Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๒๖. โถมกวโคฺค
26. Thomakavaggo
๑-๑๐. โถมกเตฺถรอปทานาทิวณฺณนา
1-10. Thomakattheraapadānādivaṇṇanā
ฉพฺพีสติเม วเคฺค ปฐมาปทานํ อุตฺตานเมวฯ
Chabbīsatime vagge paṭhamāpadānaṃ uttānameva.
๕-๖. ทุติยาปทาเน วิชหิตฺวา เทววณฺณนฺติ เทวตา สรีรํ วิชหิตฺวา ฉเฑฺฑตฺวา, มนุสฺสสรีรํ นิมฺมินิตฺวาติ อโตฺถฯ อธิการํ กตฺตุกาโมติ อธิกกิริยํ ปุญฺญสมฺภารํ กตฺตุกาโม เทวโร นาม อหํ เทวราชา ภริยาย สห พุทฺธเสฎฺฐสฺส สาสเน สาทรตาย อิธ อิมสฺมิํ มนุสฺสโลเก อาคมิํ อาคโตติ อโตฺถฯ ตสฺส ภิกฺขา มยา ทินฺนาติ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต โย นาเมน เทวโล นาม สาวโก อโหสิ, ตสฺส สาวกสฺส มยา วิปฺปสเนฺนน เจตสา ภิกฺขา ทินฺนา ปิณฺฑปาโต ทิโนฺนติ อโตฺถฯ
5-6. Dutiyāpadāne vijahitvā devavaṇṇanti devatā sarīraṃ vijahitvā chaḍḍetvā, manussasarīraṃ nimminitvāti attho. Adhikāraṃ kattukāmoti adhikakiriyaṃ puññasambhāraṃ kattukāmo devaro nāma ahaṃ devarājā bhariyāya saha buddhaseṭṭhassa sāsane sādaratāya idha imasmiṃ manussaloke āgamiṃ āgatoti attho. Tassa bhikkhā mayā dinnāti padumuttarassa bhagavato yo nāmena devalo nāma sāvako ahosi, tassa sāvakassa mayā vippasannena cetasā bhikkhā dinnā piṇḍapāto dinnoti attho.
๙-๑๐. ตติยาปทาเน อานโนฺท นาม สมฺพุโทฺธติ อานนฺทํ ตุฎฺฐิํ ชนนโต อานโนฺท นาม ปเจฺจกพุโทฺธติ อโตฺถฯ อมนุสฺสมฺหิ กานเนติ อมนุสฺสปริคฺคเห กานเน มหาอรเญฺญ ปรินิพฺพายิ อนุปาทิเสสนิพฺพานธาตุยา อนฺตรธายิ, อทสฺสนํ อคมาสีติ อโตฺถฯ สรีรํ ตตฺถ ฌาเปสินฺติ อหํ เทวโลกา อิธาคนฺตฺวา ตสฺส ภควโต สรีรํ ตตฺถ อรเญฺญ ฌาเปสิํ ทหนํ อกาสินฺติ อโตฺถฯ
9-10. Tatiyāpadāne ānando nāma sambuddhoti ānandaṃ tuṭṭhiṃ jananato ānando nāma paccekabuddhoti attho. Amanussamhi kānaneti amanussapariggahe kānane mahāaraññe parinibbāyi anupādisesanibbānadhātuyā antaradhāyi, adassanaṃ agamāsīti attho. Sarīraṃ tattha jhāpesinti ahaṃ devalokā idhāgantvā tassa bhagavato sarīraṃ tattha araññe jhāpesiṃ dahanaṃ akāsinti attho.
จตุตฺถปญฺจมาปทานานิ อุตฺตานาเนวฯ
Catutthapañcamāpadānāni uttānāneva.
๒๐. ฉฎฺฐาปทาเน อโหสิํ จนฺทโน นามาติ นาเมน ปณฺณตฺติวเสน จนฺทโน นามฯ สมฺพุทฺธสฺสตฺรโชติ ปเจฺจกสมฺพุทฺธภูตโต ปุเพฺพ ตสฺส อตฺรโช ปุโตฺต อหํฯ เอโกปาหโน มยา ทิโนฺนติ เอกํ อุปาหนยุคํ มยา ทินฺนํฯ โพธิํ สมฺปชฺช เม ตุวนฺติ เตน อุปาหนยุเคน เม มยฺหํ สาวกโพธิํ ตุวํ สมฺปชฺช นิปฺผาเทหีติ อโตฺถฯ
20. Chaṭṭhāpadāne ahosiṃ candano nāmāti nāmena paṇṇattivasena candano nāma. Sambuddhassatrajoti paccekasambuddhabhūtato pubbe tassa atrajo putto ahaṃ. Ekopāhano mayā dinnoti ekaṃ upāhanayugaṃ mayā dinnaṃ. Bodhiṃ sampajja me tuvanti tena upāhanayugena me mayhaṃ sāvakabodhiṃ tuvaṃ sampajja nipphādehīti attho.
๒๓-๒๔. สตฺตมาปทาเน มญฺชริกํ กริตฺวานาติ มเญฺชฎฺฐิปุปฺผํ หริตจโงฺกฎกํ คเหตฺวา รถิยํ วีถิยา ปฎิปชฺชิํ อหํ ตถา ปฎิปโนฺนว ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํ ภิกฺขุสเงฺฆน ปริวุตํ สมณานคฺคํ สมณานํ ภิกฺขูนํ อคฺคํ เสฎฺฐํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ อทฺทสนฺติ สมฺพโนฺธฯ พุทฺธสฺส อภิโรปยินฺติ ทิสฺวา จ ปน ตํ ปุปฺผํ อุโภหิ หเตฺถหิ ปคฺคยฺห อุกฺขิปิตฺวา พุทฺธสฺส ผุสฺสสฺส ภควโต อภิโรปยิํ ปูเชสินฺติ อโตฺถฯ
23-24. Sattamāpadāne mañjarikaṃ karitvānāti mañjeṭṭhipupphaṃ haritacaṅkoṭakaṃ gahetvā rathiyaṃ vīthiyā paṭipajjiṃ ahaṃ tathā paṭipannova bhikkhusaṅghapurakkhataṃ bhikkhusaṅghena parivutaṃ samaṇānaggaṃ samaṇānaṃ bhikkhūnaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ sammāsambuddhaṃ addasanti sambandho. Buddhassa abhiropayinti disvā ca pana taṃ pupphaṃ ubhohi hatthehi paggayha ukkhipitvā buddhassa phussassa bhagavato abhiropayiṃ pūjesinti attho.
๒๘-๒๙. อฎฺฐมาปทาเน อโลณปณฺณภโกฺขมฺหีติ ขีรปณฺณาทีนิ อุญฺฉาจริยาย อาหริตฺวา โลณวิรหิตานิ ปณฺณานิ ปจิตฺวา ภกฺขามิ, อโลณปณฺณภโกฺข อมฺหิ ภวามีติ อโตฺถฯ นิยเมสุ จ สํวุโตติ นิยมสญฺญิเตสุ ปาณาติปาตาเวรมณิอาทีสุ นิจฺจปญฺจสีเลสุ สํวุโต ปิหิโตติ อโตฺถฯ ปาตราเส อนุปฺปเตฺตติ ปุเรภตฺตกาเล อนุปฺปเตฺตฯ สิทฺธโตฺถ อุปคจฺฉิ มนฺติ มม สมีปํ สิทฺธโตฺถ ภควา อุปคญฺฉิ สมฺปาปุณิฯ ตาหํ พุทฺธสฺส ปาทาสินฺติ อหํ ตํ อโลณปณฺณํ ตสฺส พุทฺธสฺส อทาสินฺติ อโตฺถฯ
28-29. Aṭṭhamāpadāne aloṇapaṇṇabhakkhomhīti khīrapaṇṇādīni uñchācariyāya āharitvā loṇavirahitāni paṇṇāni pacitvā bhakkhāmi, aloṇapaṇṇabhakkho amhi bhavāmīti attho. Niyamesu ca saṃvutoti niyamasaññitesu pāṇātipātāveramaṇiādīsu niccapañcasīlesu saṃvuto pihitoti attho. Pātarāse anuppatteti purebhattakāle anuppatte. Siddhattho upagacchi manti mama samīpaṃ siddhattho bhagavā upagañchi sampāpuṇi. Tāhaṃ buddhassa pādāsinti ahaṃ taṃ aloṇapaṇṇaṃ tassa buddhassa adāsinti attho.
นวมาปทานํ อุตฺตานเมวฯ
Navamāpadānaṃ uttānameva.
๓๗-๓๘. ทสมาปทาเน สิขินํ สิขินํ ยถาติ สรีรโต นิกฺขนฺตฉพฺพณฺณรํสีหิ โอภาสยนฺตํ ชลนฺตํ สิขีนํ สิขีภควนฺตํ สิขีนํ ยถา ชลมานอคฺคิกฺขนฺธํ วิยฯ อคฺคชํ ปุปฺผมาทายาติ อคฺคชนามกํ ปุปฺผํ คเหตฺวา พุทฺธสฺส สิขิสฺส ภควโต อภิโรปยิํ ปูเชสินฺติ อโตฺถฯ
37-38. Dasamāpadāne sikhinaṃ sikhinaṃ yathāti sarīrato nikkhantachabbaṇṇaraṃsīhi obhāsayantaṃ jalantaṃ sikhīnaṃ sikhībhagavantaṃ sikhīnaṃ yathā jalamānaaggikkhandhaṃ viya. Aggajaṃ pupphamādāyāti aggajanāmakaṃ pupphaṃ gahetvā buddhassa sikhissa bhagavato abhiropayiṃ pūjesinti attho.
ฉพฺพีสติมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ
Chabbīsatimavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi
๒. เอกาสนทายกเตฺถรอปทานํ • 2. Ekāsanadāyakattheraapadānaṃ
๓. จิตกปูชกเตฺถรอปทานํ • 3. Citakapūjakattheraapadānaṃ
๖. อุปาหนทายกเตฺถรอปทานํ • 6. Upāhanadāyakattheraapadānaṃ
๗. มญฺชริปูชกเตฺถรอปทานํ • 7. Mañjaripūjakattheraapadānaṃ
๘. ปณฺณทายกเตฺถรอปทานํ • 8. Paṇṇadāyakattheraapadānaṃ
๑๐. อคฺคปุปฺผิยเตฺถรอปทานํ • 10. Aggapupphiyattheraapadānaṃ