| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
๓. ปริพฺพาชกวโคฺค
3. Paribbājakavaggo
๑. เตวิชฺชวจฺฉสุตฺตวณฺณนา
1. Tevijjavacchasuttavaṇṇanā
๑๘๕. เอวํ เม สุตนฺติ เตวิชฺชวจฺฉสุตฺตํฯ ตตฺถ เอกปุณฺฑรีเกติ ปุณฺฑรีโก วุจฺจติ เสตมฺพรุโกฺข, โส ตสฺมิํ อาราเม เอโก ปุณฺฑรีโก อตฺถีติ เอกปุณฺฑรีโกฯ เอตทโหสีติ ตตฺถ ปวิสิตุกามตาย อโหสิฯ จิรสฺสํ โข, ภเนฺตติ ปกติยา อาคตปุพฺพตํ อุปาทายฯ ธมฺมสฺส จานุธมฺมนฺติ อิธ สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ธโมฺม นาม, มหาชนสฺส พฺยากรณํ อนุธโมฺม นามฯ เสสํ ชีวกสุเตฺต (ม. นิ. ๒.๕๑ อาทโย) วุตฺตนยเมวฯ น เม เตติ อนนุญฺญาย ฐตฺวา อนุญฺญมฺปิ ปฎิกฺขิปติฯ ‘‘สพฺพญฺญู สพฺพทสฺสาวี อปริเสสํ ญาณทสฺสนํ ปฎิชานาตี’’ติ หิ อิทํ อนุชานิตพฺพํ สิยา, – ‘‘จรโต จ เม…เป.… ปจฺจุปฎฺฐิต’’นฺติ อิทํ ปน นานุชานิตพฺพํฯ สพฺพญฺญุตญฺญาเณน หิ อาวชฺชิตฺวา ปชานาติฯ ตสฺมา อนนุญฺญาย ฐตฺวา อนุญฺญมฺปิ ปฎิกฺขิปโนฺต เอวมาหฯ
185.Evaṃme sutanti tevijjavacchasuttaṃ. Tattha ekapuṇḍarīketi puṇḍarīko vuccati setambarukkho, so tasmiṃ ārāme eko puṇḍarīko atthīti ekapuṇḍarīko. Etadahosīti tattha pavisitukāmatāya ahosi. Cirassaṃ kho, bhanteti pakatiyā āgatapubbataṃ upādāya. Dhammassa cānudhammanti idha sabbaññutaññāṇaṃ dhammo nāma, mahājanassa byākaraṇaṃ anudhammo nāma. Sesaṃ jīvakasutte (ma. ni. 2.51 ādayo) vuttanayameva. Na me teti ananuññāya ṭhatvā anuññampi paṭikkhipati. ‘‘Sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānātī’’ti hi idaṃ anujānitabbaṃ siyā, – ‘‘carato ca me…pe… paccupaṭṭhita’’nti idaṃ pana nānujānitabbaṃ. Sabbaññutaññāṇena hi āvajjitvā pajānāti. Tasmā ananuññāya ṭhatvā anuññampi paṭikkhipanto evamāha.
๑๘๖. อาสวานํ ขยาติ เอตฺถ สกิํ ขีณานํ อาสวานํ ปุน เขเปตพฺพาภาวา ยาวเทวาติ น วุตฺตํฯ ปุเพฺพนิวาสญาเณน เจตฺถ ภควา อตีตชานนคุณํ ทเสฺสติ, ทิพฺพจกฺขุญาเณน ปจฺจุปฺปนฺนชานนคุณํ, อาสวกฺขยญาเณน โลกุตฺตรคุณนฺติฯ อิติ อิมาหิ ตีหิ วิชฺชาหิ สกลพุทฺธคุเณ สํขิปิตฺวา กเถสิฯ
186.Āsavānaṃ khayāti ettha sakiṃ khīṇānaṃ āsavānaṃ puna khepetabbābhāvā yāvadevāti na vuttaṃ. Pubbenivāsañāṇena cettha bhagavā atītajānanaguṇaṃ dasseti, dibbacakkhuñāṇena paccuppannajānanaguṇaṃ, āsavakkhayañāṇena lokuttaraguṇanti. Iti imāhi tīhi vijjāhi sakalabuddhaguṇe saṃkhipitvā kathesi.
คิหิสํโยชนนฺติ คิหิพนฺธนํ คิหิปริกฺขาเรสุ นิกนฺติํฯ นตฺถิ โข วจฺฉาติ คิหิสํโยชนํ อปฺปหาย ทุกฺขสฺสนฺตกโร นาม นตฺถิฯ เยปิ หิ สนฺตติมหามโตฺต อุคฺคเสโน เสฎฺฐิปุโตฺต วีตโสกทารโกติ คิหิลิเงฺค ฐิตาว อรหตฺตํ ปตฺตา, เตปิ มเคฺคน สพฺพสงฺขาเรสุ นิกนฺติํ สุกฺขาเปตฺวา ปตฺตาฯ ตํ ปตฺวา ปน น เตน ลิเงฺคน อฎฺฐํสุ, คิหิลิงฺคํ นาเมตํ หีนํ, อุตฺตมคุณํ ธาเรตุํ น สโกฺกติฯ ตสฺมา ตตฺถ ฐิโต อรหตฺตํ ปตฺวา ตํทิวสเมว ปพฺพชติ วา ปรินิพฺพาติ วาฯ ภูมเทวตา ปน ติฎฺฐนฺติฯ กสฺมา? นิลียโนกาสสฺส อตฺถิตายฯ เสสกามภเว มนุเสฺสสุ โสตาปนฺนาทโย ตโย ติฎฺฐนฺติ, กามาวจรเทเวสุ โสตาปนฺนา สกทาคามิโน จ, อนาคามิขีณาสวา ปเนตฺถ น ติฎฺฐนฺติฯ กสฺมา? ตญฺหิ ฐานํ ลฬิตชนสฺส อาวาโส, นตฺถิ ตตฺถ เตสํ ปวิเวการหํ ปฎิจฺฉนฺนฎฺฐานญฺจฯ อิติ ตตฺถ ขีณาสโว ปรินิพฺพาติ, อนาคามี จวิตฺวา สุทฺธาวาเส นิพฺพตฺตติฯ กามาวจรเทวโต อุปริ ปน จตฺตาโรปิ อริยา ติฎฺฐนฺติฯ
Gihisaṃyojananti gihibandhanaṃ gihiparikkhāresu nikantiṃ. Natthi kho vacchāti gihisaṃyojanaṃ appahāya dukkhassantakaro nāma natthi. Yepi hi santatimahāmatto uggaseno seṭṭhiputto vītasokadārakoti gihiliṅge ṭhitāva arahattaṃ pattā, tepi maggena sabbasaṅkhāresu nikantiṃ sukkhāpetvā pattā. Taṃ patvā pana na tena liṅgena aṭṭhaṃsu, gihiliṅgaṃ nāmetaṃ hīnaṃ, uttamaguṇaṃ dhāretuṃ na sakkoti. Tasmā tattha ṭhito arahattaṃ patvā taṃdivasameva pabbajati vā parinibbāti vā. Bhūmadevatā pana tiṭṭhanti. Kasmā? Nilīyanokāsassa atthitāya. Sesakāmabhave manussesu sotāpannādayo tayo tiṭṭhanti, kāmāvacaradevesu sotāpannā sakadāgāmino ca, anāgāmikhīṇāsavā panettha na tiṭṭhanti. Kasmā? Tañhi ṭhānaṃ laḷitajanassa āvāso, natthi tattha tesaṃ pavivekārahaṃ paṭicchannaṭṭhānañca. Iti tattha khīṇāsavo parinibbāti, anāgāmī cavitvā suddhāvāse nibbattati. Kāmāvacaradevato upari pana cattāropi ariyā tiṭṭhanti.
โสปาสิ กมฺมวาทีติ โสปิ กมฺมวาที อโหสิ, กิริยมฺปิ น ปฎิพาหิตฺถฯ ตญฺหิ เอกนวุติกปฺปมตฺถเก อตฺตานํเยว คเหตฺวา กเถติฯ ตทา กิร มหาสโตฺต ปาสณฺฑปริคฺคณฺหนตฺถํ ปพฺพชิโต ตสฺสปิ ปาสณฺฑสฺส นิปฺผลภาวํ ชานิตฺวา วีริยํ น หาเปสิ, กิริยวาที หุตฺวา สเคฺค นิพฺพตฺตติฯ ตสฺมา เอวมาหฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
Sopāsi kammavādīti sopi kammavādī ahosi, kiriyampi na paṭibāhittha. Tañhi ekanavutikappamatthake attānaṃyeva gahetvā katheti. Tadā kira mahāsatto pāsaṇḍapariggaṇhanatthaṃ pabbajito tassapi pāsaṇḍassa nipphalabhāvaṃ jānitvā vīriyaṃ na hāpesi, kiriyavādī hutvā sagge nibbattati. Tasmā evamāha. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฎฺฐกถาย
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
เตวิชฺชวจฺฉสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tevijjavacchasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๑. เตวิชฺชวจฺฉสุตฺตํ • 1. Tevijjavacchasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๑. เตวิชฺชวจฺฉสุตฺตวณฺณนา • 1. Tevijjavacchasuttavaṇṇanā
