Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၃. တေလကာနိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    3. Telakānittheragāthāvaṇṇanā

    စိရရတ္တံ ဝတာတာပီတိအာဒိကာ အာယသ္မတော တေလကာနိတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ကုသလံ ဥပစိနိတ္ဝာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သတ္ထု အဘိဇာတိတော ပုရေတရံယေဝ သာဝတ္ထိယံ အညတရသ္မိံ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ တေလကာနီတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဟေတုသမ္ပန္နတာယ ကာမေ ဇိဂုစ္ဆန္တော ဃရာဝာသံ ပဟာယ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိဝဋ္ဋဇ္ဈာသယော ‘‘ကော သော ပာရင္ဂတော လောကေ’’တိအာဒိနာ ဝိမောက္ခပရိယေသနံ စရမာနော တေ တေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ, တေ န သမ္ပာယန္တိ။ သော တေန အနာရာဓိတစိတ္တော ဝိစရတိ။ အထ အမ္ဟာကံ ဘဂဝတိ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ လောကဟိတံ ကရောန္တေ ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ နိသိန္နော အတ္တနာ အဓိဂတဝိသေသံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ တဒနုသာရေန အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ အနုသ္သရိတ္ဝာ တံ သဗ္ဗံ ဘိက္ခူနံ အာစိက္ခန္တော –

    Cirarattaṃ vatātāpītiādikā āyasmato telakānittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde satthu abhijātito puretaraṃyeva sāvatthiyaṃ aññatarasmiṃ brāhmaṇakule nibbattitvā telakānīti laddhanāmo vayappatto hetusampannatāya kāme jigucchanto gharāvāsaṃ pahāya paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā vivaṭṭajjhāsayo ‘‘ko so pāraṅgato loke’’tiādinā vimokkhapariyesanaṃ caramāno te te samaṇabrāhmaṇe upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati, te na sampāyanti. So tena anārādhitacitto vicarati. Atha amhākaṃ bhagavati loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakke lokahitaṃ karonte ekadivasaṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahatte patiṭṭhāti. So ekadivasaṃ bhikkhūhi saddhiṃ nisinno attanā adhigatavisesaṃ paccavekkhitvā tadanusārena attano paṭipattiṃ anussaritvā taṃ sabbaṃ bhikkhūnaṃ ācikkhanto –

    ၇၄၇.

    747.

    ‘‘စိရရတ္တံ ဝတာတာပီ၊ ဓမ္မံ အနုဝိစိန္တယံ။

    ‘‘Cirarattaṃ vatātāpī, dhammaṃ anuvicintayaṃ;

    သမံ စိတ္တသ္သ နာလတ္ထံ၊ ပုစ္ဆံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ။

    Samaṃ cittassa nālatthaṃ, pucchaṃ samaṇabrāhmaṇe.

    ၇၄၈.

    748.

    ‘‘ကော သော ပာရင္ဂတော လောကေ၊ ကော ပတ္တော အမတောဂဓံ။

    ‘‘Ko so pāraṅgato loke, ko patto amatogadhaṃ;

    ကသ္သ ဓမ္မံ ပဋိစ္ဆာမိ၊ ပရမတ္ထဝိဇာနနံ။

    Kassa dhammaṃ paṭicchāmi, paramatthavijānanaṃ.

    ၇၄၉.

    749.

    ‘‘အန္တောဝင္ကဂတော အာသိ၊ မစ္ဆောဝ ဃသမာမိသံ။

    ‘‘Antovaṅkagato āsi, macchova ghasamāmisaṃ;

    ဗဒ္ဓော မဟိန္ဒပာသေန၊ ဝေပစိတ္ယသုရော ယထာ။

    Baddho mahindapāsena, vepacityasuro yathā.

    ၇၅၀.

    750.

    ‘‘အဉ္ဆာမိ နံ န မုဉ္စာမိ၊ အသ္မာ သောကပရိဒ္ဒဝာ။

    ‘‘Añchāmi naṃ na muñcāmi, asmā sokapariddavā;

    ကော မေ ဗန္ဓံ မုဉ္စံ လောကေ၊ သမ္ဗောဓိံ ဝေဒယိသ္သတိ။

    Ko me bandhaṃ muñcaṃ loke, sambodhiṃ vedayissati.

    ၇၅၁.

    751.

    ‘‘သမဏံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ကံ၊ အာဒိသန္တံ ပဘင္ဂုနံ။

    ‘‘Samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vā kaṃ, ādisantaṃ pabhaṅgunaṃ;

    ကသ္သ ဓမ္မံ ပဋိစ္ဆာမိ၊ ဇရာမစ္စုပဝာဟနံ။

    Kassa dhammaṃ paṭicchāmi, jarāmaccupavāhanaṃ.

    ၇၅၂.

    752.

    ‘‘ဝိစိကိစ္ဆာကင္ခာဂန္ထိတံ၊ သာရမ္ဘဗလသညုတံ။

    ‘‘Vicikicchākaṅkhāganthitaṃ, sārambhabalasaññutaṃ;

    ကောဓပ္ပတ္တမနတ္ထဒ္ဓံ၊ အဘိဇပ္ပပ္ပဒာရဏံ။

    Kodhappattamanatthaddhaṃ, abhijappappadāraṇaṃ.

    ၇၅၃.

    753.

    ‘‘တဏ္ဟာဓနုသမုဋ္ဌာနံ၊ ဒ္ဝေ စ ပန္နရသာယုတံ။

    ‘‘Taṇhādhanusamuṭṭhānaṃ, dve ca pannarasāyutaṃ;

    ပသ္သ ဩရသိကံ ဗာဠ္ဟံ၊ ဘေတ္ဝာန ယဒိ တိဋ္ဌတိ။

    Passa orasikaṃ bāḷhaṃ, bhetvāna yadi tiṭṭhati.

    ၇၅၄.

    754.

    ‘‘အနုဒိဋ္ဌီနံ အပ္ပဟာနံ၊ သင္ကပ္ပပရတေဇိတံ။

    ‘‘Anudiṭṭhīnaṃ appahānaṃ, saṅkappaparatejitaṃ;

    တေန ဝိဒ္ဓော ပဝေဓာမိ၊ ပတ္တံဝ မာလုတေရိတံ။

    Tena viddho pavedhāmi, pattaṃva māluteritaṃ.

    ၇၅၅.

    755.

    ‘‘အဇ္ဈတ္တံ မေ သမုဋ္ဌာယ၊ ခိပ္ပံ ပစ္စတိ မာမကံ။

    ‘‘Ajjhattaṃ me samuṭṭhāya, khippaṃ paccati māmakaṃ;

    ဆဖသ္သာယတနီ ကာယော၊ ယတ္ထ သရတိ သဗ္ဗဒာ။

    Chaphassāyatanī kāyo, yattha sarati sabbadā.

    ၇၅၆.

    756.

    ‘‘တံ န ပသ္သာမိ တေကိစ္ဆံ၊ ယော မေတံ သလ္လမုဒ္ဓရေ။

    ‘‘Taṃ na passāmi tekicchaṃ, yo metaṃ sallamuddhare;

    နာနာရဇ္ဇေန သတ္ထေန၊ နာညေန ဝိစိကိစ္ဆိတံ။

    Nānārajjena satthena, nāññena vicikicchitaṃ.

    ၇၅၇.

    757.

    ‘‘ကော မေ အသတ္ထော အဝဏော၊ သလ္လမဗ္ဘန္တရပသ္သယံ။

    ‘‘Ko me asattho avaṇo, sallamabbhantarapassayaṃ;

    အဟိံသံ သဗ္ဗဂတ္တာနိ၊ သလ္လံ မေ ဥဒ္ဓရိသ္သတိ။

    Ahiṃsaṃ sabbagattāni, sallaṃ me uddharissati.

    ၇၅၈.

    758.

    ‘‘ဓမ္မပ္ပတိ ဟိ သော သေဋ္ဌော၊ ဝိသဒောသပ္ပဝာဟကော။

    ‘‘Dhammappati hi so seṭṭho, visadosappavāhako;

    ဂမ္ဘီရေ ပတိတသ္သ မေ၊ ထလံ ပာဏိဉ္စ ဒသ္သယေ။

    Gambhīre patitassa me, thalaṃ pāṇiñca dassaye.

    ၇၅၉.

    759.

    ‘‘ရဟဒေဟမသ္မိ ဩဂာဠ္ဟော၊ အဟာရိယရဇမတ္တိကေ။

    ‘‘Rahadehamasmi ogāḷho, ahāriyarajamattike;

    မာယာဥသူယသာရမ္ဘ၊ ထိနမိဒ္ဓမပတ္ထဋေ။

    Māyāusūyasārambha, thinamiddhamapatthaṭe.

    ၇၆၀.

    760.

    ‘‘ဥဒ္ဓစ္စမေဃထနိတံ၊ သံယောဇနဝလာဟကံ။

    ‘‘Uddhaccameghathanitaṃ, saṃyojanavalāhakaṃ;

    ဝာဟာ ဝဟန္တိ ကုဒ္ဒိဋ္ဌိံ၊ သင္ကပ္ပာ ရာဂနိသ္သိတာ။

    Vāhā vahanti kuddiṭṭhiṃ, saṅkappā rāganissitā.

    ၇၆၁.

    761.

    ‘‘သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာ၊ လတာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇ တိဋ္ဌတိ။

    ‘‘Savanti sabbadhi sotā, latā ubbhijja tiṭṭhati;

    တေ သောတေ ကော နိဝာရေယ္ယ၊ တံ လတံ ကော ဟိ ဆေစ္ဆတိ။

    Te sote ko nivāreyya, taṃ lataṃ ko hi checchati.

    ၇၆၂.

    762.

    ‘‘ဝေလံ ကရောထ ဘဒ္ဒန္တေ၊ သောတာနံ သန္နိဝာရဏံ။

    ‘‘Velaṃ karotha bhaddante, sotānaṃ sannivāraṇaṃ;

    မာ တေ မနောမယော သောတာ၊ ရုက္ခံဝ သဟသာ လုဝေ။

    Mā te manomayo sotā, rukkhaṃva sahasā luve.

    ၇၆၃.

    763.

    ‘‘ဧဝံ မေ ဘယဇာတသ္သ၊ အပာရာ ပာရမေသတော။

    ‘‘Evaṃ me bhayajātassa, apārā pāramesato;

    တာဏော ပညာဝုဓော သတ္ထာ၊ ဣသိသင္ဃနိသေဝိတော။

    Tāṇo paññāvudho satthā, isisaṅghanisevito.

    ၇၆၄.

    764.

    ‘‘သောပာနံ သုဂတံ သုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မသာရမယံ ဒဠ္ဟံ။

    ‘‘Sopānaṃ sugataṃ suddhaṃ, dhammasāramayaṃ daḷhaṃ;

    ပာဒာသိ ဝုယ္ဟမာနသ္သ၊ မာ ဘာယီတိ စ မဗ္ရဝိ။

    Pādāsi vuyhamānassa, mā bhāyīti ca mabravi.

    ၇၆၅.

    765.

    ‘‘သတိပဋ္ဌာနပာသာဒံ၊ အာရုယ္ဟ ပစ္စဝေက္ခိသံ။

    ‘‘Satipaṭṭhānapāsādaṃ, āruyha paccavekkhisaṃ;

    ယံ တံ ပုဗ္ဗေ အမညိသ္သံ၊ သက္ကာယာဘိရတံ ပဇံ။

    Yaṃ taṃ pubbe amaññissaṃ, sakkāyābhirataṃ pajaṃ.

    ၇၆၆.

    766.

    ‘‘ယဒာ စ မဂ္ဂမဒ္ဒက္ခိံ၊ နာဝာယ အဘိရူဟနံ။

    ‘‘Yadā ca maggamaddakkhiṃ, nāvāya abhirūhanaṃ;

    အနဓိဋ္ဌာယ အတ္တာနံ၊ တိတ္ထမဒ္ဒက္ခိမုတ္တမံ။

    Anadhiṭṭhāya attānaṃ, titthamaddakkhimuttamaṃ.

    ၇၆၇.

    767.

    ‘‘သလ္လံ အတ္တသမုဋ္ဌာနံ၊ ဘဝနေတ္တိပ္ပဘာဝိတံ။

    ‘‘Sallaṃ attasamuṭṭhānaṃ, bhavanettippabhāvitaṃ;

    ဧတေသံ အပ္ပဝတ္တာယ၊ ဒေသေသိ မဂ္ဂမုတ္တမံ။

    Etesaṃ appavattāya, desesi maggamuttamaṃ.

    ၇၆၈.

    768.

    ‘‘ဒီဃရတ္တာနုသယိတံ ၊ စိရရတ္တမဓိဋ္ဌိတံ။

    ‘‘Dīgharattānusayitaṃ , cirarattamadhiṭṭhitaṃ;

    ဗုဒ္ဓော မေပာနုဒီ ဂန္ထံ၊ ဝိသဒောသပ္ပဝာဟနော’’တိ။ – ဣမာ ဂာထာ အဘာသိ။

    Buddho mepānudī ganthaṃ, visadosappavāhano’’ti. – imā gāthā abhāsi;

    တတ္ထ စိရရတ္တံ ဝတာတိ စိရကာလံ ဝတ။ အာတာပီတိ ဝီရိယဝာ ဝိမောက္ခဓမ္မပရိယေသနေ အာရဒ္ဓဝီရိယော။ ဓမ္မံ အနုဝိစိန္တယန္တိ ‘‘ကီဒိသော နု ခော ဝိမောက္ခဓမ္မော, ကထံ ဝာ အဓိဂန္တဗ္ဗော’’တိ ဝိမုတ္တိဓမ္မံ အနုဝိစိနန္တော ဂဝေသန္တော။ သမံ စိတ္တသ္သ နာလတ္ထံ, ပုစ္ဆံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေတိ တေ တေ နာနာတိတ္ထိယေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ ဝိမုတ္တိဓမ္မံ ပုစ္ဆန္တော ပကတိယာ အနုပသန္တသဘာဝသ္သ စိတ္တသ္သ သမံ ဝူပသမဘူတံ ဝဋ္ဋဒုက္ခဝိသ္သရဏံ အရိယဓမ္မံ နာလတ္ထံ နာဓိဂစ္ဆန္တိ အတ္ထော။

    Tattha cirarattaṃ vatāti cirakālaṃ vata. Ātāpīti vīriyavā vimokkhadhammapariyesane āraddhavīriyo. Dhammaṃ anuvicintayanti ‘‘kīdiso nu kho vimokkhadhammo, kathaṃ vā adhigantabbo’’ti vimuttidhammaṃ anuvicinanto gavesanto. Samaṃ cittassa nālatthaṃ, pucchaṃ samaṇabrāhmaṇeti te te nānātitthiye samaṇabrāhmaṇe vimuttidhammaṃ pucchanto pakatiyā anupasantasabhāvassa cittassa samaṃ vūpasamabhūtaṃ vaṭṭadukkhavissaraṇaṃ ariyadhammaṃ nālatthaṃ nādhigacchanti attho.

    ကော သော ပာရင္ဂတောတိအာဒိ ပုစ္ဆိတာကာရဒသ္သနံ။ တတ္ထ ကော သော ပာရင္ဂတော လောကေတိ ဣမသ္မိံ လောကေ တိတ္ထကာရပဋိညေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ကော နု ခော သော သံသာရသ္သ ပာရံ နိဗ္ဗာနံ ဥပဂတော။ ကော ပတ္တော အမတောဂဓန္တိ နိဗ္ဗာနပတိဋ္ဌံ ဝိမောက္ခမဂ္ဂံ ကော ပတ္တော အဓိဂတောတိ အတ္ထော။ ကသ္သ ဓမ္မံ ပဋိစ္ဆာမီတိ ကသ္သ သမဏသ္သ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဝာ ဩဝာဒဓမ္မံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာမိ ပဋိပဇ္ဇာမိ။ ပရမတ္ထဝိဇာနနန္တိ ပရမတ္ထသ္သ ဝိဇာနနံ, အဝိပရီတပ္ပဝတ္တိနိဝတ္တိယော ပဝေဒေန္တန္တိ အတ္ထော။

    Koso pāraṅgatotiādi pucchitākāradassanaṃ. Tattha ko so pāraṅgato loketi imasmiṃ loke titthakārapaṭiññesu samaṇabrāhmaṇesu ko nu kho so saṃsārassa pāraṃ nibbānaṃ upagato. Ko patto amatogadhanti nibbānapatiṭṭhaṃ vimokkhamaggaṃ ko patto adhigatoti attho. Kassa dhammaṃ paṭicchāmīti kassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā ovādadhammaṃ paṭiggaṇhāmi paṭipajjāmi. Paramatthavijānananti paramatthassa vijānanaṃ, aviparītappavattinivattiyo pavedentanti attho.

    အန္တောဝင္ကဂတော အာသီတိ ဝင္ကံ ဝုစ္စတိ ဒိဋ္ဌိဂတံ မနောဝင္ကဘာဝတော, သဗ္ဗေပိ ဝာ ကိလေသာ, အန္တောတိ ပန ဟဒယဝင္ကသ္သ အန္တော, ဟဒယဗ္ဘန္တရဂတကိလေသဝင္ကော ဝာ အဟောသီတိ အတ္ထော။ မစ္ဆောဝ ဃသမာမိသန္တိ အာမိသံ ဃသန္တော ခာဒန္တော မစ္ဆော ဝိယ, ဂိလဗဠိသော မစ္ဆော ဝိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဗဒ္ဓော မဟိန္ဒပာသေန, ဝေပစိတ္ယသုရော ယထာတိ မဟိန္ဒသ္သ သက္ကသ္သ ပာသေန ဗဒ္ဓော ယထာ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော အသေရိဝိဟာရီ မဟာဒုက္ခပ္ပတ္တော, ဧဝမဟံ ပုဗ္ဗေ ကိလေသပာသေန ဗဒ္ဓော အာသိံ, အသေရိဝိဟာရီ မဟာဒုက္ခပ္ပတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။

    Antovaṅkagato āsīti vaṅkaṃ vuccati diṭṭhigataṃ manovaṅkabhāvato, sabbepi vā kilesā, antoti pana hadayavaṅkassa anto, hadayabbhantaragatakilesavaṅko vā ahosīti attho. Macchova ghasamāmisanti āmisaṃ ghasanto khādanto maccho viya, gilabaḷiso maccho viyāti adhippāyo. Baddho mahindapāsena, vepacityasuro yathāti mahindassa sakkassa pāsena baddho yathā vepacitti asurindo aserivihārī mahādukkhappatto, evamahaṃ pubbe kilesapāsena baddho āsiṃ, aserivihārī mahādukkhappattoti adhippāyo.

    အဉ္ဆာမီတိ အာကဍ္ဎာမိ။ န္တိ ကိလေသပာသံ။ န မုဉ္စာမီတိ န မောစေမိ။ အသ္မာ သောကပရိဒ္ဒဝာတိ ဣမသ္မာ သောကပရိဒေဝဝဋ္ဋတော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာပာသေန ဗဒ္ဓော မိဂော သူကရော ဝာ မောစနုပာယံ အဇာနန္တော ပရိပ္ဖန္ဒမာနော တံ အာဝိဉ္ဆန္တော ဗန္ဓနံ ဒဠ္ဟံ ကရောတိ, ဧဝံ အဟံ ပုဗ္ဗေ ကိလေသပာသေန ပဋိမုက္ကော မောစနုပာယံ အဇာနန္တော ကာယသဉ္စေတနာဒိဝသေန ပရိပ္ဖန္ဒမာနော တံ န မောစေသိံ, အညဒတ္ထု တံ ဒဠ္ဟံ ကရောန္တော သောကာဒိနာ ပရံ ကိလေသံ ဧဝ ပာပုဏိန္တိ။ ကော မေ ဗန္ဓံ မုဉ္စံ လောကေ, သမ္ဗောဓိံ ဝေဒယိသ္သတီတိ ဣမသ္မိံ လောကေ ဧတံ ကိလေသဗန္ဓနေန ဗန္ဓံ မုဉ္စန္တော သမ္ဗုဇ္ဈတိ ဧတေနာတိ ‘‘သမ္ဗောဓီ’’တိ လဒ္ဓနာမံ ဝိမောက္ခမဂ္ဂံ ကော မေ ဝေဒယိသ္သတိ အာစိက္ခိသ္သတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဗန္ဓမုဉ္စ’’န္တိပိ ပဌန္တိ, ဗန္ဓာ, ဗန္ဓသ္သ ဝာ မောစကံ သမ္ဗောဓိန္တိ ယောဇနာ။

    Añchāmīti ākaḍḍhāmi. Nanti kilesapāsaṃ. Na muñcāmīti na mocemi. Asmā sokapariddavāti imasmā sokaparidevavaṭṭato. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathāpāsena baddho migo sūkaro vā mocanupāyaṃ ajānanto paripphandamāno taṃ āviñchanto bandhanaṃ daḷhaṃ karoti, evaṃ ahaṃ pubbe kilesapāsena paṭimukko mocanupāyaṃ ajānanto kāyasañcetanādivasena paripphandamāno taṃ na mocesiṃ, aññadatthu taṃ daḷhaṃ karonto sokādinā paraṃ kilesaṃ eva pāpuṇinti. Ko me bandhaṃ muñcaṃ loke, sambodhiṃ vedayissatīti imasmiṃ loke etaṃ kilesabandhanena bandhaṃ muñcanto sambujjhati etenāti ‘‘sambodhī’’ti laddhanāmaṃ vimokkhamaggaṃ ko me vedayissati ācikkhissatīti attho. ‘‘Bandhamuñca’’ntipi paṭhanti, bandhā, bandhassa vā mocakaṃ sambodhinti yojanā.

    အာဒိသန္တန္တိ ဒေသေန္တံ။ ပဘင္ဂုနန္တိ ပဘဉ္ဇနံ ကိလေသာနံ ဝိဒ္ဓံသနံ , ပဘင္ဂုနံ ဝာ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိံ အာဒိသန္တံ ကထေန္တံ ဇရာယ မစ္စုနော စ ပဝာဟနံ ကသ္သ ဓမ္မံ ပဋိစ္ဆာမိ။ ‘‘ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ ဝာ ပာဌော, သော ဧဝတ္ထော။ ဝိစိကိစ္ဆာကင္ခာဂန္ထိတန္တိ ‘‘အဟောသိံ နု ခော အဟမတီတမဒ္ဓာန’’န္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာယ (မ. နိ. ၁.၁၈; သံ. နိ. ၂.၂၀) ဝိစိကိစ္ဆာယ အာသပ္ပနပရိသပ္ပနာကာရဝုတ္တိယာ ကင္ခာယ စ ဂန္ထိတံ။ သာရမ္ဘဗလသညုတန္တိ ကရဏုတ္တရိယကရဏလက္ခဏေန ဗလပ္ပတ္တေန သာရမ္ဘေန ယုတ္တံ။ ကောဓပ္ပတ္တမနတ္ထဒ္ဓန္တိ သဗ္ဗတ္ထ ကောဓေန ယုတ္တမနသာ ထဒ္ဓဘာဝံ ဂတံ အဘိဇပ္ပပ္ပဒာရဏံ။ ဣစ္ဆိတာလာဘာဒိဝသေန ဟိ တဏ္ဟာ သတ္တာနံ စိတ္တံ ပဒာလေန္တီ ဝိယ ပဝတ္တတိ။ ဒူရေ ဌိတသ္သာပိ ဝိဇ္ဈနုပာယတာယ တဏ္ဟာဝ ဓနု သမုပတိဋ္ဌတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတသ္မာတိ တဏ္ဟာဓနုသမုဋ္ဌာနံ, ဒိဋ္ဌိသလ္လံ။ တံ ပန ယသ္မာ ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ တိံသပ္ပဘေဒံ, တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဒ္ဝေ စ ပန္နရသာယုတ’’န္တိ, ဒ္ဝိက္ခတ္တုံ ပန္နရသဘေဒဝန္တန္တိ အတ္ထော။ ပသ္သ ဩရသိကံ ဗာဠ္ဟံ, ဘေတ္ဝာန ယဒိ တိဋ္ဌတီတိ ယံ ဥရသမ္ဗန္ဓနီယတာယ ဩရသိကံ ဗာဠ္ဟံ ဗလဝတရံ ဘေတ္ဝာန ဟဒယံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ တသ္မိံယေဝ ဟဒယေ တိဋ္ဌတိ, တံ ပသ္သာတိ အတ္တာနမေဝ အာလပတိ။

    Ādisantanti desentaṃ. Pabhaṅgunanti pabhañjanaṃ kilesānaṃ viddhaṃsanaṃ , pabhaṅgunaṃ vā dhammappavattiṃ ādisantaṃ kathentaṃ jarāya maccuno ca pavāhanaṃ kassa dhammaṃ paṭicchāmi. ‘‘Paṭipajjāmī’’ti vā pāṭho, so evattho. Vicikicchākaṅkhāganthitanti ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādinayappavattāya (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) vicikicchāya āsappanaparisappanākāravuttiyā kaṅkhāya ca ganthitaṃ. Sārambhabalasaññutanti karaṇuttariyakaraṇalakkhaṇena balappattena sārambhena yuttaṃ. Kodhappattamanatthaddhanti sabbattha kodhena yuttamanasā thaddhabhāvaṃ gataṃ abhijappappadāraṇaṃ. Icchitālābhādivasena hi taṇhā sattānaṃ cittaṃ padālentī viya pavattati. Dūre ṭhitassāpi vijjhanupāyatāya taṇhāva dhanu samupatiṭṭhati uppajjati etasmāti taṇhādhanusamuṭṭhānaṃ, diṭṭhisallaṃ. Taṃ pana yasmā vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhīti tiṃsappabhedaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘dve ca pannarasāyuta’’nti, dvikkhattuṃ pannarasabhedavantanti attho. Passa orasikaṃ bāḷhaṃ, bhetvāna yadi tiṭṭhatīti yaṃ urasambandhanīyatāya orasikaṃ bāḷhaṃ balavataraṃ bhetvāna hadayaṃ vinivijjhitvā tasmiṃyeva hadaye tiṭṭhati, taṃ passāti attānameva ālapati.

    အနုဒိဋ္ဌီနံ အပ္ပဟာနန္တိ အနုဒိဋ္ဌိဘူတာနံ သေသဒိဋ္ဌီနံ အပ္ပဟာနကာရဏံ။ ယာဝ ဟိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ သန္တာနတော န ဝိဂစ္ဆတိ, တာဝ သသ္သတဒိဋ္ဌိအာဒီနံ အပ္ပဟာနမေဝာတိ။ သင္ကပ္ပပရတေဇိတန္တိ သင္ကပ္ပေန မိစ္ဆာဝိတက္ကေန ပရေ ပရဇနေ နိသ္သယလက္ခဏံ ပတိပတိတေ တေဇိတံ ဥသ္သာဟိတံ။ တေန ဝိဒ္ဓော ပဝေဓာမီတိ တေန ဒိဋ္ဌိသလ္လေန ယထာ ဟဒယံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ, ဧဝံ ဝိဒ္ဓော ပဝေဓာမိ သင္ကပ္ပာမိ သသ္သတုစ္ဆေဒာဒိဝသေန ဣတော စိတော စ ပရိဝဋ္ဋာမိ။ ပတ္တံဝ မာလုတေရိတန္တိ မာလုတေန ဝာယုနာ ဧရိတံ ဝဏ္ဋတော မုတ္တံ ဒုမပတ္တံ ဝိယ။

    Anudiṭṭhīnaṃ appahānanti anudiṭṭhibhūtānaṃ sesadiṭṭhīnaṃ appahānakāraṇaṃ. Yāva hi sakkāyadiṭṭhi santānato na vigacchati, tāva sassatadiṭṭhiādīnaṃ appahānamevāti. Saṅkappaparatejitanti saṅkappena micchāvitakkena pare parajane nissayalakkhaṇaṃ patipatite tejitaṃ ussāhitaṃ. Tena viddho pavedhāmīti tena diṭṭhisallena yathā hadayaṃ āhacca tiṭṭhati, evaṃ viddho pavedhāmi saṅkappāmi sassatucchedādivasena ito cito ca parivaṭṭāmi. Pattaṃvamāluteritanti mālutena vāyunā eritaṃ vaṇṭato muttaṃ dumapattaṃ viya.

    အဇ္ဈတ္တံ မေ သမုဋ္ဌာယာတိ ယထာ လောကေ သလ္လံ နာမ ဗာဟိရတော ဥဋ္ဌာယ အဇ္ဈတ္တံ နိမ္မထေတ္ဝာ ဗာဓတိ, န ဧဝမိဒံ။ ဣဒံ ပန အဇ္ဈတ္တံ မေ မမ အတ္တဘာဝေ သမုဋ္ဌာယ သော အတ္တဘာဝသညိတော ဆဖသ္သာယတနကာယော ယထာ ခိပ္ပံ သီဃံ ပစ္စတိ, ဍယ္ဟတိ။ ယထာ ကိံ? အဂ္ဂိ ဝိယ သနိသ္သယဍာဟကော တံယေဝ မာမကံ မမ သန္တကံ အတ္တဘာဝံ ဍဟန္တော ယတ္ထ ဥပ္ပန္နော, တတ္ထေဝ သရတိ ပဝတ္တတိ။

    Ajjhattaṃ me samuṭṭhāyāti yathā loke sallaṃ nāma bāhirato uṭṭhāya ajjhattaṃ nimmathetvā bādhati, na evamidaṃ. Idaṃ pana ajjhattaṃ me mama attabhāve samuṭṭhāya so attabhāvasaññito chaphassāyatanakāyo yathā khippaṃ sīghaṃ paccati, ḍayhati. Yathā kiṃ? Aggi viya sanissayaḍāhako taṃyeva māmakaṃ mama santakaṃ attabhāvaṃ ḍahanto yattha uppanno, tattheva sarati pavattati.

    တံ န ပသ္သာမိ တေကိစ္ဆန္တိ တာဒိသာယ တိကိစ္ဆာယ နိယုတ္တတာယ တေကိစ္ဆံ သလ္လကတ္တံ ဘိသက္ကံ တံ န ပသ္သာမိ။ ယော မေတံ သလ္လမုဒ္ဓရေတိ ယော ဘိသက္ကော ဧတံ ဒိဋ္ဌိသလ္လံ ကိလေသသလ္လဉ္စ ဥဒ္ဓရေယ္ယ, ဥဒ္ဓရန္တော စ နာနာရဇ္ဇေန ရဇ္ဇုသဒိသသင္ခာတာယ ဧသနိသလာကာယ ပဝေသေတ္ဝာန သတ္ထေန ကန္တိတ္ဝာ နာညေန မန္တာဂဒပ္ပယောဂေန ဝိစိကိစ္ဆိတံ သလ္လံ တိကိစ္ဆိတုံ သက္ကာတိ အာဟရိတ္ဝာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝိစိကိစ္ဆိတန္တိ, စ နိဒသ္သနမတ္တမေတံ။ သဗ္ဗသ္သပိ ကိလေသသလ္လသ္သ ဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Taṃ na passāmi tekicchanti tādisāya tikicchāya niyuttatāya tekicchaṃ sallakattaṃ bhisakkaṃ taṃ na passāmi. Yo metaṃ sallamuddhareti yo bhisakko etaṃ diṭṭhisallaṃ kilesasallañca uddhareyya, uddharanto ca nānārajjena rajjusadisasaṅkhātāya esanisalākāya pavesetvāna satthena kantitvā nāññena mantāgadappayogena vicikicchitaṃ sallaṃ tikicchituṃ sakkāti āharitvā yojetabbaṃ. Vicikicchitanti, ca nidassanamattametaṃ. Sabbassapi kilesasallassa vasena attho veditabbo.

    အသတ္ထောတိ သတ္ထရဟိတော။ အဝဏောတိ ဝဏေန ဝိနာ။ အဗ္ဘန္တရပသ္သယန္တိ အဗ္ဘန္တရသင္ခာတံ ဟဒယံ နိသ္သာယ ဌိတံ။ အဟိံသန္တိ အပီဠေန္တော။ ‘‘အဟိံသာ’’တိ စ ပာဌော, အဟိံသာယ အပီဠနေနာတိ အတ္ထော။ အယဉ္ဟေတ္ထ သင္ခေပတ္ထော – ကော နု ခော ကိဉ္စိ သတ္ထံ အဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဝဏဉ္စ အကရောန္တော တတော ဧဝ သဗ္ဗဂတ္တာနိ အဗာဓေန္တော မမ ဟဒယဗ္ဘန္တရဂတံ ပီဠာဇနနတော အန္တော တုဒနတော အန္တော ရုဒ္ဓနတော စ ပရမတ္ထေနေဝ သလ္လဘူတံ ကိလေသသလ္လံ ဥဒ္ဓရိသ္သတီတိ။

    Asatthoti sattharahito. Avaṇoti vaṇena vinā. Abbhantarapassayanti abbhantarasaṅkhātaṃ hadayaṃ nissāya ṭhitaṃ. Ahiṃsanti apīḷento. ‘‘Ahiṃsā’’ti ca pāṭho, ahiṃsāya apīḷanenāti attho. Ayañhettha saṅkhepattho – ko nu kho kiñci satthaṃ aggahetvā vaṇañca akaronto tato eva sabbagattāni abādhento mama hadayabbhantaragataṃ pīḷājananato anto tudanato anto ruddhanato ca paramattheneva sallabhūtaṃ kilesasallaṃ uddharissatīti.

    ဧဝံ ဒသဟိ ဂာထာဟိ ပုဗ္ဗေ အတ္တနာ စိန္တိတာကာရံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပုနပိ တံ ပကာရန္တရေန ဒသ္သေတုံ ‘‘ဓမ္မပ္ပတိ ဟိ သော သေဋ္ဌော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဓမ္မပ္ပတီတိ ဓမ္မနိမိတ္တံ ဓမ္မဟေတု။ ဟီတိ နိပာတမတ္တံ။ သော သေဋ္ဌောတိ သော ပုဂ္ဂလော ဥတ္တမော။ ဝိသဒောသပ္ပဝာဟကောတိ ယော မယ္ဟံ ရာဂာဒိကိလေသသ္သ ပဝာဟကော ဥစ္ဆိန္နကော။ ဂမ္ဘီရေ ပတိတသ္သ မေ, ထလံ ပာဏိဉ္စ ဒသ္သယေတိ ကော နု ခော အတိဂမ္ဘီရေ သံသာရမဟောဃေ ပတိတသ္သ မယ္ဟံ ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ အသ္သာသေန္တော နိဗ္ဗာနထလံ တံသမ္ပာပကံ အရိယမဂ္ဂဟတ္ထဉ္စ ဒသ္သေယ္ယ။

    Evaṃ dasahi gāthāhi pubbe attanā cintitākāraṃ dassetvā punapi taṃ pakārantarena dassetuṃ ‘‘dhammappati hi so seṭṭho’’tiādimāha. Tattha dhammappatīti dhammanimittaṃ dhammahetu. ti nipātamattaṃ. So seṭṭhoti so puggalo uttamo. Visadosappavāhakoti yo mayhaṃ rāgādikilesassa pavāhako ucchinnako. Gambhīre patitassa me, thalaṃ pāṇiñca dassayeti ko nu kho atigambhīre saṃsāramahoghe patitassa mayhaṃ ‘‘mā bhāyī’’ti assāsento nibbānathalaṃ taṃsampāpakaṃ ariyamaggahatthañca dasseyya.

    ရဟဒေဟမသ္မိ ဩဂာဠ္ဟောတိ မဟတိ သံသာရရဟဒေ အဟမသ္မိ သသီသံ နိမုဇ္ဇနဝသေန ဩတိဏ္ဏော အနုပဝိဋ္ဌော။ အဟာရိယရဇမတ္တိကေတိ အပနေတုံ အသက္ကုဏေယ္ယော ရာဂာဒိရဇော မတ္တိကာ ကဒ္ဒမော ဧတသ္သာတိ အဟာရိယရဇမတ္တိကော, ရဟဒော။ တသ္မိံ ရဟဒသ္မိံ။ ‘‘အဟာရိယရဇမန္တိကေ’’တိ ဝာ ပာဌော, အန္တိကေ ဌိတရာဂာဒီသု ဒုန္နီဟရဏီယရာဂာဒိရဇေတိ အတ္ထော။ သန္တဒောသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ, ပရသမ္ပတ္တိအသဟနလက္ခဏာ ဥသူယာ, ကရဏုတ္တရိယကရဏလက္ခဏော သာရမ္ဘော, စိတ္တာလသိယလက္ခဏံ ထိနံ, ကာယာလသိယလက္ခဏံ မိဒ္ဓန္တိ ဣမေ ပာပဓမ္မာ ပတ္ထဋာ ယံ ရဟဒံ, တသ္မိံ မာယာဥသူယသာရမ္ဘထိနမိဒ္ဓမပတ္ထဋေ, မကာရော စေတ္ထ ပဒသန္ဓိကရော ဝုတ္တော။ ယထာဝုတ္တေဟိ ဣမေဟိ ပာပဓမ္မေဟိ ပတ္ထဋေတိ အတ္ထော။

    Rahadehamasmiogāḷhoti mahati saṃsārarahade ahamasmi sasīsaṃ nimujjanavasena otiṇṇo anupaviṭṭho. Ahāriyarajamattiketi apanetuṃ asakkuṇeyyo rāgādirajo mattikā kaddamo etassāti ahāriyarajamattiko, rahado. Tasmiṃ rahadasmiṃ. ‘‘Ahāriyarajamantike’’ti vā pāṭho, antike ṭhitarāgādīsu dunnīharaṇīyarāgādirajeti attho. Santadosapaṭicchādanalakkhaṇā māyā, parasampattiasahanalakkhaṇā usūyā, karaṇuttariyakaraṇalakkhaṇo sārambho, cittālasiyalakkhaṇaṃ thinaṃ, kāyālasiyalakkhaṇaṃ middhanti ime pāpadhammā patthaṭā yaṃ rahadaṃ, tasmiṃ māyāusūyasārambhathinamiddhamapatthaṭe, makāro cettha padasandhikaro vutto. Yathāvuttehi imehi pāpadhammehi patthaṭeti attho.

    ဥဒ္ဓစ္စမေဃထနိတံ, သံယောဇနဝလာဟကန္တိ ဝစနဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ, ဘန္တသဘာဝံ ဥဒ္ဓစ္စံ မေဃထနိတံ မေဃဂဇ္ဇိတံ ဧတေသန္တိ ဥဒ္ဓစ္စမေဃထနိတာ။ ဒသဝိဓာ သံယောဇနာ ဧဝ ဝလာဟကာ ဧတေသန္တိ သံယောဇနဝလာဟကာ။ ဝာဟာ မဟာဥဒကဝာဟသဒိသာ ရာဂနိသ္သိတာ မိစ္ဆာသင္ကပ္ပာ အသုဘာဒီသု ဌိတာ ကုဒ္ဒိဋ္ဌိံ မံ ဝဟန္တိ အပာယသမုဒ္ဒမေဝ ဥဒ္ဒိသ္သ ကဍ္ဎန္တီတိ အတ္ထော။

    Uddhaccameghathanitaṃ, saṃyojanavalāhakanti vacanavipallāsena vuttaṃ, bhantasabhāvaṃ uddhaccaṃ meghathanitaṃ meghagajjitaṃ etesanti uddhaccameghathanitā. Dasavidhā saṃyojanā eva valāhakā etesanti saṃyojanavalāhakā. Vāhā mahāudakavāhasadisā rāganissitā micchāsaṅkappā asubhādīsu ṭhitā kuddiṭṭhiṃ maṃ vahanti apāyasamuddameva uddissa kaḍḍhantīti attho.

    သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာတိ တဏ္ဟာသောတော, ဒိဋ္ဌိသောတော, မာနသောတော, အဝိဇ္ဇာသောတော, ကိလေသသောတောတိ ဣမေ ပဉ္စပိသောတာ စက္ခုဒ္ဝာရာဒီနံ ဝသေန သဗ္ဗေသု ရူပာဒီသု အာရမ္မဏေသု သဝနတော ‘‘ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ. ၂၀၄, ၂၃၂) သဗ္ဗဘာဂေဟိ ဝာ သဝနတော သဗ္ဗဓိ သဝန္တိ။ လတာတိ ပလိဝေဌနဋ္ဌေန သံသိဗ္ဗနဋ္ဌေန လတာ ဝိယာတိ လတာ, တဏ္ဟာ။ ဥဗ္ဘိဇ္ဇ တိဋ္ဌတီတိ ဆဟိ ဒ္ဝာရေဟိ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတ္ဝာ ရူပာဒီသု အာရမ္မဏေသု တိဋ္ဌတိ။ တေ သောတေတိ တဏ္ဟာဒိကေ သောတေ မမ သန္တာနေ သန္ဒန္တေ မဂ္ဂသေတုဗန္ဓနေန ကော ပုရိသဝိသေသော နိဝာရေယ္ယ, တံ လတန္တိ တဏ္ဟာလတံ, မဂ္ဂသတ္ထေန ကော ဆေစ္ဆတိ ဆိန္ဒိသ္သတိ။

    Savanti sabbadhi sotāti taṇhāsoto, diṭṭhisoto, mānasoto, avijjāsoto, kilesasototi ime pañcapisotā cakkhudvārādīnaṃ vasena sabbesu rūpādīsu ārammaṇesu savanato ‘‘rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā’’tiādinā (vibha. 204, 232) sabbabhāgehi vā savanato sabbadhi savanti. Latāti paliveṭhanaṭṭhena saṃsibbanaṭṭhena latā viyāti latā, taṇhā. Ubbhijja tiṭṭhatīti chahi dvārehi ubbhijjitvā rūpādīsu ārammaṇesu tiṭṭhati. Te soteti taṇhādike sote mama santāne sandante maggasetubandhanena ko purisaviseso nivāreyya, taṃ latanti taṇhālataṃ, maggasatthena ko checchati chindissati.

    ဝေလံ ကရောထာတိ တေသံ သောတာနံ ဝေလံ သေတုံ ကရောထ သန္နိဝာရဏံ။ ဘဒ္ဒန္တေတိ အာလပနာကာရဒသ္သနံ။ မာ တေ မနောမယော သောတောတိ ဥဒကသောတော ဩဠာရိကော, တသ္သ ဗာလမဟာဇနေနပိ သေတုံ ကတ္ဝာ နိဝာရဏံ သက္ကာ။ အယံ ပန မနောမယော သောတော သုခုမော ဒုန္နိဝာရဏော။ သော ယထာ ဥဒကသောတော ဝဍ္ဎန္တော ကူလေ ဌိတံ ရုက္ခံ ပာတေတ္ဝာဝ နာသေတိ, ဧဝံ တုမ္ဟေ အပာယတီရေ ဌိတေ တတ္ထ သဟသာ ပာတေတ္ဝာ အပာယသမုဒ္ဒံ ပာပေန္တော မာ လုဝေ မာ ဝိနာသေယ္ယ မာ အနယဗ္ယသနံ ပာပေယ္ယာတိ အတ္ထော။

    Velaṃ karothāti tesaṃ sotānaṃ velaṃ setuṃ karotha sannivāraṇaṃ. Bhaddanteti ālapanākāradassanaṃ. Mā te manomayo sototi udakasoto oḷāriko, tassa bālamahājanenapi setuṃ katvā nivāraṇaṃ sakkā. Ayaṃ pana manomayo soto sukhumo dunnivāraṇo. So yathā udakasoto vaḍḍhanto kūle ṭhitaṃ rukkhaṃ pātetvāva nāseti, evaṃ tumhe apāyatīre ṭhite tattha sahasā pātetvā apāyasamuddaṃ pāpento mā luve mā vināseyya mā anayabyasanaṃ pāpeyyāti attho.

    ဧဝံ အယံ ထေရော ပုရိမတ္တဘာဝေ ပရိမဒ္ဒိတသင္ခာရတ္တာ ဉာဏပရိပာကံ ဂတတ္တာ ပဝတ္တိဒုက္ခံ ဥပဓာရေန္တော ယထာ ဝိစိကိစ္ဆာဒိကေ သံကိလေသဓမ္မေ ပရိဂ္ဂဏ္ဟိ, တမာကာရံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ဇာတသံဝေဂော ကိံကုသလဂဝေသီ သတ္ထု သန္တိကံ ဂတော ယံ ဝိသေသံ အဓိမုစ္စိ, တံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဧဝံ မေ ဘယဇာတသ္သာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧဝံ မေ ဘယဇာတသ္သာတိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန သံသာရေ ဇာတဘယသ္သ အပာရာ ဩရိမတီရတော သပ္ပဋိဘယတော သံသာရဝဋ္ဋတော ‘‘ကထံ နု ခော မုဉ္စေယ္ယ’’န္တိ ပာရံ နိဗ္ဗာနံ, ဧသတော ဂဝေသတော, တာဏော သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ တာဏဘူတော ကိလေသသမုစ္ဆေဒနီ ပညာ အာဝုဓော ဧတသ္သာတိ ပညာဝုဓော။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိအတ္ထေန သတ္တာနံ ယထာရဟံ အနုသာသနတော သတ္ထာ, ဣသိသင္ဃေန အဂ္ဂသာဝကာဒိအရိယပုဂ္ဂလသမူဟေန နိသေဝိတော ပယိရုပာသိတော ဣသိသင္ဃနိသေဝိတော, သောပာနန္တိ ဒေသနာဉာဏေန သုဋ္ဌု ကတတ္တာ အဘိသင္ခတတ္တာ သုကတံ, ဥပက္ကိလေသဝိရဟိတတော သုဒ္ဓံ, သဒ္ဓာပညာဒိသာရဘူတံ ဓမ္မသာရမယံ ပဋိပက္ခေဟိ အစလနီယတော ဒဠ္ဟံ, ဝိပသ္သနာသင္ခာတံ သောပာနံ မဟောဃေန ဝုယ္ဟမာနသ္သ မယ္ဟံ သတ္ထာ ပာဒာသိ, ဒဒန္တော စ ‘‘ဣမိနာ တေ သောတ္ထိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ သမသ္သာသေန္တော မာ ဘာယီတိ စ အဗ္ရဝိ, ကထေသိ။

    Evaṃ ayaṃ thero purimattabhāve parimadditasaṅkhārattā ñāṇaparipākaṃ gatattā pavattidukkhaṃ upadhārento yathā vicikicchādike saṃkilesadhamme pariggaṇhi, tamākāraṃ dassetvā idāni jātasaṃvego kiṃkusalagavesī satthu santikaṃ gato yaṃ visesaṃ adhimucci, taṃ dassento ‘‘evaṃ me bhayajātassā’’tiādimāha. Tattha evaṃ me bhayajātassāti evaṃ vuttappakārena saṃsāre jātabhayassa apārā orimatīrato sappaṭibhayato saṃsāravaṭṭato ‘‘kathaṃ nu kho muñceyya’’nti pāraṃ nibbānaṃ, esato gavesato, tāṇo sadevakassa lokassa tāṇabhūto kilesasamucchedanī paññā āvudho etassāti paññāvudho. Diṭṭhadhammikādiatthena sattānaṃ yathārahaṃ anusāsanato satthā, isisaṅghena aggasāvakādiariyapuggalasamūhena nisevito payirupāsito isisaṅghanisevito, sopānanti desanāñāṇena suṭṭhu katattā abhisaṅkhatattā sukataṃ, upakkilesavirahitato suddhaṃ, saddhāpaññādisārabhūtaṃ dhammasāramayaṃ paṭipakkhehi acalanīyato daḷhaṃ, vipassanāsaṅkhātaṃ sopānaṃ mahoghena vuyhamānassa mayhaṃ satthā pādāsi, dadanto ca ‘‘iminā te sotthi bhavissatī’’ti samassāsento mā bhāyīti ca abravi, kathesi.

    သတိပဋ္ဌာနပာသာဒန္တိ တေန ဝိပသ္သနာသောပာနေန ကာယာနုပသ္သနာဒိနာ လဒ္ဓဗ္ဗစတုဗ္ဗိဓသာမညဖလဝိသေသေန စတုဘူမိသမ္ပန္နံ သတိပဋ္ဌာနပာသာဒံ အာရုဟိတ္ဝာ ပစ္စဝေက္ခိသံ စတုသစ္စဓမ္မံ မဂ္ဂဉာဏေန ပတိအဝေက္ခိံ ပဋိဝိဇ္ဈိံ။ ယံ တံ ပုဗ္ဗေ အမညိသ္သံ, သက္ကာယာဘိရတံ ပဇန္တိ ဧဝံ ပဋိဝိဒ္ဓသစ္စော ယံ သက္ကာယေ ‘‘အဟံ မမာ’’တိ အဘိရတံ ပဇံ တိတ္ထိယဇနံ တေန ပရိကပ္ပိတအတ္တာနဉ္စ ပုဗ္ဗေ သာရတော အမညိသ္သံ။ ယဒာ စ မဂ္ဂမဒ္ဒက္ခိံ, နာဝာယ အဘိရူဟနန္တိ အရိယမဂ္ဂနာဝာယ အဘိရုဟနူပာယဘူတံ ယဒာ ဝိပသ္သနာမဂ္ဂံ ယာထာဝတော အဒ္ဒက္ခိံ။ တတော ပဋ္ဌာယ တံ တိတ္ထိယဇနံ အတ္တာနဉ္စ အနဓိဋ္ဌာယ စိတ္တေ အဋ္ဌပေတ္ဝာ အဂ္ဂဟေတ္ဝာ တိတ္ထံ နိဗ္ဗာနသင္ခာတသ္သ အမတမဟာပာရသ္သ တိတ္ထဘူတံ အရိယမဂ္ဂဒသ္သနံ သဗ္ဗေဟိ မဂ္ဂေဟိ သဗ္ဗေဟိ ကုသလဓမ္မေဟိ ဥက္ကဋ္ဌံ အဒ္ဒက္ခိံ, ယာထာဝတော အပသ္သိန္တိ အတ္ထော။

    Satipaṭṭhānapāsādanti tena vipassanāsopānena kāyānupassanādinā laddhabbacatubbidhasāmaññaphalavisesena catubhūmisampannaṃ satipaṭṭhānapāsādaṃ āruhitvā paccavekkhisaṃ catusaccadhammaṃ maggañāṇena patiavekkhiṃ paṭivijjhiṃ. Yaṃ taṃ pubbe amaññissaṃ, sakkāyābhirataṃ pajanti evaṃ paṭividdhasacco yaṃ sakkāye ‘‘ahaṃ mamā’’ti abhirataṃ pajaṃ titthiyajanaṃ tena parikappitaattānañca pubbe sārato amaññissaṃ. Yadā ca maggamaddakkhiṃ, nāvāya abhirūhananti ariyamagganāvāya abhiruhanūpāyabhūtaṃ yadā vipassanāmaggaṃ yāthāvato addakkhiṃ. Tato paṭṭhāya taṃ titthiyajanaṃ attānañca anadhiṭṭhāya citte aṭṭhapetvā aggahetvā titthaṃ nibbānasaṅkhātassa amatamahāpārassa titthabhūtaṃ ariyamaggadassanaṃ sabbehi maggehi sabbehi kusaladhammehi ukkaṭṭhaṃ addakkhiṃ, yāthāvato apassinti attho.

    ဧဝံ အတ္တနော အနုတ္တရံ မဂ္ဂာဓိဂမံ ပကာသေတ္ဝာ ဣဒာနိ တသ္သ ဒေသကံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ထောမေန္တော ‘‘သလ္လံ အတ္တသမုဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သလ္လန္တိ ဒိဋ္ဌိမာနာဒိကိလေသသလ္လံ။ အတ္တသမုဋ္ဌာနန္တိ ‘‘အဟ’’န္တိ မာနဋ္ဌာနတာယ ‘‘အတ္တာ’’တိ စ လဒ္ဓနာမေ အတ္တဘာဝေ သမ္ဘူတံ။ ဘဝနေတ္တိပ္ပဘာဝိတန္တိ ဘဝတဏ္ဟာသမုဋ္ဌိတံ ဘဝတဏ္ဟာသန္နိသ္သယံ။ သာ ဟိ ဒိဋ္ဌိမာနာဒီနံ သမ္ဘဝော။ ဧတေသံ အပ္ပဝတ္တာယာတိ ယထာဝုတ္တာနံ ပာပဓမ္မာနံ အပ္ပဝတ္တိယာ အနုပ္ပာဒာယ။ ဒေသေသိ မဂ္ဂမုတ္တမန္တိ ဥတ္တမံ သေဋ္ဌံ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ, တဒုပာယဉ္စ ဝိပသ္သနာမဂ္ဂံ ကထေသိ။

    Evaṃ attano anuttaraṃ maggādhigamaṃ pakāsetvā idāni tassa desakaṃ sammāsambuddhaṃ thomento ‘‘sallaṃ attasamuṭṭhāna’’ntiādimāha. Tattha sallanti diṭṭhimānādikilesasallaṃ. Attasamuṭṭhānanti ‘‘aha’’nti mānaṭṭhānatāya ‘‘attā’’ti ca laddhanāme attabhāve sambhūtaṃ. Bhavanettippabhāvitanti bhavataṇhāsamuṭṭhitaṃ bhavataṇhāsannissayaṃ. Sā hi diṭṭhimānādīnaṃ sambhavo. Etesaṃ appavattāyāti yathāvuttānaṃ pāpadhammānaṃ appavattiyā anuppādāya. Desesi maggamuttamanti uttamaṃ seṭṭhaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, tadupāyañca vipassanāmaggaṃ kathesi.

    ဒီဃရတ္တာနုသယိတန္တိ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ စိရကာလံ သန္တာနေ အနု အနု သယိတံ ကာရဏလာဘေန ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟဘာဝေန ထာမဂတံ, တတော စ စိရရတ္တံ အဓိဋ္ဌိတံ သန္တာနံ အဇ္ဈာရုယ္ဟ ဌိတံ။ ဂန္ထန္တိ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထာဒိံ မမ သန္တာနေ ဂန္ထဘူတံ ကိလေသဝိသဒောသံ ပဝာဟနော ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ အတ္တနော ဒေသနာနုဘာဝေန အပာနုဒီ ပရိဇဟာပေသိ, ဂန္ထေသု ဟိ အနဝသေသတော ပဟီနေသု အပ္ပဟီနော နာမ ကိလေသော နတ္ထီတိ။

    Dīgharattānusayitanti anamatagge saṃsāre cirakālaṃ santāne anu anu sayitaṃ kāraṇalābhena uppajjanārahabhāvena thāmagataṃ, tato ca cirarattaṃ adhiṭṭhitaṃ santānaṃ ajjhāruyha ṭhitaṃ. Ganthanti abhijjhākāyaganthādiṃ mama santāne ganthabhūtaṃ kilesavisadosaṃ pavāhano buddho bhagavā attano desanānubhāvena apānudī parijahāpesi, ganthesu hi anavasesato pahīnesu appahīno nāma kileso natthīti.

    တေလကာနိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Telakānittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၃. တေလကာနိတ္ထေရဂာထာ • 3. Telakānittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact