Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
१३. तेरसमनयो असङ्गहितेनसम्पयुत्तविप्पयुत्तपदवण्णना
13. Terasamanayo asaṅgahitenasampayuttavippayuttapadavaṇṇanā
४४८. येहीति रूपक्खन्धधम्मायतनादीहि। तीहिपि खन्धायतनादिसङ्गहेहि। पुन येहीति अरूपभवादीहि। ओळारिकायतनानेव होन्ति आयतनधातुसङ्गहेहिपि असङ्गहितत्ता। तेति चतुवोकारभवादयो। वुत्तावसेसाति रूपक्खन्धधम्मायतनादीहि अवसिट्ठा। सतिपि असङ्गाहकत्ते तेहि असङ्गहितानं सम्पयोगो न सम्भवतीति वेदनाक्खन्धादयो इध तेरसमनये विस्सज्जनं न रुहन्ति नारोहन्ति। तेनाह अट्ठकथायं ‘‘वेदनाक्खन्धेन हि खन्धादिवसेन रूपारूपधम्मा असङ्गहिता होन्ति, तेसञ्च सम्पयोगो नाम नत्थी’’ति (धातु॰ ४४८) असङ्गाहका एव न होन्ति अविकलपञ्चक्खन्धादिसमुदायभावतो।
448. Yehīti rūpakkhandhadhammāyatanādīhi. Tīhipi khandhāyatanādisaṅgahehi. Puna yehīti arūpabhavādīhi. Oḷārikāyatanāneva honti āyatanadhātusaṅgahehipi asaṅgahitattā. Teti catuvokārabhavādayo. Vuttāvasesāti rūpakkhandhadhammāyatanādīhi avasiṭṭhā. Satipi asaṅgāhakatte tehi asaṅgahitānaṃ sampayogo na sambhavatīti vedanākkhandhādayo idha terasamanaye vissajjanaṃ na ruhanti nārohanti. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘vedanākkhandhena hi khandhādivasena rūpārūpadhammā asaṅgahitā honti, tesañca sampayogo nāma natthī’’ti (dhātu. 448) asaṅgāhakā eva na honti avikalapañcakkhandhādisamudāyabhāvato.
तेति ‘‘दुक्खसच्चादी’’ति आदि-सद्देन वुत्तधम्मा। असब्ब…पे॰… सियुं अवितक्काविचारादिधम्मा विय। न तेसं विप्पयोगो नत्थि तब्बिनिमुत्तस्स चित्तुप्पादस्स सम्भवतो। वेदनाक्खन्धेन असङ्गहितानं अनारम्मणमिस्सकत्ता न ‘‘विप्पयोगस्स अत्थिताया’’ति वुत्तं। तथा चाह ‘‘रूपारूपधम्मा असङ्गहिता’’ति। उभयाभावतोति सम्पयोगविप्पयोगाभावतो। अनारम्मणसहितसब्बविञ्ञाणतंधातुसम्पयुत्ततदुभयधम्मा अचेतसिकचेतसिकलोकियपदादीनं वसेन वेदितब्बा।
Teti ‘‘dukkhasaccādī’’ti ādi-saddena vuttadhammā. Asabba…pe… siyuṃ avitakkāvicārādidhammā viya. Na tesaṃ vippayogo natthi tabbinimuttassa cittuppādassa sambhavato. Vedanākkhandhena asaṅgahitānaṃ anārammaṇamissakattā na ‘‘vippayogassa atthitāyā’’ti vuttaṃ. Tathā cāha ‘‘rūpārūpadhammā asaṅgahitā’’ti. Ubhayābhāvatoti sampayogavippayogābhāvato. Anārammaṇasahitasabbaviññāṇataṃdhātusampayuttatadubhayadhammā acetasikacetasikalokiyapadādīnaṃ vasena veditabbā.
तेरसमनयअसङ्गहितेनसम्पयुत्तविप्पयुत्तपदवण्णना निट्ठिता।
Terasamanayaasaṅgahitenasampayuttavippayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / धातुकथापाळि • Dhātukathāpāḷi / १३. असङ्गहितेनसम्पयुत्तविप्पयुत्तपदनिद्देसो • 13. Asaṅgahitenasampayuttavippayuttapadaniddeso
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / अभिधम्मपिटक (अट्ठकथा) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / १३. तेरसमनयो असङ्गहितेनसम्पयुत्तविप्पयुत्तपदवण्णना • 13. Terasamanayo asaṅgahitenasampayuttavippayuttapadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / १३. तेरसमनयो असङ्गहितेनसम्पयुत्तविप्पयुत्तपदवण्णना • 13. Terasamanayo asaṅgahitenasampayuttavippayuttapadavaṇṇanā