| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
७. ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना
7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
तं-सद्दो चेत्थ पकतत्थवचनो। चेति निपातमत्तं। चेति वा यदीति अत्थो, तस्स ‘‘पवारेय्या’’ति इमिना सम्बन्धो वेदितब्बो। पवारेय्य चेति यदि पवारेय्याति अत्थो। ‘‘अभीति उपसग्गो’’ति (सारत्थ॰ टी॰ २.५२३-५२४) इमिना तस्स अत्थविसेसाभावं दस्सेति। तेनाह ‘‘हरितुन्ति अत्थो’’ति। पवारसद्दस्स इच्छायं वत्तमानत्ता ‘‘इच्छापेय्या’’ति वुत्तं। इच्छं उप्पादेय्याति पच्चये इच्छं उप्पादेय्य। उपनिमन्तनायेतं अधिवचनं। तेनाह ‘‘यावत्तक’’न्तिआदि। नेक्खम्मन्ति पब्बज्जं। दट्ठूति दट्ठुं। छन्दानुरक्खणत्थञ्हेत्थ अनुनासिकलोपो। खेमतोति निब्भयतो। कायेन वा वाचाय वा अभिहरित्वा निमन्तेय्याति सम्बन्धो। यथा च कायेन अभिहरेय्य, वाचाय च, तं विधिं दस्सेतुं ‘‘उपनेत्वा’’तिआदि वुत्तं सअन्तरन्ति अन्तरवासकसहितं। उत्तरन्ति उत्तरासङ्गं। परमन्ति अवसानं। अस्स चीवरस्साति अस्स समुदायभूतस्स हरितब्बस्स चीवरस्स। तग्गुणसंविञ्ञाणो हि अयं बाहिरत्थसमासो यथा ‘‘लम्बकण्णो’’ति दट्ठब्बं। तेनाह ‘‘निवासनेना’’तिआदि। उक्कट्ठपरिच्छेदेन हि सब्बे तंपरमंयेव गहेतुं लभन्ति।
Taṃ-saddo cettha pakatatthavacano. Ceti nipātamattaṃ. Ceti vā yadīti attho, tassa ‘‘pavāreyyā’’ti iminā sambandho veditabbo. Pavāreyya ceti yadi pavāreyyāti attho. ‘‘Abhīti upasaggo’’ti (sārattha. ṭī. 2.523-524) iminā tassa atthavisesābhāvaṃ dasseti. Tenāha ‘‘haritunti attho’’ti. Pavārasaddassa icchāyaṃ vattamānattā ‘‘icchāpeyyā’’ti vuttaṃ. Icchaṃ uppādeyyāti paccaye icchaṃ uppādeyya. Upanimantanāyetaṃ adhivacanaṃ. Tenāha ‘‘yāvattaka’’ntiādi. Nekkhammanti pabbajjaṃ. Daṭṭhūti daṭṭhuṃ. Chandānurakkhaṇatthañhettha anunāsikalopo. Khematoti nibbhayato. Kāyena vā vācāya vā abhiharitvā nimanteyyāti sambandho. Yathā ca kāyena abhihareyya, vācāya ca, taṃ vidhiṃ dassetuṃ ‘‘upanetvā’’tiādi vuttaṃ saantaranti antaravāsakasahitaṃ. Uttaranti uttarāsaṅgaṃ. Paramanti avasānaṃ. Assa cīvarassāti assa samudāyabhūtassa haritabbassa cīvarassa. Tagguṇasaṃviññāṇo hi ayaṃ bāhiratthasamāso yathā ‘‘lambakaṇṇo’’ti daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘nivāsanenā’’tiādi. Ukkaṭṭhaparicchedena hi sabbe taṃparamaṃyeva gahetuṃ labhanti.
यस्मा अच्छिन्नसब्बचीवरेन तिचीवरमत्तकेनेव भिक्खुना एवं पटिपज्जितब्बं, अञ्ञेन पन अञ्ञथापि, तस्मा तं विभागं दस्सेतुं ‘‘तत्रायं विनिच्छयो’’तिआदि वुत्तं। अधिट्ठितचीवरस्साति तिचीवराधिट्ठाननयेन वा परिक्खारचोळवसेन वा येन केनचि अधिट्ठितचीवरस्स, इदञ्च येभुय्येन अधिट्ठहित्वा चीवरं परिभुञ्जतो वुत्तं, न पन अनधिट्ठितचीवरस्स चीवरे अच्छिन्ने अयं विधि न सम्भवतीति। यस्स वा तिचीवरतो अधिकम्पि चीवरं अञ्ञत्थ अत्थि, तत्थ नत्थि, तेनापि तदा तत्थ अभावतो द्वे सादितुं वट्टति। पकतियाव सन्तरुत्तरेन चरतीति (सारत्थ॰ टी॰ २.५२३-५२४) अत्थतकथिनत्ता वा सासङ्कसिक्खापदवसेन वा अविप्पवाससम्मुतिवसेन वा ततियस्स अलाभेन वा चरति। ‘‘द्वे नट्ठानी’’ति अधिकारत्ता वुत्तं ‘‘द्वे सादितब्बानी’’ति। एकं सादियन्तेनेव समो भविस्सतीति तिण्णं चीवरानं द्वीसु नट्ठेन एकं सादियन्तेन समो भविस्सति उभिन्नम्पि सन्तरुत्तरपरमताय अवट्ठानतो। यस्स एकंयेव होति अञ्ञेन केनचि कारणेन विनट्ठसेसचीवरत्ता।
Yasmā acchinnasabbacīvarena ticīvaramattakeneva bhikkhunā evaṃ paṭipajjitabbaṃ, aññena pana aññathāpi, tasmā taṃ vibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘tatrāyaṃ vinicchayo’’tiādi vuttaṃ. Adhiṭṭhitacīvarassāti ticīvarādhiṭṭhānanayena vā parikkhāracoḷavasena vā yena kenaci adhiṭṭhitacīvarassa, idañca yebhuyyena adhiṭṭhahitvā cīvaraṃ paribhuñjato vuttaṃ, na pana anadhiṭṭhitacīvarassa cīvare acchinne ayaṃ vidhi na sambhavatīti. Yassa vā ticīvarato adhikampi cīvaraṃ aññattha atthi, tattha natthi, tenāpi tadā tattha abhāvato dve sādituṃ vaṭṭati. Pakatiyāva santaruttarena caratīti (sārattha. ṭī. 2.523-524) atthatakathinattā vā sāsaṅkasikkhāpadavasena vā avippavāsasammutivasena vā tatiyassa alābhena vā carati. ‘‘Dve naṭṭhānī’’ti adhikārattā vuttaṃ ‘‘dve sāditabbānī’’ti. Ekaṃ sādiyanteneva samo bhavissatīti tiṇṇaṃ cīvarānaṃ dvīsu naṭṭhena ekaṃ sādiyantena samo bhavissati ubhinnampi santaruttaraparamatāya avaṭṭhānato. Yassa ekaṃyeva hoti aññena kenaci kāraṇena vinaṭṭhasesacīvarattā.
पञ्चसु नट्ठेसूति तिचीवरं उदकसाटिका संकच्चिकाति इमेसु पञ्चसु चीवरेसु नट्ठेसु। ‘‘एकस्मिं वा नट्ठे’’ति वचनविपरिणामं कत्वा योजेतब्बं। ततो उत्तरीति सन्तरुत्तरपरमतो उत्तरि।
Pañcasu naṭṭhesūti ticīvaraṃ udakasāṭikā saṃkaccikāti imesu pañcasu cīvaresu naṭṭhesu. ‘‘Ekasmiṃ vā naṭṭhe’’ti vacanavipariṇāmaṃ katvā yojetabbaṃ. Tato uttarīti santaruttaraparamato uttari.
सेसकं आहरिस्सामीति द्वे चीवरानि कत्वा ‘‘सेसकं पुन आहरिस्सामी’’ति अत्थो। सेसकं तुय्हंयेव होतूति वुत्तस्साति दानसमये एवं वुत्तस्स। सचे पन ‘‘सेसकं आहरिस्सामी’’ति वत्वा गहेत्वा गमनसमयेपि ‘‘सेसकं तुय्हंयेव होतू’’ति वदन्ति, लद्धकप्पियमेव। न अच्छिन्ननट्ठकारणा दिन्नन्ति बाहुसच्चादिगुणवसेन दिन्नं। वुत्तनयेनाति ‘‘ञातकप्पवारिते वा विञ्ञापेन्तस्स, समये च अञ्ञस्स वा ञातकप्पवारिते तस्सेवत्थाय विञ्ञापेन्तस्स’’ति वुत्तनयेन।
Sesakaṃ āharissāmīti dve cīvarāni katvā ‘‘sesakaṃ puna āharissāmī’’ti attho. Sesakaṃ tuyhaṃyeva hotūti vuttassāti dānasamaye evaṃ vuttassa. Sace pana ‘‘sesakaṃ āharissāmī’’ti vatvā gahetvā gamanasamayepi ‘‘sesakaṃ tuyhaṃyeva hotū’’ti vadanti, laddhakappiyameva. Na acchinnanaṭṭhakāraṇā dinnanti bāhusaccādiguṇavasena dinnaṃ. Vuttanayenāti ‘‘ñātakappavārite vā viññāpentassa, samaye ca aññassa vā ñātakappavārite tassevatthāya viññāpentassa’’ti vuttanayena.
ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
