| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Cūḷaniddesapāḷi |
ਤਤਿਯવਗ੍ਗੋ
Tatiyavaggo
੧੪੧.
141.
ਦਿਟ੍ਠੀવਿਸੂਕਾਨਿ ਉਪਾਤਿવਤ੍ਤੋ, ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਯਾਮਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋ।
Diṭṭhīvisūkāniupātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;
ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞਾਣੋਮ੍ਹਿ ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo.
ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਨਿ ਉਪਾਤਿવਤ੍ਤੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਨਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠੀ। ਇਧ ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾવੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋવਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅવਿਨੀਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋવਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅવਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ ਰੂਪਂ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, વੇਦਨਂ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। ਯਾ ਏવਰੂਪਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਯਿਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨਂ ਗਾਹੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹੋ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਪਰਾਮਾਸੋ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗੋ ਮਿਚ੍ਛਾਪਥੋ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ વਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੋ વਿਪਰੀਤਗ੍ਗਾਹੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ, ਅਯਾਥਾવਕਸ੍ਮਿਂ ਯਾਥਾવਕਨ੍ਤਿ ਗਾਹੋ, ਯਾવਤਾ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ – ਇਮਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਨਿ। ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਨਿ ਉਪਾਤਿવਤ੍ਤੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਨਿ ਉਪਾਤਿવਤ੍ਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ વੀਤਿવਤ੍ਤੋਤਿ – ਦਿਟ੍ਠੀવਿਸੂਕਾਨਿ ਉਪਾਤਿવਤ੍ਤੋ।
Diṭṭhivisūkāni upātivattoti diṭṭhivisūkāni vuccanti vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhī. Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ, vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho, ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – imāni diṭṭhivisūkāni. Diṭṭhivisūkāni upātivattoti diṭṭhivisūkāni upātivatto atikkanto samatikkanto vītivattoti – diṭṭhīvisūkāni upātivatto.
ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਯਾਮਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋਤਿ ਨਿਯਾਮਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ; ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ। ਚਤੂਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਿਯਾਮਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਧਿਗਤੋ ਫਸ੍ਸਿਤੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋਤਿ – ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਯਾਮਂ। ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋਤਿ ਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਗਤਮਗ੍ਗੋ ਫਸ੍ਸਿਤਮਗ੍ਗੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤਮਗ੍ਗੋਤਿ – ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਯਾਮਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋ।
Patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggoti niyāmā vuccanti cattāro maggā; ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Catūhi ariyamaggehi samannāgato niyāmaṃ patto sampatto adhigato phassito sacchikatoti – patto niyāmaṃ. Paṭiladdhamaggoti laddhamaggo paṭiladdhamaggo adhigatamaggo phassitamaggo sacchikatamaggoti – patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo.
ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞਾਣੋਮ੍ਹਿ ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪਾਤੁਭੂਤਂ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪਾਤੁਭੂਤਂ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ… ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪਾਤੁਭੂਤਨ੍ਤਿ – ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞਾਣੋਮ੍ਹਿ। ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨ ਪਰਨੇਯ੍ਯੋ
Uppannañāṇomhi anaññaneyyoti tassa paccekasambuddhassa ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtanti – uppannañāṇomhi. Anaññaneyyoti so paccekasambuddho na paraneyyo
ਨ ਪਰਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨ ਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਗੂ, ਯਥਾਭੂਤਂ 1 ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਨ ਪਰਨੇਯ੍ਯੋ ਨ ਪਰਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨ ਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਗੂ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਪਰਨੇਯ੍ਯੋ ਨ ਪਰਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨ ਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਗੂ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋਤਿ – ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞਾਣੋਮ੍ਹਿ ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ 2 jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissatoti – uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਦਿਟ੍ਠੀવਿਸੂਕਾਨਿ ਉਪਾਤਿવਤ੍ਤੋ, ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਯਾਮਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋ।
‘‘Diṭṭhīvisūkāni upātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;
ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞਾਣੋਮ੍ਹਿ ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੪੨.
142.
ਨਿਲ੍ਲੋਲੁਪੋ ਨਿਕ੍ਕੁਹੋ ਨਿਪ੍ਪਿਪਾਸੋ, ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖੋ ਨਿਦ੍ਧਨ੍ਤਕਸਾવਮੋਹੋ।
Nillolupo nikkuho nippipāso,nimmakkho niddhantakasāvamoho;
ਨਿਰਾਸਸੋ 3 ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਭવਿਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Nirāsaso4sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ਨਿਲ੍ਲੋਲੁਪੋ ਨਿਕ੍ਕੁਹੋ ਨਿਪ੍ਪਿਪਾਸੋਤਿ ਲੋਲੁਪ੍ਪਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਸਾ ਲੋਲੁਪ੍ਪਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਿਲ੍ਲੋਲੁਪੋ।
Nillolupo nikkuho nippipāsoti loluppaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho nillolupo.
ਨਿਕ੍ਕੁਹੋਤਿ ਤੀਣਿ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੂਨਿ – ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇવਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ, ਇਰਿਯਾਪਥਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ, ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ।
Nikkuhoti tīṇi kuhanavatthūni – paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ਕਤਮਂ ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇવਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ? ਇਧ ਗਹਪਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ 5 ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹਿ, ਸੋ ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤੋ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਭਿਯ੍ਯੋਕਮ੍ਯਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਚੀવਰਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ। ਸੋ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਕਿਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘੇਨ ਚੀવਰੇਨ! ਏਤਂ ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਯਂ ਸਮਣੋ ਸੁਸਾਨਾ વਾ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟਾ વਾ ਪਾਪਣਿਕਾ વਾ ਨਨ੍ਤਕਾਨਿ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿਕਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਧਾਰੇਯ੍ਯ। ਕਿਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ! ਏਤਂ ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਯਂ ਸਮਣੋ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ ਪਿਣ੍ਡਿਯਾਲੋਪੇਨ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯ। ਕਿਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ! ਏਤਂ ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਯਂ ਸਮਣੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸ ਸੋਸਾਨਿਕੋ વਾ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕੋ વਾ। ਕਿਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘੇਨ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਨ! ਏਤਂ ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਯਂ ਸਮਣੋ ਪੂਤਿਮੁਤ੍ਤੇਨ વਾ ਹਰਿਤਕੀਖਣ੍ਡੇਨ વਾ ਓਸਧਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਤਦੁਪਾਦਾਯ ਲੂਖਂ ਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਤਿ ਲੂਖਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ਲੂਖਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ ਲੂਖਂ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਗਹਪਤਿਕਾ ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਧੁਤવਾਦੋ’’ਤਿ। ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹਿ। ਸੋ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવਾ ਸਦ੍ਧੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤਿ, ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવਾ ਸਦ੍ਧੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤਿ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવਾ ਸਦ੍ਧੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવਾ ਸਦ੍ਧੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚੇવਾਯਂ ਸਦ੍ਧਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਚ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ। ਸਚੇਹਂ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਏવਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਪਰਿਬਾਹਿਰਾ ਭવਿਸ੍ਸਥ 6। ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਿ ਚ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇવ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਦੁਪਾਦਾਯ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਚੀવਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਯਾ ਏવਰੂਪਾ ਭਾਕੁਟਿਕਾ ਭਾਕੁਟਿਯਂ ਕੁਹਨਾ ਕੁਹਾਯਨਾ ਕੁਹਿਤਤ੍ਤਂ – ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇવਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ।
Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idha gahapatikā bhikkhuṃ 7 nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi, so pāpiccho icchāpakato atthiko cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha – ‘‘kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭikaṃ karitvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvikaṃ kappeyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo pūtimuttena vā haritakīkhaṇḍena vā osadhaṃ kareyyā’’ti. Tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti – ‘‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo dhutavādo’’ti. Bhiyyo bhiyyo nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So evamāha – ‘‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Tumhākañcevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati, ahañca paṭiggāhako. Sacehaṃ na paṭiggahessāmi, evaṃ tumhe puññena paribāhirā bhavissatha 8. Na mayhaṃ iminā attho. Api ca, tumhākaṃyeva anukampāya paṭiggaṇhāmī’’ti. Tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi senāsanaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭiggaṇhāti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ਕਤਮਂ ਇਰਿਯਾਪਥਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ‘‘ਏવਂ ਮਂ ਜਨੋ ਸਮ੍ਭਾવੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਗਮਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਠਾਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਨਿਸਜ੍ਜਂ 9 ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਸਯਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ, ਪਣਿਧਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਣਿਧਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਪਣਿਧਾਯ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਣਿਧਾਯ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਸਮਾਹਿਤੋ વਿਯ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਮਾਹਿਤੋ વਿਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਮਾਹਿਤੋ વਿਯ ਨਿਸੀਦਤਿ ਸਮਾਹਿਤੋ વਿਯ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਆਪਾਥਕਜ੍ਝਾਯੀવ 10 ਹੋਤਿ। ਯਾ ਏવਰੂਪਾ ਇਰਿਯਾਪਥਸ੍ਸ ਆਠਪਨਾ ਠਪਨਾ ਸਣ੍ਠਪਨਾ ਭਾਕੁਟਿਕਾ ਭਾਕੁਟਿਯਂ ਕੁਹਨਾ ਕੁਹਾਯਨਾ ਕੁਹਿਤਤ੍ਤਂ 11 – ਇਦਂ ਇਰਿਯਾਪਥਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ।
Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti gamanaṃ saṇṭhapeti ṭhānaṃ saṇṭhapeti nisajjaṃ 12 saṇṭhapeti sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati paṇidhāya tiṭṭhati paṇidhāya nisīdati paṇidhāya seyyaṃ kappeti samāhito viya gacchati samāhito viya tiṭṭhati samāhito viya nisīdati samāhito viya seyyaṃ kappeti, āpāthakajjhāyīva 13 hoti. Yā evarūpā iriyāpathassa āṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ 14 – idaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ਕਤਮਂ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ‘‘ਏવਂ ਮਂ ਜਨੋ ਸਮ੍ਭਾવੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤવਾਚਂ ਭਾਸਤਿ। ‘‘ਯੋ ਏવਰੂਪਂ ਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਤਿ ਸੋ ਸਮਣੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਭਣਤਿ; ਯੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਤਿ…ਪੇ॰… ਲੋਹਥਾਲਕਂ ਧਾਰੇਤਿ… ਧਮ੍ਮਕਰਣਂ ਧਾਰੇਤਿ… ਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਂ ਧਾਰੇਤਿ… ਕੁਞ੍ਚਿਕਂ ਧਾਰੇਤਿ… ਉਪਾਹਨਂ ਧਾਰੇਤਿ… ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਧਾਰੇਤਿ… ਆਯੋਗਂ 15 ਧਾਰੇਤਿ ਸੋ ਸਮਣੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਭਣਤਿ; ‘‘ਯਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਸੋ ਸਮਣੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਭਣਤਿ; ਯਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੋ ਆਚਰਿਯੋ …ਪੇ॰… ਏવਰੂਪਾ ਸਮਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਾ… ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕਾ… ਮਿਤ੍ਤਾ… ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਾ… ਸਮ੍ਭਤ੍ਤਾ… ਸਹਾਯਾ ਸੋ ਸਮਣੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋਤਿ ਭਣਤਿ; ਯੋ ਏવਰੂਪੇ વਿਹਾਰੇ વਸਤਿ… ਅਡ੍ਢਯੋਗੇ વਸਤਿ… ਪਾਸਾਦੇ વਸਤਿ… ਹਮ੍ਮਿਯੇ વਸਤਿ… ਗੁਹਾਯਂ વਸਤਿ… ਲੇਣੇ વਸਤਿ… ਕੁਟਿਯਂ વਸਤਿ… ਕੂਟਾਗਾਰੇ વਸਤਿ… ਅਟ੍ਟੇ વਸਤਿ… ਮਾਲ਼ੇ વਸਤਿ… ਉਦ੍ਦਣ੍ਡੇ 16 વਸਤਿ… ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਯਂ વਸਤਿ… ਮਣ੍ਡਪੇ વਸਤਿ… ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ વਸਤਿ ਸੋ ਸਮਣੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਭਣਤਿ।
Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti ariyadhamme sannissitavācaṃ bhāsati. ‘‘Yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; yo evarūpaṃ pattaṃ dhāreti…pe… lohathālakaṃ dhāreti… dhammakaraṇaṃ dhāreti… parissāvanaṃ dhāreti… kuñcikaṃ dhāreti… upāhanaṃ dhāreti… kāyabandhanaṃ dhāreti… āyogaṃ 17 dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpā upajjhāyo so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; yassa evarūpo ācariyo …pe… evarūpā samānupajjhāyakā… samānācariyakā… mittā… sandiṭṭhā… sambhattā… sahāyā so samaṇo mahesakkhoti bhaṇati; yo evarūpe vihāre vasati… aḍḍhayoge vasati… pāsāde vasati… hammiye vasati… guhāyaṃ vasati… leṇe vasati… kuṭiyaṃ vasati… kūṭāgāre vasati… aṭṭe vasati… māḷe vasati… uddaṇḍe 18 vasati… upaṭṭhānasālāyaṃ vasati… maṇḍape vasati… rukkhamūle vasati so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati.
ਅਥ વਾ, ਕੋਰਜਿਕਕੋਰਜਿਕੋ ਭਾਕੁਟਿਕਭਾਕੁਟਿਕੋ ਕੁਹਕਕੁਹਕੋ ਲਪਕਲਪਕੋ ਮੁਖਸਮ੍ਭਾવਿਕੋ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਇਮਾਸਂ ਏવਰੂਪਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਲਾਭੀ’’ਤਿ ਤਾਦਿਸਂ ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਗੂਲ਼੍ਹਂ ਨਿਪੁਣਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ ਕਥਂ ਕਥੇਤਿ। ਯਾ ਏવਰੂਪਾ ਭਾਕੁਟਿਕਾ ਭਾਕੁਟਿਯਂ ਕੁਹਨਾ ਕੁਹਾਯਨਾ ਕੁਹਿਤਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੂਨਿ ਪਹੀਨਾਨਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ વੂਪਸਨ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਿ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾਨਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਿਕ੍ਕੁਹੋ।
Atha vā, korajikakorajiko bhākuṭikabhākuṭiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasambhāviko ‘‘ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ santānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī’’ti tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaññuttaṃ kathaṃ katheti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ, idaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu. Tassa paccekasambuddhassa imāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā so paccekasambuddho nikkuho.
ਨਿਪ੍ਪਿਪਾਸੋਤਿ ਪਿਪਾਸਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਸਾ ਪਿਪਾਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਿਪ੍ਪਿਪਾਸੋਤਿ – ਨਿਲ੍ਲੋਲੁਪੋ ਨਿਕ੍ਕੁਹੋ ਨਿਪ੍ਪਿਪਾਸੋ।
Nippipāsoti pipāsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā pipāsā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho nippipāsoti – nillolupo nikkuho nippipāso.
ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖੋ ਨਿਦ੍ਧਨ੍ਤਕਸਾવਮੋਹੋਤਿ। ਮਕ੍ਖੋਤਿ ਯੋ ਮਕ੍ਖੋ ਮਕ੍ਖਾਯਨਾ 19 ਮਕ੍ਖਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠੁਰਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠੁਰਿਯਕਮ੍ਮਂ। ਕਸਾવੋਤਿ ਰਾਗੋ ਕਸਾવੋ, ਦੋਸੋ ਕਸਾવੋ, ਮੋਹੋ ਕਸਾવੋ, ਕੋਧੋ…ਪੇ॰… ਉਪਨਾਹੋ… ਮਕ੍ਖੋ… ਪਲ਼ਾਸੋ… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਕਸਾવਾ। ਮੋਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਅਪਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ। ਯਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨਭਿਸਮਯੋ ਅਨਨੁਬੋਧੋ ਅਪ੍ਪਟਿવੇਧੋ ਅਸਂਗਾਹਨਾ ਅਪਰਿਯੋਗਾਹਨਾ ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਾ ਅਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਮ੍ਮਂ ਦੁਮ੍ਮੇਜ੍ਝਂ ਬਾਲ੍ਯਂ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਮੋਹੋ ਪਮੋਹੋ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਅવਿਜ੍ਜੋਘੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਯੋਗੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਲਙ੍ਗੀ ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਕ੍ਖੋ ਚ ਕਸਾવੋ ਚ ਮੋਹੋ ਚ વਨ੍ਤਾ ਸਂવਨ੍ਤਾ ਨਿਦ੍ਧਨ੍ਤਾ ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾਤਿ। ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖੋ ਨਿਦ੍ਧਨ੍ਤਕਸਾવਮੋਹੋ।
Nimmakkhoniddhantakasāvamohoti. Makkhoti yo makkho makkhāyanā 20 makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ. Kasāvoti rāgo kasāvo, doso kasāvo, moho kasāvo, kodho…pe… upanāho… makkho… paḷāso… sabbākusalābhisaṅkhārā kasāvā. Mohoti dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ. Yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Tassa paccekasambuddhassa makkho ca kasāvo ca moho ca vantā saṃvantā niddhantā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti. So paccekasambuddho nimmakkho niddhantakasāvamoho.
ਨਿਰਾਸਸੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਭવਿਤ੍વਾਤਿ ਆਸਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਸਬ੍ਬਲੋਕੇਤਿ ਸਬ੍ਬਅਪਾਯਲੋਕੇ ਸਬ੍ਬਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਸਬ੍ਬਦੇવਲੋਕੇ ਸਬ੍ਬਖਨ੍ਧਲੋਕੇ ਸਬ੍ਬਧਾਤੁਲੋਕੇ ਸਬ੍ਬਆਯਤਨਲੋਕੇ। ਨਿਰਾਸਸੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਭવਿਤ੍વਾਤਿ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਨਿਰਾਸਸੋ ਭવਿਤ੍વਾ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੋ ਭવਿਤ੍વਾ ਨਿਪ੍ਪਿਪਾਸੋ ਭવਿਤ੍વਾਤਿ – ਨਿਰਾਸਸੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਭવਿਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Nirāsaso sabbaloke bhavitvāti āsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sabbaloketi sabbaapāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabbaāyatanaloke. Nirāsaso sabbaloke bhavitvāti sabbaloke nirāsaso bhavitvā nittaṇho bhavitvā nippipāso bhavitvāti – nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਨਿਲ੍ਲੋਲੁਪੋ ਨਿਕ੍ਕੁਹੋ ਨਿਪ੍ਪਿਪਾਸੋ, ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖੋ ਨਿਦ੍ਧਨ੍ਤਕਸਾવਮੋਹੋ।
‘‘Nillolupo nikkuho nippipāso, nimmakkho niddhantakasāvamoho;
ਨਿਰਾਸਸੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਭવਿਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੪੩.
143.
ਪਾਪਂ ਸਹਾਯਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਯੇਥ, ਅਨਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ વਿਸਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ।
Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha,anatthadassiṃvisame niviṭṭhaṃ;
ਸਯਂ ਨ ਸੇવੇ ਪਸੁਤਂ ਪਮਤ੍ਤਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ਪਾਪਂ ਸਹਾਯਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਯੇਥਾਤਿ। ਪਾਪਸਹਾਯੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਯੋ ਸੋ ਸਹਾਯੋ ਦਸવਤ੍ਥੁਕਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ – ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀਤਿ। ਅਯਂ ਪਾਪਸਹਾਯੋ। ਪਾਪਂ ਸਹਾਯਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਯੇਥਾਤਿ। ਪਾਪਂ ਸਹਾਯਂ વਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਪਾਪਂ ਸਹਾਯਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਯੇਥ।
Pāpaṃsahāyaṃ parivajjayethāti. Pāpasahāyo vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Ayaṃ pāpasahāyo. Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayethāti. Pāpaṃ sahāyaṃ vajjeyya parivajjeyyāti – pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha.
ਅਨਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ વਿਸਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ વੁਚ੍ਚਤਿ ਯੋ ਸੋ ਸਹਾਯੋ ਦਸવਤ੍ਥੁਕਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ – ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ…ਪੇ॰… ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀਤਿ। વਿਸਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ વਿਸਮੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇ વਚੀਕਮ੍ਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇ ਮੁਸਾવਾਦੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮਾਯ ਪਿਸੁਣਾਯ વਾਚਾਯ 21 ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮਾਯ ਫਰੁਸਾਯ વਾਚਾਯ 22 ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮਾਯ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ વਿਸਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ, વਿਸਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨੀવਰਣੇਸੁ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ વਿਨਿવਿਟ੍ਠਂ ਸਤ੍ਤਂ ਅਲ੍ਲੀਨਂ ਉਪਗਤਂ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਅਨਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ વਿਸਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ।
Anatthadassiṃ visame niviṭṭhanti anatthadassī vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Visame niviṭṭhanti visame kāyakamme niviṭṭhaṃ, visame vacīkamme niviṭṭhaṃ, visame manokamme niviṭṭhaṃ, visame pāṇātipāte niviṭṭhaṃ, visame adinnādāne niviṭṭhaṃ, visame kāmesumicchācāre niviṭṭhaṃ, visame musāvāde niviṭṭhaṃ, visamāya pisuṇāya vācāya 23 niviṭṭhaṃ, visamāya pharusāya vācāya 24 niviṭṭhaṃ, visame samphappalāpe niviṭṭhaṃ, visamāya abhijjhāya niviṭṭhaṃ, visame byāpāde niviṭṭhaṃ, visamāya micchādiṭṭhiyā niviṭṭhaṃ, visamesu saṅkhāresu niviṭṭhaṃ visamesu pañcasu kāmaguṇesu niviṭṭhaṃ, visamesu pañcasu nīvaraṇesu niviṭṭhaṃ viniviṭṭhaṃ sattaṃ allīnaṃ upagataṃ ajjhositaṃ adhimuttanti – anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ.
ਸਯਂ ਨ ਸੇવੇ ਪਸੁਤਂ ਪਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਪਸੁਤਨ੍ਤਿ ਯੋਪਿ ਕਾਮੇ ਏਸਤਿ ਗવੇਸਤਿ ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਤਚ੍ਚਰਿਤੋ ਤਬ੍ਬਹੁਲੋ ਤਗ੍ਗਰੁਕੋ ਤਨ੍ਨਿਨੋ ਤਪ੍ਪੋਣੋ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਸੋਪਿ ਕਾਮਪ੍ਪਸੁਤੋ। ਯੋਪਿ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਰੂਪੇ ਪਰਿਯੇਸਤਿ, ਸਦ੍ਦੇ…ਪੇ॰… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਤਚ੍ਚਰਿਤੋ ਤਬ੍ਬਹੁਲੋ ਤਗ੍ਗਰੁਕੋ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ ਤਪ੍ਪੋਣੋ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਸੋਪਿ ਕਾਮਪ੍ਪਸੁਤੋ। ਯੋਪਿ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਰੂਪੇ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਸਦ੍ਦੇ…ਪੇ॰… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਪਟਿਲਭਤਿ ਤਚ੍ਚਰਿਤੋ ਤਬ੍ਬਹੁਲੋ ਤਗ੍ਗਰੁਕੋ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ ਤਪ੍ਪੋਣੋ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਸੋਪਿ ਕਾਮਪ੍ਪਸੁਤੋ। ਯੋਪਿ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਰੂਪੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਸਦ੍ਦੇ…ਪੇ॰… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ਤਚ੍ਚਰਿਤੋ ਤਬ੍ਬਹੁਲੋ ਤਗ੍ਗਰੁਕੋ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ ਤਪ੍ਪੋਣੋ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਸੋਪਿ ਕਾਮਪ੍ਪਸੁਤੋ। ਯਥਾ ਕਲਹਕਾਰਕੋ ਕਲਹਪ੍ਪਸੁਤੋ, ਕਮ੍ਮਕਾਰਕੋ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਸੁਤੋ, ਗੋਚਰੇ ਚਰਨ੍ਤੋ ਗੋਚਰਪ੍ਪਸੁਤੋ, ਝਾਯੀ ਝਾਨਪ੍ਪਸੁਤੋ; ਏવਮੇવ ਯੋ ਕਾਮੇ ਏਸਤਿ ਗવੇਸਤਿ ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਤਚ੍ਚਰਿਤੋ ਤਬ੍ਬਹੁਲੋ ਤਗ੍ਗਰੁਕੋ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ ਤਪ੍ਪੋਣੋ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਸੋਪਿ ਕਾਮਪ੍ਪਸੁਤੋ। ਯੋਪਿ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਰੂਪੇ ਪਰਿਯੇਸਤਿ…ਪੇ॰… ਯੋਪਿ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਰੂਪੇ ਪਟਿਲਭਤਿ…ਪੇ॰… ਯੋਪਿ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਰੂਪੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਸਦ੍ਦੇ…ਪੇ॰… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ਤਚ੍ਚਰਿਤੋ ਤਬ੍ਬਹੁਲੋ ਤਗ੍ਗਰੁਕੋ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ ਤਪ੍ਪੋਣੋ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਸੋਪਿ ਕਾਮਪ੍ਪਸੁਤੋ। ਪਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਪਮਾਦੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ વਾ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ વਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ વਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વੋਸਗ੍ਗੋ વੋਸਗ੍ਗਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾਯ ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਿਰਿਯਤਾ ਅਸਾਤਚ੍ਚਕਿਰਿਯਤਾ ਅਨਟ੍ਠਿਤਕਿਰਿਯਤਾ ਓਲੀਨવੁਤ੍ਤਿਤਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਦਤਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਤਾ ਅਨਾਸੇવਨਾ ਅਭਾવਨਾ ਅਬਹੁਲੀਕਮ੍ਮਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਨੁਯੋਗੋ, ਯੋ ਏવਰੂਪੋ ਪਮਾਦੋ ਪਮਜ੍ਜਨਾ ਪਮਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਮਾਦੋ।
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattanti. Pasutanti yopi kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tannino tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paṭilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yathā kalahakārako kalahappasuto, kammakārako kammappasuto, gocare caranto gocarappasuto, jhāyī jhānappasuto; evameva yo kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati…pe… yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati…pe… yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Pamattanti. Pamādo vattabbo kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu kāmaguṇesu vā cittassa vosaggo vosaggānuppadānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittacchandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo, yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ – ayaṃ vuccati pamādo.
ਸਯਂ ਨ ਸੇવੇ ਪਸੁਤਂ ਪਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਸੁਤਂ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਪਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਯਂ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਸਾਮਂ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਸਂਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਿਸਂਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਆਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਸਯਂ ਨ ਸੇવੇ ਪਸੁਤਂ ਪਮਤ੍ਤਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattanti pasutaṃ na seveyya pamattañca sayaṃ na seveyya sāmaṃ na seveyya na niseveyya na saṃseveyya na parisaṃseveyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyyāti – sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਪਾਪਂ ਸਹਾਯਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਯੇਥ, ਅਨਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਂ વਿਸਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ।
‘‘Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha, anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ;
ਸਯਂ ਨ ਸੇવੇ ਪਸੁਤਂ ਪਮਤ੍ਤਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
੧੪੪.
144.
ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਧਰਂ ਭਜੇਥ, ਮਿਤ੍ਤਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਂ।
Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha,mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;
ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਾਨਿ વਿਨੇਯ੍ਯ ਕਙ੍ਖਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਧਰਂ ਭਜੇਥਾਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਮਿਤ੍ਤੋ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ। ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ 25 ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ 26 વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ। ਧਮ੍ਮਧਰਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤਂ 27 – ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਗਾਥਂ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ વੇਦਲ੍ਲਂ। ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਧਰਂ ਭਜੇਥਾਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਧਰਞ੍ਚ ਮਿਤ੍ਤਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਸਂਭਜੇਯ੍ਯ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਨਿਸੇવੇਯ੍ਯ ਸਂਸੇવੇਯ੍ਯ ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਧਰਂ ਭਜੇਥ।
Bahussutaṃdhammadharaṃ bhajethāti bahussuto hoti mitto sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ 28 kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā 29 vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Dhammadharanti dhammaṃ dhārentaṃ 30 – suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajethāti bahussutañca dhammadharañca mittaṃ bhajeyya saṃbhajeyya seveyya niseveyya saṃseveyya paṭiseveyyāti – bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha.
ਮਿਤ੍ਤਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਲ਼ਾਰੋ ਹੋਤਿ ਮਿਤ੍ਤੋ ਸੀਲੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸੇਨ। ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਯੋ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤੋ – ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਭਾਨવਾ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਟਿਭਾਨવਾ, ਅਧਿਗਮਪਟਿਭਾਨવਾ। ਕਤਮੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਭਾਨવਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਰਿਯਾਪੁਤਂ 31 ਹੋਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਗਾਥਾ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ વੇਦਲ੍ਲਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿਭਾਤਿ – ਅਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਭਾਨવਾ।
Mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantanti uḷāro hoti mitto sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassena. Paṭibhānavantanti tayo paṭibhānavanto – pariyattipaṭibhānavā, paripucchāpaṭibhānavā, adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa buddhavacanaṃ pariyāputaṃ 32 hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.
ਕਤਮੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਟਿਭਾਨવਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਿਤੋਪਿ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਞਾਯੇ ਚ ਲਕ੍ਖਣੇ ਚ ਕਾਰਣੇ ਚ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨੇ ਚ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿਭਾਤਿ – ਅਯਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਟਿਭਾਨવਾ।
Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitopi hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.
ਕਤਮੋ ਅਧਿਗਮਪਟਿਭਾਨવਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯੋ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ 33। ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਞਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਞਾਤੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਞਾਤਾ। ਅਤ੍ਥੇ ਞਾਤੇ ਅਤ੍ਥੋ ਪਟਿਭਾਤਿ, ਧਮ੍ਮੇ ਞਾਤੇ ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਭਾਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਞਾਤਾਯ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਪਟਿਭਾਤਿ। ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ। ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਾਯ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਭਾਨવਾ । ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ ਅਧਿਗਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਿਂ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਭਾਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਮਿਤ੍ਤਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਂ।
Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo cattāro ariyamaggā cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidāyo cha abhiññāyo 34. Tassa attho ñāto dhammo ñāto nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. So paccekasambuddho imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā paccekasambuddho paṭibhānavā . Yassa pariyatti natthi paripucchā natthi adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatīti – mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ.
ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਾਨਿ વਿਨੇਯ੍ਯ ਕਙ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਪਰਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਉਭਯਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾ ਕਙ੍ਖਂ વਿਨੇਯ੍ਯ ਪਟਿવਿਨੇਯ੍ਯ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਾਨਿ વਿਨੇਯ੍ਯ ਕਙ੍ਖਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhanti attatthaṃ aññāya paratthaṃ aññāya ubhayatthaṃ aññāya diṭṭhadhammikatthaṃ aññāya samparāyikatthaṃ aññāya paramatthaṃ aññāya abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā kaṅkhaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti – aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਧਰਂ ਭਜੇਥ, ਮਿਤ੍ਤਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਂ।
‘‘Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha, mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;
ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਾਨਿ વਿਨੇਯ੍ਯ ਕਙ੍ਖਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੪੫.
145.
ਖਿਡ੍ਡਂ ਰਤਿਂ 35 ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਲੋਕੇ, ਅਨਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ।
Khiḍḍaṃ ratiṃ36kāmasukhañca loke,analaṅkaritvā anapekkhamāno;
વਿਭੂਸਟ੍ਠਾਨਾ 37 વਿਰਤੋ ਸਚ੍ਚવਾਦੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Vibhūsaṭṭhānā38virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo.
ਖਿਡ੍ਡਂ ਰਤਿਂ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਲੋਕੇਤਿ। ਖਿਡ੍ਡਾਤਿ ਦ੍વੇ ਖਿਡ੍ਡਾ – ਕਾਯਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ ਚ વਾਚਸਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਕਾਯਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ…ਪੇ॰… ਅਯਂ વਾਚਸਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ। ਰਤੀਤਿ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ – ਰਤੀਤਿ। ਕਾਮਸੁਖਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ 39 – ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਮਗੁਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ। ਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਸੁਖਂ’’। ਲੋਕੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇਤਿ – ਖਿਡ੍ਡਂ ਰਤਿਂ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਲੋਕੇ।
Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loketi. Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā khiḍḍā ca vācasikā khiḍḍā ca…pe… ayaṃ kāyikā khiḍḍā…pe… ayaṃ vācasikā khiḍḍā. Ratīti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ – ratīti. Kāmasukhanti vuttañhetaṃ bhagavatā 40 – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ’’. Loketi manussaloketi – khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke.
ਅਨਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਖਿਡ੍ਡਞ੍ਚ ਰਤਿਞ੍ਚ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਅਨਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਅਨਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ।
Analaṅkaritvāanapekkhamānoti khiḍḍañca ratiñca kāmasukhañca loke analaṅkaritvā anapekkho hutvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – analaṅkaritvā anapekkhamāno.
વਿਭੂਸਟ੍ਠਾਨਾ વਿਰਤੋ ਸਚ੍ਚવਾਦੀਤਿ। વਿਭੂਸਾਤਿ ਦ੍વੇ વਿਭੂਸਾ – ਅਤ੍ਥਿ ਅਗਾਰਿਕવਿਭੂਸਾ 41 ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਗਾਰਿਕવਿਭੂਸਾ। ਕਤਮਾ ਅਗਾਰਿਕવਿਭੂਸਾ? ਕੇਸਾ ਚ ਮਸ੍ਸੂ ਚ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਞ੍ਚ વਿਲੇਪਨਞ੍ਚ ਆਭਰਣਞ੍ਚ ਪਿਲਨ੍ਧਨਞ੍ਚ વਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਾਰੁਪਨਞ੍ਚ 42 વੇਠਨਞ੍ਚ ਉਚ੍ਛਾਦਨਂ ਪਰਿਮਦ੍ਦਨਂ ਨ੍ਹਾਪਨਂ ਸਮ੍ਬਾਹਨਂ ਆਦਾਸਂ ਅਞ੍ਜਨਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ ਮੁਖਚੁਣ੍ਣਂ ਮੁਖਲੇਪਨਂ ਹਤ੍ਥਬਨ੍ਧਂ ਸਿਖਾਬਨ੍ਧਂ ਦਣ੍ਡਂ ਨਾਲ਼ਿਕਂ ਖਗ੍ਗਂ ਛਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਰੁਪਾਹਨਂ ਉਣ੍ਹੀਸਂ ਮਣਿਂ વਾਲ਼ਬੀਜਨਿਂ ਓਦਾਤਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਦੀਘਦਸਾਨਿ ਇਤਿ વਾ – ਅਯਂ ਅਗਾਰਿਕવਿਭੂਸਾ।
Vibhūsaṭṭhānāvirato saccavādīti. Vibhūsāti dve vibhūsā – atthi agārikavibhūsā 43 atthi anāgārikavibhūsā. Katamā agārikavibhūsā? Kesā ca massū ca mālāgandhañca vilepanañca ābharaṇañca pilandhanañca vatthañca pārupanañca 44 veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ khaggaṃ chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā – ayaṃ agārikavibhūsā.
ਸਚ੍ਚવਾਦੀਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਚ੍ਚવਾਦੀ ਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧੋ ਥੇਤੋ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ ਅવਿਸਂવਾਦਕੋ ਲੋਕਸ੍ਸ, વਿਭੂਸਟ੍ਠਾਨਾ ਆਰਤੋ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ, વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – વਿਭੂਸਟ੍ਠਾਨਾ વਿਰਤੋ ਸਚ੍ਚવਾਦੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Saccavādīti so paccekasambuddho saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa, vibhūsaṭṭhānā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto, vimariyādikatena cetasā viharatīti – vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਖਿਡ੍ਡਂ ਰਤਿਂ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਲੋਕੇ, ਅਨਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ।
‘‘Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke, analaṅkaritvā anapekkhamāno;
વਿਭੂਸਟ੍ਠਾਨਾ વਿਰਤੋ ਸਚ੍ਚવਾਦੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੪੬.
146.
ਪੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਾਰਂ ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਮਾਤਰਂ, ਧਨਾਨਿ ਧਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਬਨ੍ਧવਾਨਿ।
Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;
ਹਿਤ੍વਾਨ ਕਾਮਾਨਿ ਯਥੋਧਿਕਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo.
ਪੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਾਰਂ ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਮਾਤਰਨ੍ਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਤ੍ਤਾ – ਅਤ੍ਰਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਖੇਤ੍ਤਜੋ 49 ਪੁਤ੍ਤੋ, ਦਿਨ੍ਨਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ। ਦਾਰਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭਰਿਯਾਯੋ। ਪਿਤਾਤਿ ਯੋ ਸੋ ਜਨਕੋ। ਮਾਤਾਤਿ ਯਾ ਸਾ ਜਨਿਕਾਤਿ – ਪੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਾਰਂ ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਮਾਤਰਂ।
Puttañcadāraṃ pitarañca mātaranti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo 50 putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Pitāti yo so janako. Mātāti yā sā janikāti – puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ.
ਧਨਾਨਿ ਧਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਬਨ੍ਧવਾਨੀਤਿ ਧਨਾਨਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਮੁਤ੍ਤਾ ਮਣਿ વੇਲ਼ੁਰਿਯੋ ਸਙ੍ਖੋ ਸਿਲਾ ਪવਾਲ਼ਂ ਰਜਤਂ ਜਾਤਰੂਪਂ ਲੋਹਿਤਙ੍ਗੋ 51 ਮਸਾਰਗਲ੍ਲਂ। ਧਞ੍ਞਾਨਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਅਪਰਣ੍ਣਂ। ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਨਾਮ ਸਾਲਿ વੀਹਿ ਯવੋ ਗੋਧੁਮੋ ਕਙ੍ਗੁ વਰਕੋ ਕੁਦ੍ਰੂਸਕੋ 52। ਅਪਰਣ੍ਣਂ ਨਾਮ ਸੂਪੇਯ੍ਯਂ। ਬਨ੍ਧવਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬਨ੍ਧવਾ – ਞਾਤਿਬਨ੍ਧવਾਪਿ ਬਨ੍ਧੁ, ਗੋਤ੍ਤਬਨ੍ਧવਾਪਿ ਬਨ੍ਧੁ, ਮਿਤ੍ਤਬਨ੍ਧવਾਪਿ ਬਨ੍ਧੁ, ਸਿਪ੍ਪਬਨ੍ਧવਾਪਿ ਬਨ੍ਧੂਤਿ – ਧਨਾਨਿ ਧਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਬਨ੍ਧવਾਨਿ।
Dhanāni dhaññāni ca bandhavānīti dhanāni vuccanti hiraññaṃ suvaṇṇaṃ muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅgo 53 masāragallaṃ. Dhaññāni vuccanti pubbaṇṇaṃ aparaṇṇaṃ. Pubbaṇṇaṃ nāma sāli vīhi yavo godhumo kaṅgu varako kudrūsako 54. Aparaṇṇaṃ nāma sūpeyyaṃ. Bandhavānīti cattāro bandhavā – ñātibandhavāpi bandhu, gottabandhavāpi bandhu, mittabandhavāpi bandhu, sippabandhavāpi bandhūti – dhanāni dhaññāni ca bandhavāni.
ਹਿਤ੍વਾਨ ਕਾਮਾਨਿ ਯਥੋਧਿਕਾਨੀਤਿ। ਕਾਮਾਤਿ ਉਦ੍ਦਾਨਤੋ ਦ੍વੇ ਕਾਮਾ – વਤ੍ਥੁਕਾਮਾ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ ਚ…ਪੇ॰… ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮਾ…ਪੇ॰… ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ। ਹਿਤ੍વਾਨ ਕਾਮਾਨੀਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ, ਕਿਲੇਸਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾ। ਹਿਤ੍વਾਨ ਕਾਮਾਨਿ ਯਥੋਧਿਕਾਨੀਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤਿ; ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ…ਪੇ॰… ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਹਿਤ੍વਾਨ ਕਾਮਾਨਿ ਯਥੋਧਿਕਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Hitvāna kāmāni yathodhikānīti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Hitvāna kāmānīti vatthukāme parijānitvā, kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā. Hitvāna kāmāni yathodhikānīti sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati; sakadāgāmimaggena ye kilesā pahīnā…pe… anāgāmimaggena ye kilesā pahīnā… arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਪੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਾਰਂ ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਮਾਤਰਂ, ਧਨਾਨਿ ਧਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਬਨ੍ਧવਾਨਿ।
‘‘Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;
ਹਿਤ੍વਾਨ ਕਾਮਾਨਿ ਯਥੋਧਿਕਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੪੭.
147.
ਸਙ੍ਗੋ ਏਸੋ ਪਰਿਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਸੋਖ੍ਯਂ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦੋ ਦੁਕ੍ਖਮੇਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ।
Saṅgoeso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamettha bhiyyo;
ਗਲ਼ੋ ਏਸੋ ਇਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਤਿਮਾ 55, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Gaḷo eso iti ñatvā matimā56, eko care khaggavisāṇakappo.
ਸਙ੍ਗੋ ਏਸੋ ਪਰਿਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਸੋਖ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗੋਤਿ વਾ ਬਲ਼ਿਸਨ੍ਤਿ વਾ ਆਮਿਸਨ੍ਤਿ વਾ ਲਗ੍ਗਨਨ੍ਤਿ વਾ ਪਲਿਬੋਧੋਤਿ વਾ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਪਰਿਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਸੋਖ੍ਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਮਗੁਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ…ਪੇ॰… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ। ਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਸੁਖਂ। ਅਪ੍ਪਕਂ ਏਤਂ ਸੁਖਂ , ਪਰਿਤ੍ਤਕਂ ਏਤਂ ਸੁਖਂ, ਥੋਕਕਂ ਏਤਂ ਸੁਖਂ, ਓਮਕਂ ਏਤਂ ਸੁਖਂ, ਲਾਮਕਂ ਏਤਂ ਸੁਖਂ, ਛਤੁਕ੍ਕਂ ਏਤਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ – ਸਙ੍ਗੋ ਏਸੋ ਪਰਿਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਸੋਖ੍ਯਂ।
Saṅgo eso parittamettha sokhyanti saṅgoti vā baḷisanti vā āmisanti vā laggananti vā palibodhoti vā, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Parittamettha sokhyanti vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā…pe… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ. Appakaṃ etaṃ sukhaṃ , parittakaṃ etaṃ sukhaṃ, thokakaṃ etaṃ sukhaṃ, omakaṃ etaṃ sukhaṃ, lāmakaṃ etaṃ sukhaṃ, chatukkaṃ etaṃ sukha’’nti – saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ.
ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦੋ ਦੁਕ੍ਖਮੇਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ 57 ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ 58; ਆਦੀਨવੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ। ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ, ਮਂਸਪੇਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ, ਤਿਣੁਕ੍ਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ , ਸੁਪਿਨਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ, ਯਾਚਿਤਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ, ਰੁਕ੍ਖਫਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ, ਅਸਿਸੂਨੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ, ਸਤ੍ਤਿਸੂਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ, ਸਪ੍ਪਸਿਰੂਪਮਾ ਕਾਮਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨવੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ – ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦੋ ਦੁਕ੍ਖਮੇਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ।
Appassādo dukkhamettha bhiyyoti appassādā kāmā vuttā bhagavatā 59 bahudukkhā bahupāyāsā 60; ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā bhagavatā, maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā, tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā, aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā , supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā, yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā, rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā, asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā, sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā, sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyoti – appassādo dukkhamettha bhiyyo.
ਗਲ਼ੋ ਏਸੋ ਇਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਤਿਮਾਤਿ ਗਲ਼ੋਤਿ વਾ ਬਲ਼ਿਸਨ੍ਤਿ વਾ ਆਮਿਸਨ੍ਤਿ વਾ ਲਗ੍ਗਨਨ੍ਤਿ વਾ ਬਨ੍ਧਨਨ੍ਤਿ વਾ ਪਲਿਬੋਧੋਤਿ વਾ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਇਤੀਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ ਪਦਸਂਸਗ੍ਗੋ ਪਦਪਾਰਿਪੂਰੀ ਅਕ੍ਖਰਸਮવਾਯੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾ ਪਦਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾਪੇਤਂ ਇਤੀਤਿ। ਮਤਿਮਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾ ਞਾਣੀ વਿਭਾવੀ ਮੇਧਾવੀ। ਗਲ਼ੋ ਏਸੋ ਇਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਤਿਮਾਤਿ ਮਤਿਮਾ ਗਲ਼ੋਤਿ ਞਤ੍વਾ ਬਲ਼ਿਸਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਆਮਿਸਂ ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਲਗ੍ਗਨਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਨਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪਲਿਬੋਧੋਤਿ ਞਤ੍વਾ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ – ਗਲ਼ੋ ਏਸੋ ਇਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਤਿਮਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Gaḷo eso iti ñatvā matimāti gaḷoti vā baḷisanti vā āmisanti vā laggananti vā bandhananti vā palibodhoti vā, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itīti. Matimāti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Gaḷo eso iti ñatvā matimāti matimā gaḷoti ñatvā baḷisanti ñatvā āmisaṃ ti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā palibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਸਙ੍ਗੋ ਏਸੋ ਪਰਿਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਸੋਖ੍ਯਂ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦੋ ਦੁਕ੍ਖਮੇਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ।
‘‘Saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamettha bhiyyo;
ਗਲ਼ੋ ਏਸੋ ਇਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਤਿਮਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੪੮.
148.
ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ, ਜਾਲਂવ ਭੇਤ੍વਾ ਸਲਿਲਮ੍ਬੁਚਾਰੀ।
Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;
ਅਗ੍ਗੀવ ਦਡ੍ਢਂ ਅਨਿવਤ੍ਤਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀਤਿ ਦਸ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ – ਕਾਮਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ, ਪਟਿਘਸਂਯੋਜਨਂ, ਮਾਨਸਂਯੋਜਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨਂ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਂਯੋਜਨਂ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਸਂਯੋਜਨਂ, ਭવਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ, ਇਸ੍ਸਾਸਂਯੋਜਨਂ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਸਂਯੋਜਨਂ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨਂ। ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀਤਿ ਦਸ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਦਾਲਯਿਤ੍વਾ ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ।
Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ, paṭighasaṃyojanaṃ, mānasaṃyojanaṃ, diṭṭhisaṃyojanaṃ, vicikicchāsaṃyojanaṃ, sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ, bhavarāgasaṃyojanaṃ, issāsaṃyojanaṃ, macchariyasaṃyojanaṃ, avijjāsaṃyojanaṃ. Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni dālayitvā sandālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – sandālayitvāna saṃyojanāni.
ਜਾਲਂવ ਭੇਤ੍વਾ ਸਲਿਲਮ੍ਬੁਚਾਰੀਤਿ ਜਾਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਤ੍ਤਜਾਲਂ। ਸਲਿਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਦਕਂ। ਅਮ੍ਬੁਚਾਰੀ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਚ੍ਛੋ। ਯਥਾ ਮਚ੍ਛੋ ਜਾਲਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਾਲਯਿਤ੍વਾ ਪਦਾਲਯਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਦਾਲਯਿਤ੍વਾ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ, ਏવਮੇવ ਦ੍વੇ ਜਾਲਾ – ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ। ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਰੂਪੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਸਦ੍ਦੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਗਨ੍ਧੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ਨ ਪਲਿਬਜ੍ਝਤਿ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਜਾਲਂવ ਭੇਤ੍વਾ ਸਲਿਲਮ੍ਬੁਚਾਰੀ।
Jālaṃva bhetvā salilambucārīti jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Salilaṃ vuccati udakaṃ. Ambucārī vuccati maccho. Yathā maccho jālaṃ bhinditvā pabhinditvā dālayitvā padālayitvā sampadālayitvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, evameva dve jālā – taṇhājālañca diṭṭhijālañca…pe… idaṃ taṇhājālaṃ…pe… idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ, diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ. Taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati gandhe na sajjati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati, nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – jālaṃva bhetvā salilambucārī.
ਅਗ੍ਗੀવ ਦਡ੍ਢਂ ਅਨਿવਤ੍ਤਮਾਨੋਤਿ ਯਥਾ ਅਗ੍ਗਿ ਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਦਹਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੋ, ਏવਮੇવ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ…ਪੇ॰… ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – ਅਗ੍ਗੀવ ਦਡ੍ਢਂ ਅਨਿવਤ੍ਤਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Aggīvadaḍḍhaṃ anivattamānoti yathā aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ dahanto gacchati anivattanto, evameva tassa paccekasambuddhassa sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati, sakadāgāmimaggena…pe… anāgāmimaggena… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ, ਜਾਲਂવ ਭੇਤ੍વਾ ਸਲਿਲਮ੍ਬੁਚਾਰੀ।
‘‘Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;
ਅਗ੍ਗੀવ ਦਡ੍ਢਂ ਅਨਿવਤ੍ਤਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੪੯.
149.
ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਨ ਚ ਪਾਦਲੋਲੋ, ਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਰਕ੍ਖਿਤਮਾਨਸਾਨੋ।
Okkhittacakkhu na ca pādalolo,guttindriyo rakkhitamānasāno;
ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ ਅਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ 61, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Anavassuto apariḍayhamāno62, eko care khaggavisāṇakappo.
ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਨ ਚ ਪਾਦਲੋਲੋਤਿ ਕਥਂ ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ 63 ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ – ਆਰਾਮੇਨ ਆਰਾਮਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਾਮੇਨ ਗਾਮਂ ਨਿਗਮੇਨ ਨਿਗਮਂ ਨਗਰੇਨ ਨਗਰਂ ਰਟ੍ਠੇਨ ਰਟ੍ਠਂ ਜਨਪਦੇਨ ਜਨਪਦਂ ਦੀਘਚਾਰਿਕਂ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਚਾਰਿਕਂ 64 ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਏવਂ ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ।
Okkhittacakkhu na ca pādaloloti kathaṃ khittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu 65 cakkhulolo cakkhuloliyena samannāgato hoti. Adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti – ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ 66 anuyutto hoti rūpadassanāya. Evaṃ khittacakkhu hoti.
ਅਥ વਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਸਂવੁਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਹਤ੍ਥਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਰਥਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਕੁਮਾਰਕੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਕੁਮਾਰਿਕਾਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਘਰਮੁਖਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਧੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਂ વਿਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ 67 ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ।
Atha vā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati. Hatthiṃ olokento assaṃ olokento rathaṃ olokento pattiṃ olokento kumārake olokento kumārikāyo olokento itthiyo olokento purise olokento antarāpaṇaṃ olokento gharamukhāni olokento uddhaṃ olokento adho olokento disāvidisaṃ vipekkhamāno 68 gacchati. Evampi khittacakkhu hoti.
ਅਥ વਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ।
Atha vā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi khittacakkhu hoti.
ਯਥਾ વਾ ਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇ ਏવਰੂਪਂ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਨਚ੍ਚਂ ਗੀਤਂ વਾਦਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਂ ਅਕ੍ਖਾਨਂ ਪਾਣਿਸ੍ਸਰਂ વੇਤਾਲ਼ਂ ਕੁਮ੍ਭਥੂਣਂ ਸੋਭਨਕਂ 69 ਚਣ੍ਡਾਲਂ વਂਸਂ ਧੋવਨਂ ਹਤ੍ਥਿਯੁਦ੍ਧਂ ਅਸ੍ਸਯੁਦ੍ਧਂ ਮਹਿਂਸਯੁਦ੍ਧਂ 70 ਉਸਭਯੁਦ੍ਧਂ ਅਜਯੁਦ੍ਧਂ ਮੇਣ੍ਡਯੁਦ੍ਧਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਯੁਦ੍ਧਂ વਟ੍ਟਕਯੁਦ੍ਧਂ ਦਣ੍ਡਯੁਦ੍ਧਂ ਮੁਟ੍ਠਿਯੁਦ੍ਧਂ ਨਿਬ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਯ੍ਯੋਧਿਕਂ ਬਲਗ੍ਗਂ ਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹਂ ਅਨੀਕਦਸ੍ਸਨਂ ਇਤਿ વਾ। ਇਤਿ ਏવਰੂਪਂ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ।
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ 71 caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ 72 usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā. Iti evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyutto hoti. Evampi khittacakkhu hoti.
ਕਥਂ ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਨ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ – ਨ ਆਰਾਮੇਨ ਆਰਾਮਂ ਨ ਉਯ੍ਯਾਨੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਨ ਗਾਮੇਨ ਗਾਮਂ ਨ ਨਿਗਮੇਨ ਨਿਗਮਂ ਨ ਨਗਰੇਨ ਨਗਰਂ ਨ ਰਟ੍ਠੇਨ ਰਟ੍ਠਂ ਨ ਜਨਪਦੇਨ ਜਨਪਦਂ ਦੀਘਚਾਰਿਕਂ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਚਾਰਿਕਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਏવਂ ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ।
Kathaṃ okkhittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannāgato hoti. Adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti – na ārāmena ārāmaṃ na uyyānena uyyānaṃ na gāmena gāmaṃ na nigamena nigamaṃ na nagarena nagaraṃ na raṭṭhena raṭṭhaṃ na janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya. Evaṃ okkhittacakkhu hoti.
ਅਥ વਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਂવੁਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਨ ਹਤ੍ਥਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਅਸ੍ਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਰਥਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਕੁਮਾਰਕੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਕੁਮਾਰਿਕਾਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪੁਰਿਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਘਰਮੁਖਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਉਦ੍ਧਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਅਧੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਂ વਿਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ।
Atha vā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati. Na hatthiṃ olokento na assaṃ olokento na rathaṃ olokento na pattiṃ olokento na kumārake olokento na kumārikāyo olokento na itthiyo olokento na purise olokento na antarāpaṇaṃ olokento na gharamukhāni olokento na uddhaṃ olokento na adho olokento na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi okkhittacakkhu hoti.
ਅਥ વਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ।
Atha vā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi okkhittacakkhu hoti.
ਯਥਾ વਾ ਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇ ਏવਰੂਪਂ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਨਚ੍ਚਂ ਗੀਤਂ વਾਦਿਤਂ…ਪੇ॰… ਅਨੀਕਦਸ੍ਸਨਂ ਇਤਿ વਾ। ਇਤਿ ਏવਰੂਪਾ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ। ਏવਮ੍ਪਿ ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ।
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato. Evampi okkhittacakkhu hoti.
ਨ ਚ ਪਾਦਲੋਲੋਤਿ ਕਥਂ ਪਾਦਲੋਲੋ ਹੋਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਦਲੋਲੋ ਪਾਦਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ਆਰਾਮੇਨ ਆਰਾਮਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਾਮੇਨ ਗਾਮਂ ਨਿਗਮੇਨ ਨਿਗਮਂ ਨਗਰੇਨ ਨਗਰਂ ਰਟ੍ਠੇਨ ਰਟ੍ਠਂ ਜਨਪਦੇਨ ਜਨਪਦਂ ਦੀਘਚਾਰਿਕਂ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਚਾਰਿਕਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਾਦਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Na ca pādaloloti kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti – ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti. Evampi pādalolo hoti.
ਅਥ વਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤੋਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ 73 ਪਾਦਲੋਲੋ ਪਾਦਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਥਹੇਤੁ ਨ ਕਾਰਣਹੇਤੁ ਉਦ੍ਧਤੋ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿવੇਣਤੋ ਪਰਿવੇਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, વਿਹਾਰਤੋ વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਡ੍ਢਯੋਗਤੋ ਅਡ੍ਢਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਾਸਾਦਤੋ ਪਾਸਾਦਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਹਮ੍ਮਿਯਤੋ ਹਮ੍ਮਿਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗੁਹਤੋ ਗੁਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਲੇਣਤੋ ਲੇਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੁਟਿਯਾ ਕੁਟਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੂਟਾਗਾਰਤੋ ਕੂਟਾਗਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਟ੍ਟਤੋ ਅਟ੍ਟਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਾਲ਼ਤੋ ਮਾਲ਼ਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਦ੍ਦਣ੍ਡਤੋ ਉਦ੍ਦਣ੍ਡਂ ਗਚ੍ਛਤਿ 74, ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਣ੍ਡਪਤੋ ਮਣ੍ਡਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਤੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ વਾ, ਤਤ੍ਥ ਏਕਸ੍ਸ વਾ ਦੁਤਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਾ ਤਤਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ વਾ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਂ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਲਪਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਕਥਂ ਚੋਰਕਥਂ…ਪੇ॰… ਇਤਿ ਭવਾਭવਕਥਂ ਕਥੇਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਾਦਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Atha vā, bhikkhu antosaṅghārāme 75 pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati, vihārato vihāraṃ gacchati, aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati, pāsādato pāsādaṃ gacchati, hammiyato hammiyaṃ gacchati, guhato guhaṃ gacchati, leṇato leṇaṃ gacchati, kuṭiyā kuṭiṃ gacchati, kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati, aṭṭato aṭṭaṃ gacchati, māḷato māḷaṃ gacchati, uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati 76, upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati, maṇḍapato maṇḍapaṃ gacchati, rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati, yattha vā pana bhikkhū nisīdanti vā gacchanti vā, tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ…pe… iti bhavābhavakathaṃ katheti. Evampi pādalolo hoti.
ਨ ਚ ਪਾਦਲੋਲੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਾਦਲੋਲਿਯਾ ਆਰਤੋ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾਰਾਮੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਰਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਥਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨਿਰਾਕਤਜ੍ਝਾਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬ੍ਰੂਹੇਤਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਂ ਝਾਯੀ ਝਾਨਰਤੋ ਏਕਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਸਦਤ੍ਥਗਰੁਕੋਤਿ – ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਨ ਚ ਪਾਦਲੋਲੋ।
Na ca pādaloloti so paccekasambuddho pādaloliyā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – okkhittacakkhu na ca pādalolo.
ਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਰਕ੍ਖਿਤਮਾਨਸਾਨੋਤਿ। ਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ … ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ । ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ – ਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ। ਰਕ੍ਖਿਤਮਾਨਸਾਨੋਤਿ ਗੋਪਿਤਮਾਨਸਾਨੋਤਿ – ਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਰਕ੍ਖਿਤਮਾਨਸਾਨੋ।
Guttindriyorakkhitamānasānoti. Guttindriyoti so paccekasambuddho cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā … manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī . Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjatīti – guttindriyo. Rakkhitamānasānoti gopitamānasānoti – guttindriyo rakkhitamānasāno.
‘‘ਕਥਂ ਚਾવੁਸੋ, ਅવਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ 81 ਚ વਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ। ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ 82 ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ। ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅવਸ੍ਸੁਤੋ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ…ਪੇ॰… ਅવਸ੍ਸੁਤੋ ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਏવਂવਿਹਾਰਿਂ ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਲਭੇਥੇવ 83 ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਥ 84 ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਸੋਤਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ…ਪੇ॰… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਲਭੇਥੇવ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ।
‘‘Kathaṃ cāvuso, avassuto hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati 85 ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa 86 te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu avassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… avassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva 87 māro otāraṃ labhetha 88 māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਂ વਾ ਤਿਣਾਗਾਰਂ વਾ ਸੁਕ੍ਖਂ ਕੋਲ਼ਾਪਂ 89 ਤੇਰੋવਸ੍ਸਿਕਂ। ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਲਭੇਥੇવ ਅਗ੍ਗਿ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ; ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ…ਪੇ॰… ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਹੇਟ੍ਠਿਮਤੋ 90 ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਉਪਰਿਮਤੋ 91 ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਚੇਪਿ ਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਲਭੇਥੇવ ਅਗ੍ਗਿ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂવਿਹਾਰਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਲਭੇਥੇવ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਸੋਤਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ…ਪੇ॰… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਲਭੇਥੇવ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ।
‘‘Seyyathāpi, āvuso, naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā sukkhaṃ koḷāpaṃ 92 terovassikaṃ. Puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya…pe… uttarāya cepi naṃ disāya… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya… heṭṭhimato 93 cepi naṃ disāya… uparimato 94 cepi naṃ disāya… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ਏવਂવਿਹਾਰਿਂ ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਰੂਪਾ ਅਧਿਭਂਸੁ 95, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਸਦ੍ਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਦੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਗਨ੍ਧਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਨ੍ਧੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਰਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਰਸੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਅਧਿਭੋਸਿ; ਧਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਭੋਸਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਧਿਭੂਤੋ ਸਦ੍ਦਾਧਿਭੂਤੋ ਗਨ੍ਧਾਧਿਭੂਤੋ ਰਸਾਧਿਭੂਤੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਧਿਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਾਧਿਭੂਤੋ ਅਧਿਭੂ ਅਨਧਿਭੂਤੋ ਅਧਿਭਂਸੁ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਪੋਨੋਭવਿਕਾ ਸਦਰਾ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਾ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅવਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ rūpā adhibhaṃsu 96, na bhikkhu rūpe adhibhosi; saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu sadde adhibhosi; gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu gandhe adhibhosi; rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu rase adhibhosi; phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu phoṭṭhabbe adhibhosi; dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu dhamme adhibhosi. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu rūpādhibhūto saddādhibhūto gandhādhibhūto rasādhibhūto phoṭṭhabbādhibhūto dhammādhibhūto adhibhū anadhibhūto adhibhaṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā. Evaṃ kho, āvuso, avassuto hoti.
‘‘ਕਥਂ ਚਾવੁਸੋ, ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ। ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ; ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ। ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ…ਪੇ॰… ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਏવਂવਿਹਾਰਿਂ ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਨੇવ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ; ਸੋਤਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ…ਪੇ॰… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਨੇવ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ।
‘‘Kathaṃ cāvuso, anavassuto hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti; sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu anavassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… anavassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ; sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਕੂਟਾਗਾਰਾ વਾ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾ 97 વਾ ਬਹਲਮਤ੍ਤਿਕਾ ਅਦ੍ਦਾવਲੇਪਨਾ 98 ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਨੇવ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਓਤਾਰਂ, ਨ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ; ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਹੇਟ੍ਠਿਮਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਉਪਰਿਮਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਦਿਸਾਯ… ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਚੇਪਿ ਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਨੇવ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਓਤਾਰਂ ਨ ਲਭੇਥ ਅਗ੍ਗਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂવਿਹਾਰਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਨੇવ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ ਨ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ; ਸੋਤਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ…ਪੇ॰… ਮਨਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਨੇવ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਓਤਾਰਂ ਨ ਲਭੇਥ ਮਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ।
‘‘Seyyathāpi, āvuso, kūṭāgārā vā kūṭāgārasālā 99 vā bahalamattikā addāvalepanā 100 puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya… uttarāya cepi naṃ disāya… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya… heṭṭhimato cepi naṃ disāya… uparimato cepi naṃ disāya… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ na labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ; sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ਏવਂવਿਹਾਰੀ ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪੇ ਅਧਿਭੋਸਿ 101, ਨ ਰੂਪਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਸਦ੍ਦੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਸਦ੍ਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਗਨ੍ਧੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਗਨ੍ਧਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਰਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਰਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ; ਧਮ੍ਮੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਭੋਸਿ, ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਧਿਭਂਸੁ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਧਿਭੂ ਸਦ੍ਦਾਧਿਭੂ ਗਨ੍ਧਾਧਿਭੂ ਰਸਾਧਿਭੂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਧਿਭੂ ਧਮ੍ਮਾਧਿਭੂ ਅਧਿਭੂ ਅਨਧਿਭੂਤੋ 102। ਅਧਿਭੋਸਿ ਤੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕੇ ਪੋਨੋਭવਿਕੇ ਸਦਰੇ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕੇ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯੇ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ – ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ।
‘‘Evaṃvihārī cāvuso, bhikkhu rūpe adhibhosi 103, na rūpā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; sadde bhikkhu adhibhosi, na saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; gandhe bhikkhu adhibhosi, na gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; rase bhikkhu adhibhosi, na rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; phoṭṭhabbe bhikkhu adhibhosi, na phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; dhamme bhikkhu adhibhosi, na dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu. Ayaṃ vuccatāvuso , bhikkhu rūpādhibhū saddādhibhū gandhādhibhū rasādhibhū phoṭṭhabbādhibhū dhammādhibhū adhibhū anadhibhūto 104. Adhibhosi te pāpake akusale dhamme saṃkilesike ponobhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇiye. Evaṃ kho, āvuso, anavassuto hotī’’ti – anavassuto.
ਅਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋਤਿ ਰਾਗਜੇਨ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਅਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ, ਦੋਸਜੇਨ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਅਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ, ਮੋਹਜੇਨ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਅਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋਤਿ – ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ ਅਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Apariḍayhamānoti rāgajena pariḷāhena apariḍayhamāno, dosajena pariḷāhena apariḍayhamāno, mohajena pariḷāhena apariḍayhamānoti – anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਨ ਚ ਪਾਦਲੋਲੋ, ਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਰਕ੍ਖਿਤਮਾਨਸਾਨੋ।
‘‘Okkhittacakkhu na ca pādalolo, guttindriyo rakkhitamānasāno;
ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ ਅਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੦.
150.
ਓਹਾਰਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ, ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਪਾਰਿਛਤ੍ਤਕੋ।
Ohārayitvā gihibyañjanāni,sañchannapatto yathā pārichattako;
ਕਾਸਾਯવਤ੍ਥੋ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ਓਹਾਰਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨੀਤਿ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕੇਸਾ ਚ ਮਸ੍ਸੂ ਚ…ਪੇ॰… ਦੀਘਦਸਾਨਿ ਇਤਿ વਾ। ਓਹਾਰਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨੀਤਿ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਓਰੋਪਯਿਤ੍વਾ ਸਮੋਰੋਪਯਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿਤ੍વਾਤਿ – ਓਹਾਰਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ।
Ohārayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massū ca…pe… dīghadasāni iti vā. Ohārayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭippassambhitvāti – ohārayitvā gihibyañjanāni.
ਕਾਸਾਯવਤ੍ਥੋ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਬ੍ਬਂ ਘਰਾવਾਸਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਞਾਤਿਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਿਧਿਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ 109 ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਕਿਞ੍ਚਨਭਾવਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕੋ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤੀਤਿ – ਕਾਸਾਯવਤ੍ਥੋ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Kāsāyavatthoabhinikkhamitvāti so paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadāraṃ palibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā 110 kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਓਹਾਰਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ, ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਪਾਰਿਛਤ੍ਤਕੋ।
‘‘Ohārayitvā gihibyañjanāni, sañchannapatto yathā pārichattako;
ਕਾਸਾਯવਤ੍ਥੋ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
ਤਤਿਯੋ વਗ੍ਗੋ।
Tatiyo vaggo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ੩. ਤਤਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 3. Tatiyavaggavaṇṇanā
