Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi |
។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ខុទ្ទកនិកាយេ
Khuddakanikāye
ជាតកបាឡិ
Jātakapāḷi
(ទុតិយោ ភាគោ)
(Dutiyo bhāgo)
១៧. ចត្តាលីសនិបាតោ
17. Cattālīsanipāto
៥២១. តេសកុណជាតកំ (១)
521. Tesakuṇajātakaṃ (1)
១.
1.
‘‘វេស្សន្តរំ តំ បុច្ឆាមិ, សកុណ ភទ្ទមត្ថុ តេ;
‘‘Vessantaraṃ taṃ pucchāmi, sakuṇa bhaddamatthu te;
រជ្ជំ ការេតុកាមេន, កិំ សុ កិច្ចំ កតំ វរំ’’។
Rajjaṃ kāretukāmena, kiṃ su kiccaṃ kataṃ varaṃ’’.
២.
2.
‘‘ចិរស្សំ វត មំ តាតោ, កំសោ ពារាណសិគ្គហោ;
‘‘Cirassaṃ vata maṃ tāto, kaṃso bārāṇasiggaho;
បមត្តោ អប្បមត្តំ មំ, បិតា បុត្តំ អចោទយិ។
Pamatto appamattaṃ maṃ, pitā puttaṃ acodayi.
៣.
3.
‘‘បឋមេនេវ វិតថំ, កោធំ ហាសំ និវារយេ;
‘‘Paṭhameneva vitathaṃ, kodhaṃ hāsaṃ nivāraye;
តតោ កិច្ចានិ ការេយ្យ, តំ វតំ អាហុ ខត្តិយ។
Tato kiccāni kāreyya, taṃ vataṃ āhu khattiya.
៤.
4.
រត្តោ ទុដ្ឋោ ច យំ កយិរា, ន តំ កយិរា តតោ បុន 3។
Ratto duṭṭho ca yaṃ kayirā, na taṃ kayirā tato puna 4.
៥.
5.
‘‘ខត្តិយស្ស បមត្តស្ស, រដ្ឋស្មិំ រដ្ឋវឌ្ឍន;
‘‘Khattiyassa pamattassa, raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana;
សព្ពេ ភោគា វិនស្សន្តិ, រញ្ញោ តំ វុច្ចតេ អឃំ។
Sabbe bhogā vinassanti, rañño taṃ vuccate aghaṃ.
៦.
6.
៧.
7.
‘‘ឧសូយកេ ទុហទយេ, បុរិសេ កម្មទុស្សកេ;
‘‘Usūyake duhadaye, purise kammadussake;
៨.
8.
‘‘សោ ត្វំ សព្ពេសុ សុហទយោ 11, សព្ពេសំ រក្ខិតោ ភវ;
‘‘So tvaṃ sabbesu suhadayo 12, sabbesaṃ rakkhito bhava;
អលក្ខិំ នុទ មហារាជ, លក្ខ្យា ភវ និវេសនំ។
Alakkhiṃ nuda mahārāja, lakkhyā bhava nivesanaṃ.
៩.
9.
‘‘ស លក្ខីធិតិសម្បន្នោ, បុរិសោ ហិ មហគ្គតោ;
‘‘Sa lakkhīdhitisampanno, puriso hi mahaggato;
អមិត្តានំ កាសិបតិ, មូលំ អគ្គញ្ច ឆិន្ទតិ។
Amittānaṃ kāsipati, mūlaṃ aggañca chindati.
១០.
10.
‘‘សក្កោបិ ហិ ភូតបតិ, ឧដ្ឋានេ នប្បមជ្ជតិ;
‘‘Sakkopi hi bhūtapati, uṭṭhāne nappamajjati;
ស កល្យាណេ ធិតិំ កត្វា, ឧដ្ឋានេ កុរុតេ មនោ។
Sa kalyāṇe dhitiṃ katvā, uṭṭhāne kurute mano.
១១.
11.
១២.
12.
វាយមស្សុ ច កិច្ចេសុ, នាលសោ វិន្ទតេ សុខំ។
Vāyamassu ca kiccesu, nālaso vindate sukhaṃ.
១៣.
13.
១៤.
14.
រជ្ជំ ការេតុកាមេន, កិំ សុ កិច្ចំ កតំ វរំ’’។
Rajjaṃ kāretukāmena, kiṃ su kiccaṃ kataṃ varaṃ’’.
១៥.
15.
អលទ្ធស្ស ច យោ លាភោ, លទ្ធស្ស ចានុរក្ខណា។
Aladdhassa ca yo lābho, laddhassa cānurakkhaṇā.
១៦.
16.
‘‘អមច្ចេ តាត ជានាហិ, ធីរេ អត្ថស្ស កោវិទេ;
‘‘Amacce tāta jānāhi, dhīre atthassa kovide;
អនក្ខា កិតវេ តាត, អសោណ្ឌេ អវិនាសកេ។
Anakkhā kitave tāta, asoṇḍe avināsake.
១៧.
17.
‘‘យោ ច តំ តាត រក្ខេយ្យ, ធនំ យញ្ចេវ តេ សិយា;
‘‘Yo ca taṃ tāta rakkheyya, dhanaṃ yañceva te siyā;
សូតោវ រថំ សង្គណ្ហេ, សោ តេ កិច្ចានិ ការយេ។
Sūtova rathaṃ saṅgaṇhe, so te kiccāni kāraye.
១៨.
18.
‘‘សុសង្គហិតន្តជនោ, សយំ វិត្តំ អវេក្ខិយ;
‘‘Susaṅgahitantajano, sayaṃ vittaṃ avekkhiya;
និធិញ្ច ឥណទានញ្ច, ន ករេ បរបត្តិយា។
Nidhiñca iṇadānañca, na kare parapattiyā.
១៩.
19.
និគ្គណ្ហេ និគ្គហារហំ, បគ្គណ្ហេ បគ្គហារហំ។
Niggaṇhe niggahārahaṃ, paggaṇhe paggahārahaṃ.
២០.
20.
‘‘សយំ ជានបទំ អត្ថំ, អនុសាស រថេសភ;
‘‘Sayaṃ jānapadaṃ atthaṃ, anusāsa rathesabha;
មា តេ អធម្មិកា យុត្តា, ធនំ រដ្ឋញ្ច នាសយុំ។
Mā te adhammikā yuttā, dhanaṃ raṭṭhañca nāsayuṃ.
២១.
21.
វេគសា ហិ កតំ កម្មំ, មន្ទោ បច្ឆានុតប្បតិ។
Vegasā hi kataṃ kammaṃ, mando pacchānutappati.
២២.
22.
កោធសា ហិ ពហូ ផីតា, កុលា អកុលតំ គតា។
Kodhasā hi bahū phītā, kulā akulataṃ gatā.
២៣.
23.
‘‘មា តាត ឥស្សរោម្ហីតិ, អនត្ថាយ បតារយិ;
‘‘Mā tāta issaromhīti, anatthāya patārayi;
ឥត្ថីនំ បុរិសានញ្ច, មា តេ អាសិ ទុខុទ្រយោ។
Itthīnaṃ purisānañca, mā te āsi dukhudrayo.
២៤.
24.
‘‘អបេតលោមហំសស្ស, រញ្ញោ កាមានុសារិនោ;
‘‘Apetalomahaṃsassa, rañño kāmānusārino;
សព្ពេ ភោគា វិនស្សន្តិ, រញ្ញោ តំ វុច្ចតេ អឃំ។
Sabbe bhogā vinassanti, rañño taṃ vuccate aghaṃ.
២៥.
25.
‘‘តត្ថេវ តេ វត្តបទា, ឯសាវ អនុសាសនី;
‘‘Tattheva te vattapadā, esāva anusāsanī;
ទក្ខស្សុទានិ បុញ្ញករោ, អសោណ្ឌោ អវិនាសកោ;
Dakkhassudāni puññakaro, asoṇḍo avināsako;
២៦.
26.
‘‘អបុច្ឆិម្ហ កោសិយគោត្តំ 41, កុណ្ឌលិនិំ តថេវ ច;
‘‘Apucchimha kosiyagottaṃ 42, kuṇḍaliniṃ tatheva ca;
២៧.
27.
‘‘ពលំ បញ្ចវិធំ លោកេ, បុរិសស្មិំ មហគ្គតេ;
‘‘Balaṃ pañcavidhaṃ loke, purisasmiṃ mahaggate;
តត្ថ ពាហុពលំ នាម, ចរិមំ វុច្ចតេ ពលំ។
Tattha bāhubalaṃ nāma, carimaṃ vuccate balaṃ.
២៨.
28.
‘‘ភោគពលញ្ច ទីឃាវុ, ទុតិយំ វុច្ចតេ ពលំ;
‘‘Bhogabalañca dīghāvu, dutiyaṃ vuccate balaṃ;
អមច្ចពលញ្ច ទីឃាវុ, តតិយំ វុច្ចតេ ពលំ។
Amaccabalañca dīghāvu, tatiyaṃ vuccate balaṃ.
២៩.
29.
‘‘អភិជច្ចពលំ ចេវ, តំ ចតុត្ថំ អសំសយំ;
‘‘Abhijaccabalaṃ ceva, taṃ catutthaṃ asaṃsayaṃ;
យានិ ចេតានិ សព្ពានិ, អធិគណ្ហាតិ បណ្ឌិតោ។
Yāni cetāni sabbāni, adhigaṇhāti paṇḍito.
៣០.
30.
បញ្ញាពលេនុបត្ថទ្ធោ, អត្ថំ វិន្ទតិ បណ្ឌិតោ។
Paññābalenupatthaddho, atthaṃ vindati paṇḍito.
៣១.
31.
‘‘អបិ ចេ លភតិ មន្ទោ, ផីតំ ធរណិមុត្តមំ;
‘‘Api ce labhati mando, phītaṃ dharaṇimuttamaṃ;
អកាមស្ស បសយ្ហំ វា, អញ្ញោ តំ បដិបជ្ជតិ។
Akāmassa pasayhaṃ vā, añño taṃ paṭipajjati.
៣២.
32.
‘‘អភិជាតោបិ ចេ ហោតិ, រជ្ជំ លទ្ធាន ខត្តិយោ;
‘‘Abhijātopi ce hoti, rajjaṃ laddhāna khattiyo;
ទុប្បញ្ញោ ហិ កាសិបតិ, សព្ពេនបិ ន ជីវតិ។
Duppañño hi kāsipati, sabbenapi na jīvati.
៣៣.
33.
បញ្ញាសហិតោ នរោ ឥធ, អបិ ទុក្ខេ សុខានិ វិន្ទតិ។
Paññāsahito naro idha, api dukkhe sukhāni vindati.
៣៤.
34.
‘‘បញ្ញញ្ច ខោ អសុស្សូសំ, ន កោចិ អធិគច្ឆតិ;
‘‘Paññañca kho asussūsaṃ, na koci adhigacchati;
ពហុស្សុតំ អនាគម្ម, ធម្មដ្ឋំ អវិនិព្ភុជំ។
Bahussutaṃ anāgamma, dhammaṭṭhaṃ avinibbhujaṃ.
៣៥.
35.
៣៦.
36.
ន និព្ពិន្ទិយការិស្ស, សម្មទត្ថោ វិបច្ចតិ។
Na nibbindiyakārissa, sammadattho vipaccati.
៣៧.
37.
‘‘អជ្ឈត្តញ្ច បយុត្តស្ស, តថាយតនសេវិនោ;
‘‘Ajjhattañca payuttassa, tathāyatanasevino;
អនិព្ពិន្ទិយការិស្ស, សម្មទត្ថោ វិបច្ចតិ។
Anibbindiyakārissa, sammadattho vipaccati.
៣៨.
38.
‘‘យោគប្បយោគសង្ខាតំ, សម្ភតស្សានុរក្ខណំ;
‘‘Yogappayogasaṅkhātaṃ, sambhatassānurakkhaṇaṃ;
តានិ ត្វំ តាត សេវស្សុ, មា អកម្មាយ រន្ធយិ;
Tāni tvaṃ tāta sevassu, mā akammāya randhayi;
អកម្មុនា ហិ ទុម្មេធោ, នឡាគារំវ សីទតិ’’។
Akammunā hi dummedho, naḷāgāraṃva sīdati’’.
៣៩.
39.
‘‘ធម្មំ ចរ មហារាជ, មាតាបិតូសុ ខត្តិយ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;
ឥធ ធម្មំ ចរិត្វាន, រាជ សគ្គំ គមិស្សសិ។
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
៤០.
40.
‘‘ធម្មំ ចរ មហារាជ, បុត្តទារេសុ ខត្តិយ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;
ឥធ ធម្មំ ចរិត្វាន, រាជ សគ្គំ គមិស្សសិ។
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
៤១.
41.
‘‘ធម្មំ ចរ មហារាជ, មិត្តាមច្ចេសុ ខត្តិយ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;
ឥធ ធម្មំ ចរិត្វាន, រាជ សគ្គំ គមិស្សសិ។
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
៤២.
42.
‘‘ធម្មំ ចរ មហារាជ, វាហនេសុ ពលេសុ ច;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;
ឥធ ធម្មំ ចរិត្វាន, រាជ សគ្គំ គមិស្សសិ។
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
៤៣.
43.
‘‘ធម្មំ ចរ មហារាជ, គាមេសុ និគមេសុ ច…បេ.…។
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca…pe….
៤៤.
44.
‘‘ធម្មំ ចរ មហារាជ, រដ្ឋេសុ 59 ជនបទេសុ ច…បេ.…។
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu 60 janapadesu ca…pe….
៤៥.
45.
៤៦.
46.
‘‘ធម្មំ ចរ មហារាជ, មិគបក្ខីសុ ខត្តិយ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;
ឥធ ធម្មំ ចរិត្វាន, រាជ សគ្គំ គមិស្សសិ។
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
៤៧.
47.
ឥធ ធម្មំ ចរិត្វាន, រាជ សគ្គំ គមិស្សសិ។
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
៤៨.
48.
៤៩.
49.
សប្បញ្ញសេវី កល្យាណី, សមត្តំ សាម 73 តំ វិទូ’’តិ។
Sappaññasevī kalyāṇī, samattaṃ sāma 74 taṃ vidū’’ti.
តេសកុណជាតកំ បឋមំ។
Tesakuṇajātakaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ខុទ្ទកនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā / [៥២១] ១. តេសកុណជាតកវណ្ណនា • [521] 1. Tesakuṇajātakavaṇṇanā