| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၂. ဌာနသုတ္တံ
2. Ṭhānasuttaṃ
၁၉၂. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဌာနာနိ စတူဟိ ဌာနေဟိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? သံဝာသေန, ဘိက္ခဝေ, သီလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, တဉ္စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေန။ သံဝောဟာရေန, ဘိက္ခဝေ, သောစေယ္ယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, တဉ္စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေန။ အာပဒာသု, ဘိက္ခဝေ, ထာမော ဝေဒိတဗ္ဗော, သော စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ , န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေန။ သာကစ္ဆာယ, ဘိက္ခဝေ, ပညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, သာ စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာတိ။
192. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, ṭhānāni catūhi ṭhānehi veditabbāni. Katamāni cattāri? Saṃvāsena, bhikkhave, sīlaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññena. Saṃvohārena, bhikkhave, soceyyaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññena. Āpadāsu, bhikkhave, thāmo veditabbo, so ca kho dīghena addhunā , na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññena. Sākacchāya, bhikkhave, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenāti.
1 ‘‘‘သံဝာသေန , ဘိက္ခဝေ, သီလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, တဉ္စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာ’တိ, ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သံဝသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဒီဃရတ္တံ ခော အယမာယသ္မာ ခဏ္ဍကာရီ ဆိဒ္ဒကာရီ သဗလကာရီ ကမ္မာသကာရီ, န သန္တတကာရီ န သန္တတဝုတ္တိ 2; သီလေသု ဒုသ္သီလော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ သီလဝာ’’’တိ။
3 ‘‘‘Saṃvāsena , bhikkhave, sīlaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ saṃvasamāno evaṃ jānāti – ‘dīgharattaṃ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī, na santatakārī na santatavutti 4; sīlesu dussīlo ayamāyasmā, nāyamāyasmā sīlavā’’’ti.
‘‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သံဝသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဒီဃရတ္တံ ခော အယမာယသ္မာ အခဏ္ဍကာရီ အစ္ဆိဒ္ဒကာရီ အသဗလကာရီ အကမ္မာသကာရီ သန္တတကာရီ သန္တတဝုတ္တိ; သီလေသု သီလဝာ အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ဒုသ္သီလော’တိ။ ‘သံဝာသေန, ဘိက္ခဝေ, သီလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, တဉ္စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
‘‘‘Idha pana, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ saṃvasamāno evaṃ jānāti – ‘dīgharattaṃ kho ayamāyasmā akhaṇḍakārī acchiddakārī asabalakārī akammāsakārī santatakārī santatavutti; sīlesu sīlavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā dussīlo’ti. ‘Saṃvāsena, bhikkhave, sīlaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘‘သံဝောဟာရေန, ဘိက္ခဝေ, သောစေယ္ယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, တဉ္စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာ’တိ, ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သံဝောဟရမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အညထာ ခော အယမာယသ္မာ ဧကေန ဧကော ဝောဟရတိ, အညထာ ဒ္ဝီဟိ, အညထာ တီဟိ, အညထာ သမ္ဗဟုလေဟိ; ဝောက္ကမတိ အယမာယသ္မာ ပုရိမဝောဟာရာ ပစ္ဆိမဝောဟာရံ; အပရိသုဒ္ဓဝောဟာရော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ပရိသုဒ္ဓဝောဟာရော’’’တိ။
‘‘‘Saṃvohārena, bhikkhave, soceyyaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ saṃvoharamāno evaṃ jānāti – ‘aññathā kho ayamāyasmā ekena eko voharati, aññathā dvīhi, aññathā tīhi, aññathā sambahulehi; vokkamati ayamāyasmā purimavohārā pacchimavohāraṃ; aparisuddhavohāro ayamāyasmā, nāyamāyasmā parisuddhavohāro’’’ti.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သံဝောဟရမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယထေဝ ခော အယမာယသ္မာ ဧကေန ဧကော ဝောဟရတိ, တထာ ဒ္ဝီဟိ, တထာ တီဟိ, တထာ သမ္ဗဟုလေဟိ။ နာယမာယသ္မာ ဝောက္ကမတိ ပုရိမဝောဟာရာ ပစ္ဆိမဝောဟာရံ; ပရိသုဒ္ဓဝောဟာရော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ အပရိသုဒ္ဓဝောဟာရော’တိ ။ ‘သံဝောဟာရေန, ဘိက္ခဝေ, သောစေယ္ယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, တဉ္စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ saṃvoharamāno evaṃ jānāti – ‘yatheva kho ayamāyasmā ekena eko voharati, tathā dvīhi, tathā tīhi, tathā sambahulehi. Nāyamāyasmā vokkamati purimavohārā pacchimavohāraṃ; parisuddhavohāro ayamāyasmā, nāyamāyasmā aparisuddhavohāro’ti . ‘Saṃvohārena, bhikkhave, soceyyaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘‘အာပဒာသု, ဘိက္ခဝေ, ထာမော ဝေဒိတဗ္ဗော, သော စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာ’တိ, ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဉာတိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော, ဘောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော, ရောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘တထာဘူတော ခော အယံ လောကသန္နိဝာသော တထာဘူတော အယံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ယထာဘူတေ လောကသန္နိဝာသေ ယထာဘူတေ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ လောကံ အနုပရိဝတ္တန္တိ လောကော စ အဋ္ဌ လောကဓမ္မေ အနုပရိဝတ္တတိ – လာဘော စ, အလာဘော စ, ယသော စ, အယသော စ, နိန္ဒာ စ, ပသံသာ စ, သုခဉ္စ, ဒုက္ခဉ္စာ’တိ။ သော ဉာတိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော ဘောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော ရောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။
‘‘‘Āpadāsu, bhikkhave, thāmo veditabbo, so ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco ñātibyasanena vā phuṭṭho samāno, bhogabyasanena vā phuṭṭho samāno, rogabyasanena vā phuṭṭho samāno na iti paṭisañcikkhati – ‘tathābhūto kho ayaṃ lokasannivāso tathābhūto ayaṃ attabhāvapaṭilābho yathābhūte lokasannivāse yathābhūte attabhāvapaṭilābhe aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati – lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañcā’ti. So ñātibyasanena vā phuṭṭho samāno bhogabyasanena vā phuṭṭho samāno rogabyasanena vā phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဉာတိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော ဘောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော ရောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘တထာဘူတော ခော အယံ လောကသန္နိဝာသော တထာဘူတော အယံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ယထာဘူတေ လောကသန္နိဝာသေ ယထာဘူတေ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ လောကံ အနုပရိဝတ္တန္တိ လောကော စ အဋ္ဌ လောကဓမ္မေ အနုပရိဝတ္တတိ – လာဘော စ, အလာဘော စ, ယသော စ, အယသော စ, နိန္ဒာ စ, ပသံသာ စ, သုခဉ္စ, ဒုက္ခဉ္စာ’တိ။ သော ဉာတိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော ဘောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော ရောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌော သမာနော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ‘အာပဒာသု, ဘိက္ခဝေ, ထာမော ဝေဒိတဗ္ဗော, သော စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, ekacco ñātibyasanena vā phuṭṭho samāno bhogabyasanena vā phuṭṭho samāno rogabyasanena vā phuṭṭho samāno iti paṭisañcikkhati – ‘tathābhūto kho ayaṃ lokasannivāso tathābhūto ayaṃ attabhāvapaṭilābho yathābhūte lokasannivāse yathābhūte attabhāvapaṭilābhe aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati – lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañcā’ti. So ñātibyasanena vā phuṭṭho samāno bhogabyasanena vā phuṭṭho samāno rogabyasanena vā phuṭṭho samāno na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. ‘Āpadāsu, bhikkhave, thāmo veditabbo, so ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘‘သာကစ္ဆာယ, ဘိက္ခဝေ, ပညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, သာ စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာ’တိ , ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သာကစ္ဆာယမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယထာ ခော ဣမသ္သ အာယသ္မတော ဥမ္မဂ္ဂော ယထာ စ အဘိနီဟာရော ယထာ စ ပဉ္ဟာသမုဒာဟာရော, ဒုပ္ပညော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ပညဝာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? တထာ ဟိ အယမာယသ္မာ န စေဝ ဂမ္ဘီရံ အတ္ထပဒံ ဥဒာဟရတိ သန္တံ ပဏီတံ အတက္ကာဝစရံ နိပုဏံ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယံ။ ယဉ္စ အယမာယသ္မာ ဓမ္မံ ဘာသတိ တသ္သ စ နပ္ပဋိဗလော သံခိတ္တေန ဝာ ဝိတ္ထာရေန ဝာ အတ္ထံ အာစိက္ခိတုံ ဒေသေတုံ ပညာပေတုံ ပဋ္ဌပေတုံ ဝိဝရိတုံ ဝိဘဇိတုံ ဥတ္တာနီကာတုံ။ ဒုပ္ပညော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ပညဝာ’’’တိ။
‘‘‘Sākacchāya, bhikkhave, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti , iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ sākacchāyamāno evaṃ jānāti – ‘yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinīhāro yathā ca pañhāsamudāhāro, duppañño ayamāyasmā, nāyamāyasmā paññavā. Taṃ kissa hetu? Tathā hi ayamāyasmā na ceva gambhīraṃ atthapadaṃ udāharati santaṃ paṇītaṃ atakkāvacaraṃ nipuṇaṃ paṇḍitavedanīyaṃ. Yañca ayamāyasmā dhammaṃ bhāsati tassa ca nappaṭibalo saṃkhittena vā vitthārena vā atthaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ. Duppañño ayamāyasmā, nāyamāyasmā paññavā’’’ti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ခုမာ ပုရိသော ဥဒကရဟဒသ္သ တီရေ ဌိတော ပသ္သေယ္ယ ပရိတ္တံ မစ္ဆံ ဥမ္မုဇ္ဇမာနံ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘ယထာ ခော ဣမသ္သ မစ္ဆသ္သ ဥမ္မဂ္ဂော ယထာ စ ဦမိဃာတော ယထာ စ ဝေဂာယိတတ္တံ, ပရိတ္တော အယံ မစ္ဆော, နာယံ မစ္ဆော မဟန္တော’တိ။ ဧဝမေဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သာကစ္ဆာယမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယထာ ခော ဣမသ္သ အာယသ္မတော ဥမ္မဂ္ဂော ယထာ စ အဘိနီဟာရော ယထာ စ ပဉ္ဟာသမုဒာဟာရော, ဒုပ္ပညော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ပညဝာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? တထာ ဟိ အယမာယသ္မာ န စေဝ ဂမ္ဘီရံ အတ္ထပဒံ ဥဒာဟရတိ သန္တံ ပဏီတံ အတက္ကာဝစရံ နိပုဏံ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယံ။ ယဉ္စ အယမာယသ္မာ ဓမ္မံ ဘာသတိ, တသ္သ စ န ပဋိဗလော သံခိတ္တေန ဝာ ဝိတ္ထာရေန ဝာ အတ္ထံ အာစိက္ခိတုံ ဒေသေတုံ ပညာပေတုံ ပဋ္ဌပေတုံ ဝိဝရိတုံ ဝိဘဇိတုံ ဥတ္တာနီကာတုံ။ ဒုပ္ပညော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ပညဝာ’’’တိ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso udakarahadassa tīre ṭhito passeyya parittaṃ macchaṃ ummujjamānaṃ. Tassa evamassa – ‘yathā kho imassa macchassa ummaggo yathā ca ūmighāto yathā ca vegāyitattaṃ, paritto ayaṃ maccho, nāyaṃ maccho mahanto’ti. Evamevaṃ kho, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ sākacchāyamāno evaṃ jānāti – ‘yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinīhāro yathā ca pañhāsamudāhāro, duppañño ayamāyasmā, nāyamāyasmā paññavā. Taṃ kissa hetu? Tathā hi ayamāyasmā na ceva gambhīraṃ atthapadaṃ udāharati santaṃ paṇītaṃ atakkāvacaraṃ nipuṇaṃ paṇḍitavedanīyaṃ. Yañca ayamāyasmā dhammaṃ bhāsati, tassa ca na paṭibalo saṃkhittena vā vitthārena vā atthaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ. Duppañño ayamāyasmā, nāyamāyasmā paññavā’’’ti.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သာကစ္ဆာယမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယထာ ခော ဣမသ္သ အာယသ္မတော ဥမ္မဂ္ဂော ယထာ စ အဘိနီဟာရော ယထာ စ ပဉ္ဟာသမုဒာဟာရော, ပညဝာ အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ဒုပ္ပညော။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? တထာ ဟိ အယမာယသ္မာ ဂမ္ဘီရဉ္စေဝ အတ္ထပဒံ ဥဒာဟရတိ သန္တံ ပဏီတံ အတက္ကာဝစရံ နိပုဏံ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယံ။ ယဉ္စ အယမာယသ္မာ ဓမ္မံ ဘာသတိ, တသ္သ စ ပဋိဗလော သံခိတ္တေန ဝာ ဝိတ္ထာရေန ဝာ အတ္ထံ အာစိက္ခိတုံ ဒေသေတုံ ပညာပေတုံ ပဋ္ဌပေတုံ ဝိဝရိတုံ ဝိဘဇိတုံ ဥတ္တာနီကာတုံ။ ပညဝာ အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ဒုပ္ပညော’’’တိ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ sākacchāyamāno evaṃ jānāti – ‘yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinīhāro yathā ca pañhāsamudāhāro, paññavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā duppañño. Taṃ kissa hetu? Tathā hi ayamāyasmā gambhīrañceva atthapadaṃ udāharati santaṃ paṇītaṃ atakkāvacaraṃ nipuṇaṃ paṇḍitavedanīyaṃ. Yañca ayamāyasmā dhammaṃ bhāsati, tassa ca paṭibalo saṃkhittena vā vitthārena vā atthaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ. Paññavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā duppañño’’’ti.
‘‘သေယ္ယထာပိ , ဘိက္ခဝေ, စက္ခုမာ ပုရိသော ဥဒကရဟဒသ္သ တီရေ ဌိတော ပသ္သေယ္ယ မဟန္တံ မစ္ဆံ ဥမ္မုဇ္ဇမာနံ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘ယထာ ခော ဣမသ္သ မစ္ဆသ္သ ဥမ္မဂ္ဂော ယထာ စ ဦမိဃာတော ယထာ စ ဝေဂာယိတတ္တံ, မဟန္တော အယံ မစ္ဆော, နာယံ မစ္ဆော ပရိတ္တော’တိ။ ဧဝမေဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သာကစ္ဆာယမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယထာ ခော ဣမသ္သ အာယသ္မတော ဥမ္မဂ္ဂော ယထာ စ အဘိနီဟာရော ယထာ စ ပဉ္ဟာသမုဒာဟာရော, ပညဝာ အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ဒုပ္ပညော။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? တထာ ဟိ အယမာယသ္မာ ဂမ္ဘီရဉ္စေဝ အတ္ထပဒံ ဥဒာဟရတိ သန္တံ ပဏီတံ အတက္ကာဝစရံ နိပုဏံ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယံ။ ယဉ္စ အယမာယသ္မာ ဓမ္မံ ဘာသတိ, တသ္သ စ ပဋိဗလော သံခိတ္တေန ဝာ ဝိတ္ထာရေန ဝာ အတ္ထံ အာစိက္ခိတုံ ဒေသေတုံ ပညာပေတုံ ပဋ္ဌပေတုံ ဝိဝရိတုံ ဝိဘဇိတုံ ဥတ္တာနီကာတုံ။ ပညဝာ အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ဒုပ္ပညော’တိ။
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, cakkhumā puriso udakarahadassa tīre ṭhito passeyya mahantaṃ macchaṃ ummujjamānaṃ. Tassa evamassa – ‘yathā kho imassa macchassa ummaggo yathā ca ūmighāto yathā ca vegāyitattaṃ, mahanto ayaṃ maccho, nāyaṃ maccho paritto’ti. Evamevaṃ kho, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ sākacchāyamāno evaṃ jānāti – ‘yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinīhāro yathā ca pañhāsamudāhāro, paññavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā duppañño. Taṃ kissa hetu? Tathā hi ayamāyasmā gambhīrañceva atthapadaṃ udāharati santaṃ paṇītaṃ atakkāvacaraṃ nipuṇaṃ paṇḍitavedanīyaṃ. Yañca ayamāyasmā dhammaṃ bhāsati, tassa ca paṭibalo saṃkhittena vā vitthārena vā atthaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ. Paññavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā duppañño’ti.
‘‘‘သာကစ္ဆာယ, ဘိက္ခဝေ, ပညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, သာ စ ခော ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, န ဣတ္တရံ; မနသိကရောတာ, နော အမနသိကရောတာ; ပညဝတာ, နော ဒုပ္ပညေနာ’တိ , ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဌာနာနိ ဣမေဟိ စတူဟိ ဌာနေဟိ ဝေဒိတဗ္ဗာနီ’’တိ။ ဒုတိယံ။
‘‘‘Sākacchāya, bhikkhave, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti , iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Imāni kho, bhikkhave, cattāri ṭhānāni imehi catūhi ṭhānehi veditabbānī’’ti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၂. ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Ṭhānasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၂. ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Ṭhānasuttavaṇṇanā
