Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    3. තෙලකානිත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    3. Telakānittheragāthāvaṇṇanā

    චිරරත්‌තං වතාතාපීතිආදිකා ආයස්‌මතො තෙලකානිත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං කුසලං උපචිනිත්‌වා ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ සත්‌ථු අභිජාතිතො පුරෙතරංයෙව සාවත්‌ථියං අඤ්‌ඤතරස්‌මිං බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා තෙලකානීති ලද්‌ධනාමො වයප්‌පත්‌තො හෙතුසම්‌පන්‌නතාය කාමෙ ජිගුච්‌ඡන්‌තො ඝරාවාසං පහාය පරිබ්‌බාජකපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා විවට්‌ටජ්‌ඣාසයො ‘‘කො සො පාරඞ්‌ගතො ලොකෙ’’තිආදිනා විමොක්‌ඛපරියෙසනං චරමානො තෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණෙ උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌හං පුච්‌ඡති, තෙ න සම්‌පායන්‌ති. සො තෙන අනාරාධිතචිත්‌තො විචරති. අථ අම්‌හාකං භගවති ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා පවත්‌තිතවරධම්‌මචක්‌කෙ ලොකහිතං කරොන්‌තෙ එකදිවසං සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො නචිරස්‌සෙව අරහත්‌තෙ පතිට්‌ඨාති. සො එකදිවසං භික්‌ඛූහි සද්‌ධිං නිසින්‌නො අත්‌තනා අධිගතවිසෙසං පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා තදනුසාරෙන අත්‌තනො පටිපත්‌තිං අනුස්‌සරිත්‌වා තං සබ්‌බං භික්‌ඛූනං ආචික්‌ඛන්‌තො –

    Cirarattaṃ vatātāpītiādikā āyasmato telakānittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde satthu abhijātito puretaraṃyeva sāvatthiyaṃ aññatarasmiṃ brāhmaṇakule nibbattitvā telakānīti laddhanāmo vayappatto hetusampannatāya kāme jigucchanto gharāvāsaṃ pahāya paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā vivaṭṭajjhāsayo ‘‘ko so pāraṅgato loke’’tiādinā vimokkhapariyesanaṃ caramāno te te samaṇabrāhmaṇe upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati, te na sampāyanti. So tena anārādhitacitto vicarati. Atha amhākaṃ bhagavati loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakke lokahitaṃ karonte ekadivasaṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahatte patiṭṭhāti. So ekadivasaṃ bhikkhūhi saddhiṃ nisinno attanā adhigatavisesaṃ paccavekkhitvā tadanusārena attano paṭipattiṃ anussaritvā taṃ sabbaṃ bhikkhūnaṃ ācikkhanto –

    747.

    747.

    ‘‘චිරරත්‌තං වතාතාපී, ධම්‌මං අනුවිචින්‌තයං;

    ‘‘Cirarattaṃ vatātāpī, dhammaṃ anuvicintayaṃ;

    සමං චිත්‌තස්‌ස නාලත්‌ථං, පුච්‌ඡං සමණබ්‍රාහ්‌මණෙ.

    Samaṃ cittassa nālatthaṃ, pucchaṃ samaṇabrāhmaṇe.

    748.

    748.

    ‘‘කො සො පාරඞ්‌ගතො ලොකෙ, කො පත්‌තො අමතොගධං;

    ‘‘Ko so pāraṅgato loke, ko patto amatogadhaṃ;

    කස්‌ස ධම්‌මං පටිච්‌ඡාමි, පරමත්‌ථවිජානනං.

    Kassa dhammaṃ paṭicchāmi, paramatthavijānanaṃ.

    749.

    749.

    ‘‘අන්‌තොවඞ්‌කගතො ආසි, මච්‌ඡොව ඝසමාමිසං;

    ‘‘Antovaṅkagato āsi, macchova ghasamāmisaṃ;

    බද්‌ධො මහින්‌දපාසෙන, වෙපචිත්‍යසුරො යථා.

    Baddho mahindapāsena, vepacityasuro yathā.

    750.

    750.

    ‘‘අඤ්‌ඡාමි නං න මුඤ්‌චාමි, අස්‌මා සොකපරිද්‌දවා;

    ‘‘Añchāmi naṃ na muñcāmi, asmā sokapariddavā;

    කො මෙ බන්‌ධං මුඤ්‌චං ලොකෙ, සම්‌බොධිං වෙදයිස්‌සති.

    Ko me bandhaṃ muñcaṃ loke, sambodhiṃ vedayissati.

    751.

    751.

    ‘‘සමණං බ්‍රාහ්‌මණං වා කං, ආදිසන්‌තං පභඞ්‌ගුනං;

    ‘‘Samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vā kaṃ, ādisantaṃ pabhaṅgunaṃ;

    කස්‌ස ධම්‌මං පටිච්‌ඡාමි, ජරාමච්‌චුපවාහනං.

    Kassa dhammaṃ paṭicchāmi, jarāmaccupavāhanaṃ.

    752.

    752.

    ‘‘විචිකිච්‌ඡාකඞ්‌ඛාගන්‌ථිතං, සාරම්‌භබලසඤ්‌ඤුතං;

    ‘‘Vicikicchākaṅkhāganthitaṃ, sārambhabalasaññutaṃ;

    කොධප්‌පත්‌තමනත්‌ථද්‌ධං, අභිජප්‌පප්‌පදාරණං.

    Kodhappattamanatthaddhaṃ, abhijappappadāraṇaṃ.

    753.

    753.

    ‘‘තණ්‌හාධනුසමුට්‌ඨානං, ද්‌වෙ ච පන්‌නරසායුතං;

    ‘‘Taṇhādhanusamuṭṭhānaṃ, dve ca pannarasāyutaṃ;

    පස්‌ස ඔරසිකං බාළ්‌හං, භෙත්‌වාන යදි තිට්‌ඨති.

    Passa orasikaṃ bāḷhaṃ, bhetvāna yadi tiṭṭhati.

    754.

    754.

    ‘‘අනුදිට්‌ඨීනං අප්‌පහානං, සඞ්‌කප්‌පපරතෙජිතං;

    ‘‘Anudiṭṭhīnaṃ appahānaṃ, saṅkappaparatejitaṃ;

    තෙන විද්‌ධො පවෙධාමි, පත්‌තංව මාලුතෙරිතං.

    Tena viddho pavedhāmi, pattaṃva māluteritaṃ.

    755.

    755.

    ‘‘අජ්‌ඣත්‌තං මෙ සමුට්‌ඨාය, ඛිප්‌පං පච්‌චති මාමකං;

    ‘‘Ajjhattaṃ me samuṭṭhāya, khippaṃ paccati māmakaṃ;

    ඡඵස්‌සායතනී කායො, යත්‌ථ සරති සබ්‌බදා.

    Chaphassāyatanī kāyo, yattha sarati sabbadā.

    756.

    756.

    ‘‘තං න පස්‌සාමි තෙකිච්‌ඡං, යො මෙතං සල්‌ලමුද්‌ධරෙ;

    ‘‘Taṃ na passāmi tekicchaṃ, yo metaṃ sallamuddhare;

    නානාරජ්‌ජෙන සත්‌ථෙන, නාඤ්‌ඤෙන විචිකිච්‌ඡිතං.

    Nānārajjena satthena, nāññena vicikicchitaṃ.

    757.

    757.

    ‘‘කො මෙ අසත්‌ථො අවණො, සල්‌ලමබ්‌භන්‌තරපස්‌සයං;

    ‘‘Ko me asattho avaṇo, sallamabbhantarapassayaṃ;

    අහිංසං සබ්‌බගත්‌තානි, සල්‌ලං මෙ උද්‌ධරිස්‌සති.

    Ahiṃsaṃ sabbagattāni, sallaṃ me uddharissati.

    758.

    758.

    ‘‘ධම්‌මප්‌පති හි සො සෙට්‌ඨො, විසදොසප්‌පවාහකො;

    ‘‘Dhammappati hi so seṭṭho, visadosappavāhako;

    ගම්‌භීරෙ පතිතස්‌ස මෙ, ථලං පාණිඤ්‌ච දස්‌සයෙ.

    Gambhīre patitassa me, thalaṃ pāṇiñca dassaye.

    759.

    759.

    ‘‘රහදෙහමස්‌මි ඔගාළ්‌හො, අහාරියරජමත්‌තිකෙ;

    ‘‘Rahadehamasmi ogāḷho, ahāriyarajamattike;

    මායාඋසූයසාරම්‌භ, ථිනමිද්‌ධමපත්‌ථටෙ.

    Māyāusūyasārambha, thinamiddhamapatthaṭe.

    760.

    760.

    ‘‘උද්‌ධච්‌චමෙඝථනිතං, සංයොජනවලාහකං;

    ‘‘Uddhaccameghathanitaṃ, saṃyojanavalāhakaṃ;

    වාහා වහන්‌ති කුද්‌දිට්‌ඨිං, සඞ්‌කප්‌පා රාගනිස්‌සිතා.

    Vāhā vahanti kuddiṭṭhiṃ, saṅkappā rāganissitā.

    761.

    761.

    ‘‘සවන්‌ති සබ්‌බධි සොතා, ලතා උබ්‌භිජ්‌ජ තිට්‌ඨති;

    ‘‘Savanti sabbadhi sotā, latā ubbhijja tiṭṭhati;

    තෙ සොතෙ කො නිවාරෙය්‍ය, තං ලතං කො හි ඡෙච්‌ඡති.

    Te sote ko nivāreyya, taṃ lataṃ ko hi checchati.

    762.

    762.

    ‘‘වෙලං කරොථ භද්‌දන්‌තෙ, සොතානං සන්‌නිවාරණං;

    ‘‘Velaṃ karotha bhaddante, sotānaṃ sannivāraṇaṃ;

    මා තෙ මනොමයො සොතා, රුක්‌ඛංව සහසා ලුවෙ.

    Mā te manomayo sotā, rukkhaṃva sahasā luve.

    763.

    763.

    ‘‘එවං මෙ භයජාතස්‌ස, අපාරා පාරමෙසතො;

    ‘‘Evaṃ me bhayajātassa, apārā pāramesato;

    තාණො පඤ්‌ඤාවුධො සත්‌ථා, ඉසිසඞ්‌ඝනිසෙවිතො.

    Tāṇo paññāvudho satthā, isisaṅghanisevito.

    764.

    764.

    ‘‘සොපානං සුගතං සුද්‌ධං, ධම්‌මසාරමයං දළ්‌හං;

    ‘‘Sopānaṃ sugataṃ suddhaṃ, dhammasāramayaṃ daḷhaṃ;

    පාදාසි වුය්‌හමානස්‌ස, මා භායීති ච මබ්‍රවි.

    Pādāsi vuyhamānassa, mā bhāyīti ca mabravi.

    765.

    765.

    ‘‘සතිපට්‌ඨානපාසාදං, ආරුය්‌හ පච්‌චවෙක්‌ඛිසං;

    ‘‘Satipaṭṭhānapāsādaṃ, āruyha paccavekkhisaṃ;

    යං තං පුබ්‌බෙ අමඤ්‌ඤිස්‌සං, සක්‌කායාභිරතං පජං.

    Yaṃ taṃ pubbe amaññissaṃ, sakkāyābhirataṃ pajaṃ.

    766.

    766.

    ‘‘යදා ච මග්‌ගමද්‌දක්‌ඛිං, නාවාය අභිරූහනං;

    ‘‘Yadā ca maggamaddakkhiṃ, nāvāya abhirūhanaṃ;

    අනධිට්‌ඨාය අත්‌තානං, තිත්‌ථමද්‌දක්‌ඛිමුත්‌තමං.

    Anadhiṭṭhāya attānaṃ, titthamaddakkhimuttamaṃ.

    767.

    767.

    ‘‘සල්‌ලං අත්‌තසමුට්‌ඨානං, භවනෙත්‌තිප්‌පභාවිතං;

    ‘‘Sallaṃ attasamuṭṭhānaṃ, bhavanettippabhāvitaṃ;

    එතෙසං අප්‌පවත්‌තාය, දෙසෙසි මග්‌ගමුත්‌තමං.

    Etesaṃ appavattāya, desesi maggamuttamaṃ.

    768.

    768.

    ‘‘දීඝරත්‌තානුසයිතං , චිරරත්‌තමධිට්‌ඨිතං;

    ‘‘Dīgharattānusayitaṃ , cirarattamadhiṭṭhitaṃ;

    බුද්‌ධො මෙපානුදී ගන්‌ථං, විසදොසප්‌පවාහනො’’ති. – ඉමා ගාථා අභාසි;

    Buddho mepānudī ganthaṃ, visadosappavāhano’’ti. – imā gāthā abhāsi;

    තත්‌ථ චිරරත්‌තං වතාති චිරකාලං වත. ආතාපීති වීරියවා විමොක්‌ඛධම්‌මපරියෙසනෙ ආරද්‌ධවීරියො. ධම්‌මං අනුවිචින්‌තයන්‌ති ‘‘කීදිසො නු ඛො විමොක්‌ඛධම්‌මො, කථං වා අධිගන්‌තබ්‌බො’’ති විමුත්‌තිධම්‌මං අනුවිචිනන්‌තො ගවෙසන්‌තො. සමං චිත්‌තස්‌ස නාලත්‌ථං, පුච්‌ඡං සමණබ්‍රාහ්‌මණෙති තෙ තෙ නානාතිත්‌ථියෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණෙ විමුත්‌තිධම්‌මං පුච්‌ඡන්‌තො පකතියා අනුපසන්‌තසභාවස්‌ස චිත්‌තස්‌ස සමං වූපසමභූතං වට්‌ටදුක්‌ඛවිස්‌සරණං අරියධම්‌මං නාලත්‌ථං නාධිගච්‌ඡන්‌ති අත්‌ථො.

    Tattha cirarattaṃ vatāti cirakālaṃ vata. Ātāpīti vīriyavā vimokkhadhammapariyesane āraddhavīriyo. Dhammaṃ anuvicintayanti ‘‘kīdiso nu kho vimokkhadhammo, kathaṃ vā adhigantabbo’’ti vimuttidhammaṃ anuvicinanto gavesanto. Samaṃ cittassa nālatthaṃ, pucchaṃ samaṇabrāhmaṇeti te te nānātitthiye samaṇabrāhmaṇe vimuttidhammaṃ pucchanto pakatiyā anupasantasabhāvassa cittassa samaṃ vūpasamabhūtaṃ vaṭṭadukkhavissaraṇaṃ ariyadhammaṃ nālatthaṃ nādhigacchanti attho.

    කො සො පාරඞ්‌ගතොතිආදි පුච්‌ඡිතාකාරදස්‌සනං. තත්‌ථ කො සො පාරඞ්‌ගතො ලොකෙති ඉමස්‌මිං ලොකෙ තිත්‌ථකාරපටිඤ්‌ඤෙසු සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු කො නු ඛො සො සංසාරස්‌ස පාරං නිබ්‌බානං උපගතො. කො පත්‌තො අමතොගධන්‌ති නිබ්‌බානපතිට්‌ඨං විමොක්‌ඛමග්‌ගං කො පත්‌තො අධිගතොති අත්‌ථො. කස්‌ස ධම්‌මං පටිච්‌ඡාමීති කස්‌ස සමණස්‌ස වා බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස වා ඔවාදධම්‌මං පටිග්‌ගණ්‌හාමි පටිපජ්‌ජාමි. පරමත්‌ථවිජානනන්‌ති පරමත්‌ථස්‌ස විජානනං, අවිපරීතප්‌පවත්‌තිනිවත්‌තියො පවෙදෙන්‌තන්‌ති අත්‌ථො.

    Koso pāraṅgatotiādi pucchitākāradassanaṃ. Tattha ko so pāraṅgato loketi imasmiṃ loke titthakārapaṭiññesu samaṇabrāhmaṇesu ko nu kho so saṃsārassa pāraṃ nibbānaṃ upagato. Ko patto amatogadhanti nibbānapatiṭṭhaṃ vimokkhamaggaṃ ko patto adhigatoti attho. Kassa dhammaṃ paṭicchāmīti kassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā ovādadhammaṃ paṭiggaṇhāmi paṭipajjāmi. Paramatthavijānananti paramatthassa vijānanaṃ, aviparītappavattinivattiyo pavedentanti attho.

    අන්‌තොවඞ්‌කගතො ආසීති වඞ්‌කං වුච්‌චති දිට්‌ඨිගතං මනොවඞ්‌කභාවතො, සබ්‌බෙපි වා කිලෙසා, අන්‌තොති පන හදයවඞ්‌කස්‌ස අන්‌තො, හදයබ්‌භන්‌තරගතකිලෙසවඞ්‌කො වා අහොසීති අත්‌ථො. මච්‌ඡොව ඝසමාමිසන්‌ති ආමිසං ඝසන්‌තො ඛාදන්‌තො මච්‌ඡො විය, ගිලබළිසො මච්‌ඡො වියාති අධිප්‌පායො. බද්‌ධො මහින්‌දපාසෙන, වෙපචිත්‍යසුරො යථාති මහින්‌දස්‌ස සක්‌කස්‌ස පාසෙන බද්‌ධො යථා වෙපචිත්‌ති අසුරින්‌දො අසෙරිවිහාරී මහාදුක්‌ඛප්‌පත්‌තො, එවමහං පුබ්‌බෙ කිලෙසපාසෙන බද්‌ධො ආසිං, අසෙරිවිහාරී මහාදුක්‌ඛප්‌පත්‌තොති අධිප්‌පායො.

    Antovaṅkagato āsīti vaṅkaṃ vuccati diṭṭhigataṃ manovaṅkabhāvato, sabbepi vā kilesā, antoti pana hadayavaṅkassa anto, hadayabbhantaragatakilesavaṅko vā ahosīti attho. Macchova ghasamāmisanti āmisaṃ ghasanto khādanto maccho viya, gilabaḷiso maccho viyāti adhippāyo. Baddho mahindapāsena, vepacityasuro yathāti mahindassa sakkassa pāsena baddho yathā vepacitti asurindo aserivihārī mahādukkhappatto, evamahaṃ pubbe kilesapāsena baddho āsiṃ, aserivihārī mahādukkhappattoti adhippāyo.

    අඤ්‌ඡාමීති ආකඩ්‌ඪාමි. න්‌ති කිලෙසපාසං. න මුඤ්‌චාමීති න මොචෙමි. අස්‌මා සොකපරිද්‌දවාති ඉමස්‌මා සොකපරිදෙවවට්‌ටතො. ඉදං වුත්‌තං හොති – යථාපාසෙන බද්‌ධො මිගො සූකරො වා මොචනුපායං අජානන්‌තො පරිප්‌ඵන්‌දමානො තං ආවිඤ්‌ඡන්‌තො බන්‌ධනං දළ්‌හං කරොති, එවං අහං පුබ්‌බෙ කිලෙසපාසෙන පටිමුක්‌කො මොචනුපායං අජානන්‌තො කායසඤ්‌චෙතනාදිවසෙන පරිප්‌ඵන්‌දමානො තං න මොචෙසිං, අඤ්‌ඤදත්‌ථු තං දළ්‌හං කරොන්‌තො සොකාදිනා පරං කිලෙසං එව පාපුණින්‌ති. කො මෙ බන්‌ධං මුඤ්‌චං ලොකෙ, සම්‌බොධිං වෙදයිස්‌සතීති ඉමස්‌මිං ලොකෙ එතං කිලෙසබන්‌ධනෙන බන්‌ධං මුඤ්‌චන්‌තො සම්‌බුජ්‌ඣති එතෙනාති ‘‘සම්‌බොධී’’ති ලද්‌ධනාමං විමොක්‌ඛමග්‌ගං කො මෙ වෙදයිස්‌සති ආචික්‌ඛිස්‌සතීති අත්‌ථො. ‘‘බන්‌ධමුඤ්‌ච’’න්‌තිපි පඨන්‌ති, බන්‌ධා, බන්‌ධස්‌ස වා මොචකං සම්‌බොධින්‌ති යොජනා.

    Añchāmīti ākaḍḍhāmi. Nanti kilesapāsaṃ. Na muñcāmīti na mocemi. Asmā sokapariddavāti imasmā sokaparidevavaṭṭato. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathāpāsena baddho migo sūkaro vā mocanupāyaṃ ajānanto paripphandamāno taṃ āviñchanto bandhanaṃ daḷhaṃ karoti, evaṃ ahaṃ pubbe kilesapāsena paṭimukko mocanupāyaṃ ajānanto kāyasañcetanādivasena paripphandamāno taṃ na mocesiṃ, aññadatthu taṃ daḷhaṃ karonto sokādinā paraṃ kilesaṃ eva pāpuṇinti. Ko me bandhaṃ muñcaṃ loke, sambodhiṃ vedayissatīti imasmiṃ loke etaṃ kilesabandhanena bandhaṃ muñcanto sambujjhati etenāti ‘‘sambodhī’’ti laddhanāmaṃ vimokkhamaggaṃ ko me vedayissati ācikkhissatīti attho. ‘‘Bandhamuñca’’ntipi paṭhanti, bandhā, bandhassa vā mocakaṃ sambodhinti yojanā.

    ආදිසන්‌තන්‌ති දෙසෙන්‌තං. පභඞ්‌ගුනන්‌ති පභඤ්‌ජනං කිලෙසානං විද්‌ධංසනං , පභඞ්‌ගුනං වා ධම්‌මප්‌පවත්‌තිං ආදිසන්‌තං කථෙන්‌තං ජරාය මච්‌චුනො ච පවාහනං කස්‌ස ධම්‌මං පටිච්‌ඡාමි. ‘‘පටිපජ්‌ජාමී’’ති වා පාඨො, සො එවත්‌ථො. විචිකිච්‌ඡාකඞ්‌ඛාගන්‌ථිතන්‌ති ‘‘අහොසිං නු ඛො අහමතීතමද්‌ධාන’’න්‌තිආදිනයප්‌පවත්‌තාය (ම. නි. 1.18; සං. නි. 2.20) විචිකිච්‌ඡාය ආසප්‌පනපරිසප්‌පනාකාරවුත්‌තියා කඞ්‌ඛාය ච ගන්‌ථිතං. සාරම්‌භබලසඤ්‌ඤුතන්‌ති කරණුත්‌තරියකරණලක්‌ඛණෙන බලප්‌පත්‌තෙන සාරම්‌භෙන යුත්‌තං. කොධප්‌පත්‌තමනත්‌ථද්‌ධන්‌ති සබ්‌බත්‌ථ කොධෙන යුත්‌තමනසා ථද්‌ධභාවං ගතං අභිජප්‌පප්‌පදාරණං. ඉච්‌ඡිතාලාභාදිවසෙන හි තණ්‌හා සත්‌තානං චිත්‌තං පදාලෙන්‌තී විය පවත්‌තති. දූරෙ ඨිතස්‌සාපි විජ්‌ඣනුපායතාය තණ්‌හාව ධනු සමුපතිට්‌ඨති උප්‌පජ්‌ජති එතස්‌මාති තණ්‌හාධනුසමුට්‌ඨානං, දිට්‌ඨිසල්‌ලං. තං පන යස්‌මා වීසතිවත්‌ථුකා සක්‌කායදිට්‌ඨි, දසවත්‌ථුකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨීති තිංසප්‌පභෙදං, තස්‌මා වුත්‌තං ‘‘ද්‌වෙ ච පන්‌නරසායුත’’න්‌ති, ද්‌වික්‌ඛත්‌තුං පන්‌නරසභෙදවන්‌තන්‌ති අත්‌ථො. පස්‌ස ඔරසිකං බාළ්‌හං, භෙත්‌වාන යදි තිට්‌ඨතීති යං උරසම්‌බන්‌ධනීයතාය ඔරසිකං බාළ්‌හං බලවතරං භෙත්‌වාන හදයං විනිවිජ්‌ඣිත්‌වා තස්‌මිංයෙව හදයෙ තිට්‌ඨති, තං පස්‌සාති අත්‌තානමෙව ආලපති.

    Ādisantanti desentaṃ. Pabhaṅgunanti pabhañjanaṃ kilesānaṃ viddhaṃsanaṃ , pabhaṅgunaṃ vā dhammappavattiṃ ādisantaṃ kathentaṃ jarāya maccuno ca pavāhanaṃ kassa dhammaṃ paṭicchāmi. ‘‘Paṭipajjāmī’’ti vā pāṭho, so evattho. Vicikicchākaṅkhāganthitanti ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādinayappavattāya (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) vicikicchāya āsappanaparisappanākāravuttiyā kaṅkhāya ca ganthitaṃ. Sārambhabalasaññutanti karaṇuttariyakaraṇalakkhaṇena balappattena sārambhena yuttaṃ. Kodhappattamanatthaddhanti sabbattha kodhena yuttamanasā thaddhabhāvaṃ gataṃ abhijappappadāraṇaṃ. Icchitālābhādivasena hi taṇhā sattānaṃ cittaṃ padālentī viya pavattati. Dūre ṭhitassāpi vijjhanupāyatāya taṇhāva dhanu samupatiṭṭhati uppajjati etasmāti taṇhādhanusamuṭṭhānaṃ, diṭṭhisallaṃ. Taṃ pana yasmā vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhīti tiṃsappabhedaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘dve ca pannarasāyuta’’nti, dvikkhattuṃ pannarasabhedavantanti attho. Passa orasikaṃ bāḷhaṃ, bhetvāna yadi tiṭṭhatīti yaṃ urasambandhanīyatāya orasikaṃ bāḷhaṃ balavataraṃ bhetvāna hadayaṃ vinivijjhitvā tasmiṃyeva hadaye tiṭṭhati, taṃ passāti attānameva ālapati.

    අනුදිට්‌ඨීනං අප්‌පහානන්‌ති අනුදිට්‌ඨිභූතානං සෙසදිට්‌ඨීනං අප්‌පහානකාරණං. යාව හි සක්‌කායදිට්‌ඨි සන්‌තානතො න විගච්‌ඡති, තාව සස්‌සතදිට්‌ඨිආදීනං අප්‌පහානමෙවාති. සඞ්‌කප්‌පපරතෙජිතන්‌ති සඞ්‌කප්‌පෙන මිච්‌ඡාවිතක්‌කෙන පරෙ පරජනෙ නිස්‌සයලක්‌ඛණං පතිපතිතෙ තෙජිතං උස්‌සාහිතං. තෙන විද්‌ධො පවෙධාමීති තෙන දිට්‌ඨිසල්‌ලෙන යථා හදයං ආහච්‌ච තිට්‌ඨති, එවං විද්‌ධො පවෙධාමි සඞ්‌කප්‌පාමි සස්‌සතුච්‌ඡෙදාදිවසෙන ඉතො චිතො ච පරිවට්‌ටාමි. පත්‌තංව මාලුතෙරිතන්‌ති මාලුතෙන වායුනා එරිතං වණ්‌ටතො මුත්‌තං දුමපත්‌තං විය.

    Anudiṭṭhīnaṃ appahānanti anudiṭṭhibhūtānaṃ sesadiṭṭhīnaṃ appahānakāraṇaṃ. Yāva hi sakkāyadiṭṭhi santānato na vigacchati, tāva sassatadiṭṭhiādīnaṃ appahānamevāti. Saṅkappaparatejitanti saṅkappena micchāvitakkena pare parajane nissayalakkhaṇaṃ patipatite tejitaṃ ussāhitaṃ. Tena viddho pavedhāmīti tena diṭṭhisallena yathā hadayaṃ āhacca tiṭṭhati, evaṃ viddho pavedhāmi saṅkappāmi sassatucchedādivasena ito cito ca parivaṭṭāmi. Pattaṃvamāluteritanti mālutena vāyunā eritaṃ vaṇṭato muttaṃ dumapattaṃ viya.

    අජ්‌ඣත්‌තං මෙ සමුට්‌ඨායාති යථා ලොකෙ සල්‌ලං නාම බාහිරතො උට්‌ඨාය අජ්‌ඣත්‌තං නිම්‌මථෙත්‌වා බාධති, න එවමිදං. ඉදං පන අජ්‌ඣත්‌තං මෙ මම අත්‌තභාවෙ සමුට්‌ඨාය සො අත්‌තභාවසඤ්‌ඤිතො ඡඵස්‌සායතනකායො යථා ඛිප්‌පං සීඝං පච්‌චති, ඩය්‌හති. යථා කිං? අග්‌ගි විය සනිස්‌සයඩාහකො තංයෙව මාමකං මම සන්‌තකං අත්‌තභාවං ඩහන්‌තො යත්‌ථ උප්‌පන්‌නො, තත්‌ථෙව සරති පවත්‌තති.

    Ajjhattaṃ me samuṭṭhāyāti yathā loke sallaṃ nāma bāhirato uṭṭhāya ajjhattaṃ nimmathetvā bādhati, na evamidaṃ. Idaṃ pana ajjhattaṃ me mama attabhāve samuṭṭhāya so attabhāvasaññito chaphassāyatanakāyo yathā khippaṃ sīghaṃ paccati, ḍayhati. Yathā kiṃ? Aggi viya sanissayaḍāhako taṃyeva māmakaṃ mama santakaṃ attabhāvaṃ ḍahanto yattha uppanno, tattheva sarati pavattati.

    තං න පස්‌සාමි තෙකිච්‌ඡන්‌ති තාදිසාය තිකිච්‌ඡාය නියුත්‌තතාය තෙකිච්‌ඡං සල්‌ලකත්‌තං භිසක්‌කං තං න පස්‌සාමි. යො මෙතං සල්‌ලමුද්‌ධරෙති යො භිසක්‌කො එතං දිට්‌ඨිසල්‌ලං කිලෙසසල්‌ලඤ්‌ච උද්‌ධරෙය්‍ය, උද්‌ධරන්‌තො ච නානාරජ්‌ජෙන රජ්‌ජුසදිසසඞ්‌ඛාතාය එසනිසලාකාය පවෙසෙත්‌වාන සත්‌ථෙන කන්‌තිත්‌වා නාඤ්‌ඤෙන මන්‌තාගදප්‌පයොගෙන විචිකිච්‌ඡිතං සල්‌ලං තිකිච්‌ඡිතුං සක්‌කාති ආහරිත්‌වා යොජෙතබ්‌බං. විචිකිච්‌ඡිතන්‌ති, ච නිදස්‌සනමත්‌තමෙතං. සබ්‌බස්‌සපි කිලෙසසල්‌ලස්‌ස වසෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.

    Taṃ na passāmi tekicchanti tādisāya tikicchāya niyuttatāya tekicchaṃ sallakattaṃ bhisakkaṃ taṃ na passāmi. Yo metaṃ sallamuddhareti yo bhisakko etaṃ diṭṭhisallaṃ kilesasallañca uddhareyya, uddharanto ca nānārajjena rajjusadisasaṅkhātāya esanisalākāya pavesetvāna satthena kantitvā nāññena mantāgadappayogena vicikicchitaṃ sallaṃ tikicchituṃ sakkāti āharitvā yojetabbaṃ. Vicikicchitanti, ca nidassanamattametaṃ. Sabbassapi kilesasallassa vasena attho veditabbo.

    අසත්‌ථොති සත්‌ථරහිතො. අවණොති වණෙන විනා. අබ්‌භන්‌තරපස්‌සයන්‌ති අබ්‌භන්‌තරසඞ්‌ඛාතං හදයං නිස්‌සාය ඨිතං. අහිංසන්‌ති අපීළෙන්‌තො. ‘‘අහිංසා’’ති ච පාඨො, අහිංසාය අපීළනෙනාති අත්‌ථො. අයඤ්‌හෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපත්‌ථො – කො නු ඛො කිඤ්‌චි සත්‌ථං අග්‌ගහෙත්‌වා වණඤ්‌ච අකරොන්‌තො තතො එව සබ්‌බගත්‌තානි අබාධෙන්‌තො මම හදයබ්‌භන්‌තරගතං පීළාජනනතො අන්‌තො තුදනතො අන්‌තො රුද්‌ධනතො ච පරමත්‌ථෙනෙව සල්‌ලභූතං කිලෙසසල්‌ලං උද්‌ධරිස්‌සතීති.

    Asatthoti sattharahito. Avaṇoti vaṇena vinā. Abbhantarapassayanti abbhantarasaṅkhātaṃ hadayaṃ nissāya ṭhitaṃ. Ahiṃsanti apīḷento. ‘‘Ahiṃsā’’ti ca pāṭho, ahiṃsāya apīḷanenāti attho. Ayañhettha saṅkhepattho – ko nu kho kiñci satthaṃ aggahetvā vaṇañca akaronto tato eva sabbagattāni abādhento mama hadayabbhantaragataṃ pīḷājananato anto tudanato anto ruddhanato ca paramattheneva sallabhūtaṃ kilesasallaṃ uddharissatīti.

    එවං දසහි ගාථාහි පුබ්‌බෙ අත්‌තනා චින්‌තිතාකාරං දස්‌සෙත්‌වා පුනපි තං පකාරන්‌තරෙන දස්‌සෙතුං ‘‘ධම්‌මප්‌පති හි සො සෙට්‌ඨො’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ ධම්‌මප්‌පතීති ධම්‌මනිමිත්‌තං ධම්‌මහෙතු. හීති නිපාතමත්‌තං. සො සෙට්‌ඨොති සො පුග්‌ගලො උත්‌තමො. විසදොසප්‌පවාහකොති යො මය්‌හං රාගාදිකිලෙසස්‌ස පවාහකො උච්‌ඡින්‌නකො. ගම්‌භීරෙ පතිතස්‌ස මෙ, ථලං පාණිඤ්‌ච දස්‌සයෙති කො නු ඛො අතිගම්‌භීරෙ සංසාරමහොඝෙ පතිතස්‌ස මය්‌හං ‘‘මා භායී’’ති අස්‌සාසෙන්‌තො නිබ්‌බානථලං තංසම්‌පාපකං අරියමග්‌ගහත්‌ථඤ්‌ච දස්‌සෙය්‍ය.

    Evaṃ dasahi gāthāhi pubbe attanā cintitākāraṃ dassetvā punapi taṃ pakārantarena dassetuṃ ‘‘dhammappati hi so seṭṭho’’tiādimāha. Tattha dhammappatīti dhammanimittaṃ dhammahetu. ti nipātamattaṃ. So seṭṭhoti so puggalo uttamo. Visadosappavāhakoti yo mayhaṃ rāgādikilesassa pavāhako ucchinnako. Gambhīre patitassa me, thalaṃ pāṇiñca dassayeti ko nu kho atigambhīre saṃsāramahoghe patitassa mayhaṃ ‘‘mā bhāyī’’ti assāsento nibbānathalaṃ taṃsampāpakaṃ ariyamaggahatthañca dasseyya.

    රහදෙහමස්‌මි ඔගාළ්‌හොති මහති සංසාරරහදෙ අහමස්‌මි සසීසං නිමුජ්‌ජනවසෙන ඔතිණ්‌ණො අනුපවිට්‌ඨො. අහාරියරජමත්‌තිකෙති අපනෙතුං අසක්‌කුණෙය්‍යො රාගාදිරජො මත්‌තිකා කද්‌දමො එතස්‌සාති අහාරියරජමත්‌තිකො, රහදො. තස්‌මිං රහදස්‌මිං. ‘‘අහාරියරජමන්‌තිකෙ’’ති වා පාඨො, අන්‌තිකෙ ඨිතරාගාදීසු දුන්‌නීහරණීයරාගාදිරජෙති අත්‌ථො. සන්‌තදොසපටිච්‌ඡාදනලක්‌ඛණා මායා, පරසම්‌පත්‌තිඅසහනලක්‌ඛණා උසූයා, කරණුත්‌තරියකරණලක්‌ඛණො සාරම්‌භො, චිත්‌තාලසියලක්‌ඛණං ථිනං, කායාලසියලක්‌ඛණං මිද්‌ධන්‌ති ඉමෙ පාපධම්‌මා පත්‌ථටා යං රහදං, තස්‌මිං මායාඋසූයසාරම්‌භථිනමිද්‌ධමපත්‌ථටෙ, මකාරො චෙත්‌ථ පදසන්‌ධිකරො වුත්‌තො. යථාවුත්‌තෙහි ඉමෙහි පාපධම්‌මෙහි පත්‌ථටෙති අත්‌ථො.

    Rahadehamasmiogāḷhoti mahati saṃsārarahade ahamasmi sasīsaṃ nimujjanavasena otiṇṇo anupaviṭṭho. Ahāriyarajamattiketi apanetuṃ asakkuṇeyyo rāgādirajo mattikā kaddamo etassāti ahāriyarajamattiko, rahado. Tasmiṃ rahadasmiṃ. ‘‘Ahāriyarajamantike’’ti vā pāṭho, antike ṭhitarāgādīsu dunnīharaṇīyarāgādirajeti attho. Santadosapaṭicchādanalakkhaṇā māyā, parasampattiasahanalakkhaṇā usūyā, karaṇuttariyakaraṇalakkhaṇo sārambho, cittālasiyalakkhaṇaṃ thinaṃ, kāyālasiyalakkhaṇaṃ middhanti ime pāpadhammā patthaṭā yaṃ rahadaṃ, tasmiṃ māyāusūyasārambhathinamiddhamapatthaṭe, makāro cettha padasandhikaro vutto. Yathāvuttehi imehi pāpadhammehi patthaṭeti attho.

    උද්‌ධච්‌චමෙඝථනිතං, සංයොජනවලාහකන්‌ති වචනවිපල්‌ලාසෙන වුත්‌තං, භන්‌තසභාවං උද්‌ධච්‌චං මෙඝථනිතං මෙඝගජ්‌ජිතං එතෙසන්‌ති උද්‌ධච්‌චමෙඝථනිතා. දසවිධා සංයොජනා එව වලාහකා එතෙසන්‌ති සංයොජනවලාහකා. වාහා මහාඋදකවාහසදිසා රාගනිස්‌සිතා මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පා අසුභාදීසු ඨිතා කුද්‌දිට්‌ඨිං මං වහන්‌ති අපායසමුද්‌දමෙව උද්‌දිස්‌ස කඩ්‌ඪන්‌තීති අත්‌ථො.

    Uddhaccameghathanitaṃ, saṃyojanavalāhakanti vacanavipallāsena vuttaṃ, bhantasabhāvaṃ uddhaccaṃ meghathanitaṃ meghagajjitaṃ etesanti uddhaccameghathanitā. Dasavidhā saṃyojanā eva valāhakā etesanti saṃyojanavalāhakā. Vāhā mahāudakavāhasadisā rāganissitā micchāsaṅkappā asubhādīsu ṭhitā kuddiṭṭhiṃ maṃ vahanti apāyasamuddameva uddissa kaḍḍhantīti attho.

    සවන්‌ති සබ්‌බධි සොතාති තණ්‌හාසොතො, දිට්‌ඨිසොතො, මානසොතො, අවිජ්‌ජාසොතො, කිලෙසසොතොති ඉමෙ පඤ්‌චපිසොතා චක්‌ඛුද්‌වාරාදීනං වසෙන සබ්‌බෙසු රූපාදීසු ආරම්‌මණෙසු සවනතො ‘‘රූපතණ්‌හා…පෙ.… ධම්‌මතණ්‌හා’’තිආදිනා (විභ. 204, 232) සබ්‌බභාගෙහි වා සවනතො සබ්‌බධි සවන්‌ති. ලතාති පලිවෙඨනට්‌ඨෙන සංසිබ්‌බනට්‌ඨෙන ලතා වියාති ලතා, තණ්‌හා. උබ්‌භිජ්‌ජ තිට්‌ඨතීති ඡහි ද්‌වාරෙහි උබ්‌භිජ්‌ජිත්‌වා රූපාදීසු ආරම්‌මණෙසු තිට්‌ඨති. තෙ සොතෙති තණ්‌හාදිකෙ සොතෙ මම සන්‌තානෙ සන්‌දන්‌තෙ මග්‌ගසෙතුබන්‌ධනෙන කො පුරිසවිසෙසො නිවාරෙය්‍ය, තං ලතන්‌ති තණ්‌හාලතං, මග්‌ගසත්‌ථෙන කො ඡෙච්‌ඡති ඡින්‌දිස්‌සති.

    Savanti sabbadhi sotāti taṇhāsoto, diṭṭhisoto, mānasoto, avijjāsoto, kilesasototi ime pañcapisotā cakkhudvārādīnaṃ vasena sabbesu rūpādīsu ārammaṇesu savanato ‘‘rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā’’tiādinā (vibha. 204, 232) sabbabhāgehi vā savanato sabbadhi savanti. Latāti paliveṭhanaṭṭhena saṃsibbanaṭṭhena latā viyāti latā, taṇhā. Ubbhijja tiṭṭhatīti chahi dvārehi ubbhijjitvā rūpādīsu ārammaṇesu tiṭṭhati. Te soteti taṇhādike sote mama santāne sandante maggasetubandhanena ko purisaviseso nivāreyya, taṃ latanti taṇhālataṃ, maggasatthena ko checchati chindissati.

    වෙලං කරොථාති තෙසං සොතානං වෙලං සෙතුං කරොථ සන්‌නිවාරණං. භද්‌දන්‌තෙති ආලපනාකාරදස්‌සනං. මා තෙ මනොමයො සොතොති උදකසොතො ඔළාරිකො, තස්‌ස බාලමහාජනෙනපි සෙතුං කත්‌වා නිවාරණං සක්‌කා. අයං පන මනොමයො සොතො සුඛුමො දුන්‌නිවාරණො. සො යථා උදකසොතො වඩ්‌ඪන්‌තො කූලෙ ඨිතං රුක්‌ඛං පාතෙත්‌වාව නාසෙති, එවං තුම්‌හෙ අපායතීරෙ ඨිතෙ තත්‌ථ සහසා පාතෙත්‌වා අපායසමුද්‌දං පාපෙන්‌තො මා ලුවෙ මා විනාසෙය්‍ය මා අනයබ්‍යසනං පාපෙය්‍යාති අත්‌ථො.

    Velaṃ karothāti tesaṃ sotānaṃ velaṃ setuṃ karotha sannivāraṇaṃ. Bhaddanteti ālapanākāradassanaṃ. Mā te manomayo sototi udakasoto oḷāriko, tassa bālamahājanenapi setuṃ katvā nivāraṇaṃ sakkā. Ayaṃ pana manomayo soto sukhumo dunnivāraṇo. So yathā udakasoto vaḍḍhanto kūle ṭhitaṃ rukkhaṃ pātetvāva nāseti, evaṃ tumhe apāyatīre ṭhite tattha sahasā pātetvā apāyasamuddaṃ pāpento mā luve mā vināseyya mā anayabyasanaṃ pāpeyyāti attho.

    එවං අයං ථෙරො පුරිමත්‌තභාවෙ පරිමද්‌දිතසඞ්‌ඛාරත්‌තා ඤාණපරිපාකං ගතත්‌තා පවත්‌තිදුක්‌ඛං උපධාරෙන්‌තො යථා විචිකිච්‌ඡාදිකෙ සංකිලෙසධම්‌මෙ පරිග්‌ගණ්‌හි, තමාකාරං දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි ජාතසංවෙගො කිංකුසලගවෙසී සත්‌ථු සන්‌තිකං ගතො යං විසෙසං අධිමුච්‌චි, තං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘එවං මෙ භයජාතස්‌සා’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ එවං මෙ භයජාතස්‌සාති එවං වුත්‌තප්‌පකාරෙන සංසාරෙ ජාතභයස්‌ස අපාරා ඔරිමතීරතො සප්‌පටිභයතො සංසාරවට්‌ටතො ‘‘කථං නු ඛො මුඤ්‌චෙය්‍ය’’න්‌ති පාරං නිබ්‌බානං, එසතො ගවෙසතො, තාණො සදෙවකස්‌ස ලොකස්‌ස තාණභූතො කිලෙසසමුච්‌ඡෙදනී පඤ්‌ඤා ආවුධො එතස්‌සාති පඤ්‌ඤාවුධො. දිට්‌ඨධම්‌මිකාදිඅත්‌ථෙන සත්‌තානං යථාරහං අනුසාසනතො සත්‌ථා, ඉසිසඞ්‌ඝෙන අග්‌ගසාවකාදිඅරියපුග්‌ගලසමූහෙන නිසෙවිතො පයිරුපාසිතො ඉසිසඞ්‌ඝනිසෙවිතො, සොපානන්‌ති දෙසනාඤාණෙන සුට්‌ඨු කතත්‌තා අභිසඞ්‌ඛතත්‌තා සුකතං, උපක්‌කිලෙසවිරහිතතො සුද්‌ධං, සද්‌ධාපඤ්‌ඤාදිසාරභූතං ධම්‌මසාරමයං පටිපක්‌ඛෙහි අචලනීයතො දළ්‌හං, විපස්‌සනාසඞ්‌ඛාතං සොපානං මහොඝෙන වුය්‌හමානස්‌ස මය්‌හං සත්‌ථා පාදාසි, දදන්‌තො ච ‘‘ඉමිනා තෙ සොත්‌ථි භවිස්‌සතී’’ති සමස්‌සාසෙන්‌තො මා භායීති ච අබ්‍රවි, කථෙසි.

    Evaṃ ayaṃ thero purimattabhāve parimadditasaṅkhārattā ñāṇaparipākaṃ gatattā pavattidukkhaṃ upadhārento yathā vicikicchādike saṃkilesadhamme pariggaṇhi, tamākāraṃ dassetvā idāni jātasaṃvego kiṃkusalagavesī satthu santikaṃ gato yaṃ visesaṃ adhimucci, taṃ dassento ‘‘evaṃ me bhayajātassā’’tiādimāha. Tattha evaṃ me bhayajātassāti evaṃ vuttappakārena saṃsāre jātabhayassa apārā orimatīrato sappaṭibhayato saṃsāravaṭṭato ‘‘kathaṃ nu kho muñceyya’’nti pāraṃ nibbānaṃ, esato gavesato, tāṇo sadevakassa lokassa tāṇabhūto kilesasamucchedanī paññā āvudho etassāti paññāvudho. Diṭṭhadhammikādiatthena sattānaṃ yathārahaṃ anusāsanato satthā, isisaṅghena aggasāvakādiariyapuggalasamūhena nisevito payirupāsito isisaṅghanisevito, sopānanti desanāñāṇena suṭṭhu katattā abhisaṅkhatattā sukataṃ, upakkilesavirahitato suddhaṃ, saddhāpaññādisārabhūtaṃ dhammasāramayaṃ paṭipakkhehi acalanīyato daḷhaṃ, vipassanāsaṅkhātaṃ sopānaṃ mahoghena vuyhamānassa mayhaṃ satthā pādāsi, dadanto ca ‘‘iminā te sotthi bhavissatī’’ti samassāsento mā bhāyīti ca abravi, kathesi.

    සතිපට්‌ඨානපාසාදන්‌ති තෙන විපස්‌සනාසොපානෙන කායානුපස්‌සනාදිනා ලද්‌ධබ්‌බචතුබ්‌බිධසාමඤ්‌ඤඵලවිසෙසෙන චතුභූමිසම්‌පන්‌නං සතිපට්‌ඨානපාසාදං ආරුහිත්‌වා පච්‌චවෙක්‌ඛිසං චතුසච්‌චධම්‌මං මග්‌ගඤාණෙන පතිඅවෙක්‌ඛිං පටිවිජ්‌ඣිං. යං තං පුබ්‌බෙ අමඤ්‌ඤිස්‌සං, සක්‌කායාභිරතං පජන්‌ති එවං පටිවිද්‌ධසච්‌චො යං සක්‌කායෙ ‘‘අහං මමා’’ති අභිරතං පජං තිත්‌ථියජනං තෙන පරිකප්‌පිතඅත්‌තානඤ්‌ච පුබ්‌බෙ සාරතො අමඤ්‌ඤිස්‌සං. යදා ච මග්‌ගමද්‌දක්‌ඛිං, නාවාය අභිරූහනන්‌ති අරියමග්‌ගනාවාය අභිරුහනූපායභූතං යදා විපස්‌සනාමග්‌ගං යාථාවතො අද්‌දක්‌ඛිං. තතො පට්‌ඨාය තං තිත්‌ථියජනං අත්‌තානඤ්‌ච අනධිට්‌ඨාය චිත්‌තෙ අට්‌ඨපෙත්‌වා අග්‌ගහෙත්‌වා තිත්‌ථං නිබ්‌බානසඞ්‌ඛාතස්‌ස අමතමහාපාරස්‌ස තිත්‌ථභූතං අරියමග්‌ගදස්‌සනං සබ්‌බෙහි මග්‌ගෙහි සබ්‌බෙහි කුසලධම්‌මෙහි උක්‌කට්‌ඨං අද්‌දක්‌ඛිං, යාථාවතො අපස්‌සින්‌ති අත්‌ථො.

    Satipaṭṭhānapāsādanti tena vipassanāsopānena kāyānupassanādinā laddhabbacatubbidhasāmaññaphalavisesena catubhūmisampannaṃ satipaṭṭhānapāsādaṃ āruhitvā paccavekkhisaṃ catusaccadhammaṃ maggañāṇena patiavekkhiṃ paṭivijjhiṃ. Yaṃ taṃ pubbe amaññissaṃ, sakkāyābhirataṃ pajanti evaṃ paṭividdhasacco yaṃ sakkāye ‘‘ahaṃ mamā’’ti abhirataṃ pajaṃ titthiyajanaṃ tena parikappitaattānañca pubbe sārato amaññissaṃ. Yadā ca maggamaddakkhiṃ, nāvāya abhirūhananti ariyamagganāvāya abhiruhanūpāyabhūtaṃ yadā vipassanāmaggaṃ yāthāvato addakkhiṃ. Tato paṭṭhāya taṃ titthiyajanaṃ attānañca anadhiṭṭhāya citte aṭṭhapetvā aggahetvā titthaṃ nibbānasaṅkhātassa amatamahāpārassa titthabhūtaṃ ariyamaggadassanaṃ sabbehi maggehi sabbehi kusaladhammehi ukkaṭṭhaṃ addakkhiṃ, yāthāvato apassinti attho.

    එවං අත්‌තනො අනුත්‌තරං මග්‌ගාධිගමං පකාසෙත්‌වා ඉදානි තස්‌ස දෙසකං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං ථොමෙන්‌තො ‘‘සල්‌ලං අත්‌තසමුට්‌ඨාන’’න්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථ සල්‌ලන්‌ති දිට්‌ඨිමානාදිකිලෙසසල්‌ලං. අත්‌තසමුට්‌ඨානන්‌ති ‘‘අහ’’න්‌ති මානට්‌ඨානතාය ‘‘අත්‌තා’’ති ච ලද්‌ධනාමෙ අත්‌තභාවෙ සම්‌භූතං. භවනෙත්‌තිප්‌පභාවිතන්‌ති භවතණ්‌හාසමුට්‌ඨිතං භවතණ්‌හාසන්‌නිස්‌සයං. සා හි දිට්‌ඨිමානාදීනං සම්‌භවො. එතෙසං අප්‌පවත්‌තායාති යථාවුත්‌තානං පාපධම්‌මානං අප්‌පවත්‌තියා අනුප්‌පාදාය. දෙසෙසි මග්‌ගමුත්‌තමන්‌ති උත්‌තමං සෙට්‌ඨං අරියං අට්‌ඨඞ්‌ගිකං මග්‌ගං, තදුපායඤ්‌ච විපස්‌සනාමග්‌ගං කථෙසි.

    Evaṃ attano anuttaraṃ maggādhigamaṃ pakāsetvā idāni tassa desakaṃ sammāsambuddhaṃ thomento ‘‘sallaṃ attasamuṭṭhāna’’ntiādimāha. Tattha sallanti diṭṭhimānādikilesasallaṃ. Attasamuṭṭhānanti ‘‘aha’’nti mānaṭṭhānatāya ‘‘attā’’ti ca laddhanāme attabhāve sambhūtaṃ. Bhavanettippabhāvitanti bhavataṇhāsamuṭṭhitaṃ bhavataṇhāsannissayaṃ. Sā hi diṭṭhimānādīnaṃ sambhavo. Etesaṃ appavattāyāti yathāvuttānaṃ pāpadhammānaṃ appavattiyā anuppādāya. Desesi maggamuttamanti uttamaṃ seṭṭhaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, tadupāyañca vipassanāmaggaṃ kathesi.

    දීඝරත්‌තානුසයිතන්‌ති අනමතග්‌ගෙ සංසාරෙ චිරකාලං සන්‌තානෙ අනු අනු සයිතං කාරණලාභෙන උප්‌පජ්‌ජනාරහභාවෙන ථාමගතං, තතො ච චිරරත්‌තං අධිට්‌ඨිතං සන්‌තානං අජ්‌ඣාරුය්‌හ ඨිතං. ගන්‌ථන්‌ති අභිජ්‌ඣාකායගන්‌ථාදිං මම සන්‌තානෙ ගන්‌ථභූතං කිලෙසවිසදොසං පවාහනො බුද්‌ධො භගවා අත්‌තනො දෙසනානුභාවෙන අපානුදී පරිජහාපෙසි, ගන්‌ථෙසු හි අනවසෙසතො පහීනෙසු අප්‌පහීනො නාම කිලෙසො නත්‌ථීති.

    Dīgharattānusayitanti anamatagge saṃsāre cirakālaṃ santāne anu anu sayitaṃ kāraṇalābhena uppajjanārahabhāvena thāmagataṃ, tato ca cirarattaṃ adhiṭṭhitaṃ santānaṃ ajjhāruyha ṭhitaṃ. Ganthanti abhijjhākāyaganthādiṃ mama santāne ganthabhūtaṃ kilesavisadosaṃ pavāhano buddho bhagavā attano desanānubhāvena apānudī parijahāpesi, ganthesu hi anavasesato pahīnesu appahīno nāma kileso natthīti.

    තෙලකානිත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Telakānittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 3. තෙලකානිත්‌ථෙරගාථා • 3. Telakānittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact