| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
೧೩. ತೇವಿಜ್ಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
13. Tevijjasuttavaṇṇanā
೫೧೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ…ಪೇ॰… ಕೋಸಲೇಸೂತಿ ತೇವಿಜ್ಜಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಅನುತ್ತಾನಪದವಣ್ಣನಾ। ಮನಸಾಕಟನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಉತ್ತರೇನ ಮನಸಾಕಟಸ್ಸಾತಿ ಮನಸಾಕಟತೋ ಅವಿದೂರೇ ಉತ್ತರಪಸ್ಸೇ। ಅಮ್ಬವನೇತಿ ತರುಣಅಮ್ಬರುಕ್ಖಸಣ್ಡೇ, ರಮಣೀಯೋ ಕಿರ ಸೋ ಭೂಮಿಭಾಗೋ, ಹೇಟ್ಠಾ ರಜತಪಟ್ಟಸದಿಸಾ ವಾಲಿಕಾ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಾ, ಉಪರಿ ಮಣಿವಿತಾನಂ ವಿಯ ಘನಸಾಖಾಪತ್ತಂ ಅಮ್ಬವನಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕೇ ಪವಿವೇಕಸುಖೇ ಅಮ್ಬವನೇ ವಿಹರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
518.Evaṃme sutaṃ…pe… kosalesūti tevijjasuttaṃ. Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanā. Manasākaṭanti tassa gāmassa nāmaṃ. Uttarena manasākaṭassāti manasākaṭato avidūre uttarapasse. Ambavaneti taruṇaambarukkhasaṇḍe, ramaṇīyo kira so bhūmibhāgo, heṭṭhā rajatapaṭṭasadisā vālikā vippakiṇṇā, upari maṇivitānaṃ viya ghanasākhāpattaṃ ambavanaṃ. Tasmiṃ buddhānaṃ anucchavike pavivekasukhe ambavane viharatīti attho.
೫೧೯. ಅಭಿಞ್ಞಾತಾ ಅಭಿಞ್ಞಾತಾತಿ ಕುಲಚಾರಿತ್ತಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾತಾ। ಚಙ್ಕೀತಿಆದೀನಿ ತೇಸಂ ನಾಮಾನಿ। ತತ್ಥ ಚಙ್ಕೀ ಓಪಾಸಾದವಾಸಿಕೋ। ತಾರುಕ್ಖೋ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲವಾಸಿಕೋ। ಪೋಕ್ಖರಸಾತೀ ಉಕ್ಕಟ್ಠವಾಸಿಕೋ। ಜಾಣುಸೋಣೀ ಸಾವತ್ಥಿವಾಸಿಕೋ। ತೋದೇಯ್ಯೋ ತುದಿಗಾಮವಾಸಿಕೋ। ಅಞ್ಞೇ ಚಾತಿ ಅಞ್ಞೇ ಚ ಬಹುಜನಾ। ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನೇಹಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮನ್ತಸಜ್ಝಾಯಕರಣತ್ಥಂ ತತ್ಥ ಪಟಿವಸನ್ತಿ। ಮನಸಾಕಟಸ್ಸ ಕಿರ ರಮಣೀಯತಾಯ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತತ್ಥ ನದೀತೀರೇ ಗೇಹಾನಿ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಬಹೂನಂ ಪವೇಸನಂ ನಿವಾರೇತ್ವಾ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ವಸನ್ತಿ।
519.Abhiññātā abhiññātāti kulacārittādisampattiyā tattha tattha paññātā. Caṅkītiādīni tesaṃ nāmāni. Tattha caṅkī opāsādavāsiko. Tārukkho icchānaṅgalavāsiko. Pokkharasātī ukkaṭṭhavāsiko. Jāṇusoṇī sāvatthivāsiko. Todeyyo tudigāmavāsiko. Aññe cāti aññe ca bahujanā. Attano attano nivāsaṭṭhānehi āgantvā mantasajjhāyakaraṇatthaṃ tattha paṭivasanti. Manasākaṭassa kira ramaṇīyatāya te brāhmaṇā tattha nadītīre gehāni kāretvā parikkhipāpetvā aññesaṃ bahūnaṃ pavesanaṃ nivāretvā antarantarā tattha gantvā vasanti.
೫೨೦-೫೨೧. ವಾಸೇಟ್ಠಭಾರದ್ವಾಜಾನನ್ತಿ ವಾಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಚ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿನೋ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಸ್ಸ, ಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಚ ತಾರುಕ್ಖನ್ತೇವಾಸಿಕಸ್ಸ। ಏತೇ ಕಿರ ದ್ವೇ ಜಾತಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಗೂ ಅಹೇಸುಂ। ಜಙ್ಘವಿಹಾರನ್ತಿ ಅತಿಚಿರನಿಸಜ್ಜಪಚ್ಚಯಾ ಕಿಲಮಥವಿನೋದನತ್ಥಾಯ ಜಙ್ಘಚಾರಂ। ತೇ ಕಿರ ದಿವಸಂ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹೇ ವುಟ್ಠಾಯ ನ್ಹಾನೀಯಸಮ್ಭಾರಗನ್ಧಮಾಲತೇಲಧೋತವತ್ಥಾನಿ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಜನಪರಿವುತಾ ನ್ಹಾಯಿತುಕಾಮಾ ನದೀತೀರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರಜತಪಟ್ಟವಣ್ಣೇ ವಾಲಿಕಾಸಣ್ಡೇ ಅಪರಾಪರಂ ಚಙ್ಕಮಿಂಸು। ಏಕಂ ಚಙ್ಕಮನ್ತಂ ಇತರೋ ಅನುಚಙ್ಕಮಿ, ಪುನ ಇತರಂ ಇತರೋತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅನುಚಙ್ಕಮನ್ತಾನಂ ಅನುವಿಚರನ್ತಾನ’’ನ್ತಿ। ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗೇತಿ ಮಗ್ಗೇ ಚ ಅಮಗ್ಗೇ ಚ। ಕತಮಂ ನು ಖೋ ಪಟಿಪದಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕತಮೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಕ್ಕಾ ಸುಖಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಗನ್ತುನ್ತಿ ಏವಂ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಞ್ಜಸಾಯನೋತಿ ಉಜುಮಗ್ಗಸ್ಸೇತಂ ವೇವಚನಂ, ಅಞ್ಜಸಾ ವಾ ಉಜುಕಮೇವ ಏತೇನ ಆಯನ್ತಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅಞ್ಜಸಾಯನೋ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೋ ನಿಯ್ಯಾತೀತಿ ನಿಯ್ಯಾಯನ್ತೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ, ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
520-521.Vāseṭṭhabhāradvājānanti vāseṭṭhassa ca pokkharasātino antevāsikassa, bhāradvājassa ca tārukkhantevāsikassa. Ete kira dve jātisampannā tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū ahesuṃ. Jaṅghavihāranti aticiranisajjapaccayā kilamathavinodanatthāya jaṅghacāraṃ. Te kira divasaṃ sajjhāyaṃ katvā sāyanhe vuṭṭhāya nhānīyasambhāragandhamālateladhotavatthāni gāhāpetvā attano parijanaparivutā nhāyitukāmā nadītīraṃ gantvā rajatapaṭṭavaṇṇe vālikāsaṇḍe aparāparaṃ caṅkamiṃsu. Ekaṃ caṅkamantaṃ itaro anucaṅkami, puna itaraṃ itaroti. Tena vuttaṃ ‘‘anucaṅkamantānaṃ anuvicarantāna’’nti. Maggāmaggeti magge ca amagge ca. Katamaṃ nu kho paṭipadaṃ pūretvā katamena maggena sakkā sukhaṃ brahmalokaṃ gantunti evaṃ maggāmaggaṃ ārabbha kathaṃ samuṭṭhāpesunti attho. Añjasāyanoti ujumaggassetaṃ vevacanaṃ, añjasā vā ujukameva etena āyanti āgacchantīti añjasāyano niyyāniko niyyātīti niyyāyanto niyyāti, gacchanto gacchatīti attho.
ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಸಹಬ್ಯತಾಯಾತಿ ಯೋ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಕರೋತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಹಭಾವಾಯ, ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಪಾತುಭಾವಾಯ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯ್ವಾಯನ್ತಿ ಯೋ ಅಯಂ। ಅಕ್ಖಾತೋತಿ ಕಥಿತೋ ದೀಪಿತೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿನಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯಂ ಅಪದಿಸತಿ। ಇತಿ ವಾಸೇಟ್ಠೋ ಸಕಮೇವ ಆಚರಿಯವಾದಂ ಥೋಮೇತ್ವಾ ಪಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ವಿಚರತಿ। ಭಾರದ್ವಾಜೋಪಿ ಸಕಮೇವಾತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ನೇವ ಖೋ ಅಸಕ್ಖಿ ವಾಸೇಟ್ಠೋ’’ತಿಆದಿ।
Takkarassa brahmasahabyatāyāti yo taṃ maggaṃ karoti paṭipajjati, tassa brahmunā saddhiṃ sahabhāvāya, ekaṭṭhāne pātubhāvāya gacchatīti attho. Yvāyanti yo ayaṃ. Akkhātoti kathito dīpito. Brāhmaṇena pokkharasātināti attano ācariyaṃ apadisati. Iti vāseṭṭho sakameva ācariyavādaṃ thometvā paggaṇhitvā vicarati. Bhāradvājopi sakamevāti. Tena vuttaṃ ‘‘neva kho asakkhi vāseṭṭho’’tiādi.
ತತೋ ವಾಸೇಟ್ಠೋ ‘‘ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಥಾ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಾವ, ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಮಗ್ಗಕುಸಲೋ ನಾಮ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಸದಿಸೋ ನತ್ಥಿ, ಭವಞ್ಚ ಗೋತಮೋ ಅವಿದೂರೇ ವಸತಿ, ಸೋ ನೋ ತುಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನವಾಣಿಜೋ ವಿಯ ಕಙ್ಖಂ ಛಿನ್ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಉಭೋಪಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕಥಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸುಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ಖೋ ವಾಸೇಟ್ಠೋ…ಪೇ॰… ಯ್ವಾಯಂ ಅಕ್ಖಾತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ತಾರುಕ್ಖೇನಾ’’ತಿ।
Tato vāseṭṭho ‘‘ubhinnampi amhākaṃ kathā aniyyānikāva, imasmiñca loke maggakusalo nāma bhotā gotamena sadiso natthi, bhavañca gotamo avidūre vasati, so no tulaṃ gahetvā nisinnavāṇijo viya kaṅkhaṃ chindissatī’’ti cintetvā tamatthaṃ bhāradvājassa ārocetvā ubhopi gantvā attano kathaṃ bhagavato ārocesuṃ. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho vāseṭṭho…pe… yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā’’ti.
೫೨೨. ಏತ್ಥ ಭೋ ಗೋತಮಾತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗೇ। ವಿಗ್ಗಹೋ ವಿವಾದೋತಿಆದೀಸು ಪುಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ವಿಗ್ಗಹೋ। ಅಪರಭಾಗೇ ವಿವಾದೋ। ದುವಿಧೋಪಿ ಏಸೋ ನಾನಾಆಚರಿಯಾನಂ ವಾದತೋ ನಾನಾವಾದೋ।
522.Ettha bho gotamāti etasmiṃ maggāmagge. Viggaho vivādotiādīsu pubbuppattiko viggaho. Aparabhāge vivādo. Duvidhopi eso nānāācariyānaṃ vādato nānāvādo.
೫೨೩. ಅಥ ಕಿಸ್ಮಿಂ ಪನ ವೋತಿ ತ್ವಮ್ಪಿ ಅಯಮೇವ ಮಗ್ಗೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯವಾದಮೇವ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠಸಿ, ಭಾರದ್ವಾಜೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯವಾದಮೇವ, ಏಕಸ್ಸಾಪಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸಂಸಯೋ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ಸತಿ ಕಿಸ್ಮಿಂ ವೋ ವಿಗ್ಗಹೋತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
523.Atha kismiṃ pana voti tvampi ayameva maggoti attano ācariyavādameva paggayha tiṭṭhasi, bhāradvājopi attano ācariyavādameva, ekassāpi ekasmiṃ saṃsayo natthi. Evaṃ sati kismiṃ vo viggahoti pucchati.
೫೨೪. ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗೇ , ಭೋ ಗೋತಮಾತಿ ಮಗ್ಗೇ ಭೋ ಗೋತಮ ಅಮಗ್ಗೇ ಚ, ಉಜುಮಗ್ಗೇ ಚ ಅನುಜುಮಗ್ಗೇ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ಕಿರ ಏಕಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸಾಪಿ ಮಗ್ಗಂ ‘‘ನ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ನ ವದತಿ। ಯಥಾ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಮಗ್ಗೋ ಉಜುಮಗ್ಗೋ, ನ ಏವಂ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅನುಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಮೇವತ್ಥಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
524.Maggāmagge, bho gotamāti magge bho gotama amagge ca, ujumagge ca anujumagge cāti attho. Esa kira ekabrāhmaṇassāpi maggaṃ ‘‘na maggo’’ti na vadati. Yathā pana attano ācariyassa maggo ujumaggo, na evaṃ aññesaṃ anujānāti, tasmā tamevatthaṃ dīpento ‘‘kiñcāpi bho gotamā’’tiādimāha.
ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನೀತಿ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವದತಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಬಹೂನೀತಿ ಅಟ್ಠ ವಾ ದಸ ವಾ। ನಾನಾಮಗ್ಗಾನೀತಿ ಮಹನ್ತಾಮಹನ್ತಜಙ್ಘಮಗ್ಗಸಕಟಮಗ್ಗಾದಿವಸೇನ ನಾನಾವಿಧಾನಿ ಸಾಮನ್ತಾ ಗಾಮನದೀತಳಾಕಖೇತ್ತಾದೀಹಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಪವಿಸನಮಗ್ಗಾನಿ।
Sabbāni tānīti liṅgavipallāsena vadati, sabbe teti vuttaṃ hoti. Bahūnīti aṭṭha vā dasa vā. Nānāmaggānīti mahantāmahantajaṅghamaggasakaṭamaggādivasena nānāvidhāni sāmantā gāmanadītaḷākakhettādīhi āgantvā gāmaṃ pavisanamaggāni.
೫೨೫-೫೨೬. ‘‘ನಿಯ್ಯನ್ತೀತಿ ವಾಸೇಟ್ಠ ವದೇಸೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಕಾರಾಪೇಸಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತಿತ್ಥಿಯಾ ಹಿ ಪಟಿಜಾನಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ನಿಗ್ಗಯ್ಹಮಾನಾ ಅವಜಾನನ್ತಿ। ಸೋ ತಥಾ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀತಿ।
525-526.‘‘Niyyantīti vāseṭṭha vadesī’’ti bhagavā tikkhattuṃ vacībhedaṃ katvā paṭiññaṃ kārāpesi. Kasmā? Titthiyā hi paṭijānitvā pacchā niggayhamānā avajānanti. So tathā kātuṃ na sakkhissatīti.
೫೨೭-೫೨೯. ತೇವ ತೇವಿಜ್ಜಾತಿ ತೇ ತೇವಿಜ್ಜಾ। ವಕಾರೋ ಆಗಮಸನ್ಧಿಮತ್ತಂ। ಅನ್ಧವೇಣೀತಿ ಅನ್ಧಪವೇಣೀ, ಏಕೇನ ಚಕ್ಖುಮತಾ ಗಹಿತಯಟ್ಠಿಯಾ ಕೋಟಿಂ ಏಕೋ ಅನ್ಧೋ ಗಣ್ಹತಿ, ತಂ ಅನ್ಧಂ ಅಞ್ಞೋ ತಂ ಅಞ್ಞೋತಿ ಏವಂ ಪಣ್ಣಾಸಸಟ್ಠಿ ಅನ್ಧಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಘಟಿತಾ ಅನ್ಧವೇಣೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪರಮ್ಪರಸಂಸತ್ತಾತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಲಗ್ಗಾ, ಯಟ್ಠಿಗಾಹಕೇನಪಿ ಚಕ್ಖುಮತಾ ವಿರಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕೋ ಕಿರ ಧುತ್ತೋ ಅನ್ಧಗಣಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಗಾಮೇ ಖಜ್ಜಭೋಜ್ಜಂ ಸುಲಭ’’ನ್ತಿ ಉಸ್ಸಾಹೇತ್ವಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ ತತ್ಥ ನೋ ಸಾಮಿ ನೇಹಿ, ಇದಂ ನಾಮ ತೇ ದೇಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ, ಲಞ್ಜಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಮಹನ್ತಂ ಗಚ್ಛಂ ಅನುಪರಿಗನ್ತ್ವಾ ಪುರಿಮಸ್ಸ ಹತ್ಥೇನ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಕಚ್ಛಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ, ಗಚ್ಛಥ ತಾವ ತುಮ್ಹೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಲಾಯಿ, ತೇ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಅವಿನ್ದಮಾನಾ ‘‘ಕುಹಿಂ ನೋ ಚಕ್ಖುಮಾ, ಕುಹಿಂ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಪರಿದೇವಿತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಅವಿನ್ದಮಾನಾ ತತ್ಥೇವ ಮರಿಂಸು। ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪರಮ್ಪರಸಂಸತ್ತಾ’’ತಿ। ಪುರಿಮೋಪೀತಿ ಪುರಿಮೇಸು ದಸಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಏಕೋಪಿ। ಮಜ್ಝಿಮೋಪೀತಿ ಮಜ್ಝಿಮೇಸು ಆಚರಿಯಪಾಚರಿಯೇಸು ಏಕೋಪಿ। ಪಚ್ಛಿಮೋಪೀತಿ ಇದಾನಿ ತೇವಿಜ್ಜೇಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಏಕೋಪಿ। ಹಸ್ಸಕಞ್ಞೇವಾತಿ ಹಸಿತಬ್ಬಮೇವ। ನಾಮಕಞ್ಞೇವಾತಿ ಲಾಮಕಂಯೇವ। ತದೇತಂ ಅತ್ಥಾಭಾವೇನ ರಿತ್ತಕಂ, ರಿತ್ತಕತ್ತಾಯೇವ ತುಚ್ಛಕಂ। ಇದಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ ತಾವ ತಿಟ್ಠತು, ಯೋ ತೇವಿಜ್ಜೇಹಿ ನ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋವ। ಯೇಪಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ ತೇವಿಜ್ಜಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇಸಮ್ಪಿ ಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗಂ ದೇಸೇತುಂ ನಪ್ಪಹೋನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
527-529.Teva tevijjāti te tevijjā. Vakāro āgamasandhimattaṃ. Andhaveṇīti andhapaveṇī, ekena cakkhumatā gahitayaṭṭhiyā koṭiṃ eko andho gaṇhati, taṃ andhaṃ añño taṃ aññoti evaṃ paṇṇāsasaṭṭhi andhā paṭipāṭiyā ghaṭitā andhaveṇīti vuccati. Paramparasaṃsattāti aññamaññaṃ laggā, yaṭṭhigāhakenapi cakkhumatā virahitāti attho. Eko kira dhutto andhagaṇaṃ disvā ‘‘asukasmiṃ nāma gāme khajjabhojjaṃ sulabha’’nti ussāhetvā ‘‘tena hi tattha no sāmi nehi, idaṃ nāma te demā’’ti vutte, lañjaṃ gahetvā antarāmagge maggā okkamma mahantaṃ gacchaṃ anuparigantvā purimassa hatthena pacchimassa kacchaṃ gaṇhāpetvā ‘‘kiñci kammaṃ atthi, gacchatha tāva tumhe’’ti vatvā palāyi, te divasampi gantvā maggaṃ avindamānā ‘‘kuhiṃ no cakkhumā, kuhiṃ maggo’’ti paridevitvā maggaṃ avindamānā tattheva mariṃsu. Te sandhāya vuttaṃ ‘‘paramparasaṃsattā’’ti. Purimopīti purimesu dasasu brāhmaṇesu ekopi. Majjhimopīti majjhimesu ācariyapācariyesu ekopi. Pacchimopīti idāni tevijjesu brāhmaṇesu ekopi. Hassakaññevāti hasitabbameva. Nāmakaññevāti lāmakaṃyeva. Tadetaṃ atthābhāvena rittakaṃ, rittakattāyeva tucchakaṃ. Idāni brahmaloko tāva tiṭṭhatu, yo tevijjehi na diṭṭhapubbova. Yepi candimasūriye tevijjā passanti, tesampi sahabyatāya maggaṃ desetuṃ nappahontīti dassanatthaṃ ‘‘taṃ kiṃ maññasī’’tiādimāha.
೫೩೦. ತತ್ಥ ಯತೋ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ಉಗ್ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಉಗ್ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಚ ಓಗ್ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಅತ್ಥಮೇನ್ತಿ, ಉಗ್ಗಮನಕಾಲೇ ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮನಕಾಲೇ ಚ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಯಾಚನ್ತೀತಿ ‘‘ಉದೇಹಿ ಭವಂ ಚನ್ದ, ಉದೇಹಿ ಭವಂ ಸೂರಿಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಆಯಾಚನ್ತಿ। ಥೋಮಯನ್ತೀತಿ ‘‘ಸೋಮ್ಮೋ ಚನ್ದೋ, ಪರಿಮಣ್ಡಲೋ ಚನ್ದೋ, ಸಪ್ಪಭೋ ಚನ್ದೋ’’ತಿಆದೀನಿ ವದನ್ತಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ। ಪಞ್ಜಲಿಕಾತಿ ಪಗ್ಗಹಿತಅಞ್ಜಲಿಕಾ। ನಮಸ್ಸಮಾನಾತಿ ‘‘ನಮೋ ನಮೋ’’ತಿ ವದಮಾನಾ।
530. Tattha yato candimasūriyā uggacchantīti yasmiṃ kāle uggacchanti. Yattha ca oggacchantīti yasmiṃ kāle atthamenti, uggamanakāle ca atthaṅgamanakāle ca passantīti attho. Āyācantīti ‘‘udehi bhavaṃ canda, udehi bhavaṃ sūriyā’’ti evaṃ āyācanti. Thomayantīti ‘‘sommo cando, parimaṇḍalo cando, sappabho cando’’tiādīni vadantā pasaṃsanti. Pañjalikāti paggahitaañjalikā. Namassamānāti ‘‘namo namo’’ti vadamānā.
೫೩೧-೫೩೨. ಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಕಿಂ ಪನ ನ ಕಿರಾತಿ ಏತ್ಥ ಇಧ ಪನ ಕಿಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಯತ್ಥ ಕಿರ ತೇವಿಜ್ಜೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ನ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸಕ್ಖಿದಿಟ್ಠೋತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
531-532.Yaṃ passantīti ettha yanti nipātamattaṃ. Kiṃ pana na kirāti ettha idha pana kiṃ vattabbaṃ. Yattha kira tevijjehi brāhmaṇehi na brahmā sakkhidiṭṭhoti evamattho daṭṭhabbo.
ಅಚಿರವತೀನದೀಉಪಮಾಕಥಾ
Aciravatīnadīupamākathā
೫೪೨. ಸಮತಿತ್ತಿಕಾತಿ ಸಮಭರಿತಾ। ಕಾಕಪೇಯ್ಯಾತಿ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ತೀರೇ ಠಿತೇನ ಕಾಕೇನ ಸಕ್ಕಾ ಪಾತುನ್ತಿ ಕಾಕಪೇಯ್ಯಾ। ಪಾರಂ ತರಿತುಕಾಮೋತಿ ನದಿಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರತೀರಂ ಗನ್ತುಕಾಮೋ। ಅವ್ಹೇಯ್ಯಾತಿ ಪಕ್ಕೋಸೇಯ್ಯ। ಏಹಿ ಪಾರಾಪಾರನ್ತಿ ಅಮ್ಭೋ ಪಾರ ಅಪಾರಂ ಏಹಿ, ಅಥ ಮಂ ಸಹಸಾವ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ, ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಚ್ಚಾಯಿಕಕಮ್ಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
542.Samatittikāti samabharitā. Kākapeyyāti yattha katthaci tīre ṭhitena kākena sakkā pātunti kākapeyyā. Pāraṃ taritukāmoti nadiṃ atikkamitvā paratīraṃ gantukāmo. Avheyyāti pakkoseyya. Ehi pārāpāranti ambho pāra apāraṃ ehi, atha maṃ sahasāva gahetvā gamissasi, atthi me accāyikakammanti attho.
೫೪೪. ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾರಕಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಞ್ಚಸೀಲದಸಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಭೇದಾ ಧಮ್ಮಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾರಕಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ , ತಬ್ಬಿಪರೀತಾ ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾರಕಾ। ಇನ್ದಮವ್ಹಾಯಾಮಾತಿ ಇನ್ದಂ ಅವ್ಹಾಯಾಮ ಪಕ್ಕೋಸಾಮ। ಏವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅವ್ಹಾಯನಸ್ಸ ನಿರತ್ಥಕತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುನಪಿ ಭಗವಾ ಅಣ್ಣವಕುಚ್ಛಿಯಂ ಸೂರಿಯೋ ವಿಯ ಜಲಮಾನೋ ಪಞ್ಚಸತಭಿಕ್ಖುಪರಿವುತೋ ಅಚಿರವತಿಯಾ ತೀರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅಪರಮ್ಪಿ ನದೀಉಪಮಂಯೇವ ಆಹರನ್ತೋ ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
544.Ye dhammā brāhmaṇakārakāti ettha pañcasīladasakusalakammapathabhedā dhammā brāhmaṇakārakāti veditabbā , tabbiparītā abrāhmaṇakārakā. Indamavhāyāmāti indaṃ avhāyāma pakkosāma. Evaṃ brāhmaṇānaṃ avhāyanassa niratthakataṃ dassetvā punapi bhagavā aṇṇavakucchiyaṃ sūriyo viya jalamāno pañcasatabhikkhuparivuto aciravatiyā tīre nisinno aparampi nadīupamaṃyeva āharanto ‘‘seyyathāpī’’tiādimāha.
೫೪೬. ಕಾಮಗುಣಾತಿ ಕಾಮಯಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ಕಾಮಾ, ಬನ್ಧನಟ್ಠೇನ ಗುಣಾ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಹತಾನಂ ವತ್ಥಾನಂ ದಿಗುಣಂ ಸಙ್ಘಾಟಿ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೪೮) ಏತ್ಥ ಹಿ ಪಟಲಟ್ಠೋ ಗುಣಟ್ಠೋ। ‘‘ಅಚ್ಚೇನ್ತಿ ಕಾಲಾ ತರಯನ್ತಿ ರತ್ತಿಯೋ, ವಯೋಗುಣಾ ಅನುಪುಬ್ಬಂ ಜಹನ್ತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ರಾಸಟ್ಠೋ ಗುಣಟ್ಠೋ। ‘‘ಸತಗುಣಾ ದಕ್ಖಿಣಾ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೭೯) ಏತ್ಥ ಆನಿಸಂಸಟ್ಠೋ ಗುಣಟ್ಠೋ। ‘‘ಅನ್ತಂ ಅನ್ತಗುಣಂ (ಖು॰ ಪಾ॰ ೩.೧) ಕಯಿರಾ ಮಾಲಾಗುಣೇ ಬಹೂ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೫೩) ಚ ಏತ್ಥ ಬನ್ಧನಟ್ಠೋ ಗುಣಟ್ಠೋ। ಇಧಾಪಿ ಏಸೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬನ್ಧನಟ್ಠೇನ ಗುಣಾ’’ತಿ। ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಾ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾದೀಸುಪಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಟ್ಠಾತಿ ಪರಿಯಿಟ್ಠಾ ವಾ ಹೋನ್ತು, ಮಾ ವಾ, ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಭೂತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕನ್ತಾತಿ ಕಾಮನೀಯಾ। ಮನಾಪಾತಿ ಮನವಡ್ಢನಕಾ। ಪಿಯರೂಪಾತಿ ಪಿಯಜಾತಿಕಾ। ಕಾಮೂಪಸಞ್ಹಿತಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೇನ ಕಾಮೇನ ಉಪಸಞ್ಹಿತಾ। ರಜನೀಯಾತಿ ರಞ್ಜನೀಯಾ, ರಾಗುಪ್ಪತ್ತಿಕಾರಣಭೂತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
546.Kāmaguṇāti kāmayitabbaṭṭhena kāmā, bandhanaṭṭhena guṇā. ‘‘Anujānāmi bhikkhave, ahatānaṃ vatthānaṃ diguṇaṃ saṅghāṭi’’nti (mahāva. 348) ettha hi paṭalaṭṭho guṇaṭṭho. ‘‘Accenti kālā tarayanti rattiyo, vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti ettha rāsaṭṭho guṇaṭṭho. ‘‘Sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā’’ti (ma. ni. 3.379) ettha ānisaṃsaṭṭho guṇaṭṭho. ‘‘Antaṃ antaguṇaṃ (khu. pā. 3.1) kayirā mālāguṇe bahū’’ti (dha. pa. 53) ca ettha bandhanaṭṭho guṇaṭṭho. Idhāpi eseva adhippeto. Tena vuttaṃ ‘‘bandhanaṭṭhena guṇā’’ti. Cakkhuviññeyyāti cakkhuviññāṇena passitabbā. Etenupāyena sotaviññeyyādīsupi attho veditabbo. Iṭṭhāti pariyiṭṭhā vā hontu, mā vā, iṭṭhārammaṇabhūtāti attho. Kantāti kāmanīyā. Manāpāti manavaḍḍhanakā. Piyarūpāti piyajātikā. Kāmūpasañhitāti ārammaṇaṃ katvā uppajjamānena kāmena upasañhitā. Rajanīyāti rañjanīyā, rāguppattikāraṇabhūtāti attho.
ಗಧಿತಾತಿ ಗೇಧೇನ ಅಭಿಭೂತಾ ಹುತ್ವಾ। ಮುಚ್ಛಿತಾತಿ ಮುಚ್ಛಾಕಾರಪ್ಪತ್ತಾಯ ಅಧಿಮತ್ತಕಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ಅಭಿಭೂತಾ। ಅಜ್ಝೋಪನ್ನಾತಿ ಅಧಿಓಪನ್ನಾ ಓಗಾಳ್ಹಾ ‘‘ಇದಂ ಸಾರ’’ನ್ತಿ ಪರಿನಿಟ್ಠಾನಪ್ಪತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ। ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವಿನೋತಿ ಆದೀನವಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತಾ। ಅನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞಾತಿ ಇದಮೇತ್ಥ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ, ಏವಂ ಪರಿಜಾನನಪಞ್ಞಾವಿರಹಿತಾ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪರಿಭೋಗವಿರಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Gadhitāti gedhena abhibhūtā hutvā. Mucchitāti mucchākārappattāya adhimattakāya taṇhāya abhibhūtā. Ajjhopannāti adhiopannā ogāḷhā ‘‘idaṃ sāra’’nti pariniṭṭhānappattā hutvā. Anādīnavadassāvinoti ādīnavaṃ apassantā. Anissaraṇapaññāti idamettha nissaraṇanti, evaṃ parijānanapaññāvirahitā, paccavekkhaṇaparibhogavirahitāti attho.
೫೪೮. ಆವರಣಾತಿಆದೀಸು ಆವರನ್ತೀತಿ ಆವರಣಾ। ನಿವಾರೇನ್ತೀತಿ ನೀವರಣಾ। ಓನನ್ಧನ್ತೀತಿ ಓನಾಹನಾ। ಪರಿಯೋನನ್ಧನ್ತೀತಿ ಪರಿಯೋನಾಹನಾ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದೀನಂ ವಿತ್ಥಾರಕಥಾ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಾ।
548.Āvaraṇātiādīsu āvarantīti āvaraṇā. Nivārentīti nīvaraṇā. Onandhantīti onāhanā. Pariyonandhantīti pariyonāhanā. Kāmacchandādīnaṃ vitthārakathā visuddhimaggato gahetabbā.
೫೪೯-೫೫೦. ಆವುತಾ ನಿವುತಾ ಓನದ್ಧಾ ಪರಿಯೋನದ್ಧಾತಿ ಪದಾನಿ ಆವರಣಾದೀನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ಸಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ಇತ್ಥಿಪರಿಗ್ಗಹೇನ ಸಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಅಪರಿಗ್ಗಹೋ ಭೋ ಗೋತಮಾತಿಆದೀಸುಪಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಇತ್ಥಿಪರಿಗ್ಗಹೇನ ಅಪರಿಗ್ಗಹೋ। ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ವೇರಚಿತ್ತೇನ ಅವೇರೋ। ಥಿನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಚಿತ್ತಗೇಲಞ್ಞಸಙ್ಖಾತೇನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜೇನ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೋ। ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಭಾವತೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾದೀಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸೇಹಿ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಮಾನಸೋ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಅಭಾವತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಸೇ ವತ್ತೇತಿ। ಯಥಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚಿತ್ತಗತಿಕಾ ಹೋನ್ತೀತಿ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ವತ್ತನ್ತಿ, ನ ತಾದಿಸೋತಿ ವಸವತ್ತೀ।
549-550.Āvutā nivutā onaddhā pariyonaddhāti padāni āvaraṇādīnaṃ vasena vuttāni. Sapariggahoti itthipariggahena sapariggahoti pucchati. Apariggaho bho gotamātiādīsupi kāmacchandassa abhāvato itthipariggahena apariggaho. Byāpādassa abhāvato kenaci saddhiṃ veracittena avero. Thinamiddhassa abhāvato cittagelaññasaṅkhātena byāpajjena abyāpajjo. Uddhaccakukkuccābhāvato uddhaccakukkuccādīhi saṃkilesehi asaṃkiliṭṭhacitto suparisuddhamānaso. Vicikicchāya abhāvato cittaṃ vase vatteti. Yathā ca brāhmaṇā cittagatikā hontīti, cittassa vasena vattanti, na tādisoti vasavattī.
೫೫೨. ಇಧ ಖೋ ಪನಾತಿ ಇಧ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಮಗ್ಗೇ। ಆಸೀದಿತ್ವಾತಿ ಅಮಗ್ಗಮೇವ ‘‘ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ। ಸಂಸೀದನ್ತೀತಿ ‘‘ಸಮತಲ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಪಙ್ಕಂ ಓತಿಣ್ಣಾ ವಿಯ ಅನುಪ್ಪವಿಸನ್ತಿ। ಸಂಸೀದಿತ್ವಾ ವಿಸಾರಂ ಪಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಪಙ್ಕೇ ವಿಯ ಸಂಸೀದಿತ್ವಾ ವಿಸಾರಂ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಸಂಭಞ್ಜನಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ। ಸುಕ್ಖತರಂ ಮಞ್ಞೇ ತರನ್ತೀತಿ ಮರೀಚಿಕಾಯ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ‘‘ಕಾಕಪೇಯ್ಯಾ ನದೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ‘‘ತರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಚ ಪಾದೇಹಿ ಚ ವಾಯಮಮಾನಾ ಸುಕ್ಖತರಣಂ ಮಞ್ಞೇ ತರನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ಹತ್ಥಪಾದಾದೀನಂ ಸಂಭಞ್ಜನಂ ಪರಿಭಞ್ಜನಂ, ಏವಂ ಅಪಾಯೇಸು ಸಂಭಞ್ಜನಂ ಪರಿಭಞ್ಜನಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ। ಇಧೇವ ಚ ಸುಖಂ ವಾ ಸಾತಂ ವಾ ನ ಲಭನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಇದಂ ತೇವಿಜ್ಜಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನನ್ತಿ ತಸ್ಮಾ ಇದಂ ಬ್ರಹ್ಮಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗದೀಪಕಂ ತೇವಿಜ್ಜಕಂ ಪಾವಚನಂ ತೇವಿಜ್ಜಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ। ತೇವಿಜ್ಜಾಇರಿಣನ್ತಿ ತೇವಿಜ್ಜಾಅರಞ್ಞಂ ಇರಿಣನ್ತಿ ಹಿ ಅಗಾಮಕಂ ಮಹಾಅರಞ್ಞಂ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇವಿಜ್ಜಾವಿವನನ್ತಿ ಪುಪ್ಫಫಲೇಹಿ ಅಪರಿಭೋಗರುಕ್ಖೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನಂ ನಿರುದಕಂ ಅರಞ್ಞಂ । ಯತ್ಥ ಮಗ್ಗತೋ ಉಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರಿವತ್ತಿತುಮ್ಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ತೇವಿಜ್ಜಾವಿವನನ್ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ। ತೇವಿಜ್ಜಾಬ್ಯಸನನ್ತಿ ತೇವಿಜ್ಜಾನಂ ಪಞ್ಚವಿಧಬ್ಯಸನಸದಿಸಮೇತಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಞಾತಿರೋಗಭೋಗ ದಿಟ್ಠಿ ಸೀಲಬ್ಯಸನಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಸುಖಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಏವಂ ತೇವಿಜ್ಜಾನಂ ತೇವಿಜ್ಜಕಂ ಪಾವಚನಂ ಆಗಮ್ಮ ಸುಖಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
552.Idhakho panāti idha brahmalokamagge. Āsīditvāti amaggameva ‘‘maggo’’ti upagantvā. Saṃsīdantīti ‘‘samatala’’nti saññāya paṅkaṃ otiṇṇā viya anuppavisanti. Saṃsīditvā visāraṃ pāpuṇantīti evaṃ paṅke viya saṃsīditvā visāraṃ aṅgamaṅgasaṃbhañjanaṃ pāpuṇanti. Sukkhataraṃ maññe tarantīti marīcikāya vañcetvā ‘‘kākapeyyā nadī’’ti saññāya ‘‘tarissāmā’’ti hatthehi ca pādehi ca vāyamamānā sukkhataraṇaṃ maññe taranti. Tasmā yathā hatthapādādīnaṃ saṃbhañjanaṃ paribhañjanaṃ, evaṃ apāyesu saṃbhañjanaṃ paribhañjanaṃ pāpuṇanti. Idheva ca sukhaṃ vā sātaṃ vā na labhanti. Tasmā idaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānanti tasmā idaṃ brahmasahabyatāya maggadīpakaṃ tevijjakaṃ pāvacanaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ. Tevijjāiriṇanti tevijjāaraññaṃ iriṇanti hi agāmakaṃ mahāaraññaṃ vuccati. Tevijjāvivananti pupphaphalehi aparibhogarukkhehi sañchannaṃ nirudakaṃ araññaṃ . Yattha maggato ukkamitvā parivattitumpi na sakkā honti, taṃ sandhāyāha ‘‘tevijjāvivanantipi vuccatī’’ti. Tevijjābyasananti tevijjānaṃ pañcavidhabyasanasadisametaṃ. Yathā hi ñātirogabhoga diṭṭhi sīlabyasanappattassa sukhaṃ nāma natthi, evaṃ tevijjānaṃ tevijjakaṃ pāvacanaṃ āgamma sukhaṃ nāma natthīti dasseti.
೫೫೪. ಜಾತಸಂವಡ್ಢೋತಿ ಜಾತೋ ಚ ವಡ್ಢಿತೋ ಚ, ಯೋ ಹಿ ಕೇವಲಂ ತತ್ಥ ಜಾತೋವ ಹೋತಿ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ವಡ್ಢಿತೋ, ತಸ್ಸ ಸಮನ್ತಾ ಗಾಮಮಗ್ಗಾ ನ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಜಾತಸಂವಡ್ಢೋತಿ ಆಹ। ಜಾತಸಂವಡ್ಢೋಪಿ ಯೋ ಚಿರನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ತಸ್ಸ ನ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಾವದೇವ ಅವಸಟ’’ನ್ತಿ ಆಹ, ತಙ್ಖಣಮೇವ ನಿಕ್ಖನ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತನ್ತಿ ಅಯಂ ನು ಖೋ ಮಗ್ಗೋ, ಅಯಂ ನ ನುಖೋತಿ ಕಙ್ಖಾವಸೇನ ಚಿರಾಯಿತತ್ತಂ। ವಿತ್ಥಾಯಿತತ್ತನ್ತಿ ಯಥಾ ಸುಖುಮಂ ಅತ್ಥಜಾತಂ ಸಹಸಾ ಪುಚ್ಛಿತಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸರೀರಂ ಥದ್ಧಭಾವಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಏವಂ ಥದ್ಧಭಾವಗ್ಗಹಣಂ। ನ ತ್ವೇವಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಹತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಾರಾವಟ್ಟನಾದಿವಸೇನ ಸಿಯಾ ಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತೋ। ತೇನ ಸೋ ದನ್ಧಾಯೇಯ್ಯ ವಾ ವಿತ್ಥಾಯೇಯ್ಯ ವಾ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪನ ಅಪ್ಪಟಿಹತಂ, ನ ಸಕ್ಕಾ ತಸ್ಸ ಕೇನಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ ಕಾತುನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ।
554.Jātasaṃvaḍḍhoti jāto ca vaḍḍhito ca, yo hi kevalaṃ tattha jātova hoti, aññattha vaḍḍhito, tassa samantā gāmamaggā na sabbaso paccakkhā honti, tasmā jātasaṃvaḍḍhoti āha. Jātasaṃvaḍḍhopi yo ciranikkhanto, tassa na sabbaso paccakkhā honti. Tasmā ‘‘tāvadeva avasaṭa’’nti āha, taṅkhaṇameva nikkhantanti attho. Dandhāyitattanti ayaṃ nu kho maggo, ayaṃ na nukhoti kaṅkhāvasena cirāyitattaṃ. Vitthāyitattanti yathā sukhumaṃ atthajātaṃ sahasā pucchitassa kassaci sarīraṃ thaddhabhāvaṃ gaṇhāti, evaṃ thaddhabhāvaggahaṇaṃ. Na tvevāti iminā sabbaññutaññāṇassa appaṭihatabhāvaṃ dasseti. Tassa hi purisassa mārāvaṭṭanādivasena siyā ñāṇassa paṭighāto. Tena so dandhāyeyya vā vitthāyeyya vā. Sabbaññutaññāṇaṃ pana appaṭihataṃ, na sakkā tassa kenaci antarāyo kātunti dīpeti.
೫೫೫. ಉಲ್ಲುಮ್ಪತು ಭವಂ ಗೋತಮೋತಿ ಉದ್ಧರತು ಭವಂ ಗೋತಮೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ಪಜನ್ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣದಾರಕಂ, ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಮಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪುತ್ತಂ ಅಪಾಯಮಗ್ಗತೋ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಮಗ್ಗೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾಯ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರಾದಿಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ದೇಸೇತುಕಾಮೋ ‘‘ತೇನ ಹಿ ವಾಸೇಟ್ಠಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ‘‘ಇಧ ತಥಾಗತೋ’’ತಿಆದಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಂ। ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನಾತಿಆದೀಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ವಾಸೇಟ್ಠ ಬಲವಾ ಸಙ್ಖಧಮೋತಿಆದಿ ಪನ ಇಧ ಅಪುಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಬಲವಾತಿ ಬಲಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಸಙ್ಖಧಮೋತಿ ಸಙ್ಖಧಮಕೋ। ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನಾತಿ ಅಕಿಚ್ಛೇನ ಅದುಕ್ಖೇನ। ದುಬ್ಬಲೋ ಹಿ ಸಙ್ಖಧಮೋ ಸಙ್ಖಂ ಧಮನ್ತೋಪಿ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಚತಸ್ಸೋ ದಿಸಾ ಸರೇನ ವಿಞ್ಞಾಪೇತುಂ, ನಾಸ್ಸ ಸಙ್ಖಸದ್ದೋ ಸಬ್ಬತೋ ಫರತಿ। ಬಲವತೋ ಪನ ವಿಪ್ಫಾರಿಕೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಬಲವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಮೇತ್ತಾಯ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಮೇತ್ತಾತಿ ವುತ್ತೇ ಉಪಚಾರೋಪಿ ಅಪ್ಪನಾಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ‘‘ಚೇತ್ತೋವಿಮುತ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ಅಪ್ಪನಾವ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಕಾಮಾವಚರಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಪ್ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಂ। ತಞ್ಹಿ ಪಮಾಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಓದಿಸ್ಸಕಅನೋದಿಸ್ಸಕದಿಸಾಫರಣವಸೇನ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಕತತ್ತಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಕತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ನ ತಂ ತತ್ರಾವಸಿಸ್ಸತಿ ನ ತಂ ತತ್ರಾವತಿಟ್ಠತೀತಿ ತಂ ಕಾಮಾವಚರಕಮ್ಮಂ ತಸ್ಮಿಂ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮೇ ನ ಓಹೀಯತಿ, ನ ತಿಟ್ಠತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ತಂ ಕಾಮಾವಚರಕಮ್ಮಂ ತಸ್ಸ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅನ್ತರಾ ಲಗ್ಗಿತುಂ ವಾ ಠಾತುಂ ವಾ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮಂ ಫರಿತ್ವಾ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಓಕಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮಮೇವ ಕಾಮಾವಚರಂ ಮಹೋಘೋ ವಿಯ ಪರಿತ್ತಂ ಉದಕಂ ಫರಿತ್ವಾ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಓಕಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ಬ್ರಹ್ಮಸಹಬ್ಯತಂ ಉಪನೇತೀತಿ। ಏವಂವಿಹಾರೀತಿ ಏವಂ ಮೇತ್ತಾದಿವಿಹಾರೀ।
555.Ullumpatu bhavaṃ gotamoti uddharatu bhavaṃ gotamo. Brāhmaṇiṃ pajanti brāhmaṇadārakaṃ, bhavaṃ gotamo mama brāhmaṇaputtaṃ apāyamaggato uddharitvā brahmalokamagge patiṭṭhapetūti attho. Athassa bhagavā buddhuppādaṃ dassetvā saddhiṃ pubbabhāgapaṭipadāya mettāvihārādibrahmalokagāmimaggaṃ desetukāmo ‘‘tena hi vāseṭṭhā’’tiādimāha. Tattha ‘‘idha tathāgato’’tiādi sāmaññaphale vitthāritaṃ. Mettāsahagatenātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ visuddhimagge brahmavihārakammaṭṭhānakathāyaṃ vuttaṃ. Seyyathāpi vāseṭṭha balavā saṅkhadhamotiādi pana idha apubbaṃ. Tattha balavāti balasampanno. Saṅkhadhamoti saṅkhadhamako. Appakasirenāti akicchena adukkhena. Dubbalo hi saṅkhadhamo saṅkhaṃ dhamantopi na sakkoti catasso disā sarena viññāpetuṃ, nāssa saṅkhasaddo sabbato pharati. Balavato pana vipphāriko hoti, tasmā ‘‘balavā’’tiādimāha. Mettāya cetovimuttiyāti ettha mettāti vutte upacāropi appanāpi vaṭṭati, ‘‘cettovimuttī’’ti vutte pana appanāva vaṭṭati. Yaṃ pamāṇakataṃ kammanti pamāṇakataṃ kammaṃ nāma kāmāvacaraṃ vuccati. Appamāṇakataṃ kammaṃ nāma rūpārūpāvacaraṃ. Tañhi pamāṇaṃ atikkamitvā odissakaanodissakadisāpharaṇavasena vaḍḍhetvā katattā appamāṇakatanti vuccati. Na taṃ tatrāvasissati na taṃ tatrāvatiṭṭhatīti taṃ kāmāvacarakammaṃ tasmiṃ rūpāvacarārūpāvacarakamme na ohīyati, na tiṭṭhati. Kiṃ vuttaṃ hoti – taṃ kāmāvacarakammaṃ tassa rūpārūpāvacarakammassa antarā laggituṃ vā ṭhātuṃ vā rūpārūpāvacarakammaṃ pharitvā pariyādiyitvā attano okāsaṃ gahetvā patiṭṭhātuṃ na sakkoti. Atha kho rūpāvacarārūpāvacarakammameva kāmāvacaraṃ mahogho viya parittaṃ udakaṃ pharitvā pariyādiyitvā attano okāsaṃ gahetvā tiṭṭhati. Tassa vipākaṃ paṭibāhitvā sayameva brahmasahabyataṃ upanetīti. Evaṃvihārīti evaṃ mettādivihārī.
೫೫೯. ಏತೇ ಮಯಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮನ್ತಿ ಇದಂ ತೇಸಂ ದುತಿಯಂ ಸರಣಗಮನಂ। ಪಠಮಮೇವ ಹೇತೇ ಮಜ್ಝಿಮಪಣ್ಣಾಸಕೇ ವಾಸೇಟ್ಠಸುತ್ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸರಣಂ ಗತಾ, ಇಮಂ ಪನ ತೇವಿಜ್ಜಸುತ್ತಂ ಸುತ್ವಾ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಸರಣಂ ಗತಾ। ಕತಿಪಾಹಚ್ಚಯೇನ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಞ್ಞಸುತ್ತೇ ಉಪಸಮ್ಪದಞ್ಚೇವ ಅರಹತ್ತಞ್ಚ ಅಲತ್ಥುಂ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
559.Etemayaṃ bhavantaṃ gotamanti idaṃ tesaṃ dutiyaṃ saraṇagamanaṃ. Paṭhamameva hete majjhimapaṇṇāsake vāseṭṭhasuttaṃ sutvā saraṇaṃ gatā, imaṃ pana tevijjasuttaṃ sutvā dutiyampi saraṇaṃ gatā. Katipāhaccayena pabbajitvā aggaññasutte upasampadañceva arahattañca alatthuṃ. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಇತಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ
Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ
ತೇವಿಜ್ಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tevijjasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ತೇರಸಸುತ್ತಪಟಿಮಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧವಗ್ಗಸ್ಸ
Niṭṭhitā ca terasasuttapaṭimaṇḍitassa sīlakkhandhavaggassa
ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾತಿ।
Atthavaṇṇanāti.
ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧವಗ್ಗಟ್ಠಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sīlakkhandhavaggaṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya / ೧೩. ತೇವಿಜ್ಜಸುತ್ತಂ • 13. Tevijjasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ೧೩. ತೇವಿಜ್ಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 13. Tevijjasuttavaṇṇanā
