Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతకపాళి • Jātakapāḷi |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ఖుద్దకనికాయే
Khuddakanikāye
జాతకపాళి
Jātakapāḷi
(దుతియో భాగో)
(Dutiyo bhāgo)
౧౭. చత్తాలీసనిపాతో
17. Cattālīsanipāto
౫౨౧. తేసకుణజాతకం (౧)
521. Tesakuṇajātakaṃ (1)
౧.
1.
‘‘వేస్సన్తరం తం పుచ్ఛామి, సకుణ భద్దమత్థు తే;
‘‘Vessantaraṃ taṃ pucchāmi, sakuṇa bhaddamatthu te;
రజ్జం కారేతుకామేన, కిం సు కిచ్చం కతం వరం’’.
Rajjaṃ kāretukāmena, kiṃ su kiccaṃ kataṃ varaṃ’’.
౨.
2.
‘‘చిరస్సం వత మం తాతో, కంసో బారాణసిగ్గహో;
‘‘Cirassaṃ vata maṃ tāto, kaṃso bārāṇasiggaho;
పమత్తో అప్పమత్తం మం, పితా పుత్తం అచోదయి.
Pamatto appamattaṃ maṃ, pitā puttaṃ acodayi.
౩.
3.
‘‘పఠమేనేవ వితథం, కోధం హాసం నివారయే;
‘‘Paṭhameneva vitathaṃ, kodhaṃ hāsaṃ nivāraye;
తతో కిచ్చాని కారేయ్య, తం వతం ఆహు ఖత్తియ.
Tato kiccāni kāreyya, taṃ vataṃ āhu khattiya.
౪.
4.
రత్తో దుట్ఠో చ యం కయిరా, న తం కయిరా తతో పున 3.
Ratto duṭṭho ca yaṃ kayirā, na taṃ kayirā tato puna 4.
౫.
5.
‘‘ఖత్తియస్స పమత్తస్స, రట్ఠస్మిం రట్ఠవడ్ఢన;
‘‘Khattiyassa pamattassa, raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana;
సబ్బే భోగా వినస్సన్తి, రఞ్ఞో తం వుచ్చతే అఘం.
Sabbe bhogā vinassanti, rañño taṃ vuccate aghaṃ.
౬.
6.
౭.
7.
‘‘ఉసూయకే దుహదయే, పురిసే కమ్మదుస్సకే;
‘‘Usūyake duhadaye, purise kammadussake;
౮.
8.
‘‘సో త్వం సబ్బేసు సుహదయో 11, సబ్బేసం రక్ఖితో భవ;
‘‘So tvaṃ sabbesu suhadayo 12, sabbesaṃ rakkhito bhava;
అలక్ఖిం నుద మహారాజ, లక్ఖ్యా భవ నివేసనం.
Alakkhiṃ nuda mahārāja, lakkhyā bhava nivesanaṃ.
౯.
9.
‘‘స లక్ఖీధితిసమ్పన్నో, పురిసో హి మహగ్గతో;
‘‘Sa lakkhīdhitisampanno, puriso hi mahaggato;
అమిత్తానం కాసిపతి, మూలం అగ్గఞ్చ ఛిన్దతి.
Amittānaṃ kāsipati, mūlaṃ aggañca chindati.
౧౦.
10.
‘‘సక్కోపి హి భూతపతి, ఉట్ఠానే నప్పమజ్జతి;
‘‘Sakkopi hi bhūtapati, uṭṭhāne nappamajjati;
స కల్యాణే ధితిం కత్వా, ఉట్ఠానే కురుతే మనో.
Sa kalyāṇe dhitiṃ katvā, uṭṭhāne kurute mano.
౧౧.
11.
౧౨.
12.
వాయమస్సు చ కిచ్చేసు, నాలసో విన్దతే సుఖం.
Vāyamassu ca kiccesu, nālaso vindate sukhaṃ.
౧౩.
13.
౧౪.
14.
రజ్జం కారేతుకామేన, కిం సు కిచ్చం కతం వరం’’.
Rajjaṃ kāretukāmena, kiṃ su kiccaṃ kataṃ varaṃ’’.
౧౫.
15.
అలద్ధస్స చ యో లాభో, లద్ధస్స చానురక్ఖణా.
Aladdhassa ca yo lābho, laddhassa cānurakkhaṇā.
౧౬.
16.
‘‘అమచ్చే తాత జానాహి, ధీరే అత్థస్స కోవిదే;
‘‘Amacce tāta jānāhi, dhīre atthassa kovide;
అనక్ఖా కితవే తాత, అసోణ్డే అవినాసకే.
Anakkhā kitave tāta, asoṇḍe avināsake.
౧౭.
17.
‘‘యో చ తం తాత రక్ఖేయ్య, ధనం యఞ్చేవ తే సియా;
‘‘Yo ca taṃ tāta rakkheyya, dhanaṃ yañceva te siyā;
సూతోవ రథం సఙ్గణ్హే, సో తే కిచ్చాని కారయే.
Sūtova rathaṃ saṅgaṇhe, so te kiccāni kāraye.
౧౮.
18.
‘‘సుసఙ్గహితన్తజనో, సయం విత్తం అవేక్ఖియ;
‘‘Susaṅgahitantajano, sayaṃ vittaṃ avekkhiya;
నిధిఞ్చ ఇణదానఞ్చ, న కరే పరపత్తియా.
Nidhiñca iṇadānañca, na kare parapattiyā.
౧౯.
19.
నిగ్గణ్హే నిగ్గహారహం, పగ్గణ్హే పగ్గహారహం.
Niggaṇhe niggahārahaṃ, paggaṇhe paggahārahaṃ.
౨౦.
20.
‘‘సయం జానపదం అత్థం, అనుసాస రథేసభ;
‘‘Sayaṃ jānapadaṃ atthaṃ, anusāsa rathesabha;
మా తే అధమ్మికా యుత్తా, ధనం రట్ఠఞ్చ నాసయుం.
Mā te adhammikā yuttā, dhanaṃ raṭṭhañca nāsayuṃ.
౨౧.
21.
వేగసా హి కతం కమ్మం, మన్దో పచ్ఛానుతప్పతి.
Vegasā hi kataṃ kammaṃ, mando pacchānutappati.
౨౨.
22.
కోధసా హి బహూ ఫీతా, కులా అకులతం గతా.
Kodhasā hi bahū phītā, kulā akulataṃ gatā.
౨౩.
23.
‘‘మా తాత ఇస్సరోమ్హీతి, అనత్థాయ పతారయి;
‘‘Mā tāta issaromhīti, anatthāya patārayi;
ఇత్థీనం పురిసానఞ్చ, మా తే ఆసి దుఖుద్రయో.
Itthīnaṃ purisānañca, mā te āsi dukhudrayo.
౨౪.
24.
‘‘అపేతలోమహంసస్స, రఞ్ఞో కామానుసారినో;
‘‘Apetalomahaṃsassa, rañño kāmānusārino;
సబ్బే భోగా వినస్సన్తి, రఞ్ఞో తం వుచ్చతే అఘం.
Sabbe bhogā vinassanti, rañño taṃ vuccate aghaṃ.
౨౫.
25.
‘‘తత్థేవ తే వత్తపదా, ఏసావ అనుసాసనీ;
‘‘Tattheva te vattapadā, esāva anusāsanī;
దక్ఖస్సుదాని పుఞ్ఞకరో, అసోణ్డో అవినాసకో;
Dakkhassudāni puññakaro, asoṇḍo avināsako;
౨౬.
26.
‘‘అపుచ్ఛిమ్హ కోసియగోత్తం 41, కుణ్డలినిం తథేవ చ;
‘‘Apucchimha kosiyagottaṃ 42, kuṇḍaliniṃ tatheva ca;
౨౭.
27.
‘‘బలం పఞ్చవిధం లోకే, పురిసస్మిం మహగ్గతే;
‘‘Balaṃ pañcavidhaṃ loke, purisasmiṃ mahaggate;
తత్థ బాహుబలం నామ, చరిమం వుచ్చతే బలం.
Tattha bāhubalaṃ nāma, carimaṃ vuccate balaṃ.
౨౮.
28.
‘‘భోగబలఞ్చ దీఘావు, దుతియం వుచ్చతే బలం;
‘‘Bhogabalañca dīghāvu, dutiyaṃ vuccate balaṃ;
అమచ్చబలఞ్చ దీఘావు, తతియం వుచ్చతే బలం.
Amaccabalañca dīghāvu, tatiyaṃ vuccate balaṃ.
౨౯.
29.
‘‘అభిజచ్చబలం చేవ, తం చతుత్థం అసంసయం;
‘‘Abhijaccabalaṃ ceva, taṃ catutthaṃ asaṃsayaṃ;
యాని చేతాని సబ్బాని, అధిగణ్హాతి పణ్డితో.
Yāni cetāni sabbāni, adhigaṇhāti paṇḍito.
౩౦.
30.
పఞ్ఞాబలేనుపత్థద్ధో, అత్థం విన్దతి పణ్డితో.
Paññābalenupatthaddho, atthaṃ vindati paṇḍito.
౩౧.
31.
‘‘అపి చే లభతి మన్దో, ఫీతం ధరణిముత్తమం;
‘‘Api ce labhati mando, phītaṃ dharaṇimuttamaṃ;
అకామస్స పసయ్హం వా, అఞ్ఞో తం పటిపజ్జతి.
Akāmassa pasayhaṃ vā, añño taṃ paṭipajjati.
౩౨.
32.
‘‘అభిజాతోపి చే హోతి, రజ్జం లద్ధాన ఖత్తియో;
‘‘Abhijātopi ce hoti, rajjaṃ laddhāna khattiyo;
దుప్పఞ్ఞో హి కాసిపతి, సబ్బేనపి న జీవతి.
Duppañño hi kāsipati, sabbenapi na jīvati.
౩౩.
33.
పఞ్ఞాసహితో నరో ఇధ, అపి దుక్ఖే సుఖాని విన్దతి.
Paññāsahito naro idha, api dukkhe sukhāni vindati.
౩౪.
34.
‘‘పఞ్ఞఞ్చ ఖో అసుస్సూసం, న కోచి అధిగచ్ఛతి;
‘‘Paññañca kho asussūsaṃ, na koci adhigacchati;
బహుస్సుతం అనాగమ్మ, ధమ్మట్ఠం అవినిబ్భుజం.
Bahussutaṃ anāgamma, dhammaṭṭhaṃ avinibbhujaṃ.
౩౫.
35.
౩౬.
36.
న నిబ్బిన్దియకారిస్స, సమ్మదత్థో విపచ్చతి.
Na nibbindiyakārissa, sammadattho vipaccati.
౩౭.
37.
‘‘అజ్ఝత్తఞ్చ పయుత్తస్స, తథాయతనసేవినో;
‘‘Ajjhattañca payuttassa, tathāyatanasevino;
అనిబ్బిన్దియకారిస్స, సమ్మదత్థో విపచ్చతి.
Anibbindiyakārissa, sammadattho vipaccati.
౩౮.
38.
‘‘యోగప్పయోగసఙ్ఖాతం, సమ్భతస్సానురక్ఖణం;
‘‘Yogappayogasaṅkhātaṃ, sambhatassānurakkhaṇaṃ;
తాని త్వం తాత సేవస్సు, మా అకమ్మాయ రన్ధయి;
Tāni tvaṃ tāta sevassu, mā akammāya randhayi;
అకమ్మునా హి దుమ్మేధో, నళాగారంవ సీదతి’’.
Akammunā hi dummedho, naḷāgāraṃva sīdati’’.
౩౯.
39.
‘‘ధమ్మం చర మహారాజ, మాతాపితూసు ఖత్తియ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;
ఇధ ధమ్మం చరిత్వాన, రాజ సగ్గం గమిస్ససి.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
౪౦.
40.
‘‘ధమ్మం చర మహారాజ, పుత్తదారేసు ఖత్తియ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;
ఇధ ధమ్మం చరిత్వాన, రాజ సగ్గం గమిస్ససి.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
౪౧.
41.
‘‘ధమ్మం చర మహారాజ, మిత్తామచ్చేసు ఖత్తియ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;
ఇధ ధమ్మం చరిత్వాన, రాజ సగ్గం గమిస్ససి.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
౪౨.
42.
‘‘ధమ్మం చర మహారాజ, వాహనేసు బలేసు చ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;
ఇధ ధమ్మం చరిత్వాన, రాజ సగ్గం గమిస్ససి.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
౪౩.
43.
‘‘ధమ్మం చర మహారాజ, గామేసు నిగమేసు చ…పే॰….
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca…pe….
౪౪.
44.
‘‘ధమ్మం చర మహారాజ, రట్ఠేసు 59 జనపదేసు చ…పే॰….
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu 60 janapadesu ca…pe….
౪౫.
45.
౪౬.
46.
‘‘ధమ్మం చర మహారాజ, మిగపక్ఖీసు ఖత్తియ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;
ఇధ ధమ్మం చరిత్వాన, రాజ సగ్గం గమిస్ససి.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
౪౭.
47.
ఇధ ధమ్మం చరిత్వాన, రాజ సగ్గం గమిస్ససి.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
౪౮.
48.
౪౯.
49.
సప్పఞ్ఞసేవీ కల్యాణీ, సమత్తం సామ 73 తం విదూ’’తి.
Sappaññasevī kalyāṇī, samattaṃ sāma 74 taṃ vidū’’ti.
తేసకుణజాతకం పఠమం.
Tesakuṇajātakaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā / [౫౨౧] ౧. తేసకుణజాతకవణ్ణనా • [521] 1. Tesakuṇajātakavaṇṇanā