္ရူသကော 52။ အပရဏ္ဏံ နာမ သူပေယ္ယံ။ ဗန္ဓဝာနီတိ စတ္တာရော ဗန္ဓဝာ – ဉာတိဗန္ဓဝာပိ ဗန္ဓု, ဂောတ္တဗန္ဓဝာပိ ဗန္ဓု, မိတ္တဗန္ဓဝာပိ ဗန္ဓု, သိပ္ပဗန္ဓဝာပိ ဗန္ဓူတိ – ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝာနိ။
Dhanāni dhaññāni ca bandhavānīti dhanāni vuccanti hiraññaṃ suvaṇṇaṃ muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅgo 53 masāragallaṃ. Dhaññāni vuccanti pubbaṇṇaṃ aparaṇṇaṃ. Pubbaṇṇaṃ nāma sāli vīhi yavo godhumo kaṅgu varako kudrūsako 54. Aparaṇṇaṃ nāma sūpeyyaṃ. Bandhavānīti cattāro bandhavā – ñātibandhavāpi bandhu, gottabandhavāpi bandhu, mittabandhavāpi bandhu, sippabandhavāpi bandhūti – dhanāni dhaññāni ca bandhavāni.
ဟိတ္ဝာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနီတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒာနတော ဒ္ဝေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဟိတ္ဝာန ကာမာနီတိ ဝတ္ထုကာမေ ပရိဇာနိတ္ဝာ, ကိလေသကာမေ ပဟာယ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာ။ ဟိတ္ဝာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနီတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ, တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ; သကဒာဂာမိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ။ပေ.။ အနာဂာမိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ, တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ – ဟိတ္ဝာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Hitvāna kāmāni yathodhikānīti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Hitvāna kāmānīti vatthukāme parijānitvā, kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā. Hitvāna kāmāni yathodhikānīti sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati; sakadāgāmimaggena ye kilesā pahīnā…pe… anāgāmimaggena ye kilesā pahīnā… arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ပုတ္တဉ္စ ဒာရံ ပိတရဉ္စ မာတရံ၊ ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝာနိ။
‘‘Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;
ဟိတ္ဝာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၄၇.
147.
သင္ဂော ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယံ၊ အပ္ပသ္သာဒော ဒုက္ခမေတ္ထ ဘိယ္ယော။
Saṅgoeso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamettha bhiyyo;
ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတ္ဝာ မတိမာ 55၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Gaḷo eso iti ñatvā matimā56, eko care khaggavisāṇakappo.
သင္ဂော ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယန္တိ သင္ဂောတိ ဝာ ဗဠိသန္တိ ဝာ အာမိသန္တိ ဝာ လဂ္ဂနန္တိ ဝာ ပလိဗောဓောတိ ဝာ, ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ။ ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယန္တိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ပေ.။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနသ္သံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ။ အပ္ပကံ ဧတံ သုခံ , ပရိတ္တကံ ဧတံ သုခံ, ထောကကံ ဧတံ သုခံ, ဩမကံ ဧတံ သုခံ, လာမကံ ဧတံ သုခံ, ဆတုက္ကံ ဧတံ သုခ’’န္တိ – သင္ဂော ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယံ။
Saṅgo eso parittamettha sokhyanti saṅgoti vā baḷisanti vā āmisanti vā laggananti vā palibodhoti vā, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Parittamettha sokhyanti vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā…pe… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ. Appakaṃ etaṃ sukhaṃ , parittakaṃ etaṃ sukhaṃ, thokakaṃ etaṃ sukhaṃ, omakaṃ etaṃ sukhaṃ, lāmakaṃ etaṃ sukhaṃ, chatukkaṃ etaṃ sukha’’nti – saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ.
အပ္ပသ္သာဒော ဒုက္ခမေတ္ထ ဘိယ္ယောတိ အပ္ပသ္သာဒာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ 57 ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ 58; အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော။ အဋ္ဌိကင္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အင္ဂာရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ , သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယောတိ – အပ္ပသ္သာဒော ဒုက္ခမေတ္ထ ဘိယ္ယော။
Appassādo dukkhamettha bhiyyoti appassādā kāmā vuttā bhagavatā 59 bahudukkhā bahupāyāsā 60; ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā bhagavatā, maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā, tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā, aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā , supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā, yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā, rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā, asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā, sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā, sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyoti – appassādo dukkhamettha bhiyyo.
ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတ္ဝာ မတိမာတိ ဂဠောတိ ဝာ ဗဠိသန္တိ ဝာ အာမိသန္တိ ဝာ လဂ္ဂနန္တိ ဝာ ဗန္ဓနန္တိ ဝာ ပလိဗောဓောတိ ဝာ, ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ။ ဣတီတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂော ပဒပာရိပူရီ အက္ခရသမဝာယော ဗ္ယဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒာနုပုဗ္ဗတာပေတံ ဣတီတိ။ မတိမာတိ ပဏ္ဍိတော ပညဝာ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓာဝီ။ ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတ္ဝာ မတိမာတိ မတိမာ ဂဠောတိ ဉတ္ဝာ ဗဠိသန္တိ ဉတ္ဝာ အာမိသံ တိ ဉတ္ဝာ လဂ္ဂနန္တိ ဉတ္ဝာ ဗန္ဓနန္တိ ဉတ္ဝာ ပလိဗောဓောတိ ဉတ္ဝာ ဇာနိတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာတိ – ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတ္ဝာ မတိမာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Gaḷo eso iti ñatvā matimāti gaḷoti vā baḷisanti vā āmisanti vā laggananti vā bandhananti vā palibodhoti vā, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itīti. Matimāti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Gaḷo eso iti ñatvā matimāti matimā gaḷoti ñatvā baḷisanti ñatvā āmisaṃ ti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā palibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘သင္ဂော ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယံ၊ အပ္ပသ္သာဒော ဒုက္ခမေတ္ထ ဘိယ္ယော။
‘‘Saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamettha bhiyyo;
ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတ္ဝာ မတိမာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၄၈.
148.
သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနိ၊ ဇာလံဝ ဘေတ္ဝာ သလိလမ္ဗုစာရီ။
Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;
အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနီတိ ဒသ သံယောဇနာနိ – ကာမရာဂသံယောဇနံ, ပဋိဃသံယောဇနံ, မာနသံယောဇနံ, ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ, ဝိစိကိစ္ဆာသံယောဇနံ, သီလဗ္ဗတပရာမာသသံယောဇနံ, ဘဝရာဂသံယောဇနံ, ဣသ္သာသံယောဇနံ, မစ္ဆရိယသံယောဇနံ, အဝိဇ္ဇာသံယောဇနံ။ သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနီတိ ဒသ သံယောဇနာနိ ဒာလယိတ္ဝာ သန္ဒာလယိတ္ဝာ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာတိ – သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနိ။
Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ, paṭighasaṃyojanaṃ, mānasaṃyojanaṃ, diṭṭhisaṃyojanaṃ, vicikicchāsaṃyojanaṃ, sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ, bhavarāgasaṃyojanaṃ, issāsaṃyojanaṃ, macchariyasaṃyojanaṃ, avijjāsaṃyojanaṃ. Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni dālayitvā sandālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – sandālayitvāna saṃyojanāni.
ဇာလံဝ ဘေတ္ဝာ သလိလမ္ဗုစာရီတိ ဇာလံ ဝုစ္စတိ သုတ္တဇာလံ။ သလိလံ ဝုစ္စတိ ဥဒကံ။ အမ္ဗုစာရီ ဝုစ္စတိ မစ္ဆော။ ယထာ မစ္ဆော ဇာလံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ပဘိန္ဒိတ္ဝာ ဒာလယိတ္ဝာ ပဒာလယိတ္ဝာ သမ္ပဒာလယိတ္ဝာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ, ဧဝမေဝ ဒ္ဝေ ဇာလာ – တဏ္ဟာဇာလဉ္စ ဒိဋ္ဌိဇာလဉ္စ။ပေ.။ ဣဒံ တဏ္ဟာဇာလံ။ပေ.။ ဣဒံ ဒိဋ္ဌိဇာလံ။ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တဏ္ဟာဇာလံ ပဟီနံ, ဒိဋ္ဌိဇာလံ ပဋိနိသ္သဋ္ဌံ။ တဏ္ဟာဇာလသ္သ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိဇာလသ္သ ပဋိနိသ္သဋ္ဌတ္တာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ရူပေ န သဇ္ဇတိ သဒ္ဒေ န သဇ္ဇတိ ဂန္ဓေ န သဇ္ဇတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု န သဇ္ဇတိ န ဂဏ္ဟာတိ န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ, နိက္ခန္တော နိသ္သဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဇာလံဝ ဘေတ္ဝာ သလိလမ္ဗုစာရီ။
Jālaṃva bhetvā salilambucārīti jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Salilaṃ vuccati udakaṃ. Ambucārī vuccati maccho. Yathā maccho jālaṃ bhinditvā pabhinditvā dālayitvā padālayitvā sampadālayitvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, evameva dve jālā – taṇhājālañca diṭṭhijālañca…pe… idaṃ taṇhājālaṃ…pe… idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ, diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ. Taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati gandhe na sajjati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati, nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – jālaṃva bhetvā salilambucārī.
အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနောတိ ယထာ အဂ္ဂိ တိဏကဋ္ဌုပာဒာနံ ဒဟန္တော ဂစ္ဆတိ အနိဝတ္တန္တော, ဧဝမေဝ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ, သကဒာဂာမိမဂ္ဂေန။ပေ.။ အနာဂာမိမဂ္ဂေန။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ – အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Aggīvadaḍḍhaṃ anivattamānoti yathā aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ dahanto gacchati anivattanto, evameva tassa paccekasambuddhassa sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati, sakadāgāmimaggena…pe… anāgāmimaggena… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနိ၊ ဇာလံဝ ဘေတ္ဝာ သလိလမ္ဗုစာရီ။
‘‘Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;
အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၄၉.
149.
ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပာဒလောလော၊ ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော ရက္ခိတမာနသာနော။
Okkhittacakkhu na ca pādalolo,guttindriyo rakkhitamānasāno;
အနဝသ္သုတော အပရိဍယ္ဟမာနော 61၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Anavassuto apariḍayhamāno62, eko care khaggavisāṇakappo.
ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပာဒလောလောတိ ကထံ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု 63 စက္ခုလောလော စက္ခုလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ အဒိဋ္ဌံ ဒက္ခိတဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗန္တိ – အာရာမေန အာရာမံ ဥယ္ယာနေန ဥယ္ယာနံ ဂာမေန ဂာမံ နိဂမေန နိဂမံ နဂရေန နဂရံ ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ 64 အနုယုတ္တော ဟောတိ ရူပဒသ္သနာယ။ ဧဝံ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။
Okkhittacakkhu na ca pādaloloti kathaṃ khittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu 65 cakkhulolo cakkhuloliyena samannāgato hoti. Adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti – ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ 66 anuyutto hoti rūpadassanāya. Evaṃ khittacakkhu hoti.
အထ ဝာ, ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော အသံဝုတော ဂစ္ဆတိ။ ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော အသ္သံ ဩလောကေန္တော ရထံ ဩလောကေန္တော ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော ကုမာရကေ ဩလောကေန္တော ကုမာရိကာယော ဩလောကေန္တော ဣတ္ထိယော ဩလောကေန္တော ပုရိသေ ဩလောကေန္တော အန္တရာပဏံ ဩလောကေန္တော ဃရမုခာနိ ဩလောကေန္တော ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော အဓော ဩလောကေန္တော ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော 67 ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။
Atha vā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati. Hatthiṃ olokento assaṃ olokento rathaṃ olokento pattiṃ olokento kumārake olokento kumārikāyo olokento itthiyo olokento purise olokento antarāpaṇaṃ olokento gharamukhāni olokento uddhaṃ olokento adho olokento disāvidisaṃ vipekkhamāno 68 gacchati. Evampi khittacakkhu hoti.
အထ ဝာ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ အနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ, တသ္သ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။
Atha vā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi khittacakkhu hoti.
ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒသ္သနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝာဒိတံ ပေက္ခံ အက္ခာနံ ပာဏိသ္သရံ ဝေတာဠံ ကုမ္ဘထူဏံ သောဘနကံ 69 စဏ္ဍာလံ ဝံသံ ဓောဝနံ ဟတ္ထိယုဒ္ဓံ အသ္သယုဒ္ဓံ မဟိံသယုဒ္ဓံ 70 ဥသဘယုဒ္ဓံ အဇယုဒ္ဓံ မေဏ္ဍယုဒ္ဓံ ကုက္ကုဋယုဒ္ဓံ ဝဋ္ဋကယုဒ္ဓံ ဒဏ္ဍယုဒ္ဓံ မုဋ္ဌိယုဒ္ဓံ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ ဥယ္ယောဓိကံ ဗလဂ္ဂံ သေနာဗ္ယူဟံ အနီကဒသ္သနံ ဣတိ ဝာ။ ဣတိ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒသ္သနံ အနုယုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ 71 caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ 72 usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā. Iti evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyutto hoti. Evampi khittacakkhu hoti.
ကထံ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု န စက္ခုလောလော န စက္ခုလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ အဒိဋ္ဌံ ဒက္ခိတဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗန္တိ – န အာရာမေန အာရာမံ န ဥယ္ယာနေန ဥယ္ယာနံ န ဂာမေန ဂာမံ န နိဂမေန နိဂမံ န နဂရေန နဂရံ န ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ န ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ အနုယုတ္တော ဟောတိ ရူပဒသ္သနာယ။ ဧဝံ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။
Kathaṃ okkhittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannāgato hoti. Adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti – na ārāmena ārāmaṃ na uyyānena uyyānaṃ na gāmena gāmaṃ na nigamena nigamaṃ na nagarena nagaraṃ na raṭṭhena raṭṭhaṃ na janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya. Evaṃ okkhittacakkhu hoti.
အထ ဝာ, ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော သံဝုတော ဂစ္ဆတိ။ န ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော န အသ္သံ ဩလောကေန္တော န ရထံ ဩလောကေန္တော န ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော န ကုမာရကေ ဩလောကေန္တော န ကုမာရိကာယော ဩလောကေန္တော န ဣတ္ထိယော ဩလောကေန္တော န ပုရိသေ ဩလောကေန္တော န အန္တရာပဏံ ဩလောကေန္တော န ဃရမုခာနိ ဩလောကေန္တော န ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော န အဓော ဩလောကေန္တော န ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။
Atha vā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati. Na hatthiṃ olokento na assaṃ olokento na rathaṃ olokento na pattiṃ olokento na kumārake olokento na kumārikāyo olokento na itthiyo olokento na purise olokento na antarāpaṇaṃ olokento na gharamukhāni olokento na uddhaṃ olokento na adho olokento na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi okkhittacakkhu hoti.
အထ ဝာ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ, တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။
Atha vā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi okkhittacakkhu hoti.
ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒသ္သနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝာဒိတံ။ပေ.။ အနီကဒသ္သနံ ဣတိ ဝာ။ ဣတိ ဧဝရူပာ ဝိသူကဒသ္သနာ ပဋိဝိရတော။ ဧဝမ္ပိ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato. Evampi okkhittacakkhu hoti.
န စ ပာဒလောလောတိ ကထံ ပာဒလောလော ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ပာဒလောလော ပာဒလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – အာရာမေန အာရာမံ ဥယ္ယာနေန ဥယ္ယာနံ ဂာမေန ဂာမံ နိဂမေန နိဂမံ နဂရေန နဂရံ ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ အနုယုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝမ္ပိ ပာဒလောလော ဟောတိ။
Na ca pādaloloti kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti – ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti. Evampi pādalolo hoti.
အထ ဝာ, ဘိက္ခု အန္တောသင္ဃာရာမေ 73 ပာဒလောလော ပာဒလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, န အတ္ထဟေတု န ကာရဏဟေတု ဥဒ္ဓတော အဝူပသန္တစိတ္တော ပရိဝေဏတော ပရိဝေဏံ ဂစ္ဆတိ, ဝိဟာရတော ဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ, အဍ္ဎယောဂတော အဍ္ဎယောဂံ ဂစ္ဆတိ, ပာသာဒတော ပာသာဒံ ဂစ္ဆတိ, ဟမ္မိယတော ဟမ္မိယံ ဂစ္ဆတိ, ဂုဟတော ဂုဟံ ဂစ္ဆတိ, လေဏတော လေဏံ ဂစ္ဆတိ, ကုဋိယာ ကုဋိံ ဂစ္ဆတိ, ကူဋာဂာရတော ကူဋာဂာရံ ဂစ္ဆတိ, အဋ္ဋတော အဋ္ဋံ ဂစ္ဆတိ, မာဠတော မာဠံ ဂစ္ဆတိ, ဥဒ္ဒဏ္ဍတော ဥဒ္ဒဏ္ဍံ ဂစ္ဆတိ 74, ဥပဋ္ဌာနသာလတော ဥပဋ္ဌာနသာလံ ဂစ္ဆတိ, မဏ္ဍပတော မဏ္ဍပံ ဂစ္ဆတိ, ရုက္ခမူလတော ရုက္ခမူလံ ဂစ္ဆတိ, ယတ္ထ ဝာ ပန ဘိက္ခူ နိသီဒန္တိ ဝာ ဂစ္ဆန္တိ ဝာ, တတ္ထ ဧကသ္သ ဝာ ဒုတိယော ဟောတိ, ဒ္ဝိန္နံ ဝာ တတိယော ဟောတိ, တိဏ္ဏံ ဝာ စတုတ္ထော ဟောတိ။ တတ္ထ ဗဟုံ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပလပတိ, သေယ္ယထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ။ပေ.။ ဣတိ ဘဝာဘဝကထံ ကထေတိ။ ဧဝမ္ပိ ပာဒလောလော ဟောတိ။
Atha vā, bhikkhu antosaṅghārāme 75 pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati, vihārato vihāraṃ gacchati, aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati, pāsādato pāsādaṃ gacchati, hammiyato hammiyaṃ gacchati, guhato guhaṃ gacchati, leṇato leṇaṃ gacchati, kuṭiyā kuṭiṃ gacchati, kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati, aṭṭato aṭṭaṃ gacchati, māḷato māḷaṃ gacchati, uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati 76, upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati, maṇḍapato maṇḍapaṃ gacchati, rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati, yattha vā pana bhikkhū nisīdanti vā gacchanti vā, tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ…pe… iti bhavābhavakathaṃ katheti. Evampi pādalolo hoti.
န စ ပာဒလောလောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပာဒလောလိယာ အာရတော ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိသ္သဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ပဋိသလ္လာနာရာမော ဟောတိ ပဋိသလ္လာနရတော အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပသ္သနာယ သမန္နာဂတော ဗ္ရူဟေတာ သုညာဂာရံ ဈာယီ ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော သဒတ္ထဂရုကောတိ – ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပာဒလောလော။
Na ca pādaloloti so paccekasambuddho pādaloliyā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – okkhittacakkhu na ca pādalolo.
ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော ရက္ခိတမာနသာနောတိ။ ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ, တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ, တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတီတိ – ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော။ ရက္ခိတမာနသာနောတိ ဂောပိတမာနသာနောတိ – ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော ရက္ခိတမာနသာနော။
Guttindriyorakkhitamānasānoti. Guttindriyoti so paccekasambuddho cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā … manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī . Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjatīti – guttindriyo. Rakkhitamānasānoti gopitamānasānoti – guttindriyo rakkhitamānasāno.
‘‘ကထံ စာဝုသော, အဝသ္သုတော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ပိယရူပေ ရူပေ အဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ရူပေ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, အနုပဋ္ဌိတကာယသ္သတိ 81 စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ယတ္ထသ္သ 82 တေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ အဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, အနုပဋ္ဌိတကာယသ္သတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ယတ္ထသ္သ တေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ဘိက္ခု အဝသ္သုတော စက္ခုဝိညေယ္ယေသု ရူပေသု။ပေ.။ အဝသ္သုတော မနောဝိညေယ္ယေသု ဓမ္မေသု။ ဧဝံဝိဟာရိံ စာဝုသော, ဘိက္ခုံ စက္ခုတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင္ကမတိ, လဘေထေဝ 83 မာရော ဩတာရံ လဘေထ 84 မာရော အာရမ္မဏံ, သောတတော စေပိ နံ။ပေ.။ မနတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင္ကမတိ, လဘေထေဝ မာရော ဩတာရံ လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ။
‘‘Kathaṃ cāvuso, avassuto hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati 85 ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa 86 te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu avassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… avassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva 87 māro otāraṃ labhetha 88 māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, အာဝုသော, နဠာဂာရံ ဝာ တိဏာဂာရံ ဝာ သုက္ခံ ကောဠာပံ 89 တေရောဝသ္သိကံ။ ပုရတ္ထိမာယ စေပိ နံ ဒိသာယ ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဥပသင္ကမေယ္ယ, လဘေထေဝ အဂ္ဂိ ဩတာရံ လဘေထ အဂ္ဂိ အာရမ္မဏံ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ပေ.။ ဥတ္တရာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဟေဋ္ဌိမတော 90 စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဥပရိမတော 91 စေပိ နံ ဒိသာယ။ ယတော ကုတောစိ စေပိ နံ ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဥပသင္ကမေယ္ယ, လဘေထေဝ အဂ္ဂိ ဩတာရံ လဘေထ အဂ္ဂိ အာရမ္မဏံ။ ဧဝမေဝ ခော, အာဝုသော, ဧဝံဝိဟာရိံ ဘိက္ခုံ စက္ခုတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင္ကမတိ, လဘေထေဝ မာရော ဩတာရံ လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ, သောတတော စေပိ နံ။ပေ.။ မနတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင္ကမတိ, လဘေထေဝ မာရော ဩတာရံ လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ။
‘‘Seyyathāpi, āvuso, naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā sukkhaṃ koḷāpaṃ 92 terovassikaṃ. Puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya…pe… uttarāya cepi naṃ disāya… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya… heṭṭhimato 93 cepi naṃ disāya… uparimato 94 cepi naṃ disāya… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ဧဝံဝိဟာရိံ စာဝုသော, ဘိက္ခုံ ရူပာ အဓိဘံသု 95, န ဘိက္ခု ရူပေ အဓိဘောသိ; သဒ္ဒာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု သဒ္ဒေ အဓိဘောသိ; ဂန္ဓာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု ဂန္ဓေ အဓိဘောသိ; ရသာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု ရသေ အဓိဘောသိ; ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ အဓိဘောသိ; ဓမ္မာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု ဓမ္မေ အဓိဘောသိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ဘိက္ခု ရူပာဓိဘူတော သဒ္ဒာဓိဘူတော ဂန္ဓာဓိဘူတော ရသာဓိဘူတော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဓိဘူတော ဓမ္မာဓိဘူတော အဓိဘူ အနဓိဘူတော အဓိဘံသု နံ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပောနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပာကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, အဝသ္သုတော ဟောတိ။
‘‘Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ rūpā adhibhaṃsu 96, na bhikkhu rūpe adhibhosi; saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu sadde adhibhosi; gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu gandhe adhibhosi; rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu rase adhibhosi; phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu phoṭṭhabbe adhibhosi; dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu dhamme adhibhosi. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu rūpādhibhūto saddādhibhūto gandhādhibhūto rasādhibhūto phoṭṭhabbādhibhūto dhammādhibhūto adhibhū anadhibhūto adhibhaṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā. Evaṃ kho, āvuso, avassuto hoti.
‘‘ကထံ စာဝုသော, အနဝသ္သုတော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ပိယရူပေ ရူပေ နာဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ရူပေ န ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, ဥပဋ္ဌိတကာယသ္သတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ယတ္ထသ္သ တေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ; သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ နာဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ န ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, ဥပဋ္ဌိတကာယသ္သတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ယတ္ထသ္သ တေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ဘိက္ခု အနဝသ္သုတော စက္ခုဝိညေယ္ယေသု ရူပေသု။ပေ.။ အနဝသ္သုတော မနောဝိညေယ္ယေသု ဓမ္မေသု။ ဧဝံဝိဟာရိံ စာဝုသော, ဘိက္ခုံ စက္ခုတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင္ကမတိ, နေဝ လဘေထ မာရော ဩတာရံ, န လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ; သောတတော စေပိ နံ။ပေ.။ မနတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင္ကမတိ, နေဝ လဘေထ မာရော ဩတာရံ, န လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ။
‘‘Kathaṃ cāvuso, anavassuto hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti; sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu anavassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… anavassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ; sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, အာဝုသော, ကူဋာဂာရာ ဝာ ကူဋာဂာရသာလာ 97 ဝာ ဗဟလမတ္တိကာ အဒ္ဒာဝလေပနာ 98 ပုရတ္ထိမာယ စေပိ နံ ဒိသာယ ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဥပသင္ကမေယ္ယ, နေဝ လဘေထ အဂ္ဂိ ဩတာရံ, န လဘေထ အဂ္ဂိ အာရမ္မဏံ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဥတ္တရာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဟေဋ္ဌိမတော စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဥပရိမတော စေပိ နံ ဒိသာယ။ ယတော ကုတောစိ စေပိ နံ ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဥပသင္ကမေယ္ယ, နေဝ လဘေထ အဂ္ဂိ ဩတာရံ န လဘေထ အဂ္ဂိ အာရမ္မဏံ။ ဧဝမေဝ ခော, အာဝုသော, ဧဝံဝိဟာရိံ ဘိက္ခုံ စက္ခုတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင္ကမတိ, နေဝ လဘေထ မာရော ဩတာရံ န လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ; သောတတော စေပိ နံ။ပေ.။ မနတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင္ကမတိ နေဝ လဘေထ မာရော ဩတာရံ န လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ။
‘‘Seyyathāpi, āvuso, kūṭāgārā vā kūṭāgārasālā 99 vā bahalamattikā addāvalepanā 100 puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya… uttarāya cepi naṃ disāya… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya… heṭṭhimato cepi naṃ disāya… uparimato cepi naṃ disāya… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ na labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ; sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ဧဝံဝိဟာရီ စာဝုသော, ဘိက္ခု ရူပေ အဓိဘောသိ 101, န ရူပာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; သဒ္ဒေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န သဒ္ဒာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; ဂန္ဓေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န ဂန္ဓာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; ရသေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န ရသာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; ဓမ္မေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န ဓမ္မာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော , ဘိက္ခု ရူပာဓိဘူ သဒ္ဒာဓိဘူ ဂန္ဓာဓိဘူ ရသာဓိဘူ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဓိဘူ ဓမ္မာဓိဘူ အဓိဘူ အနဓိဘူတော 102။ အဓိဘောသိ တေ ပာပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ သံကိလေသိကေ ပောနောဘဝိကေ သဒရေ ဒုက္ခဝိပာကေ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယေ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, အနဝသ္သုတော ဟောတီ’’တိ – အနဝသ္သုတော။
‘‘Evaṃvihārī cāvuso, bhikkhu rūpe adhibhosi 103, na rūpā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; sadde bhikkhu adhibhosi, na saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; gandhe bhikkhu adhibhosi, na gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; rase bhikkhu adhibhosi, na rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; phoṭṭhabbe bhikkhu adhibhosi, na phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; dhamme bhikkhu adhibhosi, na dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu. Ayaṃ vuccatāvuso , bhikkhu rūpādhibhū saddādhibhū gandhādhibhū rasādhibhū phoṭṭhabbādhibhū dhammādhibhū adhibhū anadhibhūto 104. Adhibhosi te pāpake akusale dhamme saṃkilesike ponobhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇiye. Evaṃ kho, āvuso, anavassuto hotī’’ti – anavassuto.
အပရိဍယ္ဟမာနောတိ ရာဂဇေန ပရိဠာဟေန အပရိဍယ္ဟမာနော, ဒောသဇေန ပရိဠာဟေန အပရိဍယ္ဟမာနော, မောဟဇေန ပရိဠာဟေန အပရိဍယ္ဟမာနောတိ – အနဝသ္သုတော အပရိဍယ္ဟမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Apariḍayhamānoti rāgajena pariḷāhena apariḍayhamāno, dosajena pariḷāhena apariḍayhamāno, mohajena pariḷāhena apariḍayhamānoti – anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပာဒလောလော၊ ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော ရက္ခိတမာနသာနော။
‘‘Okkhittacakkhu na ca pādalolo, guttindriyo rakkhitamānasāno;
အနဝသ္သုတော အပရိဍယ္ဟမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၀.
150.
ဩဟာရယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ၊ သဉ္ဆန္နပတ္တော ယထာ ပာရိဆတ္တကော။
Ohārayitvā gihibyañjanāni,sañchannapatto yathā pārichattako;
ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ဩဟာရယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနီတိ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ ဝုစ္စန္တိ ကေသာ စ မသ္သူ စ။ပေ.။ ဒီဃဒသာနိ ဣတိ ဝာ။ ဩဟာရယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနီတိ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ ဩရောပယိတ္ဝာ သမောရောပယိတ္ဝာ နိက္ခိပိတ္ဝာ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘိတ္ဝာတိ – ဩဟာရယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ။
Ohārayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massū ca…pe… dīghadasāni iti vā. Ohārayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭippassambhitvāti – ohārayitvā gihibyañjanāni.
ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတ္ဝာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သဗ္ဗံ ဃရာဝာသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပုတ္တဒာရံ ပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ မိတ္တာမစ္စပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သန္နိဓိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ 109 ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တ္ဝာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတ္ဝာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Kāsāyavatthoabhinikkhamitvāti so paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadāraṃ palibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā 110 kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဩဟာရယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ၊ သဉ္ဆန္နပတ္တော ယထာ ပာရိဆတ္တကော။
‘‘Ohārayitvā gihibyañjanāni, sañchannapatto yathā pārichattako;
ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
တတိယော ဝဂ္ဂော။
Tatiyo vaggo.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ၃. တတိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ • 3. Tatiyavaggavaṇṇanā
