| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
७. ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना
7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
५२२-४. तेन समयेनाति ततुत्तरिसिक्खापदं। तत्थ अभिहट्ठुन्ति अभीति उपसग्गो, हरितुन्ति अत्थो, गण्हितुन्ति वुत्तं होति। पवारेय्याति इच्छापेय्य, इच्छं रुचिं उप्पादेय्य, वदेय्य निमन्तेय्याति अत्थो। अभिहट्ठुं पवारेन्तेन पन यथा वत्तब्बं, तं आकारं दस्सेतुं ‘‘यावतकं इच्छसि तावतकं गण्हाही’’ति एवमस्स पदभाजनं वुत्तं। अथ वा यथा ‘‘नेक्खम्मं दट्ठु खेमतो’’ति (सु॰ नि॰ ४२६, ११०४; चूळनि॰ जतुकण्णिमाणवपुच्छानिद्देस ६७) एत्थ दिस्वाति अत्थो, एवमिधापि ‘‘अभिअट्ठुं पवारेय्या’’ति अभिहरित्वा पवारेय्याति अत्थो। तत्थ कायाभिहारो वाचाभिहारोति दुविधो अभिहारो, कायेन वा हि वत्थानि अभिहरित्वा पादमूले ठपेत्वा ‘‘यत्तकं इच्छसि तत्तकं गण्हाही’’ति वदन्तो पवारेय्य, वाचाय वा ‘‘अम्हाकं दुस्सकोट्ठागारं परिपुण्णं, यत्तकं इच्छसि तत्तकं गण्हाही’’ति वदन्तो पवारेय्य, तदुभयम्पि एकज्झं कत्वा ‘‘अभिहट्ठुं पवारेय्या’’ति वुत्तं।
522-4.Tenasamayenāti tatuttarisikkhāpadaṃ. Tattha abhihaṭṭhunti abhīti upasaggo, haritunti attho, gaṇhitunti vuttaṃ hoti. Pavāreyyāti icchāpeyya, icchaṃ ruciṃ uppādeyya, vadeyya nimanteyyāti attho. Abhihaṭṭhuṃ pavārentena pana yathā vattabbaṃ, taṃ ākāraṃ dassetuṃ ‘‘yāvatakaṃ icchasi tāvatakaṃ gaṇhāhī’’ti evamassa padabhājanaṃ vuttaṃ. Atha vā yathā ‘‘nekkhammaṃ daṭṭhu khemato’’ti (su. ni. 426, 1104; cūḷani. jatukaṇṇimāṇavapucchāniddesa 67) ettha disvāti attho, evamidhāpi ‘‘abhiaṭṭhuṃ pavāreyyā’’ti abhiharitvā pavāreyyāti attho. Tattha kāyābhihāro vācābhihāroti duvidho abhihāro, kāyena vā hi vatthāni abhiharitvā pādamūle ṭhapetvā ‘‘yattakaṃ icchasi tattakaṃ gaṇhāhī’’ti vadanto pavāreyya, vācāya vā ‘‘amhākaṃ dussakoṭṭhāgāraṃ paripuṇṇaṃ, yattakaṃ icchasi tattakaṃ gaṇhāhī’’ti vadanto pavāreyya, tadubhayampi ekajjhaṃ katvā ‘‘abhihaṭṭhuṃ pavāreyyā’’ti vuttaṃ.
सन्तरुत्तरपरमन्ति सअन्तरं उत्तरं परमं अस्स चीवरस्साति सन्तरुत्तरपरमं, निवासनेन सद्धिं पारुपनं उक्कट्ठपरिच्छेदो अस्साति वुत्तं होति। ततो चीवरं सादितब्बन्ति ततो अभिहटचीवरतो एत्तकं चीवरं गहेतब्बं, न इतो परन्ति अत्थो। यस्मा पन अच्छिन्नसब्बचीवरेन तिचीवरिकेनेव भिक्खुना एवं पटिपज्जितब्बं, अञ्ञेन अञ्ञथापि, तस्मा तं विभागं दस्सेतुं ‘‘सचे तीणि नट्ठानि होन्ती’’तिआदिना नयेनस्स पदभाजनं वुत्तं।
Santaruttaraparamanti saantaraṃ uttaraṃ paramaṃ assa cīvarassāti santaruttaraparamaṃ, nivāsanena saddhiṃ pārupanaṃ ukkaṭṭhaparicchedo assāti vuttaṃ hoti. Tato cīvaraṃ sāditabbanti tato abhihaṭacīvarato ettakaṃ cīvaraṃ gahetabbaṃ, na ito paranti attho. Yasmā pana acchinnasabbacīvarena ticīvarikeneva bhikkhunā evaṃ paṭipajjitabbaṃ, aññena aññathāpi, tasmā taṃ vibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘sace tīṇi naṭṭhāni hontī’’tiādinā nayenassa padabhājanaṃ vuttaṃ.
तत्रायं विनिच्छयो – यस्स तीणि नट्ठानि, तेन द्वे सादितब्बानि, एकं निवासेत्वा एकं पारुपित्वा अञ्ञं सभागट्ठानतो परियेसिस्सति। यस्स द्वे नट्ठानि, तेन एकं सादितब्बं। सचे पकतियाव सन्तरुत्तरेन चरति, द्वे सादितब्बानि। एवं एकं सादियन्तेनेव समो भविस्सति। यस्स तीसु एकं नट्ठं, न सादितब्बं। यस्स पन द्वीसु एकं नट्ठं, एकं सादितब्बं। यस्स एकंयेव होति, तञ्च नट्ठं, द्वे सादितब्बानि। भिक्खुनिया पन पञ्चसुपि नट्ठेसु द्वे सादितब्बानि। चतूसु नट्ठेसु एकं सादितब्बं, तीसु नट्ठेसु किञ्चि न सादितब्बं, को पन वादो द्वीसु वा एकस्मिं वा। येन केनचि हि सन्तरुत्तरपरमताय ठातब्बं, ततो उत्तरि न लब्भतीति इदमेत्थ लक्खणं।
Tatrāyaṃ vinicchayo – yassa tīṇi naṭṭhāni, tena dve sāditabbāni, ekaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā aññaṃ sabhāgaṭṭhānato pariyesissati. Yassa dve naṭṭhāni, tena ekaṃ sāditabbaṃ. Sace pakatiyāva santaruttarena carati, dve sāditabbāni. Evaṃ ekaṃ sādiyanteneva samo bhavissati. Yassa tīsu ekaṃ naṭṭhaṃ, na sāditabbaṃ. Yassa pana dvīsu ekaṃ naṭṭhaṃ, ekaṃ sāditabbaṃ. Yassa ekaṃyeva hoti, tañca naṭṭhaṃ, dve sāditabbāni. Bhikkhuniyā pana pañcasupi naṭṭhesu dve sāditabbāni. Catūsu naṭṭhesu ekaṃ sāditabbaṃ, tīsu naṭṭhesu kiñci na sāditabbaṃ, ko pana vādo dvīsu vā ekasmiṃ vā. Yena kenaci hi santaruttaraparamatāya ṭhātabbaṃ, tato uttari na labbhatīti idamettha lakkhaṇaṃ.
५२६. सेसकं आहरिस्सामीति द्वे चीवरानि कत्वा सेसं पुन आहरिस्सामीति अत्थो। न अच्छिन्नकारणाति बाहुसच्चादिगुणवसेन देन्ति। ञातकानन्तिआदीसु ञातकानं देन्तानं सादियन्तस्स पवारितानं देन्तानं सादियन्तस्स अत्तनो धनेन सादियन्तस्स अनापत्तीति अत्थो। अट्ठकथासु पन ‘‘ञातकपवारितट्ठाने पकतिया बहुम्पि वट्टति, अच्छिन्नकारणा पमाणमेव वट्टती’’ति वुत्तं। तं पाळिया न समेति। यस्मा पनिदं सिक्खापदं अञ्ञस्सत्थाय विञ्ञापनवत्थुस्मिंयेव पञ्ञत्तं, तस्मा इध ‘‘अञ्ञस्सत्थाया’’ति न वुत्तं। सेसं उत्तानत्थमेव।
526.Sesakaṃ āharissāmīti dve cīvarāni katvā sesaṃ puna āharissāmīti attho. Na acchinnakāraṇāti bāhusaccādiguṇavasena denti. Ñātakānantiādīsu ñātakānaṃ dentānaṃ sādiyantassa pavāritānaṃ dentānaṃ sādiyantassa attano dhanena sādiyantassa anāpattīti attho. Aṭṭhakathāsu pana ‘‘ñātakapavāritaṭṭhāne pakatiyā bahumpi vaṭṭati, acchinnakāraṇā pamāṇameva vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Taṃ pāḷiyā na sameti. Yasmā panidaṃ sikkhāpadaṃ aññassatthāya viññāpanavatthusmiṃyeva paññattaṃ, tasmā idha ‘‘aññassatthāyā’’ti na vuttaṃ. Sesaṃ uttānatthameva.
समुट्ठानादीसु इदम्पि छसमुट्ठानं, किरियं, नोसञ्ञाविमोक्खं, अचित्तकं, पण्णत्तिवज्जं, कायकम्मवचीकम्मं, तिचित्तं, तिवेदनन्ति।
Samuṭṭhānādīsu idampi chasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ७. ततुत्तरिसिक्खापदं • 7. Tatuttarisikkhāpadaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ७. ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना • 7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ७. ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना • 7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ७. ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना • 7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
