| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ទីឃនិកាយ • Dīghanikāya |
១៣. តេវិជ្ជសុត្តំ
13. Tevijjasuttaṃ
៥១៨. ឯវំ មេ សុតំ – ឯកំ សមយំ ភគវា កោសលេសុ ចារិកំ ចរមានោ មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន សទ្ធិំ បញ្ចមត្តេហិ ភិក្ខុសតេហិ យេន មនសាកដំ នាម កោសលានំ ព្រាហ្មណគាមោ តទវសរិ។ តត្រ សុទំ ភគវា មនសាកដេ វិហរតិ ឧត្តរេន មនសាកដស្ស អចិរវតិយា នទិយា តីរេ អម្ពវនេ។
518. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi yena manasākaṭaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā manasākaṭe viharati uttarena manasākaṭassa aciravatiyā nadiyā tīre ambavane.
៥១៩. តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា ព្រាហ្មណមហាសាលា មនសាកដេ បដិវសន្តិ, សេយ្យថិទំ – ចង្កី ព្រាហ្មណោ តារុក្ខោ ព្រាហ្មណោ បោក្ខរសាតិ ព្រាហ្មណោ ជាណុសោណិ ព្រាហ្មណោ តោទេយ្យោ ព្រាហ្មណោ អញ្ញេ ច អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា ព្រាហ្មណមហាសាលា។
519. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā manasākaṭe paṭivasanti, seyyathidaṃ – caṅkī brāhmaṇo tārukkho brāhmaṇo pokkharasāti brāhmaṇo jāṇusoṇi brāhmaṇo todeyyo brāhmaṇo aññe ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā.
៥២០. អថ ខោ វាសេដ្ឋភារទ្វាជានំ មាណវានំ ជង្ឃវិហារំ អនុចង្កមន្តានំ អនុវិចរន្តានំ មគ្គាមគ្គេ កថា ឧទបាទិ។ អថ ខោ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ឯវមាហ – ‘‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន បោក្ខរសាតិនា’’តិ។ ភារទ្វាជោបិ មាណវោ ឯវមាហ – ‘‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន តារុក្ខេនា’’តិ។ នេវ ខោ អសក្ខិ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភារទ្វាជំ មាណវំ សញ្ញាបេតុំ, ន បន អសក្ខិ ភារទ្វាជោ មាណវោបិ វាសេដ្ឋំ មាណវំ សញ្ញាបេតុំ។
520. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghavihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ maggāmagge kathā udapādi. Atha kho vāseṭṭho māṇavo evamāha – ‘‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā’’ti. Bhāradvājopi māṇavo evamāha – ‘‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā’’ti. Neva kho asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ, na pana asakkhi bhāradvājo māṇavopi vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ.
៥២១. អថ ខោ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភារទ្វាជំ មាណវំ អាមន្តេសិ – ‘‘អយំ ខោ, ភារទ្វាជ, សមណោ គោតមោ សក្យបុត្តោ សក្យកុលា បព្ពជិតោ មនសាកដេ វិហរតិ ឧត្តរេន មនសាកដស្ស អចិរវតិយា នទិយា តីរេ អម្ពវនេ។ តំ ខោ បន ភវន្តំ គោតមំ ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ – ‘‘ឥតិបិ សោ ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ សុគតោ លោកវិទូ អនុត្តរោ បុរិសទម្មសារថិ សត្ថា ទេវមនុស្សានំ ពុទ្ធោ ភគវា’’តិ ។ អាយាម, ភោ ភារទ្វាជ, យេន សមណោ គោតមោ តេនុបសង្កមិស្សាម; ឧបសង្កមិត្វា ឯតមត្ថំ សមណំ គោតមំ បុច្ឆិស្សាម។ យថា នោ សមណោ គោតមោ ព្យាករិស្សតិ, តថា នំ ធារេស្សាមា’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភោ’’តិ ខោ ភារទ្វាជោ មាណវោ វាសេដ្ឋស្ស មាណវស្ស បច្ចស្សោសិ។
521. Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ayaṃ kho, bhāradvāja, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito manasākaṭe viharati uttarena manasākaṭassa aciravatiyā nadiyā tīre ambavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’’ti . Āyāma, bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā etamatthaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati, tathā naṃ dhāressāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.
មគ្គាមគ្គកថា
Maggāmaggakathā
៥២២. អថ ខោ វាសេដ្ឋភារទ្វាជា មាណវា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវតា សទ្ធិំ សម្មោទិំសុ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥធ, ភោ គោតម, អម្ហាកំ ជង្ឃវិហារំ អនុចង្កមន្តានំ អនុវិចរន្តានំ មគ្គាមគ្គេ កថា ឧទបាទិ។ អហំ ឯវំ វទាមិ – ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន បោក្ខរសាតិនា’តិ។ ភារទ្វាជោ មាណវោ ឯវមាហ – ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន តារុក្ខេនា’តិ។ ឯត្ថ, ភោ គោតម, អត្ថេវ វិគ្គហោ, អត្ថិ វិវាទោ, អត្ថិ នានាវាទោ’’តិ។
522. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha, bho gotama, amhākaṃ jaṅghavihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ maggāmagge kathā udapādi. Ahaṃ evaṃ vadāmi – ‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā’ti. Bhāradvājo māṇavo evamāha – ‘ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā’ti. Ettha, bho gotama, attheva viggaho, atthi vivādo, atthi nānāvādo’’ti.
៥២៣. ‘‘ឥតិ កិរ , វាសេដ្ឋ, ត្វំ ឯវំ វទេសិ – ‘‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន បោក្ខរសាតិនា’’តិ។ ភារទ្វាជោ មាណវោ ឯវមាហ – ‘‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ, យ្វាយំ អក្ខាតោ ព្រាហ្មណេន តារុក្ខេនា’’តិ។ អថ កិស្មិំ បន វោ, វាសេដ្ឋ, វិគ្គហោ, កិស្មិំ វិវាទោ, កិស្មិំ នានាវាទោ’’តិ?
523. ‘‘Iti kira , vāseṭṭha, tvaṃ evaṃ vadesi – ‘‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā’’ti. Bhāradvājo māṇavo evamāha – ‘‘ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā’’ti. Atha kismiṃ pana vo, vāseṭṭha, viggaho, kismiṃ vivādo, kismiṃ nānāvādo’’ti?
៥២៤. ‘‘មគ្គាមគ្គេ, ភោ គោតម។ កិញ្ចាបិ, ភោ គោតម, ព្រាហ្មណា នានាមគ្គេ បញ្ញបេន្តិ, អទ្ធរិយា ព្រាហ្មណា តិត្តិរិយា ព្រាហ្មណា ឆន្ទោកា ព្រាហ្មណា ពវ្ហារិជ្ឈា ព្រាហ្មណា, អថ ខោ សព្ពានិ តានិ និយ្យានិកា និយ្យន្តិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយ។
524. ‘‘Maggāmagge, bho gotama. Kiñcāpi, bho gotama, brāhmaṇā nānāmagge paññapenti, addhariyā brāhmaṇā tittiriyā brāhmaṇā chandokā brāhmaṇā bavhārijjhā brāhmaṇā, atha kho sabbāni tāni niyyānikā niyyanti takkarassa brahmasahabyatāya.
‘‘សេយ្យថាបិ , ភោ គោតម, គាមស្ស វា និគមស្ស វា អវិទូរេ ពហូនិ ចេបិ នានាមគ្គានិ ភវន្តិ, អថ ខោ សព្ពានិ តានិ គាមសមោសរណានិ ភវន្តិ; ឯវមេវ ខោ, ភោ គោតម, កិញ្ចាបិ ព្រាហ្មណា នានាមគ្គេ បញ្ញបេន្តិ, អទ្ធរិយា ព្រាហ្មណា តិត្តិរិយា ព្រាហ្មណា ឆន្ទោកា ព្រាហ្មណា ពវ្ហារិជ្ឈា ព្រាហ្មណា, អថ ខោ សព្ពានិ តានិ និយ្យានិកា និយ្យន្តិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយា’’តិ។
‘‘Seyyathāpi , bho gotama, gāmassa vā nigamassa vā avidūre bahūni cepi nānāmaggāni bhavanti, atha kho sabbāni tāni gāmasamosaraṇāni bhavanti; evameva kho, bho gotama, kiñcāpi brāhmaṇā nānāmagge paññapenti, addhariyā brāhmaṇā tittiriyā brāhmaṇā chandokā brāhmaṇā bavhārijjhā brāhmaṇā, atha kho sabbāni tāni niyyānikā niyyanti takkarassa brahmasahabyatāyā’’ti.
វាសេដ្ឋមាណវានុយោគោ
Vāseṭṭhamāṇavānuyogo
៥២៥. ‘‘និយ្យន្តីតិ វាសេដ្ឋ វទេសិ’’? ‘‘និយ្យន្តីតិ, ភោ គោតម, វទាមិ’’។ ‘‘និយ្យន្តីតិ, វាសេដ្ឋ, វទេសិ’’? ‘‘និយ្យន្តីតិ, ភោ គោតម, វទាមិ’’។ ‘‘និយ្យន្តីតិ, វាសេដ្ឋ, វទេសិ’’? ‘‘និយ្យន្តី’’តិ, ភោ គោតម, វទាមិ’’។
525. ‘‘Niyyantīti vāseṭṭha vadesi’’? ‘‘Niyyantīti, bho gotama, vadāmi’’. ‘‘Niyyantīti, vāseṭṭha, vadesi’’? ‘‘Niyyantīti, bho gotama, vadāmi’’. ‘‘Niyyantīti, vāseṭṭha, vadesi’’? ‘‘Niyyantī’’ti, bho gotama, vadāmi’’.
‘‘កិំ បន, វាសេដ្ឋ, អត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកព្រាហ្មណោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’ ។
‘‘Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’ .
‘‘កិំ បន, វាសេដ្ឋ, អត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកាចរិយោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។
‘‘Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
‘‘កិំ បន, វាសេដ្ឋ, អត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកាចរិយបាចរិយោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។
‘‘Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyapācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
‘‘កិំ បន, វាសេដ្ឋ, អត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគា 1 យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។
‘‘Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugā 2 yena brahmā sakkhidiṭṭho’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
៥២៦. ‘‘កិំ បន, វាសេដ្ឋ, យេបិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ 3, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ – អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ។ តេបិ ឯវមាហំសុ – ‘មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មា’’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។
526. ‘‘Kiṃ pana, vāseṭṭha, yepi tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ 4, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu. Tepi evamāhaṃsu – ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
៥២៧. ‘‘ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, នត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកព្រាហ្មណោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកាចរិយោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ ។ នត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ឯកាចរិយបាចរិយោបិ, យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នត្ថិ កោចិ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគា យេន ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ យេបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ – អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ, តេបិ ន ឯវមាហំសុ – ‘មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មា’តិ។ តេវ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ – ‘យំ ន ជានាម, យំ ន បស្សាម, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេម។ អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយា’’’តិ។
527. ‘‘Iti kira, vāseṭṭha, natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho. Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho . Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyapācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho. Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugā yena brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu – ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā’ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema. Ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’’’ti.
៥២៨. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ? ‘‘អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ។
528. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
‘‘សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត 5, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យំ ន ជានន្តិ, យំ ន បស្សន្តិ, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេស្សន្តិ។ ‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយា’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Sādhu, vāseṭṭha, te vata 6, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti. ‘Ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
៥២៩. ‘‘សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, អន្ធវេណិ បរម្បរសំសត្តា បុរិមោបិ ន បស្សតិ, មជ្ឈិមោបិ ន បស្សតិ, បច្ឆិមោបិ ន បស្សតិ។ ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, អន្ធវេណូបមំ មញ្ញេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ភាសិតំ, បុរិមោបិ ន បស្សតិ, មជ្ឈិមោបិ ន បស្សតិ, បច្ឆិមោបិ ន បស្សតិ។ តេសមិទំ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ ភាសិតំ ហស្សកញ្ញេវ សម្បជ្ជតិ, នាមកញ្ញេវ សម្បជ្ជតិ, រិត្តកញ្ញេវ សម្បជ្ជតិ, តុច្ឆកញ្ញេវ សម្បជ្ជតិ។
529. ‘‘Seyyathāpi, vāseṭṭha, andhaveṇi paramparasaṃsattā purimopi na passati, majjhimopi na passati, pacchimopi na passati. Evameva kho, vāseṭṭha, andhaveṇūpamaṃ maññe tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ, purimopi na passati, majjhimopi na passati, pacchimopi na passati. Tesamidaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ hassakaññeva sampajjati, nāmakaññeva sampajjati, rittakaññeva sampajjati, tucchakaññeva sampajjati.
៥៣០. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, បស្សន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយេ, អញ្ញេ ចាបិ ពហុជនា, យតោ ច ចន្ទិមសូរិយា ឧគ្គច្ឆន្តិ, យត្ថ ច ឱគច្ឆន្តិ, អាយាចន្តិ ថោមយន្តិ បញ្ជលិកា នមស្សមានា អនុបរិវត្តន្តី’’តិ?
530. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattantī’’ti?
‘‘ឯវំ, ភោ គោតម, បស្សន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយេ, អញ្ញេ ចាបិ ពហុជនា, យតោ ច ចន្ទិមសូរិយា ឧគ្គច្ឆន្តិ, យត្ថ ច ឱគច្ឆន្តិ, អាយាចន្តិ ថោមយន្តិ បញ្ជលិកា នមស្សមានា អនុបរិវត្តន្តី’’តិ។
‘‘Evaṃ, bho gotama, passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattantī’’ti.
៥៣១. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, យំ បស្សន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយេ, អញ្ញេ ចាបិ ពហុជនា, យតោ ច ចន្ទិមសូរិយា ឧគ្គច្ឆន្តិ, យត្ថ ច ឱគច្ឆន្តិ, អាយាចន្តិ ថោមយន្តិ បញ្ជលិកា នមស្សមានា អនុបរិវត្តន្តិ, បហោន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេតុំ – ‘‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ចន្ទិមសូរិយានំ សហព្យតាយា’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។
531. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, yaṃ passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattanti, pahonti tevijjā brāhmaṇā candimasūriyānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetuṃ – ‘‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa candimasūriyānaṃ sahabyatāyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
‘‘ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, យំ បស្សន្តិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ចន្ទិមសូរិយេ, អញ្ញេ ចាបិ ពហុជនា, យតោ ច ចន្ទិមសូរិយា ឧគ្គច្ឆន្តិ, យត្ថ ច ឱគច្ឆន្តិ, អាយាចន្តិ ថោមយន្តិ បញ្ជលិកា នមស្សមានា អនុបរិវត្តន្តិ, តេសម្បិ នប្បហោន្តិ ចន្ទិមសូរិយានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេតុំ – ‘‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ចន្ទិមសូរិយានំ សហព្យតាយា’’តិ។
‘‘Iti kira, vāseṭṭha, yaṃ passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattanti, tesampi nappahonti candimasūriyānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetuṃ – ‘‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa candimasūriyānaṃ sahabyatāyā’’ti.
៥៣២. ‘‘ឥតិ បន 7 ន កិរ តេវិជ្ជេហិ ព្រាហ្មណេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយបាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា 8 អាចរិយាមហយុគេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ យេបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ – អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ, តេបិ ន ឯវមាហំសុ – ‘‘មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មា’’តិ។ តេវ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ – ‘‘យំ ន ជានាម, យំ ន បស្សាម, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេម – អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយា’’តិ។
532. ‘‘Iti pana 9 na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā 10 ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu – ‘‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā’’ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema – ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’’ti.
៥៣៣. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ? ‘‘អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម , ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ។
533. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho gotama , evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
‘‘សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យំ ន ជានន្តិ, យំ ន បស្សន្តិ, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេស្សន្តិ – ‘‘អយមេវ ឧជុមគ្គោ, អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ, និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយា’’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti – ‘‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
ជនបទកល្យាណីឧបមា
Janapadakalyāṇīupamā
៥៣៤. ‘‘សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, បុរិសោ ឯវំ វទេយ្យ – ‘‘អហំ យា ឥមស្មិំ ជនបទេ ជនបទកល្យាណី, តំ ឥច្ឆាមិ, តំ កាមេមី’’តិ។ តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ – ‘‘អម្ភោ បុរិស, យំ ត្វំ ជនបទកល្យាណិំ ឥច្ឆសិ កាមេសិ, ជានាសិ តំ ជនបទកល្យាណិំ – ខត្តិយី វា ព្រាហ្មណី វា វេស្សី វា សុទ្ទី វា’’តិ? ឥតិ បុដ្ឋោ ‘‘នោ’’តិ វទេយ្យ។
534. ‘‘Seyyathāpi, vāseṭṭha, puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ahaṃ yā imasmiṃ janapade janapadakalyāṇī, taṃ icchāmi, taṃ kāmemī’’ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ – khattiyī vā brāhmaṇī vā vessī vā suddī vā’’ti? Iti puṭṭho ‘‘no’’ti vadeyya.
‘‘តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ – ‘‘អម្ភោ បុរិស, យំ ត្វំ ជនបទកល្យាណិំ ឥច្ឆសិ កាមេសិ, ជានាសិ តំ ជនបទកល្យាណិំ – ឯវំនាមា ឯវំគោត្តាតិ វា, ទីឃា វា រស្សា វា មជ្ឈិមា វា កាឡី វា សាមា វា មង្គុរច្ឆវី វាតិ, អមុកស្មិំ គាមេ វា និគមេ វា នគរេ វា’’តិ? ឥតិ បុដ្ឋោ ‘នោ’តិ វទេយ្យ។ តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ – ‘‘អម្ភោ បុរិស, យំ ត្វំ ន ជានាសិ ន បស្សសិ, តំ ត្វំ ឥច្ឆសិ កាមេសី’’តិ? ឥតិ បុដ្ឋោ ‘‘អាមា’’តិ វទេយ្យ។
‘‘Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ – evaṃnāmā evaṃgottāti vā, dīghā vā rassā vā majjhimā vā kāḷī vā sāmā vā maṅguracchavī vāti, amukasmiṃ gāme vā nigame vā nagare vā’’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, taṃ tvaṃ icchasi kāmesī’’ti? Iti puṭṭho ‘‘āmā’’ti vadeyya.
៥៣៥. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តស្ស បុរិសស្ស អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ? ‘‘អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តស្ស បុរិសស្ស អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ។
535. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
៥៣៦. ‘‘ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, ន កិរ តេវិជ្ជេហិ ព្រាហ្មណេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយបាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ យេបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ , សេយ្យថិទំ – អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ, តេបិ ន ឯវមាហំសុ – ‘‘មយមេតំ ជានាម, មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មា’’តិ។ តេវ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ – ‘‘យំ ន ជានាម, យំ ន បស្សាម, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេម – អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយា’’តិ។
536. ‘‘Evameva kho, vāseṭṭha, na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti , seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu – ‘‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā’’ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema – ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’’ti.
៥៣៧. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ? ‘‘អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ។
537. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
‘‘សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យំ ន ជានន្តិ, យំ ន បស្សន្តិ, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេស្សន្តិ – អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយាតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti – ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
និស្សេណីឧបមា
Nisseṇīupamā
៥៣៨. ‘‘សេយ្យថាបិ , វាសេដ្ឋ, បុរិសោ ចាតុមហាបថេ និស្សេណិំ ករេយ្យ – បាសាទស្ស អារោហណាយ។ តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ – ‘‘អម្ភោ បុរិស, យស្ស ត្វំ 11 បាសាទស្ស អារោហណាយ និស្សេណិំ ករោសិ, ជានាសិ តំ បាសាទំ – បុរត្ថិមាយ វា ទិសាយ ទក្ខិណាយ វា ទិសាយ បច្ឆិមាយ វា ទិសាយ ឧត្តរាយ វា ទិសាយ ឧច្ចោ វា នីចោ វា មជ្ឈិមោ វា’’តិ? ឥតិ បុដ្ឋោ ‘‘នោ’’តិ វទេយ្យ។
538. ‘‘Seyyathāpi , vāseṭṭha, puriso cātumahāpathe nisseṇiṃ kareyya – pāsādassa ārohaṇāya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘‘ambho purisa, yassa tvaṃ 12 pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ – puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā’’ti? Iti puṭṭho ‘‘no’’ti vadeyya.
‘‘តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុំ – ‘‘អម្ភោ បុរិស, យំ ត្វំ ន ជានាសិ, ន បស្សសិ, តស្ស ត្វំ បាសាទស្ស អារោហណាយ និស្សេណិំ ករោសី’’តិ? ឥតិ បុដ្ឋោ ‘‘អាមា’’តិ វទេយ្យ។
‘‘Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi, na passasi, tassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosī’’ti? Iti puṭṭho ‘‘āmā’’ti vadeyya.
៥៣៩. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តស្ស បុរិសស្ស អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ? ‘‘អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តស្ស បុរិសស្ស អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ។
539. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
៥៤០. ‘‘ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, ន កិរ តេវិជ្ជេហិ ព្រាហ្មណេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អាចរិយបាចរិយេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ, នបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ យាវ សត្តមា អាចរិយាមហយុគេហិ ព្រហ្មា សក្ខិទិដ្ឋោ។ យេបិ កិរ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ បុព្ពកា ឥសយោ មន្តានំ កត្តារោ មន្តានំ បវត្តារោ, យេសមិទំ ឯតរហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា បោរាណំ មន្តបទំ គីតំ បវុត្តំ សមិហិតំ, តទនុគាយន្តិ, តទនុភាសន្តិ, ភាសិតមនុភាសន្តិ, វាចិតមនុវាចេន្តិ, សេយ្យថិទំ – អដ្ឋកោ វាមកោ វាមទេវោ វេស្សាមិត្តោ យមតគ្គិ អង្គីរសោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋោ កស្សបោ ភគុ, តេបិ ន ឯវមាហំសុ – មយមេតំ ជានាម , មយមេតំ បស្សាម, យត្ថ វា ព្រហ្មា, យេន វា ព្រហ្មា, យហិំ វា ព្រហ្មាតិ។ តេវ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ – ‘‘យំ ន ជានាម, យំ ន បស្សាម, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេម, អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសហព្យតាយា’’តិ។
540. ‘‘Evameva kho, vāseṭṭha, na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu – mayametaṃ jānāma , mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmāti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema, ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’’ti.
៥៤១. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ននុ ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ? ‘‘អទ្ធា ខោ, ភោ គោតម, ឯវំ សន្តេ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អប្បាដិហីរកតំ ភាសិតំ សម្បជ្ជតី’’តិ។
541. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
‘‘សាធុ, វាសេដ្ឋ។ តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យំ ន ជានន្តិ, យំ ន បស្សន្តិ, តស្ស សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេស្សន្តិ។ អយមេវ ឧជុមគ្គោ អយមញ្ជសាយនោ និយ្យានិកោ និយ្យាតិ តក្ករស្ស ព្រហ្មសព្យតាយាតិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Sādhu, vāseṭṭha. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti. Ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasabyatāyāti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
អចិរវតីនទីឧបមា
Aciravatīnadīupamā
៥៤២. ‘‘សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, អយំ អចិរវតី នទី បូរា ឧទកស្ស សមតិត្តិកា កាកបេយ្យា។ អថ បុរិសោ អាគច្ឆេយ្យ បារត្ថិកោ បារគវេសី បារគាមី បារំ តរិតុកាមោ។ សោ ឱរិមេ តីរេ ឋិតោ បារិមំ តីរំ អវ្ហេយ្យ – ‘‘ឯហិ បារាបារំ, ឯហិ បារាបារ’’ន្តិ។
542. ‘‘Seyyathāpi, vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre ṭhito pārimaṃ tīraṃ avheyya – ‘‘ehi pārāpāraṃ, ehi pārāpāra’’nti.
៥៤៣. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, អបិ នុ តស្ស បុរិសស្ស អវ្ហាយនហេតុ វា អាយាចនហេតុ វា បត្ថនហេតុ វា អភិនន្ទនហេតុ វា អចិរវតិយា នទិយា បារិមំ តីរំ ឱរិមំ តីរំ អាគច្ឆេយ្យា’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។
543. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu tassa purisassa avhāyanahetu vā āyācanahetu vā patthanahetu vā abhinandanahetu vā aciravatiyā nadiyā pārimaṃ tīraṃ orimaṃ tīraṃ āgaccheyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
៥៤៤. ‘‘ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យេ ធម្មា ព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ បហាយ វត្តមានា, យេ ធម្មា អព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ សមាទាយ វត្តមានា ឯវមាហំសុ – ‘‘ឥន្ទមវ្ហយាម, សោមមវ្ហយាម, វរុណមវ្ហយាម, ឦសានមវ្ហយាម, បជាបតិមវ្ហយាម, ព្រហ្មមវ្ហយាម, មហិទ្ធិមវ្ហយាម, យមមវ្ហយាមា’’តិ។
544. ‘‘Evameva kho, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā evamāhaṃsu – ‘‘indamavhayāma, somamavhayāma, varuṇamavhayāma, īsānamavhayāma, pajāpatimavhayāma, brahmamavhayāma, mahiddhimavhayāma, yamamavhayāmā’’ti.
‘‘តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យេ ធម្មា ព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ បហាយ វត្តមានា, យេ ធម្មា អព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ សមាទាយ វត្តមានា អវ្ហាយនហេតុ វា អាយាចនហេតុ វា បត្ថនហេតុ វា អភិនន្ទនហេតុ វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា ព្រហ្មានំ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តី’’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā avhāyanahetu vā āyācanahetu vā patthanahetu vā abhinandanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī’’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
៥៤៥. ‘‘សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, អយំ អចិរវតី នទី បូរា ឧទកស្ស សមតិត្តិកា កាកបេយ្យា។ អថ បុរិសោ អាគច្ឆេយ្យ បារត្ថិកោ បារគវេសី បារគាមី បារំ តរិតុកាមោ។ សោ ឱរិមេ តីរេ ទឡ្ហាយ អន្ទុយា បច្ឆាពាហំ គាឡ្ហពន្ធនំ ពទ្ធោ។
545. ‘‘Seyyathāpi, vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre daḷhāya anduyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ baddho.
‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, អបិ នុ សោ បុរិសោ អចិរវតិយា នទិយា ឱរិមា តីរា បារិមំ តីរំ គច្ឆេយ្យា’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu so puriso aciravatiyā nadiyā orimā tīrā pārimaṃ tīraṃ gaccheyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
៥៤៦. ‘‘ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ចិមេ កាមគុណា អរិយស្ស វិនយេ អន្ទូតិបិ វុច្ចន្តិ, ពន្ធនន្តិបិ វុច្ចន្តិ។ កតមេ បញ្ច? ចក្ខុវិញ្ញេយ្យា រូបា ឥដ្ឋា កន្តា មនាបា បិយរូបា កាមូបសំហិតា រជនីយា។ សោតវិញ្ញេយ្យា សទ្ទា…បេ.… ឃានវិញ្ញេយ្យា គន្ធា… ជិវ្ហាវិញ្ញេយ្យា រសា… កាយវិញ្ញេយ្យា ផោដ្ឋព្ពា ឥដ្ឋា កន្តា មនាបា បិយរូបា កាមូបសំហិតា រជនីយា។
546. ‘‘Evameva kho, vāseṭṭha, pañcime kāmaguṇā ariyassa vinaye andūtipi vuccanti, bandhanantipi vuccanti. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
‘‘ឥមេ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ច កាមគុណា អរិយស្ស វិនយេ អន្ទូតិបិ វុច្ចន្តិ, ពន្ធនន្តិបិ វុច្ចន្តិ ។ ឥមេ ខោ វាសេដ្ឋ បញ្ច កាមគុណេ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា គធិតា មុច្ឆិតា អជ្ឈោបន្នា អនាទីនវទស្សាវិនោ អនិស្សរណបញ្ញា បរិភុញ្ជន្តិ។ តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យេ ធម្មា ព្រាហ្មណការកា, តេ ធម្មេ បហាយ វត្តមានា, យេ ធម្មា អព្រាហ្មណការកា, តេ ធម្មេ សមាទាយ វត្តមានា បញ្ច កាមគុណេ គធិតា មុច្ឆិតា អជ្ឈោបន្នា អនាទីនវទស្សាវិនោ អនិស្សរណបញ្ញា បរិភុញ្ជន្តា កាមន្ទុពន្ធនពទ្ធា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា ព្រហ្មានំ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តី’’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Ime kho, vāseṭṭha, pañca kāmaguṇā ariyassa vinaye andūtipi vuccanti, bandhanantipi vuccanti . Ime kho vāseṭṭha pañca kāmaguṇe tevijjā brāhmaṇā gadhitā mucchitā ajjhopannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjanti. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā, te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā, te dhamme samādāya vattamānā pañca kāmaguṇe gadhitā mucchitā ajjhopannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjantā kāmandubandhanabaddhā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī’’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
៥៤៧. ‘‘សេយ្យថាបិ , វាសេដ្ឋ, អយំ អចិរវតី នទី បូរា ឧទកស្ស សមតិត្តិកា កាកបេយ្យា។ អថ បុរិសោ អាគច្ឆេយ្យ បារត្ថិកោ បារគវេសី បារគាមី បារំ តរិតុកាមោ។ សោ ឱរិមេ តីរេ សសីសំ បារុបិត្វា និបជ្ជេយ្យ។
547. ‘‘Seyyathāpi , vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre sasīsaṃ pārupitvā nipajjeyya.
‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, អបិ នុ សោ បុរិសោ អចិរវតិយា នទិយា ឱរិមា តីរា បារិមំ តីរំ គច្ឆេយ្យា’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu so puriso aciravatiyā nadiyā orimā tīrā pārimaṃ tīraṃ gaccheyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
៥៤៨. ‘‘ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ចិមេ នីវរណា អរិយស្ស វិនយេ អាវរណាតិបិ វុច្ចន្តិ, នីវរណាតិបិ វុច្ចន្តិ, ឱនាហនាតិបិ វុច្ចន្តិ, បរិយោនាហនាតិបិ វុច្ចន្តិ។ កតមេ បញ្ច? កាមច្ឆន្ទនីវរណំ, ព្យាបាទនីវរណំ, ថិនមិទ្ធនីវរណំ, ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចនីវរណំ, វិចិកិច្ឆានីវរណំ។ ឥមេ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ច នីវរណា អរិយស្ស វិនយេ អាវរណាតិបិ វុច្ចន្តិ, នីវរណាតិបិ វុច្ចន្តិ, ឱនាហនាតិបិ វុច្ចន្តិ, បរិយោនាហនាតិបិ វុច្ចន្តិ។
548. ‘‘Evameva kho, vāseṭṭha, pañcime nīvaraṇā ariyassa vinaye āvaraṇātipi vuccanti, nīvaraṇātipi vuccanti, onāhanātipi vuccanti, pariyonāhanātipi vuccanti. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thinamiddhanīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ. Ime kho, vāseṭṭha, pañca nīvaraṇā ariyassa vinaye āvaraṇātipi vuccanti, nīvaraṇātipi vuccanti, onāhanātipi vuccanti, pariyonāhanātipi vuccanti.
៥៤៩. ‘‘ឥមេហិ ខោ, វាសេដ្ឋ, បញ្ចហិ នីវរណេហិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អាវុដា និវុដា ឱនទ្ធា 13 បរិយោនទ្ធា។ តេ វត, វាសេដ្ឋ, តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា យេ ធម្មា ព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ បហាយ វត្តមានា, យេ ធម្មា អព្រាហ្មណការកា តេ ធម្មេ សមាទាយ វត្តមានា បញ្ចហិ នីវរណេហិ អាវុដា និវុដា ឱនទ្ធា បរិយោនទ្ធា 14 កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា ព្រហ្មានំ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តី’’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
549. ‘‘Imehi kho, vāseṭṭha, pañcahi nīvaraṇehi tevijjā brāhmaṇā āvuṭā nivuṭā onaddhā 15 pariyonaddhā. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā pañcahi nīvaraṇehi āvuṭā nivuṭā onaddhā pariyonaddhā 16 kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī’’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
សំសន្ទនកថា
Saṃsandanakathā
៥៥០. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, កិន្តិ តេ សុតំ ព្រាហ្មណានំ វុទ្ធានំ មហល្លកានំ អាចរិយបាចរិយានំ ភាសមានានំ, សបរិគ្គហោ វា ព្រហ្មា អបរិគ្គហោ វា’’តិ? ‘‘អបរិគ្គហោ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សវេរចិត្តោ វា អវេរចិត្តោ វា’’តិ? ‘‘អវេរចិត្តោ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សព្យាបជ្ជចិត្តោ វា អព្យាបជ្ជចិត្តោ វា’’តិ? ‘‘អព្យាបជ្ជចិត្តោ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សំកិលិដ្ឋចិត្តោ វា អសំកិលិដ្ឋចិត្តោ វា’’តិ? ‘‘អសំកិលិដ្ឋចិត្តោ, ភោ គោតម’’។ ‘‘វសវត្តី វា អវសវត្តី វា’’តិ? ‘‘វសវត្តី, ភោ គោតម’’។
550. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, kinti te sutaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ, sapariggaho vā brahmā apariggaho vā’’ti? ‘‘Apariggaho, bho gotama’’. ‘‘Saveracitto vā averacitto vā’’ti? ‘‘Averacitto, bho gotama’’. ‘‘Sabyāpajjacitto vā abyāpajjacitto vā’’ti? ‘‘Abyāpajjacitto, bho gotama’’. ‘‘Saṃkiliṭṭhacitto vā asaṃkiliṭṭhacitto vā’’ti? ‘‘Asaṃkiliṭṭhacitto, bho gotama’’. ‘‘Vasavattī vā avasavattī vā’’ti? ‘‘Vasavattī, bho gotama’’.
‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, សបរិគ្គហា វា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អបរិគ្គហា វា’’តិ? ‘‘សបរិគ្គហា, ភោ គោតម’’។ ‘‘សវេរចិត្តា វា អវេរចិត្តា វា’’តិ? ‘‘សវេរចិត្តា, ភោ គោតម’’ ។ ‘‘សព្យាបជ្ជចិត្តា វា អព្យាបជ្ជចិត្តា វា’’តិ? ‘‘សព្យាបជ្ជចិត្តា, ភោ គោតម’’។ ‘‘សំកិលិដ្ឋចិត្តា វា អសំកិលិដ្ឋចិត្តា វា’’តិ? ‘‘សំកិលិដ្ឋចិត្តា, ភោ គោតម’’។ ‘‘វសវត្តី វា អវសវត្តី វា’’តិ? ‘‘អវសវត្តី, ភោ គោតម’’។
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, sapariggahā vā tevijjā brāhmaṇā apariggahā vā’’ti? ‘‘Sapariggahā, bho gotama’’. ‘‘Saveracittā vā averacittā vā’’ti? ‘‘Saveracittā, bho gotama’’ . ‘‘Sabyāpajjacittā vā abyāpajjacittā vā’’ti? ‘‘Sabyāpajjacittā, bho gotama’’. ‘‘Saṃkiliṭṭhacittā vā asaṃkiliṭṭhacittā vā’’ti? ‘‘Saṃkiliṭṭhacittā, bho gotama’’. ‘‘Vasavattī vā avasavattī vā’’ti? ‘‘Avasavattī, bho gotama’’.
៥៥១. ‘‘ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, សបរិគ្គហា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អបរិគ្គហោ ព្រហ្មា។ អបិ នុ ខោ សបរិគ្គហានំ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ អបរិគ្គហេន ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំសន្ទតិ សមេតី’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, សបរិគ្គហា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបរិគ្គហស្ស ព្រហ្មុនោ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តី’’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
551. ‘‘Iti kira, vāseṭṭha, sapariggahā tevijjā brāhmaṇā apariggaho brahmā. Api nu kho sapariggahānaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ apariggahena brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, sapariggahā tevijjā brāhmaṇā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apariggahassa brahmuno sahabyūpagā bhavissantī’’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, សវេរចិត្តា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា, អវេរចិត្តោ ព្រហ្មា…បេ.… សព្យាបជ្ជចិត្តា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អព្យាបជ្ជចិត្តោ ព្រហ្មា… សំកិលិដ្ឋចិត្តា តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា អសំកិលិដ្ឋចិត្តោ ព្រហ្មា… អវសវត្តី តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា វសវត្តី ព្រហ្មា, អបិ នុ ខោ អវសវត្តីនំ តេវិជ្ជានំ ព្រាហ្មណានំ វសវត្តិនា ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំសន្ទតិ សមេតី’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សាធុ, វាសេដ្ឋ, តេ វត, វាសេដ្ឋ, អវសវត្តី តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា វសវត្តិស្ស ព្រហ្មុនោ សហព្យូបគា ភវិស្សន្តី’’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Iti kira, vāseṭṭha, saveracittā tevijjā brāhmaṇā, averacitto brahmā…pe… sabyāpajjacittā tevijjā brāhmaṇā abyāpajjacitto brahmā… saṃkiliṭṭhacittā tevijjā brāhmaṇā asaṃkiliṭṭhacitto brahmā… avasavattī tevijjā brāhmaṇā vasavattī brahmā, api nu kho avasavattīnaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ vasavattinā brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, avasavattī tevijjā brāhmaṇā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā vasavattissa brahmuno sahabyūpagā bhavissantī’’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
៥៥៣. ឯវំ វុត្តេ, វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សុតំ មេតំ, ភោ គោតម, សមណោ គោតមោ ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ជានាតី’’តិ។ ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ។ អាសន្នេ ឥតោ មនសាកដំ, ន ឥតោ ទូរេ មនសាកដ’’ន្តិ? ‘‘ឯវំ, ភោ គោតម, អាសន្នេ ឥតោ មនសាកដំ, ន ឥតោ ទូរេ មនសាកដ’’ន្តិ។
553. Evaṃ vutte, vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho gotama, samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ jānātī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha. Āsanne ito manasākaṭaṃ, na ito dūre manasākaṭa’’nti? ‘‘Evaṃ, bho gotama, āsanne ito manasākaṭaṃ, na ito dūre manasākaṭa’’nti.
៥៥៤. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ឥធស្ស បុរិសោ មនសាកដេ ជាតសំវទ្ធោ។ តមេនំ មនសាកដតោ តាវទេវ អវសដំ មនសាកដស្ស មគ្គំ បុច្ឆេយ្យុំ។ សិយា នុ ខោ, វាសេដ្ឋ, តស្ស បុរិសស្ស មនសាកដេ ជាតសំវទ្ធស្ស មនសាកដស្ស មគ្គំ បុដ្ឋស្ស ទន្ធាយិតត្តំ វា វិត្ថាយិតត្តំ វា’’តិ? ‘‘នោ ហិទំ, ភោ គោតម’’។ ‘‘តំ កិស្ស ហេតុ’’? ‘‘អមុ ហិ, ភោ គោតម, បុរិសោ មនសាកដេ ជាតសំវទ្ធោ, តស្ស សព្ពានេវ មនសាកដស្ស មគ្គានិ សុវិទិតានី’’តិ។
554. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, idhassa puriso manasākaṭe jātasaṃvaddho. Tamenaṃ manasākaṭato tāvadeva avasaṭaṃ manasākaṭassa maggaṃ puccheyyuṃ. Siyā nu kho, vāseṭṭha, tassa purisassa manasākaṭe jātasaṃvaddhassa manasākaṭassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Amu hi, bho gotama, puriso manasākaṭe jātasaṃvaddho, tassa sabbāneva manasākaṭassa maggāni suviditānī’’ti.
‘‘សិយា ខោ, វាសេដ្ឋ, តស្ស បុរិសស្ស មនសាកដេ ជាតសំវទ្ធស្ស មនសាកដស្ស មគ្គំ បុដ្ឋស្ស ទន្ធាយិតត្តំ វា វិត្ថាយិតត្តំ វា, ន ត្វេវ តថាគតស្ស ព្រហ្មលោកេ វា ព្រហ្មលោកគាមិនិយា វា បដិបទាយ បុដ្ឋស្ស ទន្ធាយិតត្តំ វា វិត្ថាយិតត្តំ វា។ ព្រហ្មានំ ចាហំ, វាសេដ្ឋ, បជានាមិ ព្រហ្មលោកញ្ច ព្រហ្មលោកគាមិនិញ្ច បដិបទំ, យថា បដិបន្នោ ច ព្រហ្មលោកំ ឧបបន្នោ, តញ្ច បជានាមី’’តិ។
‘‘Siyā kho, vāseṭṭha, tassa purisassa manasākaṭe jātasaṃvaddhassa manasākaṭassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā, na tveva tathāgatassa brahmaloke vā brahmalokagāminiyā vā paṭipadāya puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā. Brahmānaṃ cāhaṃ, vāseṭṭha, pajānāmi brahmalokañca brahmalokagāminiñca paṭipadaṃ, yathā paṭipanno ca brahmalokaṃ upapanno, tañca pajānāmī’’ti.
៥៥៥. ឯវំ វុត្តេ, វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សុតំ មេតំ, ភោ គោតម, សមណោ គោតមោ ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេតី’’តិ។ ‘‘សាធុ នោ ភវំ គោតមោ ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេតុ ឧល្លុម្បតុ ភវំ គោតមោ ព្រាហ្មណិំ បជ’’ន្តិ។ ‘‘តេន ហិ, វាសេដ្ឋ, សុណាហិ; សាធុកំ មនសិ ករោហិ; ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘‘ឯវំ ភោ’’តិ ខោ វាសេដ្ឋោ មាណវោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។
555. Evaṃ vutte, vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho gotama, samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetī’’ti. ‘‘Sādhu no bhavaṃ gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetu ullumpatu bhavaṃ gotamo brāhmaṇiṃ paja’’nti. ‘‘Tena hi, vāseṭṭha, suṇāhi; sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ bho’’ti kho vāseṭṭho māṇavo bhagavato paccassosi.
ព្រហ្មលោកមគ្គទេសនា
Brahmalokamaggadesanā
៥៥៦. ភគវា ឯតទវោច – ‘‘ឥធ, វាសេដ្ឋ, តថាគតោ លោកេ ឧប្បជ្ជតិ អរហំ, សម្មាសម្ពុទ្ធោ…បេ.… (យថា ១៩០-២១២ អនុច្ឆេទេសុ ឯវំ វិត្ថារេតព្ពំ)។ ឯវំ ខោ, វាសេដ្ឋ, ភិក្ខុ សីលសម្បន្នោ ហោតិ…បេ.… តស្សិមេ បញ្ច នីវរណេ បហីនេ អត្តនិ សមនុបស្សតោ បាមោជ្ជំ ជាយតិ, បមុទិតស្ស បីតិ ជាយតិ, បីតិមនស្ស កាយោ បស្សម្ភតិ, បស្សទ្ធកាយោ សុខំ វេទេតិ, សុខិនោ ចិត្តំ សមាធិយតិ។
556. Bhagavā etadavoca – ‘‘idha, vāseṭṭha, tathāgato loke uppajjati arahaṃ, sammāsambuddho…pe… (yathā 190-212 anucchedesu evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, vāseṭṭha, bhikkhu sīlasampanno hoti…pe… tassime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
‘‘សោ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ ។ តថា ទុតិយំ។ តថា តតិយំ។ តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ មេត្តាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។
‘‘So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati . Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
‘‘សេយ្យថាបិ, វាសេដ្ឋ, ពលវា សង្ខធមោ អប្បកសិរេនេវ ចតុទ្ទិសា វិញ្ញាបេយ្យ; ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឯវំ ភាវិតាយ មេត្តាយ ចេតោវិមុត្តិយា យំ បមាណកតំ កម្មំ ន តំ តត្រាវសិស្សតិ, ន តំ តត្រាវតិដ្ឋតិ។ អយម្បិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គោ។
‘‘Seyyathāpi, vāseṭṭha, balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya; evameva kho, vāseṭṭha, evaṃ bhāvitāya mettāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, vāseṭṭha, brahmānaṃ sahabyatāya maggo.
‘‘បុន ចបរំ, វាសេដ្ឋ, ភិក្ខុ ករុណាសហគតេន ចេតសា…បេ.… មុទិតាសហគតេន ចេតសា…បេ.… ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ។ តថា ទុតិយំ។ តថា តតិយំ។ តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។
‘‘Puna caparaṃ, vāseṭṭha, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
‘‘សេយ្យថាបិ , វាសេដ្ឋ, ពលវា សង្ខធមោ អប្បកសិរេនេវ ចតុទ្ទិសា វិញ្ញាបេយ្យ។ ឯវមេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឯវំ ភាវិតាយ ឧបេក្ខាយ ចេតោវិមុត្តិយា យំ បមាណកតំ កម្មំ ន តំ តត្រាវសិស្សតិ, ន តំ តត្រាវតិដ្ឋតិ។ អយំ ខោ, វាសេដ្ឋ, ព្រហ្មានំ សហព្យតាយ មគ្គោ។
‘‘Seyyathāpi , vāseṭṭha, balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya. Evameva kho, vāseṭṭha, evaṃ bhāvitāya upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayaṃ kho, vāseṭṭha, brahmānaṃ sahabyatāya maggo.
៥៥៧. ‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, វាសេដ្ឋ, ឯវំវិហារី ភិក្ខុ សបរិគ្គហោ វា អបរិគ្គហោ វា’’តិ? ‘‘អបរិគ្គហោ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សវេរចិត្តោ វា អវេរចិត្តោ វា’’តិ? ‘‘អវេរចិត្តោ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សព្យាបជ្ជចិត្តោ វា អព្យាបជ្ជចិត្តោ វា’’តិ? ‘‘អព្យាបជ្ជចិត្តោ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សំកិលិដ្ឋចិត្តោ វា អសំកិលិដ្ឋចិត្តោ វា’’តិ? ‘‘អសំកិលិដ្ឋចិត្តោ, ភោ គោតម’’។ ‘‘វសវត្តី វា អវសវត្តី វា’’តិ? ‘‘វសវត្តី, ភោ គោតម’’។
557. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, evaṃvihārī bhikkhu sapariggaho vā apariggaho vā’’ti? ‘‘Apariggaho, bho gotama’’. ‘‘Saveracitto vā averacitto vā’’ti? ‘‘Averacitto, bho gotama’’. ‘‘Sabyāpajjacitto vā abyāpajjacitto vā’’ti? ‘‘Abyāpajjacitto, bho gotama’’. ‘‘Saṃkiliṭṭhacitto vā asaṃkiliṭṭhacitto vā’’ti? ‘‘Asaṃkiliṭṭhacitto, bho gotama’’. ‘‘Vasavattī vā avasavattī vā’’ti? ‘‘Vasavattī, bho gotama’’.
‘‘ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, អបរិគ្គហោ ភិក្ខុ, អបរិគ្គហោ ព្រហ្មា។ អបិ នុ ខោ អបរិគ្គហស្ស ភិក្ខុនោ អបរិគ្គហេន ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំសន្ទតិ សមេតី’’តិ? ‘‘ឯវំ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សាធុ, វាសេដ្ឋ, សោ វត វាសេដ្ឋ អបរិគ្គហោ ភិក្ខុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបរិគ្គហស្ស ព្រហ្មុនោ សហព្យូបគោ ភវិស្សតី’’តិ, ឋានមេតំ វិជ្ជតិ។
‘‘Iti kira, vāseṭṭha, apariggaho bhikkhu, apariggaho brahmā. Api nu kho apariggahassa bhikkhuno apariggahena brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī’’ti? ‘‘Evaṃ, bho gotama’’. ‘‘Sādhu, vāseṭṭha, so vata vāseṭṭha apariggaho bhikkhu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apariggahassa brahmuno sahabyūpago bhavissatī’’ti, ṭhānametaṃ vijjati.
៥៥៨. ‘‘ឥតិ កិរ, វាសេដ្ឋ, អវេរចិត្តោ ភិក្ខុ, អវេរចិត្តោ ព្រហ្មា…បេ.… អព្យាបជ្ជចិត្តោ ភិក្ខុ, អព្យាបជ្ជចិត្តោ ព្រហ្មា… អសំកិលិដ្ឋចិត្តោ ភិក្ខុ, អសំកិលិដ្ឋចិត្តោ ព្រហ្មា… វសវត្តី ភិក្ខុ, វសវត្តី ព្រហ្មា, អបិ នុ ខោ វសវត្តិស្ស ភិក្ខុនោ វសវត្តិនា ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំសន្ទតិ សមេតី’’តិ ? ‘‘ឯវំ, ភោ គោតម’’។ ‘‘សាធុ, វាសេដ្ឋ, សោ វត, វាសេដ្ឋ, វសវត្តី ភិក្ខុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា វសវត្តិស្ស ព្រហ្មុនោ សហព្យូបគោ ភវិស្សតីតិ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ។
558. ‘‘Iti kira, vāseṭṭha, averacitto bhikkhu, averacitto brahmā…pe… abyāpajjacitto bhikkhu, abyāpajjacitto brahmā… asaṃkiliṭṭhacitto bhikkhu, asaṃkiliṭṭhacitto brahmā… vasavattī bhikkhu, vasavattī brahmā, api nu kho vasavattissa bhikkhuno vasavattinā brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī’’ti ? ‘‘Evaṃ, bho gotama’’. ‘‘Sādhu, vāseṭṭha, so vata, vāseṭṭha, vasavattī bhikkhu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā vasavattissa brahmuno sahabyūpago bhavissatīti, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti.
៥៥៩. ឯវំ វុត្តេ, វាសេដ្ឋភារទ្វាជា មាណវា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘អភិក្កន្តំ, ភោ គោតម, អភិក្កន្តំ, ភោ គោតម! សេយ្យថាបិ, ភោ គោតម, និក្កុជ្ជិតំ វា ឧក្កុជ្ជេយ្យ, បដិច្ឆន្នំ វា វិវរេយ្យ, មូឡ្ហស្ស វា មគ្គំ អាចិក្ខេយ្យ, អន្ធការេ វា តេលបជ្ជោតំ ធារេយ្យ ‘ចក្ខុមន្តោ រូបានិ ទក្ខន្តី’តិ។ ឯវមេវំ ភោតា គោតមេន អនេកបរិយាយេន ធម្មោ បកាសិតោ ។ ឯតេ មយំ ភវន្តំ គោតមំ សរណំ គច្ឆាម, ធម្មញ្ច ភិក្ខុសង្ឃញ្ច។ ឧបាសកេ នោ ភវំ គោតមោ ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតេ សរណំ គតេ’’តិ។
559. Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito . Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti.
តេវិជ្ជសុត្តំ និដ្ឋិតំ តេរសមំ។
Tevijjasuttaṃ niṭṭhitaṃ terasamaṃ.
សីលក្ខន្ធវគ្គោ និដ្ឋិតោ។
Sīlakkhandhavaggo niṭṭhito.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
ព្រហ្មាសាមញ្ញអម្ពដ្ឋ ,
Brahmāsāmaññaambaṭṭha ,
សោណកូដមហាលិជាលិនី;
Soṇakūṭamahālijālinī;
សីហបោដ្ឋបាទសុភោ កេវដ្ដោ,
Sīhapoṭṭhapādasubho kevaṭṭo,
លោហិច្ចតេវិជ្ជា តេរសាតិ។
Lohiccatevijjā terasāti.
សីលក្ខន្ធវគ្គបាឡិ និដ្ឋិតា។
Sīlakkhandhavaggapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ទីឃ និកាយ (អដ្ឋកថា) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ១៣. តេវិជ្ជសុត្តវណ្ណនា • 13. Tevijjasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ទីឃនិកាយ (ដីកា) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ១៣. តេវិជ្ជសុត្តវណ្ណនា • 13. Tevijjasuttavaṇṇanā
