| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๙. ฐิตญฺชลิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
9. Ṭhitañjaliyattheraapadānavaṇṇanā
มิคลุโทฺท ปุเร อาสินฺติอาทิกํ อายสฺมโต ฐิตญฺชลิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถุปฺปนฺนภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล ปุรากเตน เอเกน กมฺมจฺฉิเทฺทน เนสาทโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปโตฺต มิคสูกราทโย มาเรตฺวา เนสาทกเมฺมน อรเญฺญ วาสํ กเปฺปสิฯ ตสฺมิํ สมเย ติโสฺส ภควา ตสฺสานุกมฺปาย หิมวนฺตํ อคมาสิฯ โส ตํ ทฺวตฺติํสวรลกฺขเณหิ อสีตานุพฺยญฺชนพฺยามปฺปภาหิ จ ชลมานํ ภควนฺตํ ทิสฺวา โสมนสฺสชาโต ปณามํ กตฺวา คนฺตฺวา ปณฺณสนฺถเร นิสีทิฯ ตสฺมิํ ขเณ เทโว คชฺชโนฺต อสนิ ปติ, ตโต มรณสมเย พุทฺธมนุสฺสริตฺวา ปุนญฺชลิมกาสิฯ โส เตน ปุเญฺญน สุเขเตฺต กตกุสลตฺตา อกุสลวิปากํ ปฎิพาหิตฺวา สเคฺค นิพฺพโตฺต กามาวจรสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุเสฺสสุ มนุสฺสสมฺปตฺติโย จ อนุภวิตฺวา อปรภาเค อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิมนฺวาย ปุรากตวาสนาย สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรเสฺสว อรหา อโหสิฯ
Migaluddo pure āsintiādikaṃ āyasmato ṭhitañjaliyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tatthuppannabhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto tissassa bhagavato kāle purākatena ekena kammacchiddena nesādayoniyaṃ nibbattitvā viññutaṃ patto migasūkarādayo māretvā nesādakammena araññe vāsaṃ kappesi. Tasmiṃ samaye tisso bhagavā tassānukampāya himavantaṃ agamāsi. So taṃ dvattiṃsavaralakkhaṇehi asītānubyañjanabyāmappabhāhi ca jalamānaṃ bhagavantaṃ disvā somanassajāto paṇāmaṃ katvā gantvā paṇṇasanthare nisīdi. Tasmiṃ khaṇe devo gajjanto asani pati, tato maraṇasamaye buddhamanussaritvā punañjalimakāsi. So tena puññena sukhette katakusalattā akusalavipākaṃ paṭibāhitvā sagge nibbatto kāmāvacarasampattiyo anubhavitvā manussesu manussasampattiyo ca anubhavitvā aparabhāge imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhimanvāya purākatavāsanāya satthari pasīditvā pabbajito nacirasseva arahā ahosi.
๔๒. โส ตโต ปรํ อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต มิคลุโทฺท ปุเร อาสินฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ มิคลุโทฺทติ มิคานํ มารณํ อุปคจฺฉตีติ มิคลุโทฺทฯ มิคนฺติ สีฆํ วาตเวเคน คจฺฉนฺติ ธาวนฺตีติ มิคา, เตสํ มิคานํ มารเณ ลุโทฺท ทารุโณ โลภีติ มิคลุโทฺทฯ โส อหํ ปุเร ภควโต ทสฺสนสมเย มิคลุโทฺท อาสิํ อโหสินฺติ อโตฺถ ฯ อรเญฺญ กานเนติ อรติ คจฺฉติ มิคสมูโห เอตฺถาติ อรญฺญํ, อถ วา อา สมนฺตโต รชฺชนฺติ ตตฺถ วิเวกาภิรตา พุทฺธปเจฺจกพุทฺธาทโย มหาสารปฺปตฺตา สปฺปุริสาติ อรญฺญํฯ กา กุจฺฉิตากาเรน วา ภยานกากาเรน วา นทนฺติ สทฺทํ กโรนฺติ, อานนฺติ วินฺทนฺตีติ วา กานนํ, ตสฺมิํ อรเญฺญ กานเน มิคลุโทฺท ปุเร อาสินฺติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถ อทฺทสํ สมฺพุทฺธนฺติ ตตฺถ ตสฺมิํ อรเญฺญ อุปคตํ สมฺพุทฺธํ อทฺทสํ อทฺทกฺขินฺติ อโตฺถฯ ทสฺสนํ ปุเร อโหสิ อวิทูเร, ตสฺมา มโนทฺวารานุสาเรน จกฺขุวิญฺญาณํ ปุเรจาริกํ กายวิญฺญาณสมงฺคิํ ปาเปติ อเปฺปตีติ อโตฺถฯ
42. So tato paraṃ attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento migaluddo pure āsintiādimāha. Tattha migaluddoti migānaṃ māraṇaṃ upagacchatīti migaluddo. Miganti sīghaṃ vātavegena gacchanti dhāvantīti migā, tesaṃ migānaṃ māraṇe luddo dāruṇo lobhīti migaluddo. So ahaṃ pure bhagavato dassanasamaye migaluddo āsiṃ ahosinti attho . Araññe kānaneti arati gacchati migasamūho etthāti araññaṃ, atha vā ā samantato rajjanti tattha vivekābhiratā buddhapaccekabuddhādayo mahāsārappattā sappurisāti araññaṃ. Kā kucchitākārena vā bhayānakākārena vā nadanti saddaṃ karonti, ānanti vindantīti vā kānanaṃ, tasmiṃ araññe kānane migaluddo pure āsinti sambandho. Tattha addasaṃ sambuddhanti tattha tasmiṃ araññe upagataṃ sambuddhaṃ addasaṃ addakkhinti attho. Dassanaṃ pure ahosi avidūre, tasmā manodvārānusārena cakkhuviññāṇaṃ purecārikaṃ kāyaviññāṇasamaṅgiṃ pāpeti appetīti attho.
๔๔. ตโต เม อสนีปาโตติ อา สมนฺตโต สนโนฺต คชฺชโนฺต ปตตีติ อสนิ, อสนิยา ปาโต ปตนํ อสนีปาโต, เทวทโณฺฑติ อโตฺถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
44.Tato me asanīpātoti ā samantato sananto gajjanto patatīti asani, asaniyā pāto patanaṃ asanīpāto, devadaṇḍoti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ฐิตญฺชลิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Ṭhitañjaliyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๙. ฐิตญฺชลิยเตฺถรอปทานํ • 9. Ṭhitañjaliyattheraapadānaṃ
