| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationទីឃ និកាយ ១៣
Long Discourses 13
តេវិជ្ជសុត្ត
Experts in the Three Vedas
ឯវំ មេ សុតំ—ឯកំ សមយំ ភគវា កោសលេសុ ចារិកំ ចរមានោ មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន សទ្ធិំ បញ្ចមត្តេហិ ភិក្ខុសតេហិ យេន មនសាកដំ នាម កោសលានំ ព្រាហ្មណគាមោ តទវសរិ។ តត្រ សុទំ ភគវា មនសាកដេ វិហរតិ ឧត្តរេន មនសាកដស្ស អចិរវតិយា នទិយា តីរេ អម្ពវនេ។
So I have heard. At one time the Buddha was wandering in the land of the Kosalans together with a large Saṅgha of five hundred bhikkhus when he arrived at a village of the Kosalan brahmins named Manasākaṭa. He stayed in a mango grove on a bank of the river Aciravatī to the north of Manasākaṭa.
តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា ព្រាហ្មណមហាសាលា មនសាកដេ បដិវសន្តិ, សេយ្យថិទំ—ចង្កី ព្រាហ្មណោ តារុក្ខោ ព្រាហ្មណោ បោក្ខរសាតិ ព្រាហ្មណោ ជាណុសោណិ ព្រាហ្មណោ តោទេយ្យោ ព្រាហ្មណោ អញ្ញេ ច អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា ព្រាហ្មណមហាសាលា។
Now at that time several very well-known well-to-do brahmins were residing in Manasākaṭa. They included the brahmins Caṅkī, Tārukkha, Pokkharasādi, Jānussoṇi, Todeyya, and others.
អថ ខោ វាសេដ្ឋភារទ្វាជានំ មាណវានំ ជង្ឃវិហារំ អនុចង្កមន្តានំ អនុវិចរន្តានំ មគ្គាមគ្គេ កថា ឧទបាទិ។
Then as the students Vāseṭṭha and Bhāradvāja were going for a walk they began a discussion regarding the variety of paths.
អថ ខោ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ឯវមាហ: “អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន បោក្ខរសាតិនា”តិ។
Vāseṭṭha said this: “This is the only straight path, the direct route that leads someone who practices it to the company of Brahmā; namely, that explained by the brahmin Pokkharasādi.”
ភារទ្វាជោបិ មាណវោ ឯវមាហ: “អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន តារុក្ខេនា”តិ។
Bhāradvāja said this: “This is the only straight path, the direct route that leads someone who practices it to the company of Brahmā; namely, that explained by the brahmin Tārukkha.”
នេវ ខោ អសក្ខិ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភារទ្វាឹ មាណវំ សញ្ញាបេតុំ, ន បន អសក្ខិ ភារទ្វាជោ មាណវោ វាសេដ្ឋំ មាណវំ សញ្ញាបេតុំ។ អថ ខោ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភារទ្វាឹ មាណវំ អាមន្តេសិ: “អយំ ខោ, ភារទ្វាជ, សមណោ គោតមោ សក្យបុត្តោ សក្យកុលា បព្ពជិតោ មនសាកដេ វិហរតិ ឧត្តរេន មនសាកដស្ស អចិរវតិយា នទិយា តីរេ អម្ពវនេ។ តំ ខោ បន ភវន្តំ គោតមំ ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ: ‘ឥតិបិ សោ ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ សុគតោ លោកវិទូ អនុត្តរោ បុរិសទម្មសារថិ សត្ថា ទេវមនុស្សានំ ពុទ្ធោ ភគវាៜតិ។ អាយាម, ភោ ភារទ្វាជ, យេន សមណោ គោតមោ តេនុបសង្កមិស្សាម; ឧបសង្កមិត្វា ឯតមត្ថំ សមណំ គោតមំ បុច្ឆិស្សាម។ យថា នោ សមណោ គោតមោ ព្យាករិស្សតិ, តថា នំ ធារេស្សាមា”តិ។
But neither was able to persuade the other. So Vāseṭṭha said to Bhāradvāja, “Bhāradvāja, the ascetic Gotama—a Sakyan, gone forth from a Sakyan family—is staying in a mango grove on a bank of the river Aciravatī to the north of Manasākaṭa. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ Come, let’s go to see him and ask him about this matter. As he answers, so we’ll remember it.”
“ឯវំ, ភោ”តិ ខោ ភារទ្វាជោ មាណវោ វាសេដ្ឋស្ស មាណវស្ស បច្ចស្សោសិ។
“Yes, sir,” replied Bhāradvāja.
១។ មគ្គាមគ្គកថា
1. The Variety of Paths
អថ ខោ វាសេដ្ឋភារទ្វាជា មាណវា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវតា សទ្ធិំ សម្មោទិំសុ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភគវន្តំ ឯតទវោច: “ឥធ, ភោ គោតម, អម្ហាកំ ជង្ឃវិហារំ អនុចង្កមន្តានំ អនុវិចរន្តានំ មគ្គាមគ្គេ កថា ឧទបាទិ។ អហំ ឯវំ វទាមិ: ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន បោក្ខរសាតិនាៜតិ។ ភារទ្វាជោ មាណវោ ឯវមាហ: ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន តារុក្ខេនាៜតិ។ ឯត្ថ, ភោ គោតម, អត្ថេវ វិគ្គហោ, អត្ថិ វិវាទោ, អត្ថិ នានាវាទោ”តិ។
So they went to the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, they sat down to one side and Vāseṭṭha told him of their conversation, adding: “In this matter we have a dispute, a disagreement, a difference of opinion.”
“ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, ត្វំ ឯវំ វទេសិ: ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន បោក្ខរសាតិនាៜតិ។ ភារទ្វាជោ មាណវោ ឯវមាហ: ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន តារុក្ខេនាៜតិ។ អថ កិស្មិំ បន វោ, វាសេដ្ឋ, វិគ្គហោ, កិស្មិំ វិវាទោ, កិស្មិំ នានាវាទោ”តិ?
“So, Vāseṭṭha, it seems that you say that the straight path is that explained by Pokkharasādi, while Bhāradvāja says that the straight path is that explained by Tārukkha. But what exactly is your disagreement about?”
“មគ្គាមគ្គេ, ភោ គោតម។ កិញ្ចាបិ, ភោ គោតម, ព្រាហ្មណា នានាមគ្គេ បញ្ញាបេន្តិ, អទ្ធរិយា ព្រាហ្មណា តិត្តិរិយា ព្រាហ្មណា ឆន្ទោកា ព្រាហ្មណា ពវ្ហារិជ្ឈា ព្រាហ្មណា, អថ ខោ សព្ពានិ តានិ និយ្យានិកា និយ្យន្តិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ។
“About the variety of paths, Master Gotama. Even though brahmins describe different paths—the Addhariya brahmins, the Tittiriya brahmins, the Chandoka brahmins, and the Bavhadija brahmins—all of them lead someone who practices them to the company of Brahmā.
សេយ្យថាបិ, ភោ គោតម, គាមស្ស វា និគមស្ស វា អវិទូរេ ពហូនិ ចេបិ នានាមគ្គានិ ភវន្តិ, អថ ខោ សព្ពានិ តានិ គាមសមោសរណានិ ភវន្តិ; ឯវមេវ ខោ, ភោ គោតម, កិញ្ចាបិ ព្រាហ្មណា នានាមគ្គេ បញ្ញាបេន្តិ, អទ្ធរិយា ព្រាហ្មណា តិត្តិរិយា ព្រាហ្មណា ឆន្ទោកា ព្រាហ្មណា ពវ្ហារិជ្ឈា ព្រាហ្មណា, អថ ខោ សព្ពានិ តានិ និយ្យានិកា និយ្យន្តិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយា”តិ។
It’s like a village or town that has many different roads nearby, yet all of them meet at that village. In the same way, even though brahmins describe different paths—the Addhariya brahmins, the Tittiriya brahmins, the Chandoka brahmins, and the Bavhadija brahmins—all of them lead someone who practices them to the company of Brahmā.”
២។ វាសេដ្ឋមាណវានុយោគ
2. Questioning Vāseṭṭha
“និយ្យន្តីតិ, វាសេដ្ឋ វទេសិ”?
“Do you say, ‘they lead someone’, Vāseṭṭha?”
“និយ្យន្តីតិ, ភោ គោតម, វទាមិ”។
“I do, Master Gotama.”
“និយ្យន្តីតិ, វាសេដ្ឋ, វទេសិ”?
“Do you say, ‘they lead someone’, Vāseṭṭha?”
“និយ្យន្តីតិ, ភោ គោតម, វទាមិ”។
“I do, Master Gotama.”
“និយ្យន្តីតិ, វាសេដ្ឋ, វទេសិ”?
“Do you say, ‘they lead someone’, Vāseṭṭha?”
“និយ្យន្តីតិ, ភោ គោតម, វទាមិ”។
“I do, Master Gotama.”
“កិំ បន, វាសេដ្ឋ, អត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកព្រាហ្មណោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ”តិ?
“Well, of the brahmins who are proficient in the three Vedas, Vāseṭṭha, is there even a single one who has seen Brahmā with their own eyes?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“កិំ បន, វាសេដ្ឋ, អត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកាចរិយោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ”តិ?
“Well, has even a single one of their teachers seen Brahmā with their own eyes?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“កិំ បន, វាសេដ្ឋ, អត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកាចរិយបាចរិយោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ”តិ?
“Well, has even a single one of their teachers’ teachers seen Brahmā with their own eyes?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“កិំ បន, វាសេដ្ឋ, អត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគា យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ”តិ?
“Well, has anyone back to the seventh generation of teachers seen Brahmā with their own eyes?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“កិំ បន, វាសេដ្ឋ, យេបិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ—អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ។ តេបិ ឯវមាហំសុ: ‘មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មាៜ”តិ?
“Well, what of the ancient seers of the brahmins proficient in the three Vedas, namely Aṭṭhaka, Vāmaka, Vāmadeva, Vessāmitta, Yamadaggi, Aṅgīrasa, Bhāradvāja, Vāseṭṭha, Kassapa, and Bhagu? They were the authors and propagators of the hymns. Their hymnal was sung and propagated and compiled in ancient times; and these days, brahmins continue to sing and chant it, chanting what was chanted and teaching what was taught. Did they say: ‘We know and see where Brahmā is or what way he lies’?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, នត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកព្រាហ្មណោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកាចរិយោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកាចរិយបាចរិយោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគា យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ យេបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ—អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ, តេបិ ន ឯវមាហំសុ: ‘មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មាៜតិ។ តេវ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: ‘យំ ន ជានាម, យំ ន បស្សាម, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេម។ អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាៜតិ។
“So it seems that none of those brahmins have seen Brahmā with their own eyes, and not even the ancient seers claimed to know where he is. Yet the brahmins proficient in the three Vedas say: ‘We teach the path to the company of that which we neither know nor see. This is the only straight path, the direct route that leads someone who practices it to the company of Brahmā.’
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? This being so, doesn’t their statement turn out to have no demonstrable basis?”
“អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ។
“Clearly that’s the case, Master Gotama.”
“សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យំ ន ជានន្តិ, យំ ន បស្សន្តិ, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេស្សន្តិ។ ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាៜតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
“Good, Vāseṭṭha. For it is impossible that they should teach the path to that which they neither know nor see.
សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, អន្ធវេណិ បរម្បរសំសត្តា បុរិមោបិ ន បស្សតិ, មជ្ឈិមោបិ ន បស្សតិ, បច្ឆិមោបិ ន បស្សតិ; ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, អន្ធវេណូបមំ មញ្ញេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ភាសិតំ, បុរិមោបិ ន បស្សតិ, មជ្ឈិមោបិ ន បស្សតិ, បច្ឆិមោបិ ន បស្សតិ។ តេសមិទំ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ភាសិតំ ហស្សកញ្ញេវ សម្បជ្ជតិ, នាមកញ្ញេវ សម្បជ្ជតិ, រិត្តកញ្ញេវ សម្បជ្ជតិ, តុច្ឆកញ្ញេវ សម្បជ្ជតិ។
Suppose there was a queue of blind men, each holding the one in front: the first one does not see, the middle one does not see, and the last one does not see. In the same way, it seems to me that the brahmins’ statement turns out to be comparable to a queue of blind men: the first one does not see, the middle one does not see, and the last one does not see. Their statement turns out to be a joke—mere words, void and hollow.
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, បស្សន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយេ, អញ្ញេ ចាបិ ពហុជនា, យតោ ច ចន្ទិមសូរិយា ឧគ្គច្ឆន្តិ, យត្ថ ច ឱគច្ឆន្តិ, អាយាចន្តិ ថោមយន្តិ បញ្ជលិកា នមស្សមានា អនុបរិវត្តន្តី”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? Do the brahmins proficient in the three Vedas see the sun and moon just as other folk do? And do they pray to them and exalt them, following their course from where they rise to where they set with joined palms held in worship?”
“ឯវំ, ភោ គោតម, បស្សន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយេ, អញ្ញេ ចាបិ ពហុជនា, យតោ ច ចន្ទិមសូរិយា ឧគ្គច្ឆន្តិ, យត្ថ ច ឱគច្ឆន្តិ, អាយាចន្តិ ថោមយន្តិ បញ្ជលិកា នមស្សមានា អនុបរិវត្តន្តី”តិ។
“Yes, Master Gotama.”
“តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, យំ បស្សន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយេ, អញ្ញេ ចាបិ ពហុជនា, យតោ ច ចន្ទិមសូរិយា ឧគ្គច្ឆន្តិ, យត្ថ ច ឱគច្ឆន្តិ, អាយាចន្តិ ថោមយន្តិ បញ្ជលិកា នមស្សមានា អនុបរិវត្តន្តិ, បហោន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេតុំ: ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ចន្ទិមសូរិយានំ សហព្យតាយាៜ”តិ?
“What do you think, Vāseṭṭha? Though this is so, are the brahmins proficient in the three Vedas able to teach the path to the company of the sun and moon, saying: ‘This is the only straight path, the direct route that leads someone who practices it to the company of the sun and moon’?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, យំ បស្សន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយេ, អញ្ញេ ចាបិ ពហុជនា, យតោ ច ចន្ទិមសូរិយា ឧគ្គច្ឆន្តិ, យត្ថ ច ឱគច្ឆន្តិ, អាយាចន្តិ ថោមយន្តិ បញ្ជលិកា នមស្សមានា អនុបរិវត្តន្តិ, តេសម្បិ នប្បហោន្តិ ចន្ទិមសូរិយានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេតុំ: ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ចន្ទិមសូរិយានំ សហព្យតាយាៜតិ។
“So it seems that even though the brahmins proficient in the three Vedas see the sun and moon, they are not able to teach the path to the company of the sun and moon.
ឥតិ បន ន កិរ តេវិជ្ជេហិ ព្រាហ្មណេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយបាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ យេបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ—អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ, តេបិ ន ឯវមាហំសុ: ‘មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មាៜតិ។ តេវ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: ‘យំ ន ជានាម, យំ ន បស្សាម, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេម—អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាៜតិ។
But it seems that even though they have not seen Brahmā with their own eyes, they still claim to teach the path to the company of that which they neither know nor see.
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? This being so, doesn’t their statement turn out to have no demonstrable basis?”
“អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ។
“Clearly that’s the case, Master Gotama.”
“សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យំ ន ជានន្តិ, យំ ន បស្សន្តិ, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេស្សន្តិ: ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាៜតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
“Good, Vāseṭṭha. For it is impossible that they should teach the path to that which they neither know nor see.
២។១។ ជនបទកល្យាណីឧបមា
2.1. The Simile of the Finest Lady in the Land
សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, បុរិសោ ឯវំ វទេយ្យ: ‘អហំ យា ឥមស្មិំ ជនបទេ ជនបទកល្យាណី, តំ ឥច្ឆាមិ, តំ កាមេមីៜតិ។
Suppose a man were to say, ‘Whoever the finest lady in the land is, it is her that I want, her that I desire!’
តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ: ‘អម្ភោ បុរិស, យំ ត្វំ ជនបទកល្យាណិំ ឥច្ឆសិ កាមេសិ, ជានាសិ តំ ជនបទកល្យាណិំ—ខត្តិយី វា ព្រាហ្មណី វា វេស្សី វា សុទ្ទី វាៜតិ? ឥតិ បុដ្ឋោ ‘នោៜតិ វទេយ្យ។
They’d say to him, ‘Mister, that finest lady in the land who you desire—do you know whether she’s an aristocrat, a brahmin, a peasant, or a menial?’ Asked this, he’d say, ‘No.’
តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ: ‘អម្ភោ បុរិស, យំ ត្វំ ជនបទកល្យាណិំ ឥច្ឆសិ កាមេសិ, ជានាសិ តំ ជនបទកល្យាណិំ—ឯវំនាមា ឯវង្គោត្តាតិ វា, ទីឃា វា រស្សា វា មជ្ឈិមា វា កាឡី វា សាមា វា មង្គុរច្ឆវី វាតិ, អមុកស្មិំ គាមេ វា និគមេ វា នគរេ វាៜតិ?
They’d say to him, ‘Mister, that finest lady in the land who you desire—do you know her name or clan? Whether she’s tall or short or medium? Whether her skin is black, brown, or tawny? What village, town, or city she comes from?’
ឥតិ បុដ្ឋោ ‘នោៜតិ វទេយ្យ។
Asked this, he’d say, ‘No.’
តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ: ‘អម្ភោ បុរិស, យំ ត្វំ ន ជានាសិ ន បស្សសិ, តំ ត្វំ ឥច្ឆសិ កាមេសីៜតិ?
They’d say to him, ‘Mister, do you desire someone who you’ve never even known or seen?’
ឥតិ បុដ្ឋោ ‘អាមាៜតិ វទេយ្យ។
Asked this, he’d say, ‘Yes.’
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តស្ស បុរិសស្ស អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? This being so, doesn’t that man’s statement turn out to have no demonstrable basis?”
“អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តស្ស បុរិសស្ស អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ។
“Clearly that’s the case, Master Gotama.”
“ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, ន កិរ តេវិជ្ជេហិ ព្រាហ្មណេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយបាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ យេបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ—អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ, តេបិ ន ឯវមាហំសុ: ‘មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មាៜតិ។ តេវ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: ‘យំ ន ជានាម, យំ ន បស្សាម, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេម—អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាៜតិ។ តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ?
“In the same way, doesn’t the statement of those brahmins turn out to have no demonstrable basis?”
“អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ។
“Clearly that’s the case, Master Gotama.”
“សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យំ ន ជានន្តិ, យំ ន បស្សន្តិ, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេស្សន្តិ—អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
“Good, Vāseṭṭha. For it is impossible that they should teach the path to that which they neither know nor see.
២។២។ និស្សេណីឧបមា
2.2. The Simile of the Ladder
សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, បុរិសោ ចាតុមហាបថេ និស្សេណិំ ករេយ្យ បាសាទស្ស អារោហណាយ។
Suppose a man was to build a ladder at the crossroads for climbing up to a stilt longhouse.
តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ: ‘អម្ភោ បុរិស, យស្ស ត្វំ បាសាទស្ស អារោហណាយ និស្សេណិំ ករោសិ, ជានាសិ តំ បាសាទំ—បុរត្ថិមាយ វា ទិសាយ ទក្ខិណាយ វា ទិសាយ បច្ឆិមាយ វា ទិសាយ ឧត្តរាយ វា ទិសាយ ឧច្ចោ វា នីចោ វា មជ្ឈិមោ វាៜតិ?
They’d say to him, ‘Mister, that stilt longhouse that you’re building a ladder for—do you know whether it’s to the north, south, east, or west? Or whether it’s tall or short or medium?’
ឥតិ បុដ្ឋោ ‘នោៜតិ វទេយ្យ។
Asked this, he’d say, ‘No.’
តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ: ‘អម្ភោ បុរិស, យំ ត្វំ ន ជានាសិ, ន បស្សសិ, តស្ស ត្វំ បាសាទស្ស អារោហណាយ និស្សេណិំ ករោសីៜតិ?
They’d say to him, ‘Mister, are you building a ladder for a longhouse that you’ve never even known or seen?’
ឥតិ បុដ្ឋោ ‘អាមាៜតិ វទេយ្យ។
Asked this, he’d say, ‘Yes.’
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តស្ស បុរិសស្ស អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? This being so, doesn’t that man’s statement turn out to have no demonstrable basis?”
“អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តស្ស បុរិសស្ស អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ។
“Clearly that’s the case, Master Gotama.”
“ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, ន កិរ តេវិជ្ជេហិ ព្រាហ្មណេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយបាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ យេបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ—អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ, តេបិ ន ឯវមាហំសុ—មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មាតិ។ តេវ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: ‘យំ ន ជានាម, យំ ន បស្សាម, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេម, អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាៜតិ។ តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ?
“In the same way, doesn’t the statement of those brahmins turn out to have no demonstrable basis?”
“អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី”តិ។
“Clearly that’s the case, Master Gotama.”
“សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យំ ន ជានន្តិ, យំ ន បស្សន្តិ, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេស្សន្តិ។ អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
“Good, Vāseṭṭha. For it is impossible that they should teach the path to that which they neither know nor see.
២។៣។ អចិរវតីនទីឧបមា
2.3. The Simile of the River Aciravatī
សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, អយំ អចិរវតី នទី បូរា ឧទកស្ស សមតិត្តិកា កាកបេយ្យា។ អថ បុរិសោ អាគច្ឆេយ្យ បារត្ថិកោ បារគវេសី បារគាមី បារំ តរិតុកាមោ។ សោ ឱរិមេ តីរេ ឋិតោ បារិមំ តីរំ អវ្ហេយ្យ: ‘ឯហិ បារាបារំ, ឯហិ បារាបារន៑ៜតិ។
Suppose the river Aciravatī was full to the brim so a crow could drink from it. Then along comes a person who wants to cross over to the far shore. Standing on the near shore, they’d call out to the far shore, ‘Come here, far shore! Come here, far shore!’
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, អបិ នុ តស្ស បុរិសស្ស អវ្ហាយនហេតុ វា អាយាចនហេតុ វា បត្ថនហេតុ វា អភិនន្ទនហេតុ វា អចិរវតិយា នទិយា បារិមំ តីរំ ឱរិមំ តីរំ អាគច្ឆេយ្យា”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? Would the far shore of the Aciravatī river come over to the near shore because of that man’s call, request, desire, or expectation?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យេ ធម្មា ព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ បហាយ វត្តមានា, យេ ធម្មា អព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ សមាទាយ វត្តមានា ឯវមាហំសុ: ‘ឥន្ទមវ្ហយាម, សោមមវ្ហយាម, វរុណមវ្ហយាម, ឦសានមវ្ហយាម, បជាបតិមវ្ហយាម, ព្រហ្មមវ្ហយាម, មហិទ្ធិមវ្ហយាម, យមមវ្ហយាមាៜតិ។
“In the same way, Vāseṭṭha, the brahmins proficient in the three Vedas proceed having given up those things that make one a true brahmin, and having undertaken those things that make one not a true brahmin. Yet they say: ‘We call upon Indra! We call upon Soma! We call upon Varuṇa! We call upon Īsāna! We call upon the Progenitor! We call upon Brahmā! We call upon Mahinda! We call upon Yama!’
តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យេ ធម្មា ព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ បហាយ វត្តមានា, យេ ធម្មា អព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ សមាទាយ វត្តមានា អវ្ហាយនហេតុ វា អាយាចនហេតុ វា បត្ថនហេតុ វា អភិនន្ទនហេតុ វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា ព្រហ្មានំ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តីតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
So long as they proceed in this way it’s impossible that they will, when the body breaks up, after death, be reborn in the company of Brahmā.
សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, អយំ អចិរវតី នទី បូរា ឧទកស្ស សមតិត្តិកា កាកបេយ្យា។ អថ បុរិសោ អាគច្ឆេយ្យ បារត្ថិកោ បារគវេសី បារគាមី បារំ តរិតុកាមោ។ សោ ឱរិមេ តីរេ ទឡ្ហាយ អន្ទុយា បច្ឆាពាហំ គាឡ្ហពន្ធនំ ពទ្ធោ។
Suppose the river Aciravatī was full to the brim so a crow could drink from it. Then along comes a person who wants to cross over to the far shore. But while still on the near shore, their arms are tied tightly behind their back with a strong chain.
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, អបិ នុ សោ បុរិសោ អចិរវតិយា នទិយា ឱរិមា តីរា បារិមំ តីរំ គច្ឆេយ្យា”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? Could that person cross over to the far shore?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ចិមេ កាមគុណា អរិយស្ស វិនយេ អន្ទូតិបិ វុច្ចន្តិ, ពន្ធនន្តិបិ វុច្ចន្តិ។ កតមេ បញ្ច? ចក្ខុវិញ្ញេយ្យា រូបា ឥដ្ឋា កន្តា មនាបា បិយរូបា កាមូបសំហិតា រជនីយា។ សោតវិញ្ញេយ្យា សទ្ទា …បេ… ឃានវិញ្ញេយ្យា គន្ធា … ជិវ្ហាវិញ្ញេយ្យា រសា … កាយវិញ្ញេយ្យា ផោដ្ឋព្ពា ឥដ្ឋា កន្តា មនាបា បិយរូបា កាមូបសំហិតា រជនីយា។
“In the same way, the five kinds of sensual stimulation are called ‘chains’ and ‘fetters’ in the training of the Noble One. What five? Sights known by the eye that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. Sounds known by the ear … Smells known by the nose … Tastes known by the tongue … Touches known by the body that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing.
ឥមេ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ច កាមគុណា អរិយស្ស វិនយេ អន្ទូតិបិ វុច្ចន្តិ, ពន្ធនន្តិបិ វុច្ចន្តិ។ ឥមេ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ច កាមគុណេ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា គធិតា មុច្ឆិតា អជ្ឈោបន្នា អនាទីនវទស្សាវិនោ អនិស្សរណបញ្ញា បរិភុញ្ជន្តិ។ តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យេ ធម្មា ព្រាហ្មណការកា, តេ ធម្មេ បហាយ វត្តមានា, យេ ធម្មា អព្រាហ្មណការកា, តេ ធម្មេ សមាទាយ វត្តមានា បញ្ច កាមគុណេ គធិតា មុច្ឆិតា អជ្ឈោបន្នា អនាទីនវទស្សាវិនោ អនិស្សរណបញ្ញា បរិភុញ្ជន្តា កាមន្ទុពន្ធនពទ្ធា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា ព្រហ្មានំ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តីតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
These are the five kinds of sensual stimulation that are called ‘chains’ and ‘fetters’ in the training of the Noble One. The brahmins proficient in the three Vedas enjoy these five kinds of sensual stimulation tied, infatuated, attached, blind to the drawbacks, and not understanding the escape. So long as they enjoy them it’s impossible that they will, when the body breaks up, after death, be reborn in the company of Brahmā.
សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, អយំ អចិរវតី នទី បូរា ឧទកស្ស សមតិត្តិកា កាកបេយ្យា។ អថ បុរិសោ អាគច្ឆេយ្យ បារត្ថិកោ បារគវេសី បារគាមី បារំ តរិតុកាមោ។ សោ ឱរិមេ តីរេ សសីសំ បារុបិត្វា និបជ្ជេយ្យ។
Suppose the river Aciravatī was full to the brim so a crow could drink from it. Then along comes a person who wants to cross over to the far shore. But they’d lie down wrapped in cloth from head to foot.
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, អបិ នុ សោ បុរិសោ អចិរវតិយា នទិយា ឱរិមា តីរា បារិមំ តីរំ គច្ឆេយ្យា”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? Could that person cross over to the far shore?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ចិមេ នីវរណា អរិយស្ស វិនយេ អាវរណាតិបិ វុច្ចន្តិ, នីវរណាតិបិ វុច្ចន្តិ, ឱនាហនាតិបិ វុច្ចន្តិ, បរិយោនាហនាតិបិ វុច្ចន្តិ។ កតមេ បញ្ច? កាមច្ឆន្ទនីវរណំ, ព្យាបាទនីវរណំ, ថិនមិទ្ធនីវរណំ, ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចនីវរណំ, វិចិកិច្ឆានីវរណំ។ ឥមេ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ច នីវរណា អរិយស្ស វិនយេ អាវរណាតិបិ វុច្ចន្តិ, នីវរណាតិបិ វុច្ចន្តិ, ឱនាហនាតិបិ វុច្ចន្តិ, បរិយោនាហនាតិបិ វុច្ចន្តិ។
“In the same way, the five hindrances are called ‘obstacles’ and ‘hindrances’ and ‘encasings’ and ‘shrouds’ in the training of the Noble One. What five? The hindrances of sensual desire, ill will, dullness and drowsiness, restlessness and remorse, and doubt. These five hindrances are called ‘obstacles’ and ‘hindrances’ and ‘encasings’ and ‘shrouds’ in the training of the Noble One.
ឥមេហិ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ចហិ នីវរណេហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អាវុដា និវុតា ឱនទ្ធា បរិយោនទ្ធា។ តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យេ ធម្មា ព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ បហាយ វត្តមានា, យេ ធម្មា អព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ សមាទាយ វត្តមានា បញ្ចហិ នីវរណេហិ អាវុដា និវុតា ឱនទ្ធា បរិយោនទ្ធា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា ព្រហ្មានំ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តីតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
The brahmins proficient in the three Vedas are obstructed, hindered, encased, and shrouded by these five hindrances. So long as they are so obstructed it’s impossible that they will, when the body breaks up, after death, be reborn in the company of Brahmā.
៣។ សំសន្ទនកថា
3. Converging
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, កិន្តិ តេ សុតំ ព្រាហ្មណានំ វុទ្ធានំ មហល្លកានំ អាចរិយបាចរិយានំ ភាសមានានំ, សបរិគ្គហោ វា ព្រហ្មា អបរិគ្គហោ វា”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? Have you heard that the brahmins who are elderly and senior, the teachers of teachers, say whether Brahmā is encumbered with possessions or not?”
“អបរិគ្គហោ, ភោ គោតម”។
“That he is not, Master Gotama.”
“សវេរចិត្តោ វា អវេរចិត្តោ វា”តិ?
“Is his heart full of enmity or not?”
“អវេរចិត្តោ, ភោ គោតម”។
“It is not.”
“សព្យាបជ្ជចិត្តោ វា អព្យាបជ្ជចិត្តោ វា”តិ?
“Is his heart full of ill will or not?”
“អព្យាបជ្ជចិត្តោ, ភោ គោតម”។
“It is not.”
“សង្កិលិដ្ឋចិត្តោ វា អសង្កិលិដ្ឋចិត្តោ វា”តិ?
“Is his heart corrupted or not?”
“អសង្កិលិដ្ឋចិត្តោ, ភោ គោតម”។
“It is not.”
“វសវត្តី វា អវសវត្តី វា”តិ?
“Does he wield power or not?”
“វសវត្តី, ភោ គោតម”។
“He does.”
“តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, សបរិគ្គហា វា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អបរិគ្គហា វា”តិ?
“What do you think, Vāseṭṭha? Are the brahmins proficient in the three Vedas encumbered with possessions or not?”
“សបរិគ្គហា, ភោ គោតម”។
“They are.”
“សវេរចិត្តា វា អវេរចិត្តា វា”តិ?
“Are their hearts full of enmity or not?”
“សវេរចិត្តា, ភោ គោតម”។
“They are.”
“សព្យាបជ្ជចិត្តា វា អព្យាបជ្ជចិត្តា វា”តិ?
“Are their hearts full of ill will or not?”
“សព្យាបជ្ជចិត្តា, ភោ គោតម”។
“They are.”
“សង្កិលិដ្ឋចិត្តា វា អសង្កិលិដ្ឋចិត្តា វា”តិ?
“Are their hearts corrupted or not?”
“សង្កិលិដ្ឋចិត្តា, ភោ គោតម”។
“They are.”
“វសវត្តី វា អវសវត្តី វា”តិ?
“Do they wield power or not?”
“អវសវត្តី, ភោ គោតម”។
“They do not.”
“ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, សបរិគ្គហា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អបរិគ្គហោ ព្រហ្មា។ អបិ នុ ខោ សបរិគ្គហានំ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អបរិគ្គហេន ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំសន្ទតិ សមេតី”តិ?
“So it seems that the brahmins proficient in the three Vedas are encumbered with possessions, but Brahmā is not. But would brahmins who are encumbered with possessions come together and converge with Brahmā, who isn’t encumbered with possessions?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, សបរិគ្គហា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបរិគ្គហស្ស ព្រហ្មុនោ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តីតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
“Good, Vāseṭṭha! It’s impossible that the brahmins who are encumbered with possessions will, when the body breaks up, after death, be reborn in the company of Brahmā, who isn’t encumbered with possessions.
ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, សវេរចិត្តា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា, អវេរចិត្តោ ព្រហ្មា …បេ… សព្យាបជ្ជចិត្តា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អព្យាបជ្ជចិត្តោ ព្រហ្មា … សង្កិលិដ្ឋចិត្តា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អសង្កិលិដ្ឋចិត្តោ ព្រហ្មា … អវសវត្តី តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា វសវត្តី ព្រហ្មា, អបិ នុ ខោ អវសវត្តីនំ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ វសវត្តិនា ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំសន្ទតិ សមេតី”តិ?
And it seems that the brahmins have enmity, ill will, corruption, and do not wield power, while Brahmā is the opposite in all these things. But would brahmins who are opposite to Brahmā in all things come together and converge with him?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។
“No, Master Gotama.”
“សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, អវសវត្តី តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា វសវត្តិស្ស ព្រហ្មុនោ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តីតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
“Good, Vāseṭṭha! It’s impossible that such brahmins will, when the body breaks up, after death, be reborn in the company of Brahmā.
ឥធ ខោ បន តេ, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អាសីទិត្វា សំសីទន្តិ, សំសីទិត្វា វិសារំ បាបុណន្តិ, សុក្ខតរំ មញ្ញេ តរន្តិ។ តស្មា ឥទំ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ តេវិជ្ជាឥរិណន្តិបិ វុច្ចតិ, តេវិជ្ជាវិវនន្តិបិ វុច្ចតិ, តេវិជ្ជាព្យសនន្តិបិ វុច្ចតី”តិ។
But here the brahmins proficient in the three Vedas sink down where they have sat, only to drift apart, while imagining they’re crossing over to drier ground. That’s why the three Vedas of the brahmins are called a ‘salted land’ and a ‘barren land’ and a ‘disaster’.”
ឯវំ វុត្តេ, វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភគវន្តំ ឯតទវោច: “សុតំ មេតំ, ភោ គោតម, សមណោ គោតមោ ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ជានាតី”តិ។
When he said this, Vāseṭṭha said to the Buddha, “I have heard, Master Gotama, that you know the path to company with Brahmā.”
“តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ។ អាសន្នេ ឥតោ មនសាកដំ, ន ឥតោ ទូរេ មនសាកដន៑”តិ?
“What do you think, Vāseṭṭha? Is the village of Manasākaṭa nearby?”
“ឯវំ, ភោ គោតម, អាសន្នេ ឥតោ មនសាកដំ, ន ឥតោ ទូរេ មនសាកដន៑”តិ។
“Yes it is.”
“តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ឥធស្ស បុរិសោ មនសាកដេ ជាតសំវទ្ធោ។ តមេនំ មនសាកដតោ តាវទេវ អវសដំ មនសាកដស្ស មគ្គំ បុច្ឆេយ្យុំ។ សិយា នុ ខោ, វាសេដ្ឋ, តស្ស បុរិសស្ស មនសាកដេ ជាតសំវទ្ធស្ស មនសាកដស្ស មគ្គំ បុដ្ឋស្ស ទន្ធាយិតត្តំ វា វិត្ថាយិតត្តំ វា”តិ?
“What do you think, Vāseṭṭha? Suppose a person was born and raised in Manasākaṭa. And as soon as they left the town some people asked them for the road to Manasākaṭa. Would they be slow or hesitant to answer?”
“នោ ហិទំ, ភោ គោតម”។ “តំ កិស្ស ហេតុ”? “អមុ ហិ, ភោ គោតម, បុរិសោ មនសាកដេ ជាតសំវទ្ធោ, តស្ស សព្ពានេវ មនសាកដស្ស មគ្គានិ សុវិទិតានី”តិ។
“No, Master Gotama. Why is that? Because they were born and raised in Manasākaṭa. They’re well acquainted with all the roads to the village.”
“សិយា ខោ, វាសេដ្ឋ, តស្ស បុរិសស្ស មនសាកដេ ជាតសំវទ្ធស្ស មនសាកដស្ស មគ្គំ បុដ្ឋស្ស ទន្ធាយិតត្តំ វា វិត្ថាយិតត្តំ វា, ន ត្វេវ តថាគតស្ស ព្រហ្មលោកេ វា ព្រហ្មលោកគាមិនិយា វា បដិបទាយ បុដ្ឋស្ស ទន្ធាយិតត្តំ វា វិត្ថាយិតត្តំ វា។ ព្រហ្មានញ្ចាហំ, វាសេដ្ឋ, បជានាមិ ព្រហ្មលោកញ្ច ព្រហ្មលោកគាមិនិញ្ច បដិបទំ, យថា បដិបន្នោ ច ព្រហ្មលោកំ ឧបបន្នោ, តញ្ច បជានាមី”តិ។
“Still, it’s possible they might be slow or hesitant to answer. But the Realized One is never slow or hesitant when questioned about the Brahmā realm or the practice that leads to the Brahmā realm. I understand Brahmā, the Brahmā realm, and the practice that leads to the Brahmā realm, practicing in accordance with which one is reborn in the Brahmā realm.”
ឯវំ វុត្តេ, វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភគវន្តំ ឯតទវោច: “សុតំ មេតំ, ភោ គោតម, សមណោ គោតមោ ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេតី”តិ។ “សាធុ នោ ភវំ គោតមោ ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេតុ ឧល្លុម្បតុ ភវំ គោតមោ ព្រាហ្មណិំ បជន៑”តិ។
When he said this, Vāseṭṭha said to the Buddha, “I have heard, Master Gotama, that you teach the path to company with Brahmā. Please teach us that path and elevate this generation of brahmins.”
“តេន ហិ, វាសេដ្ឋ, សុណាហិ; សាធុកំ មនសិ ករោហិ; ភាសិស្សាមី”តិ។
“Well then, Vāseṭṭha, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ឯវំ, ភោ”តិ ខោ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។
“Yes, sir,” replied Vāseṭṭha.
៤។ ព្រហ្មលោកមគ្គទេសនា
4. Teaching the Path to Brahmā
ភគវា ឯតទវោច:
The Buddha said this:
“ឥធ, វាសេដ្ឋ, តថាគតោ លោកេ ឧប្បជ្ជតិ អរហំ, សម្មាសម្ពុទ្ធោ …បេ… ឯវំ ខោ, វាសេដ្ឋ, ភិក្ខុ សីលសម្បន្នោ ហោតិ …បេ… តស្សិមេ បញ្ច នីវរណេ បហីនេ អត្តនិ សមនុបស្សតោ បាមោជ្ឹ ជាយតិ, បមុទិតស្ស បីតិ ជាយតិ, បីតិមនស្ស កាយោ បស្សម្ភតិ, បស្សទ្ធកាយោ សុខំ វេទេតិ, សុខិនោ ចិត្តំ សមាធិយតិ។
“It’s when a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha … That’s how a bhikkhu is accomplished in ethics. … Seeing that the hindrances have been given up in them, joy springs up. Being joyful, rapture springs up. When the mind is full of rapture, the body becomes tranquil. When the body is tranquil, they feel bliss. And when blissful, the mind becomes immersed.
សោ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ។ តថា ទុតិយំ។ តថា តតិយំ។ តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ មេត្តាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។
They meditate spreading a heart full of love to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of love to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.
សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, ពលវា សង្ខធមោ អប្បកសិរេនេវ ចតុទ្ទិសា វិញ្ញាបេយ្យ; ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឯវំ ភាវិតាយ មេត្តាយ ចេតោវិមុត្តិយា យំ បមាណកតំ កម្មំ ន តំ តត្រាវសិស្សតិ, ន តំ តត្រាវតិដ្ឋតិ។ អយម្បិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គោ។
Suppose there was a powerful horn blower. They’d easily make themselves heard in the four quarters. In the same way, when the heart’s release by love has been developed like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. This is a path to company with Brahmā.
បុន ចបរំ, វាសេដ្ឋ, ភិក្ខុ ករុណាសហគតេន ចេតសា …បេ…
Furthermore, a bhikkhu meditates spreading a heart full of compassion …
មុទិតាសហគតេន ចេតសា …បេ…
They meditate spreading a heart full of rejoicing …
ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ។ តថា ទុតិយំ។ តថា តតិយំ។ តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។
They meditate spreading a heart full of equanimity to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of equanimity to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.
សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, ពលវា សង្ខធមោ អប្បកសិរេនេវ ចតុទ្ទិសា វិញ្ញាបេយ្យ; ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឯវំ ភាវិតាយ ឧបេក្ខាយ ចេតោវិមុត្តិយា យំ បមាណកតំ កម្មំ ន តំ តត្រាវសិស្សតិ, ន តំ តត្រាវតិដ្ឋតិ។ អយម្បិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គោ។
Suppose there was a powerful horn blower. They’d easily make themselves heard in the four quarters. In the same way, when the heart’s release by equanimity has been developed and cultivated like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. This too is a path to company with Brahmā.
តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ឯវំវិហារី ភិក្ខុ សបរិគ្គហោ វា អបរិគ្គហោ វា”តិ?
What do you think, Vāseṭṭha? When a bhikkhu meditates like this, are they encumbered with possessions or not?”
“អបរិគ្គហោ, ភោ គោតម”។
“They are not.”
“សវេរចិត្តោ វា អវេរចិត្តោ វា”តិ?
“Is their heart full of enmity or not?”
“អវេរចិត្តោ, ភោ គោតម”។
“It is not.”
“សព្យាបជ្ជចិត្តោ វា អព្យាបជ្ជចិត្តោ វា”តិ?
“Is their heart full of ill will or not?”
“អព្យាបជ្ជចិត្តោ, ភោ គោតម”។
“It is not.”
“សង្កិលិដ្ឋចិត្តោ វា អសង្កិលិដ្ឋចិត្តោ វា”តិ?
“Is their heart corrupted or not?”
“អសង្កិលិដ្ឋចិត្តោ, ភោ គោតម”។
“It is not.”
“វសវត្តី វា អវសវត្តី វា”តិ?
“Do they wield power or not?”
“វសវត្តី, ភោ គោតម”។
“They do.”
“ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, អបរិគ្គហោ ភិក្ខុ, អបរិគ្គហោ ព្រហ្មា។ អបិ នុ ខោ អបរិគ្គហស្ស ភិក្ខុនោ អបរិគ្គហេន ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំសន្ទតិ សមេតី”តិ?
“So it seems that that bhikkhu is not encumbered with possessions, and neither is Brahmā. Would a bhikkhu who is not encumbered with possessions come together and converge with Brahmā, who isn’t encumbered with possessions?”
“ឯវំ, ភោ គោតម”។
“Yes, Master Gotama.”
“សាធុ, វាសេដ្ឋ, សោ វត វាសេដ្ឋ អបរិគ្គហោ ភិក្ខុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបរិគ្គហស្ស ព្រហ្មុនោ សហព្យូបគោ ភវិស្សតីតិ, ឋានមេតំ វិជ្ជតិ។
“Good, Vāseṭṭha! It’s quite possible that a bhikkhu who is not encumbered with possessions will, when the body breaks up, after death, be reborn in the company of Brahmā, who isn’t encumbered with possessions.
ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, អវេរចិត្តោ ភិក្ខុ, អវេរចិត្តោ ព្រហ្មា …បេ… អព្យាបជ្ជចិត្តោ ភិក្ខុ, អព្យាបជ្ជចិត្តោ ព្រហ្មា … អសង្កិលិដ្ឋចិត្តោ ភិក្ខុ, អសង្កិលិដ្ឋចិត្តោ ព្រហ្មា … វសវត្តី ភិក្ខុ, វសវត្តី ព្រហ្មា, អបិ នុ ខោ វសវត្តិស្ស ភិក្ខុនោ វសវត្តិនា ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំសន្ទតិ សមេតី”តិ?
And it seems that that bhikkhu has no enmity, ill will, corruption, and does wield power, while Brahmā is the same in all these things. Would a bhikkhu who is the same as Brahmā in all things come together and converge with him?”
“ឯវំ, ភោ គោតម”។
“Yes, Master Gotama.”
“សាធុ, វាសេដ្ឋ, សោ វត, វាសេដ្ឋ, វសវត្តី ភិក្ខុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា វសវត្តិស្ស ព្រហ្មុនោ សហព្យូបគោ ភវិស្សតីតិ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី”តិ។
“Good, Vāseṭṭha! It’s quite possible that that bhikkhu will, when the body breaks up, after death, be reborn in the company of Brahmā.”
ឯវំ វុត្តេ, វាសេដ្ឋភារទ្វាជា មាណវា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ: “អភិក្កន្តំ, ភោ គោតម, អភិក្កន្តំ, ភោ គោតម។ សេយ្យថាបិ, ភោ គោតម, និក្កុជ្ជិតំ វា ឧក្កុជ្ជេយ្យ, បដិច្ឆន្នំ វា វិវរេយ្យ, មូឡ្ហស្ស វា មគ្គំ អាចិក្ខេយ្យ, អន្ធការេ វា តេលបជ្ជោតំ ធារេយ្យ: ‘ចក្ខុមន្តោ រូបានិ ទក្ខន្តីៜតិ; ឯវមេវំ ភោតា គោតមេន អនេកបរិយាយេន ធម្មោ បកាសិតោ។ ឯតេ មយំ ភវន្តំ គោតមំ សរណំ គច្ឆាម, ធម្មញ្ច ភិក្ខុសង្ឃញ្ច។ ឧបាសកេ នោ ភវំ គោតមោ ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតេ សរណំ គតេ”តិ។
When he had spoken, Vāseṭṭha and Bhāradvāja said to him, “Excellent, Master Gotama! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, Master Gotama has made the teaching clear in many ways. We go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may Master Gotama remember us as lay followers who have gone for refuge for life.”
តេវិជ្ជសុត្តំ និដ្ឋិតំ តេរសមំ។
សីលក្ខន្ធវគ្គោ និដ្ឋិតោ។
តស្សុទ្ទានំ
ព្រហ្មាសាមញ្ញអម្ពដ្ឋ, សោណកូដមហាលិជាលិនី; សីហបោដ្ឋបាទសុភោ កេវដ្ដោ, លោហិច្ចតេវិជ្ជា តេរសាតិ។
សីលក្ខន្ធវគ្គបាឡិ និដ្ឋិតា។
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
