| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೭. ತತುತ್ತರಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
೫೨೨-೪. ಪಗ್ಗಾಹಿಕಸಾಲಂ ವಾತಿ ದುಸ್ಸಪಸಾರಂ ವಾ। ಹತ್ಥೇನ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಠತ್ವಾ ಸಾಲಾಯಂ ಪಸಾರೇತಬ್ಬದುಸ್ಸಂ ಪಸಾರೇನ್ತೀತಿ ಚೋದನಾ। ತಿಚೀವರಿಕೇನೇವಾತಿ ವಿನಯತಿಚೀವರಿಕೇನ। ಸೋ ಹಿ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಠಪಿತಪರಿಕ್ಖಾರಚೋಳಾದೀಸು ಸನ್ತೇಸುಪಿ ತಿಚೀವರೇ ಅಚ್ಛಿನ್ನೇ ಸನ್ತರುತ್ತರಪರಮಂ ವಿಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಗಹೇತುಂ ಲಭತಿ। ಅಞ್ಞಥಾಪೀತಿ ‘‘ಪಮಾಣಿಕಂ ತಿಚೀವರಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಚೋಳವಸೇನ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತೋ ತಸ್ಮಿಂ ನಟ್ಠೇ ಬಹೂನಿಪಿ ಗಹೇತುಂ ಲಭತಿ, ನ ಸನ್ತರುತ್ತರಪರಮ’’ನ್ತಿ ಚ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ವಿಭಾಗನ್ತಿ ‘‘ತಿಚೀವರಿಕಸ್ಸ ತಂ ವಿಭಾಗನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ, ನ ಪರಿಕ್ಖಾರಚೋಳಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಚ ಕೇಚಿ ವದನ್ತಿ। ಆಚರಿಯೋ ಪನ ‘‘ಅಞ್ಞೇನಾತಿ ಅತಿಚೀವರಿಕೇನ, ಅಞ್ಞಥಾತಿ ಇತೋ ವುತ್ತಗ್ಗಹಣಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಅಞ್ಞೇನಾ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ವದತಿ। ಅಞ್ಞಥಾತಿ ಪನ ಸಚೇ ತೀಣಿಪಿ ನಟ್ಠಾನಿ, ಸನ್ತರುತ್ತರಪರಮಂ ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಂ, ಸಚೇ ದ್ವೇ ವಾ ಏಕಂ ವಾ ನಟ್ಠಂ, ತೇನ ‘‘ಅಞ್ಞಥಾಪೀ’’ತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಏಕೇ। ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವಿಚಾರಣಾ ಏವ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪಕತಿಯಾ ಸನ್ತರುತ್ತರೇನ ಚರತಿ, ಸಾಸಙ್ಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಸೇನ ವಾ ತಂಸಮ್ಮುತಿವಸೇನ ವಾ ತತಿಯಸ್ಸ ಅಲಾಭೇನ ವಾ।
522-4.Paggāhikasālaṃvāti dussapasāraṃ vā. Hatthena paggahetvā ṭhatvā sālāyaṃ pasāretabbadussaṃ pasārentīti codanā. Ticīvarikenevāti vinayaticīvarikena. So hi adhiṭṭhahitvā ṭhapitaparikkhāracoḷādīsu santesupi ticīvare acchinne santaruttaraparamaṃ viññāpetvā gahetuṃ labhati. Aññathāpīti ‘‘pamāṇikaṃ ticīvaraṃ parikkhāracoḷavasena adhiṭṭhahitvā paribhuñjato tasmiṃ naṭṭhe bahūnipi gahetuṃ labhati, na santaruttaraparama’’nti ca, tasmā taṃ vibhāganti ‘‘ticīvarikassa taṃ vibhāganti attho, na parikkhāracoḷikassā’’ti ca keci vadanti. Ācariyo pana ‘‘aññenāti aticīvarikena, aññathāti ito vuttaggahaṇaparicchedato aññenā’’ti ettakameva vadati. Aññathāti pana sace tīṇipi naṭṭhāni, santaruttaraparamaṃ gaṇhitabbaṃ, sace dve vā ekaṃ vā naṭṭhaṃ, tena ‘‘aññathāpī’’ti dassanatthaṃ vuttanti eke. Gaṇṭhipadesu vicāraṇā eva natthi, tasmā upaparikkhitvā gahetabbaṃ. Pakatiyā santaruttarena carati, sāsaṅkasikkhāpadavasena vā taṃsammutivasena vā tatiyassa alābhena vā.
೫೨೬. ‘‘ಪಮಾಣಮೇವ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಸಲ್ಲೇಖದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಮಿಚ್ಛಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಞಾತಕಾದಿಟ್ಠಾನೇ ತದುತ್ತರಿ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತೀತಿ ಚೇ? ತಂ ಪಾಳಿಯಾ ನ ಸಮೇತಿ, ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಞಾತಕಾನಂ ಪವಾರಿತಾನ’’ನ್ತಿ ಹಿ ಪಾಳಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಪವಾರಿತಾ ನಾಮ ಅಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಏವ ಪವಾರಿತಾ, ನ ಅಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲೇ। ‘‘ಅಭಿಹಟ್ಠುಂ ಪವಾರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಅಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಪವಾರೇತಿ, ಉಭೋಪಿ ಅಪ್ಪವಾರಿತಾ ಏವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇ ಹಿ ಅಚ್ಛಿನ್ನಕಾರಣಾ ನಟ್ಠಕಾರಣಾವ ದೇನ್ತಿ ನಾಮ। ಅಪಿಚ ಯಥಾ ಪಿಟ್ಠಿಸಮಯೇ ಸತುಪ್ಪಾದಂ ಕತ್ವಾ ಞಾತಕಪವಾರಿತಟ್ಠಾನತೋ ವಸ್ಸಿಕಸಾಟಿಕಂ ನಿಪ್ಫಾದೇನ್ತಸ್ಸ ತೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ, ತಥಾ ಇಧಾಪಿ ಞಾತಕಪವಾರಿತಟ್ಠಾನೇಪಿ ಅಚ್ಛಿನ್ನನಟ್ಠಕಾರಣಾ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಪಮಾಣಮೇವ ವಟ್ಟತೀ’ತಿ ವುತ್ತವಚನಮೇವ ಪಮಾಣ’’ನ್ತಿ ಧಮ್ಮಸಿರಿತ್ಥೇರೋ ಆಹ, ತಂ ಅಯುತ್ತಂ, ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ತದುತ್ತರಿ ವಿಞ್ಞಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ‘‘ಅಞ್ಞಾತಕೋ ಗಹಪತಿ ವಾ ಗಹಪತಾನೀ ವಾ’’ತಿ ಮಾತಿಕಾಯ ಪಾಳಿ, ವಿಭಙ್ಗೇ ಚ ‘‘ಅಞ್ಞಾತಕೋ ನಾಮ ಮಾತಿತೋ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಸಮ್ಬದ್ಧೋ’’ತಿ ಪಾಳಿ, ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇ ಚ ‘‘ಞಾತಕಾನಂ ಪವಾರಿತಾನ’’ನ್ತಿ ಪಾಳಿ, ತಸ್ಮಾ ತಿವಿಧಾಯಪಿ ಪಾಳಿಯಾ ನ ಸಮೇತೀತಿ ಅಯುತ್ತಮೇವ, ತಸ್ಮಾ ಕೇವಲಂ ಸಲ್ಲೇಖಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಪರೇ। ಉಪರಿ ಕಾಣಮಾತಾಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಪನ ‘‘ತೇಸಮ್ಪಿ ಪಾಥೇಯ್ಯಪಹೇಣಕತ್ಥಾಯ ಪಟಿಯತ್ತತೋ ಪಮಾಣಮೇವ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ‘‘ಪಾಳಿಯಾ ನ ಸಮೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ತತ್ಥ ಚ ಇಧ ಚ ನಾನಾಕರಣಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ , ತಸ್ಮಾ ಥೇರಸ್ಸ ಲದ್ಧಿ ಸುನ್ದರಾ ವಿಯ ಮಮ ಖಾಯತಿ, ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಿದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯ ವಿಞ್ಞಾಪನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಇಧ ‘‘ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾ’’ತಿ ಪಾಠೋ। ‘‘ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ನಿದಾನವಿರೋಧತೋ ನ ವುತ್ತಂ। ತಥಾಪಿ ಅನನ್ತರೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಆಚರಿಯೋ। ಏವರೂಪೇಸು ಗಹಪತಿಪಟಿಸಂಯುತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘‘ಗಹಪತಿ ನಾಮ ಯೋ ಕೋಚಿ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ಪಞ್ಚ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಕೋ ಚ ತಿತ್ಥಿಯೋ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
526.‘‘Pamāṇamevavaṭṭatī’’ti sallekhadassanatthaṃ vuttaṃ. Taṃ micchā gahetvā ñātakādiṭṭhāne taduttari gaṇhantassa āpattīti ce? Taṃ pāḷiyā na sameti, ‘‘anāpatti ñātakānaṃ pavāritāna’’nti hi pāḷi. Ettha ca pavāritā nāma acchinnakālato pubbe eva pavāritā, na acchinnakāle. ‘‘Abhihaṭṭhuṃ pavāreyyā’’ti hi vuttaṃ, tasmā yo acchinnakālassatthāya pavāreti, ubhopi appavāritā evāti veditabbā. Te hi acchinnakāraṇā naṭṭhakāraṇāva denti nāma. Apica yathā piṭṭhisamaye satuppādaṃ katvā ñātakapavāritaṭṭhānato vassikasāṭikaṃ nipphādentassa tena sikkhāpadena nissaggiyaṃ, tathā idhāpi ñātakapavāritaṭṭhānepi acchinnanaṭṭhakāraṇā na vaṭṭati, tasmā ‘‘aṭṭhakathāsu pamāṇameva vaṭṭatī’ti vuttavacanameva pamāṇa’’nti dhammasiritthero āha, taṃ ayuttaṃ, kasmā? Yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ taduttari viññāpentassa paññattaṃ, tasmiñca ‘‘aññātako gahapati vā gahapatānī vā’’ti mātikāya pāḷi, vibhaṅge ca ‘‘aññātako nāma mātito vā…pe… asambaddho’’ti pāḷi, anāpattivāre ca ‘‘ñātakānaṃ pavāritāna’’nti pāḷi, tasmā tividhāyapi pāḷiyā na sametīti ayuttameva, tasmā kevalaṃ sallekhameva sandhāya vuttanti apare. Upari kāṇamātāsikkhāpade aṭṭhakathāsu pana ‘‘tesampi pātheyyapaheṇakatthāya paṭiyattato pamāṇameva vaṭṭatī’’ti vuttaṃ, na pana ‘‘pāḷiyā na sametī’’ti vuttaṃ, na tattha ca idha ca nānākaraṇaṃ paññāyati , tasmā therassa laddhi sundarā viya mama khāyati, vīmaṃsitabbaṃ. Yasmā panidaṃ sikkhāpadaṃ aññassatthāya viññāpanavatthusmiṃyeva paññattaṃ, tasmā idha ‘‘aññassatthāyā’’ti na vuttaṃ. ‘‘Sesaṃ uttānatthamevā’’ti pāṭho. ‘‘Aññassatthāyā’’ti nidānavirodhato na vuttaṃ. Tathāpi anantare vuttanayena labbhatīti ācariyo. Evarūpesu gahapatipaṭisaṃyuttasikkhāpadesu kiñcāpi ‘‘gahapati nāma yo koci agāraṃ ajjhāvasatī’’ti vuttaṃ, tathāpi pañca sahadhammike ṭhapetvā avasesā ca sikkhāpaccakkhātako ca titthiyo ca veditabbo.
ತತುತ್ತರಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೭. ತತುತ್ತರಿಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 7. Tatuttarisikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೭. ತತುತ್ತರಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೭. ತತುತ್ತರಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೭. ತತುತ್ತರಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
