| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
4. அட்ட²கதா²கண்ட³ங்
4. Aṭṭhakathākaṇḍaṃ
திகஅத்து²த்³தா⁴ரவண்ணனா
Tikaatthuddhāravaṇṇanā
1384. நயமக்³க³ந்தி ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயாதி³னயக³மனங் அனுலோமாதி³னயக³மனஞ்ச. தம்பி ஹி எத்த² அத்தே²ஸு நிச்சி²தேஸு ஸுக²ங் ஸமானெந்தி. பஞ்ஹுத்³தா⁴ரந்தி ஏகூனபஞ்ஞாஸாய ஏகூனபஞ்ஞாஸாய நவஸு நவஸு ச பஞ்ஹேஸு லப்³ப⁴மானஸ்ஸ உத்³த⁴ரணங், தேஸுயேவ லப்³ப⁴மானானங் க³ணனானங் ட²பனங் க³ணனாசாரோ. அத்து²த்³தா⁴ரந்தி ‘‘இமே நாம சித்துப்பாதா³த³யோ அத்தா² குஸலாதி³கா’’தி உத்³த⁴ரணங். கண்ணிகங் கண்ணிகந்தி சித்துப்பாத³கண்ட³ரூபகண்டே³ஸு விப⁴த்தே பஸடே த⁴ம்மே ‘‘சதூஸு பூ⁴மீஸு குஸலங் த்³வாத³ஸாகுஸலசித்துப்பாதா³’’திஆதி³னா ராஸிராஸிவஸேன ஸஹ க³ந்தெ²த்வாதி அத்தோ². க⁴டகொ³ச்ச²கா கண்ணிகவேவசனானேவ. எத்த² பன சதூஸு பூ⁴மீஸு குஸலந்தி ஏகவசனநித்³தே³ஸோ சதுபூ⁴மகானங் குஸலப²ஸ்ஸாதீ³னங் குஸலபா⁴வே ஏகத்தூபக³மனதோ. சித்துப்பாத³கண்ட³ரூபகண்டே³ஸு சதுபூ⁴மிசித்துப்பாதா³தி³வஸேன விஞ்ஞாதத⁴ம்மஸ்ஸ வஸேனாயங் அத்து²த்³தா⁴ரதே³ஸனா ஆரத்³தா⁴தி தத்த² யங் சதூஸு பூ⁴மீஸு குஸலங் விப⁴த்தங் யாவ விஞ்ஞாதங், இமே த⁴ம்மா குஸலாதி அத்தோ².
1384. Nayamagganti suttantabhājanīyādinayagamanaṃ anulomādinayagamanañca. Tampi hi ettha atthesu nicchitesu sukhaṃ samānenti. Pañhuddhāranti ekūnapaññāsāya ekūnapaññāsāya navasu navasu ca pañhesu labbhamānassa uddharaṇaṃ, tesuyeva labbhamānānaṃ gaṇanānaṃ ṭhapanaṃ gaṇanācāro. Atthuddhāranti ‘‘ime nāma cittuppādādayo atthā kusalādikā’’ti uddharaṇaṃ. Kaṇṇikaṃ kaṇṇikanti cittuppādakaṇḍarūpakaṇḍesu vibhatte pasaṭe dhamme ‘‘catūsu bhūmīsu kusalaṃ dvādasākusalacittuppādā’’tiādinā rāsirāsivasena saha ganthetvāti attho. Ghaṭagocchakā kaṇṇikavevacanāneva. Ettha pana catūsu bhūmīsu kusalanti ekavacananiddeso catubhūmakānaṃ kusalaphassādīnaṃ kusalabhāve ekattūpagamanato. Cittuppādakaṇḍarūpakaṇḍesu catubhūmicittuppādādivasena viññātadhammassa vasenāyaṃ atthuddhāradesanā āraddhāti tattha yaṃ catūsu bhūmīsu kusalaṃ vibhattaṃ yāva viññātaṃ, ime dhammā kusalāti attho.
யதி³பி குஸலத்திகவித்தா²ரோ புப்³பே³ விஞ்ஞாதோ, ததா²பி தத்த² த⁴ம்மா ஸமயவஸேன ப²ஸ்ஸாதி³ஸபா⁴வவஸேன ச விப⁴த்தா பி⁴ன்னா விஞ்ஞாதா, ந பன ஏகஸ்மிங் லக்க²ணே ஸமானெத்வா, தஸ்மா தத்த² வுத்தங் ஸமயாதி³பே⁴த³ங் வஜ்ஜெத்வா ஸப்³ப³பே⁴த³பி⁴ன்னானங் ஏகஸ்மிங் குஸலாதி³லக்க²ணே ஸமானெத்வா போ³த⁴னத்த²ங் இத⁴ குஸலத்திகனித்³தே³ஸோ புன விப⁴த்தோ. எத்த² ச ஏகவசனேன குஸலனித்³தே³ஸங் கத்வா ப³ஹுவசனேன நிக³மனஸ்ஸ காரணங் வுத்தமேவ. யதி³ த⁴ம்மானங் குஸலத்தே ஏகத்தூபக³மனங், கஸ்மா ஏகவசனேன புச்சா²பி ந கதா? உத்³தே³ஸே குஸல-ஸத்³த³ஸ்ஸ த⁴ம்மவிஸேஸனபா⁴வதோ தப்³பி³ஸேஸனானங் த⁴ம்மானங் புச்சி²தத்தா தேஸஞ்ச அனித்³தா⁴ரிதஸங்கா²விஸேஸத்தா, நித்³தே³ஸே பன சதூஹி பூ⁴மீஹி வித்தா²ரதோ விஞ்ஞாதாஹி குஸலே விஸேஸெத்வா த³ஸ்ஸேதீதி யுத்தங் ‘‘சதூஸு பூ⁴மீஸு குஸல’’ந்தி ஏகத்தங் நெத்வா வசனங். குஸலபத³ஞ்ஹி எத்த² பதா⁴னங், தஞ்ச விஸேஸிதப்³பா³னபெக்க²ங் குஸலாகாரமேவ அத்தனோ ஸபா⁴வே டி²தங் க³ஹெத்வா பவத்தமானங் ஏகத்தமேவ உபாதா³ய பவத்ததி, ந பே⁴த³ந்தி.
Yadipi kusalattikavitthāro pubbe viññāto, tathāpi tattha dhammā samayavasena phassādisabhāvavasena ca vibhattā bhinnā viññātā, na pana ekasmiṃ lakkhaṇe samānetvā, tasmā tattha vuttaṃ samayādibhedaṃ vajjetvā sabbabhedabhinnānaṃ ekasmiṃ kusalādilakkhaṇe samānetvā bodhanatthaṃ idha kusalattikaniddeso puna vibhatto. Ettha ca ekavacanena kusalaniddesaṃ katvā bahuvacanena nigamanassa kāraṇaṃ vuttameva. Yadi dhammānaṃ kusalatte ekattūpagamanaṃ, kasmā ekavacanena pucchāpi na katā? Uddese kusala-saddassa dhammavisesanabhāvato tabbisesanānaṃ dhammānaṃ pucchitattā tesañca aniddhāritasaṅkhāvisesattā, niddese pana catūhi bhūmīhi vitthārato viññātāhi kusale visesetvā dassetīti yuttaṃ ‘‘catūsu bhūmīsu kusala’’nti ekattaṃ netvā vacanaṃ. Kusalapadañhi ettha padhānaṃ, tañca visesitabbānapekkhaṃ kusalākārameva attano sabhāve ṭhitaṃ gahetvā pavattamānaṃ ekattameva upādāya pavattati, na bhedanti.
1385. த்³வாத³ஸ அகுஸலசித்துப்பாதா³தி எத்தா²பி பட²மாகுஸலசித்துப்பாதோ³ ஸமயப²ஸ்ஸாதி³வஸேன பே⁴த³ங் அனாமஸித்வா ஸோமனஸ்ஸஸஹக³ததி³ட்டி²க³தஸம்பயுத்தசித்துப்பாத³பா⁴வே ஏகத்தங் நெத்வா வுத்தோ, ஏவங் யாவ த்³வாத³ஸமோதி ‘‘த்³வாத³ஸ அகுஸலசித்துப்பாதா³’’தி வுத்தங். ஏவங் சதூஸு பூ⁴மீஸு விபாகோதிஆதீ³ஸுபி யதா²யோக³ங் யோஜேதப்³ப³ங். சித்துப்பாதா³தி எத்த² உப்பஜ்ஜதி எத்தா²தி உப்பாதோ³, கிங் உப்பஜ்ஜதி? சித்தங், சித்தஸ்ஸ உப்பாதோ³ சித்துப்பாதோ³தி ஏவங் அவயவேன ஸமுதா³யோபலக்க²ணவஸேன அத்தோ² ஸம்ப⁴வதி. ஏவஞ்ஹி ஸதி சித்தசேதஸிகராஸி சித்துப்பாதோ³தி ஸித்³தோ⁴ ஹோதி. அட்ட²கதா²யங் பன ‘‘சித்தமேவ உப்பாதோ³ சித்துப்பாதோ³’’தி அஞ்ஞஸ்ஸுப்பஜ்ஜனகஸ்ஸ நிவத்தனத்த²ங் சித்தக்³க³ஹணங் கதங், சித்தஸ்ஸ அனுப்பஜ்ஜனகபா⁴வனிவத்தனத்த²ங் உப்பாத³க்³க³ஹணங், சித்துப்பாத³கண்டே³ வா ‘‘சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதீ’’தி சித்தஸ்ஸ உப்பஜ்ஜனகபா⁴வோ பாகடோதி கத்வா ‘‘சித்தமேவ உப்பாதோ³’’தி வுத்தங், சித்தஸ்ஸ அனுப்பஜ்ஜனகஸ்ஸ நிவத்தேதப்³ப³ஸ்ஸ ஸப்³பா⁴வா உப்பாத³க்³க³ஹணங் கதந்தி வேதி³தப்³ப³ங். அயஞ்சத்தோ² ‘‘த்³வேபஞ்சவிஞ்ஞாணானீ’’திஆதீ³ஸு விய சித்தப்பதா⁴னோ நித்³தே³ஸோதி கத்வா வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³.
1385. Dvādasaakusalacittuppādāti etthāpi paṭhamākusalacittuppādo samayaphassādivasena bhedaṃ anāmasitvā somanassasahagatadiṭṭhigatasampayuttacittuppādabhāve ekattaṃ netvā vutto, evaṃ yāva dvādasamoti ‘‘dvādasa akusalacittuppādā’’ti vuttaṃ. Evaṃ catūsu bhūmīsu vipākotiādīsupi yathāyogaṃ yojetabbaṃ. Cittuppādāti ettha uppajjati etthāti uppādo, kiṃ uppajjati? Cittaṃ, cittassa uppādo cittuppādoti evaṃ avayavena samudāyopalakkhaṇavasena attho sambhavati. Evañhi sati cittacetasikarāsi cittuppādoti siddho hoti. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘cittameva uppādo cittuppādo’’ti aññassuppajjanakassa nivattanatthaṃ cittaggahaṇaṃ kataṃ, cittassa anuppajjanakabhāvanivattanatthaṃ uppādaggahaṇaṃ, cittuppādakaṇḍe vā ‘‘cittaṃ uppannaṃ hotī’’ti cittassa uppajjanakabhāvo pākaṭoti katvā ‘‘cittameva uppādo’’ti vuttaṃ, cittassa anuppajjanakassa nivattetabbassa sabbhāvā uppādaggahaṇaṃ katanti veditabbaṃ. Ayañcattho ‘‘dvepañcaviññāṇānī’’tiādīsu viya cittappadhāno niddesoti katvā vuttoti daṭṭhabbo.
1420. ச²ஸு த்³வாரேஸூதி எத்த² பஞ்சத்³வாரே வத்தப்³ப³மேவ நத்தி², மனொத்³வாரேபி பரித்தாரம்மணமேவ ஜவனங் ததா³ரம்மணஸங்கா²தங் ப⁴வங்க³ங் அனுப³ந்த⁴தி. தஞ்ஹி பரித்தஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ விபாகோ, விபாகோ ச இட்டா²னிட்டா²ரம்மணானுப⁴வனங், கம்மானுரூபோ ச விபாகோ ஹோதீதி பரித்தகம்மவிபாகோ பரித்தாரம்மணஸ்ஸேவ அனுப⁴வனங் ஹோதி. தஸ்மா ஸப்³ப³ங் ததா³ரம்மணங் ‘‘பரித்தாரம்மண’’ந்தி வுத்தங். யதி³ ஏவங் மஹக்³க³தவிபாகோபி மஹக்³க³தானுப⁴வனமேவ ஆபஜ்ஜதீதி சே? ந, ஸமாதி⁴ப்பதா⁴னஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ அப்பனாப்பத்தஸ்ஸ ஸஞ்ஞாவஸாரம்மணஸ்ஸ தாதி³ஸேனேவ விபாகேன ப⁴விதப்³ப³த்தா. தஸ்மா ஸமாதி⁴ ஸுகா²னுப⁴வனபூ⁴தோ, ஸோபி கம்மானுரூபதோயேவ கம்மாரம்மணோ ஹோதீதி த³ட்ட²ப்³போ³. கம்மானுரூபதோ ஏவ ச ததா³ரம்மணங் பரித்தாரம்மணம்பி மஹக்³க³தஜவனங் நானுப³ந்த⁴தி. ததோ ஏவ படிஸந்தி⁴ஆதி³பூ⁴தோ காமாவசரவிபாகோ கம்மனிமித்தம்பி பரித்தமேவ ஆரம்மணங் கரோதி, ந மஹக்³க³தங் அப்பமாணங் வா. யஸ்மா பன வுத்தங் ‘‘மஹக்³க³தாரம்மணோ த⁴ம்மோ பரித்தாரம்மணஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ கம்மபச்சயேன பச்சயோ, அப்பமாணாரம்மணோ த⁴ம்மோ பரித்தாரம்மணஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ கம்மபச்சயேன பச்சயோ’’தி, ந ச மஹக்³க³தப்பமாணவிபாகோ பரித்தாரம்மணோ அத்தி², இத⁴ ச ஸப்³ப³காமாவசரவிபாகானங் பரித்தாரம்மணதாவ வுத்தா, தஸ்மா கம்மானுரூபதோ மஹக்³க³தப்பமாணாரம்மணம்பி பரித்தகம்மங் யதி³ படிஸந்தி⁴ங் தே³தி, கம்மக³தினிமித்தாரம்மணமேவ தே³தி. பவத்திவிபாகம்பி ரூபாதி³பரித்தாரம்மணமேவாதி வேதி³தப்³ப³ங். கீ²ணாஸவானங் வாஸனாவஸேன ஸதிவிப்பயுத்தஹஸனங் பவத்தமானங் பரித்தெஸ்வேவ பவத்ததி, ந இதரேஸு கிலேஸவிரஹே தாதி³ஸஹஸனபச்சயபா⁴வாபா⁴வதோ. தஸ்மா தஸ்ஸ பரித்தாரம்மணதா வுத்தா. கீ²ணாஸவானங் அஸக்கச்சதா³னாதீ³னி ஆத³ராகரணவஸேனேவ வேதி³தப்³பா³னி, ந கோஸஜ்ஜாதி³அகுஸலவஸேன. படிப்பஸ்ஸத்³த⁴ஸப்³பு³ஸ்ஸுக்கா ஹி தே உத்தமபுரிஸாதி. தேஸங் ஆத³ராகரணஞ்ச நிருஸ்ஸுக்கதா ஏவாதி வேதி³தப்³பா³.
1420. Chasu dvāresūti ettha pañcadvāre vattabbameva natthi, manodvārepi parittārammaṇameva javanaṃ tadārammaṇasaṅkhātaṃ bhavaṅgaṃ anubandhati. Tañhi parittassa kammassa vipāko, vipāko ca iṭṭhāniṭṭhārammaṇānubhavanaṃ, kammānurūpo ca vipāko hotīti parittakammavipāko parittārammaṇasseva anubhavanaṃ hoti. Tasmā sabbaṃ tadārammaṇaṃ ‘‘parittārammaṇa’’nti vuttaṃ. Yadi evaṃ mahaggatavipākopi mahaggatānubhavanameva āpajjatīti ce? Na, samādhippadhānassa kammassa appanāppattassa saññāvasārammaṇassa tādiseneva vipākena bhavitabbattā. Tasmā samādhi sukhānubhavanabhūto, sopi kammānurūpatoyeva kammārammaṇo hotīti daṭṭhabbo. Kammānurūpato eva ca tadārammaṇaṃ parittārammaṇampi mahaggatajavanaṃ nānubandhati. Tato eva paṭisandhiādibhūto kāmāvacaravipāko kammanimittampi parittameva ārammaṇaṃ karoti, na mahaggataṃ appamāṇaṃ vā. Yasmā pana vuttaṃ ‘‘mahaggatārammaṇo dhammo parittārammaṇassa dhammassa kammapaccayena paccayo, appamāṇārammaṇo dhammo parittārammaṇassa dhammassa kammapaccayena paccayo’’ti, na ca mahaggatappamāṇavipāko parittārammaṇo atthi, idha ca sabbakāmāvacaravipākānaṃ parittārammaṇatāva vuttā, tasmā kammānurūpato mahaggatappamāṇārammaṇampi parittakammaṃ yadi paṭisandhiṃ deti, kammagatinimittārammaṇameva deti. Pavattivipākampi rūpādiparittārammaṇamevāti veditabbaṃ. Khīṇāsavānaṃ vāsanāvasena sativippayuttahasanaṃ pavattamānaṃ parittesveva pavattati, na itaresu kilesavirahe tādisahasanapaccayabhāvābhāvato. Tasmā tassa parittārammaṇatā vuttā. Khīṇāsavānaṃ asakkaccadānādīni ādarākaraṇavaseneva veditabbāni, na kosajjādiakusalavasena. Paṭippassaddhasabbussukkā hi te uttamapurisāti. Tesaṃ ādarākaraṇañca nirussukkatā evāti veditabbā.
1421. அதிபகு³ணானந்தி வசனங் நிராத³ரஸ்ஸ ஞாணவிப்பயுத்தபச்சவெக்க²ணஸ்ஸ விஸயத³ஸ்ஸனங், ந தஸ்ஸேவாதி விஸயனியமனங். ஞாணஸம்பயுத்தஸ்ஸபி ஹி அதிபகு³ணானங் விஸயதா ஸுட்டு²தரங் ஹோதி ஏவ. யதா² பகு³ணங் க³ந்த²ங் ஸஜ்ஜா²யந்தோ த்³வே தயோ வாசனாமக்³கே³ க³தேபி ந ஸல்லக்கே²தி ஞாணவிப்பயுத்தஸதிமந்தேன ஸஜ்ஜா²யிதத்தா, ஏவங் பகு³ணஜ்ஜா²னேஸுபி பவத்தி ஹோதீதி ஆஹ ‘‘அதிபகு³ணான’’ந்திஆதி³. கஸிணனிமித்தாதி³பஞ்ஞத்தீதி புப்³பே³ த³ஸ்ஸிதங் ஸப்³ப³ங் உபாதா³பஞ்ஞத்திமாஹ. தங் பன ரூபாத³யோ விய அவிஜ்ஜமானோ விஜ்ஜமானோ ச அத்தோ²தி ஆசரியா வத³ந்தி. ஸம்முதிஸச்சே பன வுச்சமானானங் கஸிணனிமித்தாதி³ வாசாவத்து²மத்ததோ வசனவோஹாரேனேவ பஞ்ஞத்தீதி வுச்சதி. தஸ்ஸ ஹி பஞ்ஞாபனங் அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தீதி தஸ்ஸ அவிஜ்ஜமானத்தங் அட்ட²கதா²யங் வுத்தந்தி. அவிஜ்ஜமானம்பி பன தங் விஜ்ஜமானமிவ க³ஹெத்வா பவத்தமானாய ஸஞ்ஞாய பரித்தாதீ³ஸு ‘‘அயங் நாம த⁴ம்மோ ஆரம்மண’’ந்தி ந ஸக்கா வத்துங் தே ஏவ த⁴ம்மே உபாதா³ய பவத்தமானாயபி த⁴ம்மெஸ்வேவ அட்டா²னதோ. தஸ்மா ஸா ஸஸம்பயுத்தா பரித்தாதி³ஆரம்மணாதி ந வத்தப்³பா³தி வுத்தா. நவத்தப்³பா³ரம்மணாதி இத³ங் பன வசனங் யதா²க³ஹிதாகாரஸ்ஸ ஸஞ்ஞாவிஸயஸ்ஸ நவத்தப்³ப³தங் ஸந்தா⁴ய நவத்தப்³ப³ங் ஆரம்மணங் ஏதேஸந்தி நவத்தப்³பா³ரம்மணா, சித்துப்பாதா³தி அஞ்ஞபத³த்த²ஸமாஸங் கத்வா அட்ட²கதா²யங் வுத்தங்.
1421. Atipaguṇānanti vacanaṃ nirādarassa ñāṇavippayuttapaccavekkhaṇassa visayadassanaṃ, na tassevāti visayaniyamanaṃ. Ñāṇasampayuttassapi hi atipaguṇānaṃ visayatā suṭṭhutaraṃ hoti eva. Yathā paguṇaṃ ganthaṃ sajjhāyanto dve tayo vācanāmagge gatepi na sallakkheti ñāṇavippayuttasatimantena sajjhāyitattā, evaṃ paguṇajjhānesupi pavatti hotīti āha ‘‘atipaguṇāna’’ntiādi. Kasiṇanimittādipaññattīti pubbe dassitaṃ sabbaṃ upādāpaññattimāha. Taṃ pana rūpādayo viya avijjamāno vijjamāno ca atthoti ācariyā vadanti. Sammutisacce pana vuccamānānaṃ kasiṇanimittādi vācāvatthumattato vacanavohāreneva paññattīti vuccati. Tassa hi paññāpanaṃ avijjamānapaññattīti tassa avijjamānattaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttanti. Avijjamānampi pana taṃ vijjamānamiva gahetvā pavattamānāya saññāya parittādīsu ‘‘ayaṃ nāma dhammo ārammaṇa’’nti na sakkā vattuṃ te eva dhamme upādāya pavattamānāyapi dhammesveva aṭṭhānato. Tasmā sā sasampayuttā parittādiārammaṇāti na vattabbāti vuttā. Navattabbārammaṇāti idaṃ pana vacanaṃ yathāgahitākārassa saññāvisayassa navattabbataṃ sandhāya navattabbaṃ ārammaṇaṃ etesanti navattabbārammaṇā, cittuppādāti aññapadatthasamāsaṃ katvā aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
சதுபஞ்ஞாஸசித்துப்பாதா³னங் ரூபஸ்ஸ ச வஸேன பஞ்சபண்ணாஸாய. கேவலந்தி வினா பராமஸனேன. அனிட்ட²ங்க³தவஸேனாதி அனிச்ச²யக³மனவஸேன, அனிச்ச²யங் வா த்³வெள்ஹங் க³தோ சித்துப்பாதோ³ அனிட்ட²ங்க³தோ, தேனாகாரேன பவத்தி ‘‘அனிட்ட²ங்க³தவஸேன பவத்தீ’’தி வுத்தா. நானாரம்மணேஸு சித்தஸ்ஸ விக்கி²பனங் விக்கே²போ. அனவட்டா²னங் அவூபஸமோ. கொ³த்ரபு⁴வோதா³னே கொ³த்ரபூ⁴தி க³ஹெத்வா ‘‘கொ³த்ரபு⁴காலே’’தி ஆஹ.
Catupaññāsacittuppādānaṃ rūpassa ca vasena pañcapaṇṇāsāya. Kevalanti vinā parāmasanena. Aniṭṭhaṅgatavasenāti anicchayagamanavasena, anicchayaṃ vā dveḷhaṃ gato cittuppādo aniṭṭhaṅgato, tenākārena pavatti ‘‘aniṭṭhaṅgatavasena pavattī’’ti vuttā. Nānārammaṇesu cittassa vikkhipanaṃ vikkhepo. Anavaṭṭhānaṃ avūpasamo. Gotrabhuvodāne gotrabhūti gahetvā ‘‘gotrabhukāle’’ti āha.
ஸப்³ப³த்த²பாத³கசதுத்த²ந்தி இத⁴ ஸப்³ப³த்த²-ஸத்³தோ³ ஸாமிஅத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³, ஸப்³பே³ஸு வா விபஸ்ஸனாதீ³ஸு பாத³கங் காரணங் ஸப்³ப³த்த²பாத³கந்தி ப²லஸ்ஸ விஸயபா⁴வேன நித்³தே³ஸோ. ஆகாஸகஸிணசதுத்த²ந்தி பரிச்சே²தா³காஸகஸிணசதுத்த²மாஹ. தஞ்ஹி ரூபாவசரங், ந இதரந்தி. குஸலதோபி த்³வாத³ஸவித⁴ங் கிரியதோபீதி சதுவீஸதிவித⁴தா வுத்தா ஹோதி. வட்டஸ்ஸபி பாத³கங் ஹோதியேவாதி குஸலங் கிரியஞ்ச ஏகதோ கத்வா ஸப்³ப³த்த²பாத³கங் வுத்தந்தி கிரியஜ்ஜா²னஸ்ஸ அவட்டபாத³கத்தா ஸாஸங்கங் வத³தி. மஹக்³க³தசித்தே ஸமோத³ஹதீதி இத³ங் ‘‘ஸோ ஏவங் ஸமாஹிதே சித்தே’’திஆதி³னா நயேன வுத்தங் பாகடங் பாத³கஜ்ஜா²னசித்தங் பரிகம்மேஹி க³ஹெத்வா சித்தே ரூபகாயங் அதி⁴ட்டா²னசித்தேன ஸமோத³ஹதீதி கத்வா வுத்தங். பாத³கஜ்ஜா²னசித்தங் ரூபகாயே ஸமோத³ஹதீதி இத³ம்பி யதா²வுத்தங் பாத³கஜ்ஜா²னசித்தங் ஆரம்மணங் கத்வா சித்தஸந்தானங் ரூபகாயே ஸமோத³ஹிதங் தத³னுக³திகங் கத்வா அதி⁴ட்டா²தீதி கத்வா வுத்தங், இத³ங் பன அதி⁴ட்டா²னத்³வயங் அதி³ஸ்ஸமானகாயதங் தி³ஸ்ஸமானகாயதஞ்ச ஆபாதே³தி. க³ந்துகாமதாபரிகம்மவஸேன தங்ஸம்பயுத்தாய ஸஞ்ஞாய ஸுக²ஸஞ்ஞாலஹுஸஞ்ஞாபா⁴வதோ க³மனம்பி நிப்பா²தே³தீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Sabbatthapādakacatutthanti idha sabbattha-saddo sāmiattho daṭṭhabbo, sabbesu vā vipassanādīsu pādakaṃ kāraṇaṃ sabbatthapādakanti phalassa visayabhāvena niddeso. Ākāsakasiṇacatutthanti paricchedākāsakasiṇacatutthamāha. Tañhi rūpāvacaraṃ, na itaranti. Kusalatopi dvādasavidhaṃ kiriyatopīti catuvīsatividhatā vuttā hoti. Vaṭṭassapi pādakaṃ hotiyevāti kusalaṃ kiriyañca ekato katvā sabbatthapādakaṃ vuttanti kiriyajjhānassa avaṭṭapādakattā sāsaṅkaṃ vadati. Mahaggatacitte samodahatīti idaṃ ‘‘so evaṃ samāhite citte’’tiādinā nayena vuttaṃ pākaṭaṃ pādakajjhānacittaṃ parikammehi gahetvā citte rūpakāyaṃ adhiṭṭhānacittena samodahatīti katvā vuttaṃ. Pādakajjhānacittaṃ rūpakāye samodahatīti idampi yathāvuttaṃ pādakajjhānacittaṃ ārammaṇaṃ katvā cittasantānaṃ rūpakāye samodahitaṃ tadanugatikaṃ katvā adhiṭṭhātīti katvā vuttaṃ, idaṃ pana adhiṭṭhānadvayaṃ adissamānakāyataṃ dissamānakāyatañca āpādeti. Gantukāmatāparikammavasena taṃsampayuttāya saññāya sukhasaññālahusaññābhāvato gamanampi nipphādetīti daṭṭhabbaṃ.
ஸோதாபன்னஸ்ஸ சித்தந்தி ஸோதாபன்னஸ்ஸ பாடிபுக்³க³லிகங் மக்³க³ப²லசித்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். மாராதீ³னஞ்ஹி ப⁴க³வதோ சித்தஜானநங் வுத்தந்தி சேதோபரியஞாணலாபீ⁴ கஸ்மா ஸாஸவசித்தங் ந ஜானிஸ்ஸதீதி. சி²ன்னவடுமகா சி²ன்னஸங்ஸாரவட்டா பு³த்³தா⁴. மக்³க³ப²லனிப்³பா³னபச்சவெக்க²ணதோபீதி எத்த² மக்³க³ப²லபச்சவெக்க²ணானி தாவ புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணேன மக்³க³ப²லேஸு ஞாதேஸு பவத்தந்தி, நிப்³பா³னபச்சவெக்க²ணஞ்ச நிப்³பா³னாரம்மணேஸு அப்பமாணத⁴ம்மேஸு ஞாதேஸூதி மக்³கா³தி³பச்சவெக்க²ணானி புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணஸ்ஸ அப்பமாணாரம்மணதங் ஸாதெ⁴ந்தீதி வேதி³தப்³பா³னி. ‘‘அப்பமாணா க²ந்தா⁴ புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’இச்சேவ (பட்டா²॰ 2.12.58) ஹி வுத்தங், ந நிப்³பா³னந்தி. தஸ்மா புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணேன ஏவ மக்³க³ப²லபச்சவெக்க²ணகிச்சே வுச்சமானேபி நிப்³பா³னபச்சவெக்க²ணதா ந ஸக்கா வத்துங், அட்ட²கதா²யங் பன தஸ்ஸபி நிப்³பா³னாரம்மணதா அனுஞ்ஞாதாதி தி³ஸ்ஸதி. காமாவசரேனிப்³ப³த்திஸ்ஸதீதி நிப்³ப³த்தக்க²ந்த⁴ஜானநமாஹ. நிப்³பா³னதா⁴துயா பரினிப்³பா³யிஸ்ஸதீதி நிப்³பா³னாரம்மணேஹி மக்³க³ப²லேஹி கிலேஸபரினிப்³பா³னபூ⁴தேஹி பரினிப்³பா³யிஸ்ஸதீதி அத்தோ² ஸம்ப⁴வதி.
Sotāpannassa cittanti sotāpannassa pāṭipuggalikaṃ maggaphalacittanti veditabbaṃ. Mārādīnañhi bhagavato cittajānanaṃ vuttanti cetopariyañāṇalābhī kasmā sāsavacittaṃ na jānissatīti. Chinnavaṭumakā chinnasaṃsāravaṭṭā buddhā. Maggaphalanibbānapaccavekkhaṇatopīti ettha maggaphalapaccavekkhaṇāni tāva pubbenivāsānussatiñāṇena maggaphalesu ñātesu pavattanti, nibbānapaccavekkhaṇañca nibbānārammaṇesu appamāṇadhammesu ñātesūti maggādipaccavekkhaṇāni pubbenivāsānussatiñāṇassa appamāṇārammaṇataṃ sādhentīti veditabbāni. ‘‘Appamāṇā khandhā pubbenivāsānussatiñāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’icceva (paṭṭhā. 2.12.58) hi vuttaṃ, na nibbānanti. Tasmā pubbenivāsānussatiñāṇena eva maggaphalapaccavekkhaṇakicce vuccamānepi nibbānapaccavekkhaṇatā na sakkā vattuṃ, aṭṭhakathāyaṃ pana tassapi nibbānārammaṇatā anuññātāti dissati. Kāmāvacarenibbattissatīti nibbattakkhandhajānanamāha. Nibbānadhātuyā parinibbāyissatīti nibbānārammaṇehi maggaphalehi kilesaparinibbānabhūtehi parinibbāyissatīti attho sambhavati.
1429. அஸஹஜாதத்தாதி அஸம்பயுத்தத்தாதி அத்தோ². ந ஹி அரூபத⁴ம்மானங் அரூபத⁴ம்மேஹி ஸஹஜாததா ஸம்பயோக³தோ அஞ்ஞா அத்தீ²தி. ‘‘அஞ்ஞத⁴ம்மாரம்மணகாலே’’தி வுத்தங், மக்³கா³ரம்மணகாலேபி பன க³ருங் அகரணே மக்³கா³தி⁴பதிபா⁴வேன நவத்தப்³ப³தா யோஜேதப்³பா³.
1429. Asahajātattāti asampayuttattāti attho. Na hi arūpadhammānaṃ arūpadhammehi sahajātatā sampayogato aññā atthīti. ‘‘Aññadhammārammaṇakāle’’ti vuttaṃ, maggārammaṇakālepi pana garuṃ akaraṇe maggādhipatibhāvena navattabbatā yojetabbā.
1433. நியோகா³தி நியோக³தோதி இமமத்த²ங் ஸந்தா⁴ய ‘‘நியமேனா’’தி ஆஹ, நியோக³வந்தோ வா நியோகா³, நியதாதி அத்தோ². சித்துப்பாத³கண்டே³ ஹி போ³தி⁴தேஸு சித்துப்பாதே³ஸு ஏகந்தேன அனாக³தாரம்மணோ கோசி நத்தீ²தி.
1433. Niyogāti niyogatoti imamatthaṃ sandhāya ‘‘niyamenā’’ti āha, niyogavanto vā niyogā, niyatāti attho. Cittuppādakaṇḍe hi bodhitesu cittuppādesu ekantena anāgatārammaṇo koci natthīti.
1434. கம்மங் வா கம்மனிமித்தங் வா ஆரப்³ப⁴ பவத்தியங் அதீதாரம்மணாவாதி வுத்தங், கம்மனிமித்தங் பன ஆரப்³ப⁴ பவத்தியங் பச்சுப்பன்னாரம்மணபா⁴வஞ்ச படிஸந்தி⁴யா படிச்சஸமுப்பாத³விப⁴ங்க³வண்ணனாயங் வக்க²தி. தஸ்மா இத³ங் மனொத்³வாரசுதியங் அதீதகம்மனிமித்தங் மனொத்³வாரே ஆபாத²க³தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். ஸததா³ரம்மணாய சுதியா பஞ்சசித்தக்க²ணாவஸிட்டா²யுகே க³தினிமித்தே படிஸந்தி⁴யா பவத்தாய சத்தாரி ப⁴வங்கா³னி பச்சுப்பன்னாரம்மணானி, இதரத்த² ச ச² ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ததோ பரங் ப⁴வங்க³காலே சா’’தி. யதா³ ஹி க³தினிமித்தாரம்மணே ஜவனே பவத்தே அனுப்பன்னே ஏவ ததா³ரம்மணே சுதி ஹோதி ரூபாவசராரூபாவசரஸத்தஸ்ஸ விய காமதா⁴துங் உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ, ததா³ படிஸந்தி⁴தோ பரானி ச² ப⁴வங்கா³னி பச்சுப்பன்னாரம்மணானி ஹொந்தீதி. தி³ட்டி²ஸம்பயுத்தேஹி அஸ்ஸாத³னாதீ³னி ஸபராமாஸானேவ த³ட்ட²ப்³பா³னி. பண்ணத்தினிப்³பா³னாரம்மணானஞ்ச ஜவனானங் புரேசாரிககாலேதி யேஸங் புரேசாரிககாலே ஏகந்தேன ஆவஜ்ஜனாய அதீதாதி³ஆரம்மணபா⁴வேன நவத்தப்³ப³தா, தேஸங் வஸேன நயங் த³ஸ்ஸேதி. நிப்³பா³னாரம்மணானம்பி ஜவனானங் புரேசாரிககாலே ஸா ததா² ந வத்தப்³பா³, ந பன ஏகந்தேன மக்³க³ப²லவீதீ²ஸு தஸ்ஸா அனிப்³பா³னாரம்மணத்தா.
1434. Kammaṃ vā kammanimittaṃ vā ārabbha pavattiyaṃ atītārammaṇāvāti vuttaṃ, kammanimittaṃ pana ārabbha pavattiyaṃ paccuppannārammaṇabhāvañca paṭisandhiyā paṭiccasamuppādavibhaṅgavaṇṇanāyaṃ vakkhati. Tasmā idaṃ manodvāracutiyaṃ atītakammanimittaṃ manodvāre āpāthagataṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Satadārammaṇāya cutiyā pañcacittakkhaṇāvasiṭṭhāyuke gatinimitte paṭisandhiyā pavattāya cattāri bhavaṅgāni paccuppannārammaṇāni, itarattha ca cha sandhāyāha ‘‘tato paraṃ bhavaṅgakāle cā’’ti. Yadā hi gatinimittārammaṇe javane pavatte anuppanne eva tadārammaṇe cuti hoti rūpāvacarārūpāvacarasattassa viya kāmadhātuṃ upapajjantassa, tadā paṭisandhito parāni cha bhavaṅgāni paccuppannārammaṇāni hontīti. Diṭṭhisampayuttehi assādanādīni saparāmāsāneva daṭṭhabbāni. Paṇṇattinibbānārammaṇānañca javanānaṃ purecārikakāleti yesaṃ purecārikakāle ekantena āvajjanāya atītādiārammaṇabhāvena navattabbatā, tesaṃ vasena nayaṃ dasseti. Nibbānārammaṇānampi javanānaṃ purecārikakāle sā tathā na vattabbā, na pana ekantena maggaphalavīthīsu tassā anibbānārammaṇattā.
இமே க³ந்தா⁴தி நனு பச்சுப்பன்னா க³ந்தா⁴ க³ஹிதா, கத²ங் எத்த² அனாக³தாரம்மணதா ஹோதீதி? ‘‘அட்டா²ரஸவஸ்ஸாதி⁴கானி த்³வே வஸ்ஸஸதானி மா ஸுஸ்ஸிங்ஸூ’’தி பவத்திதோ, அனாக³தே மா ஸுஸ்ஸிங் ஸூதி ஹி அனாக³தங் க³ந்த⁴ங் க³ஹெத்வா பவத்ததீதி அதி⁴ப்பாயோ. சித்தவஸேன காயங் பரிணாமெந்தோ அபி⁴முகீ²பூ⁴தங் ததா³ விஜ்ஜமானமேவ காயங் ஆரம்மணங் கரோதீதி பச்சுப்பன்னாரம்மணங் அதி⁴ட்டா²னசித்தங் ஹோதி. ததா² அத்தனோ காயஸ்ஸ தீ³க⁴ரஸ்ஸாணுதூ²லனீலாதி³பா⁴வாபாத³னவஸேன அஞ்ஞஸ்ஸ ச பாடிஹாரியஸ்ஸ கரணே யோஜேதப்³ப³ங் . எத்த²ந்தரே ஏகத்³வேஸந்ததிவாரா வேதி³தப்³பா³தி எத்த²ந்தரே பவத்தா ரூபஸந்ததிஅரூபஸந்ததிவாரா ஏகத்³வேஸந்ததிவாரா நாமாதி வேதி³தப்³பா³தி அத்தோ². அதிபரித்தஸபா⁴வஉதுஆதி³ஸமுட்டா²னா வா ‘‘ஏகத்³வேஸந்ததிவாரா’’தி வுத்தா. உப⁴யமேதங் பச்சுப்பன்னந்தி அத்³தா⁴பச்சுப்பன்னங் ஹொந்தங் ஏதங் உப⁴யங் ஹோதீதி அத்தோ². ஸங்ஹீரதீதி தண்ஹாதி³ட்டா²பி⁴னந்த³னாஹி ஆகட்³டீ⁴யதி.
Ime gandhāti nanu paccuppannā gandhā gahitā, kathaṃ ettha anāgatārammaṇatā hotīti? ‘‘Aṭṭhārasavassādhikāni dve vassasatāni mā sussiṃsū’’ti pavattito, anāgate mā sussiṃ sūti hi anāgataṃ gandhaṃ gahetvā pavattatīti adhippāyo. Cittavasena kāyaṃ pariṇāmento abhimukhībhūtaṃ tadā vijjamānameva kāyaṃ ārammaṇaṃ karotīti paccuppannārammaṇaṃ adhiṭṭhānacittaṃ hoti. Tathā attano kāyassa dīgharassāṇuthūlanīlādibhāvāpādanavasena aññassa ca pāṭihāriyassa karaṇe yojetabbaṃ . Etthantare ekadvesantativārā veditabbāti etthantare pavattā rūpasantatiarūpasantativārā ekadvesantativārā nāmāti veditabbāti attho. Atiparittasabhāvautuādisamuṭṭhānā vā ‘‘ekadvesantativārā’’ti vuttā. Ubhayametaṃ paccuppannanti addhāpaccuppannaṃ hontaṃ etaṃ ubhayaṃ hotīti attho. Saṃhīratīti taṇhādiṭṭhābhinandanāhi ākaḍḍhīyati.
கேசீதி அப⁴யகி³ரிவாஸினோதி வத³ந்தி, தே பன சித்தஸ்ஸ டி²திக்க²ணங் ந இச்ச²ந்தீதி ‘‘டி²திக்க²ணே வா படிவிஜ்ஜ²தீ’’தி ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா. ததா² யே ‘‘இத்³தி⁴மஸ்ஸ ச பரஸ்ஸ ச ஏகக்க²ணே வத்தமானங் சித்தங் உப்பஜ்ஜதீ’’தி வத³ந்தி, தேஸங் ‘‘டி²திக்க²ணே வா ப⁴ங்க³க்க²ணே வா படிவிஜ்ஜ²தீ’’தி வசனங் ந ஸமேதி. ந ஹி தஸ்மிங் க²ணத்³வயே உப்பஜ்ஜமானங் பரசித்தேன ஸஹ ஏகக்க²ணே உப்பஜ்ஜதி நாமாதி. டி²திப⁴ங்க³க்க²ணேஸு ச உப்பஜ்ஜமானங் ஏகதே³ஸங் பச்சுப்பன்னாரம்மணங், ஏகதே³ஸங் அதீதாரம்மணங் ஆபஜ்ஜதி. யஞ்ச வுத்தங் ‘‘பரஸ்ஸ சித்தங் ஜானிஸ்ஸாமீதி ராஸிவஸேன மஹாஜனஸ்ஸ சித்தே ஆவஜ்ஜிதே’’தி, எத்த² ச மஹாஜனோ அத்தனா பரே அனேகே புக்³க³லாதி பரேஸங் சித்தங் ஜானிஸ்ஸாமீதி ஆவஜ்ஜனப்பவத்தி வத்தப்³பா³ ஸியா. அதா²பி பரஸ்ஸாதி மஹாஜனஸ்ஸாதி அத்தோ² ஸம்ப⁴வெய்ய, ததா²பி தஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸேவ வா சித்தராஸிங் ஆவஜ்ஜித்வா ஏகஸ்ஸ படிவிஜ்ஜ²னங் அயுத்தங். ந ஹி ராஸிஆவஜ்ஜனங் ஏகதே³ஸாவஜ்ஜனங் ஹோதீதி. தஸ்மா தேஹி ‘‘மஹாஜனஸ்ஸ சித்தே ஆவஜ்ஜிதே’’திஆதி³ ந வத்தப்³ப³ங்.
Kecīti abhayagirivāsinoti vadanti, te pana cittassa ṭhitikkhaṇaṃ na icchantīti ‘‘ṭhitikkhaṇe vā paṭivijjhatī’’ti na vattabbaṃ siyā. Tathā ye ‘‘iddhimassa ca parassa ca ekakkhaṇe vattamānaṃ cittaṃ uppajjatī’’ti vadanti, tesaṃ ‘‘ṭhitikkhaṇe vā bhaṅgakkhaṇe vā paṭivijjhatī’’ti vacanaṃ na sameti. Na hi tasmiṃ khaṇadvaye uppajjamānaṃ paracittena saha ekakkhaṇe uppajjati nāmāti. Ṭhitibhaṅgakkhaṇesu ca uppajjamānaṃ ekadesaṃ paccuppannārammaṇaṃ, ekadesaṃ atītārammaṇaṃ āpajjati. Yañca vuttaṃ ‘‘parassa cittaṃ jānissāmīti rāsivasena mahājanassa citte āvajjite’’ti, ettha ca mahājano attanā pare aneke puggalāti paresaṃ cittaṃ jānissāmīti āvajjanappavatti vattabbā siyā. Athāpi parassāti mahājanassāti attho sambhaveyya, tathāpi tassa puggalasseva vā cittarāsiṃ āvajjitvā ekassa paṭivijjhanaṃ ayuttaṃ. Na hi rāsiāvajjanaṃ ekadesāvajjanaṃ hotīti. Tasmā tehi ‘‘mahājanassa citte āvajjite’’tiādi na vattabbaṃ.
யங் பன தே வத³ந்தி ‘‘யஸ்மா இத்³தி⁴மஸ்ஸ ச பரஸ்ஸ ச ஏகக்க²ணே சித்தங் உப்பஜ்ஜதீ’’தி, தத்தா²யங் அதி⁴ப்பாயோ ஸியா – சேதோபரியஞாணலாபீ⁴ பரஸ்ஸ சித்தங் ஞாதுகாமோ பாத³கஜ்ஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா வுட்டா²ய அதீதாதி³விபா⁴க³ங் அகத்வா சித்தஸாமஞ்ஞேன ‘‘இமஸ்ஸ சித்தங் ஜானாமீ’’தி பரிகம்மங் கத்வா புன பாத³கஜ்ஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா வுட்டா²ய ஸாமஞ்ஞேனேவ சித்தங் ஆவஜ்ஜித்வா திண்ணங் சதுன்னங் வா பரிகம்மானங் அனந்தரா சேதோபரியஞாணேன பரசித்தங் படிவிஜ்ஜ²தி விபா⁴வேதி ரூபங் விய தி³ப்³ப³சக்கு²னா. ததோ பரங் பன காமாவசரசித்தேஹி ஸராகா³தி³வவத்தா²னங் ஹோதி நீலாதி³வவத்தா²னங் விய. தத்த² தி³ப்³ப³சக்கு²னா தி³ட்ட²ஹத³யவத்து²ரூபஸ்ஸ ஸத்தஸ்ஸ அபி⁴முகீ²பூ⁴தஸ்ஸ சித்தஸாமஞ்ஞேன சித்தங் ஆவஜ்ஜயமானங் ஆவஜ்ஜனங் அபி⁴முகீ²பூ⁴தங் விஜ்ஜமானங் சித்தங் ஆரம்மணங் கத்வா சித்தங் ஆவஜ்ஜேதி. பரிகம்மானி ச தங் தங் விஜ்ஜமானங் சித்தங் சித்தஸாமஞ்ஞேனேவ ஆரம்மணங் கத்வா சித்தஜானநபரிகம்மானி ஹுத்வா பவத்தந்தி. சேதோபரியஞாணங் பன விஜ்ஜமானங் சித்தங் படிவிஜ்ஜ²ந்தங் விபா⁴வெந்தங் தேன ஸஹ ஏகக்க²ணே ஏவ உப்பஜ்ஜதி. தத்த² யஸ்மா ஸந்தானஸ்ஸ ஸந்தானக்³க³ஹணதோ ஏகத்தவஸேன ஆவஜ்ஜனாதீ³னி சித்தந்த்வேவ பவத்தானி, தஞ்ச சித்தமேவ, யங் சேதோபரியஞாணேன விபா⁴விதங், தஸ்மா ஸமானாகாரப்பவத்திதோ ந அனிட்டே² மக்³க³ப²லவீதி²தோ அஞ்ஞஸ்மிங் டா²னே நானாரம்மணதா ஆவஜ்ஜனஜவனானங் ஹோதி. பச்சுப்பன்னாரம்மணஞ்ச பரிகம்மங் பச்சுப்பன்னாரம்மணஸ்ஸ சேதோபரியஞாணஸ்ஸ ஆஸேவனபச்சயோதி ஸித்³த⁴ங் ஹோதி. அதீதத்திகோ ச ஏவங் அபி⁴ன்னோ ஹோதி. அஞ்ஞதா² ஸந்ததிபச்சுப்பன்னே அத்³தா⁴பச்சுப்பன்னே ச பச்சுப்பன்னந்தி இத⁴ வுச்சமானே அதீதானாக³தானஞ்ச பச்சுப்பன்னதா ஆபஜ்ஜெய்ய, ததா² ச ஸதி ‘‘பச்சுப்பன்னோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ அனந்தரபச்சயேன பச்சயோ’’திஆதி³ வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ந ச தங் வுத்தங். ‘‘அதீதோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ அனந்தரபச்சயேன பச்சயோ, புரிமா புரிமா அதீதா க²ந்தா⁴ பச்சி²மானங் பச்சி²மானங் பச்சுப்பன்னானங் க²ந்தா⁴னங் அனந்தர…பே॰… அனுலோமங் கொ³த்ரபு⁴ஸ்ஸா’’திஆதி³வசனதோ (பட்டா²॰ 2.18.5) பன அத்³தா⁴ஸந்ததிபச்சுப்பன்னெஸ்வேவ அனந்தராதீதா சத்தாரோ க²ந்தா⁴ அதீதாதி விஞ்ஞாயந்தி, ந ச அபி⁴த⁴ம்மமாதிகாய ஆக³தஸ்ஸ பச்சுப்பன்னபத³ஸ்ஸ அத்³தா⁴ஸந்ததிபச்சுப்பன்னபத³த்த²தா கத்த²சி பாளியங் வுத்தா. தஸ்மா தேஹி இத்³தி⁴மஸ்ஸ ச பரஸ்ஸ ச ஏகக்க²ணே சித்துப்பத்தியா சேதோபரியஞாணஸ்ஸ பச்சுப்பன்னாரம்மணதா வுத்தா. யதா³ பன ‘‘யங் இமஸ்ஸ சித்தங் பவத்தங், தங் ஜானாமி. யங் ப⁴விஸ்ஸதி, தங் ஜானிஸ்ஸாமீ’’தி வா ஆபோ⁴க³ங் கத்வா பாத³கஜ்ஜா²னஸமாபஜ்ஜனாதீ³னி கரோதி, ததா³ ஆவஜ்ஜனபரிகம்மானி சேதோபரியஞாணஞ்ச அதீதானாக³தாரம்மணானேவ ஹொந்தி ஆவஜ்ஜனேனேவ விபா⁴க³ஸ்ஸ கதத்தா.
Yaṃ pana te vadanti ‘‘yasmā iddhimassa ca parassa ca ekakkhaṇe cittaṃ uppajjatī’’ti, tatthāyaṃ adhippāyo siyā – cetopariyañāṇalābhī parassa cittaṃ ñātukāmo pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya atītādivibhāgaṃ akatvā cittasāmaññena ‘‘imassa cittaṃ jānāmī’’ti parikammaṃ katvā puna pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya sāmaññeneva cittaṃ āvajjitvā tiṇṇaṃ catunnaṃ vā parikammānaṃ anantarā cetopariyañāṇena paracittaṃ paṭivijjhati vibhāveti rūpaṃ viya dibbacakkhunā. Tato paraṃ pana kāmāvacaracittehi sarāgādivavatthānaṃ hoti nīlādivavatthānaṃ viya. Tattha dibbacakkhunā diṭṭhahadayavatthurūpassa sattassa abhimukhībhūtassa cittasāmaññena cittaṃ āvajjayamānaṃ āvajjanaṃ abhimukhībhūtaṃ vijjamānaṃ cittaṃ ārammaṇaṃ katvā cittaṃ āvajjeti. Parikammāni ca taṃ taṃ vijjamānaṃ cittaṃ cittasāmaññeneva ārammaṇaṃ katvā cittajānanaparikammāni hutvā pavattanti. Cetopariyañāṇaṃ pana vijjamānaṃ cittaṃ paṭivijjhantaṃ vibhāventaṃ tena saha ekakkhaṇe eva uppajjati. Tattha yasmā santānassa santānaggahaṇato ekattavasena āvajjanādīni cittantveva pavattāni, tañca cittameva, yaṃ cetopariyañāṇena vibhāvitaṃ, tasmā samānākārappavattito na aniṭṭhe maggaphalavīthito aññasmiṃ ṭhāne nānārammaṇatā āvajjanajavanānaṃ hoti. Paccuppannārammaṇañca parikammaṃ paccuppannārammaṇassa cetopariyañāṇassa āsevanapaccayoti siddhaṃ hoti. Atītattiko ca evaṃ abhinno hoti. Aññathā santatipaccuppanne addhāpaccuppanne ca paccuppannanti idha vuccamāne atītānāgatānañca paccuppannatā āpajjeyya, tathā ca sati ‘‘paccuppanno dhammo paccuppannassa dhammassa anantarapaccayena paccayo’’tiādi vattabbaṃ siyā, na ca taṃ vuttaṃ. ‘‘Atīto dhammo paccuppannassa dhammassa anantarapaccayena paccayo, purimā purimā atītā khandhā pacchimānaṃ pacchimānaṃ paccuppannānaṃ khandhānaṃ anantara…pe… anulomaṃ gotrabhussā’’tiādivacanato (paṭṭhā. 2.18.5) pana addhāsantatipaccuppannesveva anantarātītā cattāro khandhā atītāti viññāyanti, na ca abhidhammamātikāya āgatassa paccuppannapadassa addhāsantatipaccuppannapadatthatā katthaci pāḷiyaṃ vuttā. Tasmā tehi iddhimassa ca parassa ca ekakkhaṇe cittuppattiyā cetopariyañāṇassa paccuppannārammaṇatā vuttā. Yadā pana ‘‘yaṃ imassa cittaṃ pavattaṃ, taṃ jānāmi. Yaṃ bhavissati, taṃ jānissāmī’’ti vā ābhogaṃ katvā pādakajjhānasamāpajjanādīni karoti, tadā āvajjanaparikammāni cetopariyañāṇañca atītānāgatārammaṇāneva honti āvajjaneneva vibhāgassa katattā.
யே பன ‘‘இத்³தி⁴மா பரஸ்ஸ சித்தங் ஜானிதுகாமோ ஆவஜ்ஜேதி, ஆவஜ்ஜனங் க²ணபச்சுப்பன்னங் ஆரம்மணங் கத்வா தேனேவ ஸஹ நிருஜ்ஜ²தி, ததோ சத்தாரி பஞ்ச வா ஜவனானி. யேஸங் பச்சி²மங் இத்³தி⁴சித்தங், ஸேஸானி காமாவசரானி, தேஸங் ஸப்³பே³ஸம்பி ததே³வ நிருத்³த⁴ங் சித்தமாரம்மணங் ஹோதி, ந ச தானி நானாரம்மணானி ஹொந்தி, அத்³தா⁴வஸேன பச்சுப்பன்னாரம்மணத்தா’’தி இத³ங் வசனங் நிஸ்ஸாய ‘‘ஆவஜ்ஜனஜவனானங் பச்சுப்பன்னாதீதாரம்மணபா⁴வேபி நானாரம்மணத்தாபா⁴வோ விய ஏகத்³விதிசதுபஞ்சசித்தக்க²ணானாக³தேஸுபி சித்தேஸு ஆவஜ்ஜிதேஸு ஆவஜ்ஜனஜவனானங் யதா²ஸம்ப⁴வங் அனாக³தபச்சுப்பன்னாதீதாரம்மணபா⁴வேபி நானாரம்மணதா ந ஸியா, தேன சதுபஞ்சசித்தக்க²ணானாக³தே ஆவஜ்ஜிதே அனாக³தாரம்மணபரிகம்மானந்தரங் க²ணபச்சுப்பன்னாரம்மணங் சேதோபரியஞாணங் ஸித்³த⁴’’ந்தி வத³ந்தி, தேஸங் வாதோ³ ‘‘அனாக³தாரம்மணோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னாரம்மணஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஆஸேவனபச்சயேன பச்சயோ, பச்சுப்பன்னாரம்மணோ த⁴ம்மோ அதீதாரம்மணஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஆஸேவனபச்சயேன பச்சயோ’’தி இமேஸங் பஞ்ஹானங் அனுத்³த⁴டத்தா க³ணனாய ச ‘‘ஆஸேவனே தீணீ’’தி வுத்தத்தா ந ஸிஜ்ஜ²தி. ந ஹி குஸலகிரியமஹக்³க³தங் அனாஸேவனங் அத்தீ²தி.
Ye pana ‘‘iddhimā parassa cittaṃ jānitukāmo āvajjeti, āvajjanaṃ khaṇapaccuppannaṃ ārammaṇaṃ katvā teneva saha nirujjhati, tato cattāri pañca vā javanāni. Yesaṃ pacchimaṃ iddhicittaṃ, sesāni kāmāvacarāni, tesaṃ sabbesampi tadeva niruddhaṃ cittamārammaṇaṃ hoti, na ca tāni nānārammaṇāni honti, addhāvasena paccuppannārammaṇattā’’ti idaṃ vacanaṃ nissāya ‘‘āvajjanajavanānaṃ paccuppannātītārammaṇabhāvepi nānārammaṇattābhāvo viya ekadviticatupañcacittakkhaṇānāgatesupi cittesu āvajjitesu āvajjanajavanānaṃ yathāsambhavaṃ anāgatapaccuppannātītārammaṇabhāvepi nānārammaṇatā na siyā, tena catupañcacittakkhaṇānāgate āvajjite anāgatārammaṇaparikammānantaraṃ khaṇapaccuppannārammaṇaṃ cetopariyañāṇaṃ siddha’’nti vadanti, tesaṃ vādo ‘‘anāgatārammaṇo dhammo paccuppannārammaṇassa dhammassa āsevanapaccayena paccayo, paccuppannārammaṇo dhammo atītārammaṇassa dhammassa āsevanapaccayena paccayo’’ti imesaṃ pañhānaṃ anuddhaṭattā gaṇanāya ca ‘‘āsevane tīṇī’’ti vuttattā na sijjhati. Na hi kusalakiriyamahaggataṃ anāsevanaṃ atthīti.
ஏதஸ்ஸ ச வாத³ஸ்ஸ நிஸ்ஸயபா⁴வோ ஆவஜ்ஜனஜவனானங் க²ணபச்சுப்பன்னநிருத்³தா⁴ரம்மணதாவசனஸ்ஸ ந ஸிஜ்ஜ²தி, யங் பவத்தங் யங் பவத்திஸ்ஸதீதி வா விஸேஸங் அகத்வா க³ஹணே ஆவஜ்ஜனஸ்ஸ அனாக³தக்³க³ஹணபா⁴வங், தத³பா⁴வா ஜவனானம்பி வத்தமானக்³க³ஹணாபா⁴வஞ்ச ஸந்தா⁴யேவ தஸ்ஸ வுத்தத்தா. ததா³ ஹி ப⁴வங்க³சலனானந்தரங் அபி⁴முகீ²பூ⁴தமேவ சித்தங் ஆரப்³ப⁴ ஆவஜ்ஜனா பவத்ததீதி. ஜானநசித்தஸ்ஸபி வத்தமானாரம்மணபா⁴வே ஆவஜ்ஜனஜானநசித்தானங் ஸஹட்டா²னதோ³ஸாபத்தியா ராஸிஏகதே³ஸாவஜ்ஜனபடிவேதே⁴ ஸம்பத்தஸம்பத்தாவஜ்ஜனஜானநே ச அனிட்டே² டா²னே ஆவஜ்ஜனஜவனானங் நானாரம்மணபா⁴வதோ³ஸாபத்தியா ச யங் வுத்தங் ‘‘க²ணபச்சுப்பன்னங் சித்தங் சேதோபரியஞாணஸ்ஸ ஆரம்மணங் ஹோதீ’’தி, தங் அயுத்தந்தி படிக்கி²பித்வா யதா²வுத்ததோ³ஸானாபத்திகாலவஸேனேவ அத்³தா⁴ஸந்ததிபச்சுப்பன்னாரம்மணத்தா நானாரம்மணதாபா⁴வங் தி³ஸ்வா ஆவஜ்ஜனஜவனானங் வத்தமானதங் நிருத்³தா⁴ரம்மணபா⁴வோ வுத்தோதி, தம்பி வசனங் புரிமவாதி³னோ நானுஜானெய்யுங். தஸ்மிஞ்ஹி ஸதி ஆவஜ்ஜனா குஸலானந்திஆதீ³ஸு விய அஞ்ஞபத³ஸங்க³ஹிதஸ்ஸ அனந்தரபச்சயவிதா⁴னதோ ‘‘பச்சுப்பன்னாரம்மணா ஆவஜ்ஜனா அதீதாரம்மணானங் க²ந்தா⁴னங் அனந்தரபச்சயேன பச்சயோ’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ந ச வுத்தந்தி.
Etassa ca vādassa nissayabhāvo āvajjanajavanānaṃ khaṇapaccuppannaniruddhārammaṇatāvacanassa na sijjhati, yaṃ pavattaṃ yaṃ pavattissatīti vā visesaṃ akatvā gahaṇe āvajjanassa anāgataggahaṇabhāvaṃ, tadabhāvā javanānampi vattamānaggahaṇābhāvañca sandhāyeva tassa vuttattā. Tadā hi bhavaṅgacalanānantaraṃ abhimukhībhūtameva cittaṃ ārabbha āvajjanā pavattatīti. Jānanacittassapi vattamānārammaṇabhāve āvajjanajānanacittānaṃ sahaṭṭhānadosāpattiyā rāsiekadesāvajjanapaṭivedhe sampattasampattāvajjanajānane ca aniṭṭhe ṭhāne āvajjanajavanānaṃ nānārammaṇabhāvadosāpattiyā ca yaṃ vuttaṃ ‘‘khaṇapaccuppannaṃ cittaṃ cetopariyañāṇassa ārammaṇaṃ hotī’’ti, taṃ ayuttanti paṭikkhipitvā yathāvuttadosānāpattikālavaseneva addhāsantatipaccuppannārammaṇattā nānārammaṇatābhāvaṃ disvā āvajjanajavanānaṃ vattamānataṃ niruddhārammaṇabhāvo vuttoti, tampi vacanaṃ purimavādino nānujāneyyuṃ. Tasmiñhi sati āvajjanā kusalānantiādīsu viya aññapadasaṅgahitassa anantarapaccayavidhānato ‘‘paccuppannārammaṇā āvajjanā atītārammaṇānaṃ khandhānaṃ anantarapaccayena paccayo’’ti vattabbaṃ siyā, na ca vuttanti.
கஸ்மா பனேவங் சேதோபரியஞாணஸ்ஸ பச்சுப்பன்னாரம்மணதா விசாரிதா, நனு ‘‘அதீதோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ, அனாக³தோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி ஏதேஸங் விப⁴ங்கே³ஸு ‘‘அதீதா க²ந்தா⁴ இத்³தி⁴வித⁴ஞாணஸ்ஸசேதோபரியஞாணஸ்ஸ புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணஸ்ஸ யதா²கம்மூபக³ஞாணஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனாய ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 2.18.2), ‘‘அனாக³தா க²ந்தா⁴ இத்³தி⁴வித⁴ஞாணஸ்ஸ சேதோபரியஞாணஸ்ஸ அனாக³தங்ஸஞாணஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனாய ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 2.17.3-4), உப்பன்னத்திகே ச ‘‘அனுப்பன்னாக²ந்தா⁴, உப்பாதி³னோ க²ந்தா⁴ இத்³தி⁴வித⁴ஞாணஸ்ஸ சேதோபரியஞாணஸ்ஸ அனாக³தங்ஸஞாணஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனாய ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி சேதோபரியஞாணக்³க³ஹணங் கத்வா ‘‘பச்சுப்பன்னோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னஸ்ஸா’’தி ஏதஸ்ஸ விப⁴ங்கே³ ‘‘பச்சுப்பன்னா க²ந்தா⁴ இத்³தி⁴வித⁴ஞாணஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனாய ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 2.18.3), உப்பன்னத்திகே ச ‘‘உப்பன்னா க²ந்தா⁴ இத்³தி⁴வித⁴ஞாணஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனாய ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 2.17.2) எத்தகஸ்ஸேவ வுத்தத்தா ‘‘பச்சுப்பன்னசித்தே சேதோபரியஞாணங் நப்பவத்ததீ’’தி விஞ்ஞாயதி. யதி³ ஹி பவத்தெய்ய, புரிமேஸு விய இதரேஸு ச சேதோபரியஞாணக்³க³ஹணங் கத்தப்³ப³ங் ஸியாதி? ஸச்சங் கத்தப்³ப³ங், நயத³ஸ்ஸனவஸேன பனேதங் ஸங்கி²த்தந்தி அஞ்ஞாய பாளியா விஞ்ஞாயதி. ‘‘அதீதாரம்மணோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னாரம்மணஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ (பட்டா²॰ 2.19.20), அனாக³தாரம்மணோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னாரம்மணஸ்ஸ. பச்சுப்பன்னாரம்மணோ த⁴ம்மோ பச்சுப்பன்னாரம்மணஸ்ஸா’’தி (பட்டா²॰ 2.19.22) ஏதேஸஞ்ஹி விப⁴ங்கே³ஸு ‘‘சேதோபரியஞாணேன அதீதாரம்மணபச்சுப்பன்னசித்தஸமங்கி³ஸ்ஸ சித்தங் ஜானாதி. அதீதாரம்மணா பச்சுப்பன்னா க²ந்தா⁴ சேதோபரியஞாணஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனாய ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 2.19.22), ‘‘சேதோபரியஞாணேன அனாக³தாரம்மணபச்சுப்பன்னசித்தஸமங்கி³ஸ்ஸ சித்தங்…பே॰… சேதோபரியஞாணேன பச்சுப்பன்னாரம்மணபச்சுப்பன்னசித்தஸமங்கி³ஸ்ஸ சித்தங் ஜானாதி. பச்சுப்பன்னாரம்மணா பச்சுப்பன்னா க²ந்தா⁴ சேதோபரியஞாணஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனாய ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 2.19.21) சேதோபரியஞாணஸ்ஸ பச்சுப்பன்னாரம்மணே பவத்தி வுத்தாதி. தேனேவாயங் விசாரணா கதாதி வேதி³தப்³பா³.
Kasmā panevaṃ cetopariyañāṇassa paccuppannārammaṇatā vicāritā, nanu ‘‘atīto dhammo paccuppannassa dhammassa, anāgato dhammo paccuppannassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti etesaṃ vibhaṅgesu ‘‘atītā khandhā iddhividhañāṇassacetopariyañāṇassa pubbenivāsānussatiñāṇassa yathākammūpagañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.18.2), ‘‘anāgatā khandhā iddhividhañāṇassa cetopariyañāṇassa anāgataṃsañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.17.3-4), uppannattike ca ‘‘anuppannākhandhā, uppādino khandhā iddhividhañāṇassa cetopariyañāṇassa anāgataṃsañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti cetopariyañāṇaggahaṇaṃ katvā ‘‘paccuppanno dhammo paccuppannassā’’ti etassa vibhaṅge ‘‘paccuppannā khandhā iddhividhañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.18.3), uppannattike ca ‘‘uppannā khandhā iddhividhañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.17.2) ettakasseva vuttattā ‘‘paccuppannacitte cetopariyañāṇaṃ nappavattatī’’ti viññāyati. Yadi hi pavatteyya, purimesu viya itaresu ca cetopariyañāṇaggahaṇaṃ kattabbaṃ siyāti? Saccaṃ kattabbaṃ, nayadassanavasena panetaṃ saṃkhittanti aññāya pāḷiyā viññāyati. ‘‘Atītārammaṇo dhammo paccuppannārammaṇassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo (paṭṭhā. 2.19.20), anāgatārammaṇo dhammo paccuppannārammaṇassa. Paccuppannārammaṇo dhammo paccuppannārammaṇassā’’ti (paṭṭhā. 2.19.22) etesañhi vibhaṅgesu ‘‘cetopariyañāṇena atītārammaṇapaccuppannacittasamaṅgissa cittaṃ jānāti. Atītārammaṇā paccuppannā khandhā cetopariyañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.19.22), ‘‘cetopariyañāṇena anāgatārammaṇapaccuppannacittasamaṅgissa cittaṃ…pe… cetopariyañāṇena paccuppannārammaṇapaccuppannacittasamaṅgissa cittaṃ jānāti. Paccuppannārammaṇā paccuppannā khandhā cetopariyañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.19.21) cetopariyañāṇassa paccuppannārammaṇe pavatti vuttāti. Tenevāyaṃ vicāraṇā katāti veditabbā.
தேஸந்தி தேஸு த்³வீஸு ஞாணேஸூதி நித்³தா⁴ரணே ஸாமிவசனங். குஸலா க²ந்தா⁴தி இத்³தி⁴வித⁴புப்³பே³னிவாஸானாக³தங்ஸஞாணாபெக்கோ² ப³ஹுவசனநித்³தே³ஸோ, ந சேதோபரியஞாணயதா²கம்மூபக³ஞாணாபெக்கோ²தி. தேஸங் சதுக்க²ந்தா⁴ரம்மணபா⁴வஸ்ஸ அஸாத⁴கோதி சே? ந, அஞ்ஞத்த² ‘‘அவிதக்கவிசாரமத்தா க²ந்தா⁴ ச விசாரோ ச சேதோபரியஞாணஸ்ஸ புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணஸ்ஸ அனாக³தங்ஸஞாணஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 2.6.72) ‘‘ஸவிதக்கஸவிசாரா க²ந்தா⁴ ச விதக்கோ ச சேதோபரியஞாணஸ்ஸ புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணஸ்ஸ அனாக³தங்ஸஞாணஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 2.6.69) ச வுத்தத்தா சேதோபரியஞாணாபெக்கோ²பி ப³ஹுவசனநித்³தே³ஸோதி இமஸ்ஸத்த²ஸ்ஸ ஸித்³தி⁴தோ. ஏவமபி யதா²கம்மூபக³ஞாணஸ்ஸ ‘‘அவிதக்கவிசாரமத்தா க²ந்தா⁴ ச விசாரோ சா’’திஆதீ³ஸு அவுத்தத்தா சதுக்க²ந்தா⁴ரம்மணதா ந ஸிஜ்ஜ²தீதி? ந, தத்த² அவசனஸ்ஸ அஞ்ஞகாரணத்தா. யதா²கம்மூபக³ஞாணேன ஹி கம்மஸங்ஸட்டா² சத்தாரோ க²ந்தா⁴ கம்மப்பமுகே²ன க³ய்ஹந்தி. தஞ்ஹி யதா² சேதோபரியஞாணங் புரிமபரிகம்மவஸேன ஸவிதக்காதி³விபா⁴க³ங் ஸராகா³தி³விபா⁴க³ஞ்ச சித்தங் விபா⁴வேதி, ந ஏவங் ஸவிபா⁴க³ங் விபா⁴வேதி, கம்மவஸேனேவ பன ஸமுதா³யங் விபா⁴வேதீதி ‘‘அவிதக்கவிசாரமத்தா க²ந்தா⁴ ச விசாரோ சா’’திஆதி³கே விபா⁴க³கரணே தங் ந வுத்தங், ந சதுக்க²ந்தா⁴னாரம்மணதோதி. இத³ங் பன அவசனஸ்ஸ காரணந்தி. கேசி தத்தா²பி ‘‘புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணஸ்ஸ யதா²கம்மூபக³ஞாணஸ்ஸ அனாக³தங்ஸஞாணஸ்ஸா’’தி பட²ந்தி ஏவ. ந ஹி தங் குஸலாகுஸலவிபா⁴க³ங் விய ஸவிதக்காதி³விபா⁴க³ங் கம்மங் விபா⁴வேதுங் அஸமத்த²ங். து³ச்சரிதஸுசரிதபா⁴வவிபா⁴வனம்பி ஹி லோபா⁴தி³அலோபா⁴தி³ஸம்பயோக³விஸேஸவிபா⁴வனங் ஹோதீதி.
Tesanti tesu dvīsu ñāṇesūti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Kusalā khandhāti iddhividhapubbenivāsānāgataṃsañāṇāpekkho bahuvacananiddeso, na cetopariyañāṇayathākammūpagañāṇāpekkhoti. Tesaṃ catukkhandhārammaṇabhāvassa asādhakoti ce? Na, aññattha ‘‘avitakkavicāramattā khandhā ca vicāro ca cetopariyañāṇassa pubbenivāsānussatiñāṇassa anāgataṃsañāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.6.72) ‘‘savitakkasavicārā khandhā ca vitakko ca cetopariyañāṇassa pubbenivāsānussatiñāṇassa anāgataṃsañāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.6.69) ca vuttattā cetopariyañāṇāpekkhopi bahuvacananiddesoti imassatthassa siddhito. Evamapi yathākammūpagañāṇassa ‘‘avitakkavicāramattā khandhā ca vicāro cā’’tiādīsu avuttattā catukkhandhārammaṇatā na sijjhatīti? Na, tattha avacanassa aññakāraṇattā. Yathākammūpagañāṇena hi kammasaṃsaṭṭhā cattāro khandhā kammappamukhena gayhanti. Tañhi yathā cetopariyañāṇaṃ purimaparikammavasena savitakkādivibhāgaṃ sarāgādivibhāgañca cittaṃ vibhāveti, na evaṃ savibhāgaṃ vibhāveti, kammavaseneva pana samudāyaṃ vibhāvetīti ‘‘avitakkavicāramattā khandhā ca vicāro cā’’tiādike vibhāgakaraṇe taṃ na vuttaṃ, na catukkhandhānārammaṇatoti. Idaṃ pana avacanassa kāraṇanti. Keci tatthāpi ‘‘pubbenivāsānussatiñāṇassa yathākammūpagañāṇassa anāgataṃsañāṇassā’’ti paṭhanti eva. Na hi taṃ kusalākusalavibhāgaṃ viya savitakkādivibhāgaṃ kammaṃ vibhāvetuṃ asamatthaṃ. Duccaritasucaritabhāvavibhāvanampi hi lobhādialobhādisampayogavisesavibhāvanaṃ hotīti.
1435. நியகஜ்ஜ²த்தபரியாயஸ்ஸ அபா⁴வேனாதி ஸபா⁴வத⁴ம்மத்தா கேனசி பரியாயேன நியகஜ்ஜ²த்தங் அஹொந்தங் ஸப்³ப³தா² ப³ஹித்³தா⁴பா⁴வேனேவ ‘‘ஏகந்தப³ஹித்³தா⁴’’தி வுத்தங், ந அஸபா⁴வத⁴ம்மத்தா ப³ஹித்³தா⁴பி அஹொந்தங் கஸிணாதி³ விய நியகஜ்ஜ²த்தமத்தஸ்ஸ அஸம்ப⁴வதோ. அஸபா⁴வத⁴ம்மத்தா ஏவ ஹி கஸிணாதி³அஜ்ஜ²த்தத⁴ம்மபூ⁴தோ ச கோசி பா⁴வோ ந ஹோதீதி அஜ்ஜ²த்தத்திகே ந வுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ. தங் ஸப்³ப³ங் ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனாதி³ அதீதாரம்மணத்திகே ‘‘நவத்தப்³பா³ரம்மண’’ந்தி வுத்தந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. எத்த² ச வுத்தந்தி அனுஞ்ஞாதத்தா வசனதோதி ஏதேஹி காரணேஹி பகாஸிதந்தி அத்தோ².
1435. Niyakajjhattapariyāyassaabhāvenāti sabhāvadhammattā kenaci pariyāyena niyakajjhattaṃ ahontaṃ sabbathā bahiddhābhāveneva ‘‘ekantabahiddhā’’ti vuttaṃ, na asabhāvadhammattā bahiddhāpi ahontaṃ kasiṇādi viya niyakajjhattamattassa asambhavato. Asabhāvadhammattā eva hi kasiṇādiajjhattadhammabhūto ca koci bhāvo na hotīti ajjhattattike na vuttanti adhippāyo. Taṃ sabbaṃ ākiñcaññāyatanādi atītārammaṇattike ‘‘navattabbārammaṇa’’nti vuttanti sambandho. Ettha ca vuttanti anuññātattā vacanatoti etehi kāraṇehi pakāsitanti attho.
இதா³னி தந்தி ‘‘ஏதஞ்ஹி ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதன’’ந்தி வுத்தங் ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனங் தங்-ஸத்³தே³ன ஆகட்³டி⁴த்வா வத³தி. யோ பனாயமெத்த² அத்தோ² வுத்தோ ‘‘ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனங் ஏகம்பி இத⁴ வுச்சமானங் அதீதாரம்மணத்திகே தேன ஸஹேகாரம்மணதம்பி ஸந்தா⁴ய காமாவசரகுஸலாதீ³னங் நவத்தப்³பா³ரம்மணதாய வுத்தத்தா இதா⁴பி தேஸங் நவத்தப்³பா³ரம்மணபா⁴வங் தீ³பேதீதி கத்வா தஸ்மிங் வுத்தே தானிபி வுத்தானேவ ஹொந்தி, தஸ்மா விஸுங் ந வுத்தானீ’’தி, தமஞ்ஞே நானுஜானந்தி. ந ஹி ஈதி³ஸங் லேஸவசனங் அட்ட²கதா²கண்டே³ அத்தி². யதி³ ஸியா, பரித்தாரம்மணத்திகே யேஸங் ஸமானாரம்மணானங் பரித்தாதி³ஆரம்மணதா நவத்தப்³ப³தா ச வுத்தா. புன அதீதாரம்மணத்திகே தேஸு ஏகமேவ வத்வா அஞ்ஞங் ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா. ததா² வேத³னாத்திகே ஸமானவேத³னானங் யேஸங் ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்ததா வுத்தா, தேஸு ஏகமேவ பீதித்திகே ஸுக²ஸஹக³தனித்³தே³ஸே வத்வா அஞ்ஞங் ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா. ஏவங் உபெக்கா²ஸஹக³தனித்³தே³ஸாதீ³ஸு யோஜேதப்³ப³ங். லேஸேன பன வினா அட்ட²கதா²கண்டே³ அத்து²த்³தா⁴ரஸ்ஸ கதத்தா ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனஸ்ஸ விய காமாவசரகுஸலாதீ³னம்பி அஜ்ஜ²த்தாரம்மணத்திகே நவத்தப்³ப³தாய ஸதி தானிபி நவத்தப்³பா³னீதி வத்தப்³பா³னி, ந பன வுத்தானி. தஸ்மா அபா⁴வனாஸாமஞ்ஞேபி யாய அபா⁴வனானிட்ட²ப்பவத்தியா ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனங் பவத்தமானங் நவத்தப்³ப³ங் ஜாதங், தஸ்ஸா பவத்தியா அபா⁴வேன தானி நவத்தப்³பா³னீதி ந வுத்தானி. க³ஹணவிஸேஸனிம்மிதானேவ ஹி கஸிணாதீ³னி ஸபா⁴வதோ அவிஜ்ஜமானானீதி ததா³ரம்மணானங் ப³ஹித்³தா⁴க³ஹணவஸேன ப³ஹித்³தா⁴ரம்மணதா வுத்தா. ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனங் பன ந ப³ஹித்³தா⁴க³ஹணபா⁴வேன பவத்ததி, நாபி அஜ்ஜ²த்தக்³க³ஹணபா⁴வேன பவத்ததீதி நவத்தப்³ப³ந்தி வுத்தங். யேன பன க³ஹணாகாரேன ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனங் பவத்ததி, ந தேன ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணம்பி பவத்ததி. யதி³ பவத்தெய்ய, தம்பி ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனமேவ ப⁴வெய்ய. யதா² ஹி கிலேஸானங் கோ³சரங் பவத்திவிஸேஸஞ்ச ஸப்³ப³ங் ஜானந்தங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் ந யதா² தே க³ண்ஹந்தி, ததா² க³ண்ஹாதி தஸ்ஸபி கிலேஸபா⁴வாபத்திதோ, ஏவங் ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனஸ்ஸ ச பவத்தனாகாரங் யதா²ஸபா⁴வதோ ஜானந்தங் தங் ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனமிவ ந க³ண்ஹாதி , கிமங்க³ங் பன அஞ்ஞந்தி. தேன காமாவசரகுஸலானங் நவத்தப்³ப³தா ந வுத்தாதி. அயங் ‘‘ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனஸ்ஸ விஸயபூ⁴தோ அபக³மோ நாம ஏகோ அத்தோ² அத்தீ²’’தி அனிச்ச²ந்தானங் ஆசரியானங் வினிச்ச²யோ.
Idāni tanti ‘‘etañhi ākiñcaññāyatana’’nti vuttaṃ ākiñcaññāyatanaṃ taṃ-saddena ākaḍḍhitvā vadati. Yo panāyamettha attho vutto ‘‘ākiñcaññāyatanaṃ ekampi idha vuccamānaṃ atītārammaṇattike tena sahekārammaṇatampi sandhāya kāmāvacarakusalādīnaṃ navattabbārammaṇatāya vuttattā idhāpi tesaṃ navattabbārammaṇabhāvaṃ dīpetīti katvā tasmiṃ vutte tānipi vuttāneva honti, tasmā visuṃ na vuttānī’’ti, tamaññe nānujānanti. Na hi īdisaṃ lesavacanaṃ aṭṭhakathākaṇḍe atthi. Yadi siyā, parittārammaṇattike yesaṃ samānārammaṇānaṃ parittādiārammaṇatā navattabbatā ca vuttā. Puna atītārammaṇattike tesu ekameva vatvā aññaṃ na vattabbaṃ siyā. Tathā vedanāttike samānavedanānaṃ yesaṃ sukhāya vedanāya sampayuttatā vuttā, tesu ekameva pītittike sukhasahagataniddese vatvā aññaṃ na vattabbaṃ siyā. Evaṃ upekkhāsahagataniddesādīsu yojetabbaṃ. Lesena pana vinā aṭṭhakathākaṇḍe atthuddhārassa katattā ākiñcaññāyatanassa viya kāmāvacarakusalādīnampi ajjhattārammaṇattike navattabbatāya sati tānipi navattabbānīti vattabbāni, na pana vuttāni. Tasmā abhāvanāsāmaññepi yāya abhāvanāniṭṭhappavattiyā ākiñcaññāyatanaṃ pavattamānaṃ navattabbaṃ jātaṃ, tassā pavattiyā abhāvena tāni navattabbānīti na vuttāni. Gahaṇavisesanimmitāneva hi kasiṇādīni sabhāvato avijjamānānīti tadārammaṇānaṃ bahiddhāgahaṇavasena bahiddhārammaṇatā vuttā. Ākiñcaññāyatanaṃ pana na bahiddhāgahaṇabhāvena pavattati, nāpi ajjhattaggahaṇabhāvena pavattatīti navattabbanti vuttaṃ. Yena pana gahaṇākārena ākiñcaññāyatanaṃ pavattati, na tena sabbaññutaññāṇampi pavattati. Yadi pavatteyya, tampi ākiñcaññāyatanameva bhaveyya. Yathā hi kilesānaṃ gocaraṃ pavattivisesañca sabbaṃ jānantaṃ sabbaññutaññāṇaṃ na yathā te gaṇhanti, tathā gaṇhāti tassapi kilesabhāvāpattito, evaṃ ākiñcaññāyatanassa ca pavattanākāraṃ yathāsabhāvato jānantaṃ taṃ ākiñcaññāyatanamiva na gaṇhāti , kimaṅgaṃ pana aññanti. Tena kāmāvacarakusalānaṃ navattabbatā na vuttāti. Ayaṃ ‘‘ākiñcaññāyatanassa visayabhūto apagamo nāma eko attho atthī’’ti anicchantānaṃ ācariyānaṃ vinicchayo.
விபாகங் பன ந கஸ்ஸசி ஆரம்மணங் ஹோதீதி விபாகங் ஆகாஸானஞ்சாயதனங் விபாகாதீ³ஸு விஞ்ஞாணஞ்சாயதனேஸு ந கஸ்ஸசி ஆரம்மணங் ஹோதீதி அத்தோ², ததா² ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனஞ்ச நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனஸ்ஸ. யதா² ஹி விபாகத்திகே விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மனேவவிபாகனவிபாகத⁴ம்மத⁴ம்மமூலகேஸு பஞ்ஹேஸு ‘‘ஆகாஸானஞ்சாயதனகுஸலங் விஞ்ஞாணஞ்சாயதனகுஸலஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ, ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனகுஸலங் நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனகுஸலஸ்ஸ, ததா² விபாகஸ்ஸ கிரியஸ்ஸ. ஆகாஸானஞ்சாயதனகிரியங் விஞ்ஞாணஞ்சாயதனகிரியஸ்ஸ. ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனகிரியங் நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனகிரியஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 1.1.406, 410) வுத்தங், ந ததா² விபாகத⁴ம்மமூலகேஸு ‘‘ஆகாஸானஞ்சாயதனஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனவிபாகா விஞ்ஞாணஞ்சாயதனநேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனவிபாககுஸலகிரியானங் ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயோ’’தி வுத்தா. விபாகதோ வுட்ட²ஹித்வா சித்தஸ்ஸ அபி⁴னீஹாராஸம்ப⁴வதோதி விபாகங் ஆரம்மணங் கத்வா அபி⁴னீஹாராஸம்ப⁴வதோதி அத்தோ². விபாகஸ்ஸ ஹி ஆரம்மணங் கத்வா நத்தி² அபி⁴னீஹாரோதி.
Vipākaṃ pana na kassaci ārammaṇaṃ hotīti vipākaṃ ākāsānañcāyatanaṃ vipākādīsu viññāṇañcāyatanesu na kassaci ārammaṇaṃ hotīti attho, tathā ākiñcaññāyatanañca nevasaññānāsaññāyatanassa. Yathā hi vipākattike vipākadhammadhammanevavipākanavipākadhammadhammamūlakesu pañhesu ‘‘ākāsānañcāyatanakusalaṃ viññāṇañcāyatanakusalassa ārammaṇapaccayena paccayo, ākiñcaññāyatanakusalaṃ nevasaññānāsaññāyatanakusalassa, tathā vipākassa kiriyassa. Ākāsānañcāyatanakiriyaṃ viññāṇañcāyatanakiriyassa. Ākiñcaññāyatanakiriyaṃ nevasaññānāsaññāyatanakiriyassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.1.406, 410) vuttaṃ, na tathā vipākadhammamūlakesu ‘‘ākāsānañcāyatanaākiñcaññāyatanavipākā viññāṇañcāyatananevasaññānāsaññāyatanavipākakusalakiriyānaṃ ārammaṇapaccayena paccayo’’ti vuttā. Vipākato vuṭṭhahitvā cittassa abhinīhārāsambhavatoti vipākaṃ ārammaṇaṃ katvā abhinīhārāsambhavatoti attho. Vipākassa hi ārammaṇaṃ katvā natthi abhinīhāroti.
அத்தனோ க²ந்தா⁴தீ³னீதி அரூபக்க²ந்தே⁴ ‘‘க²ந்தா⁴’’தி க³ஹெத்வா ஆதி³-ஸத்³தே³ன ரூபங் க³ண்ஹாதி. அஜ்ஜ²த்தங் வா க³ய்ஹமானங் அஹந்தி பஞ்ஞத்திங் ஆதி³-ஸத்³தே³ன க³ண்ஹாதி. ஏஸ நயோ பரேஸங் க²ந்தா⁴தி³க்³க³ஹணே ச. புன பஞ்ஞத்திக்³க³ஹணேன கஸிணவிஹாராதி³அனிந்த்³ரியப³த்³து⁴பாதா³யபஞ்ஞத்திமாஹ. ஆதி³-ஸத்³தே³ன வா அஹங் பரங் பண்ணத்திக்³க³ஹணே ஸப்³ப³ங் உபாதா³யபஞ்ஞத்திங். கம்மாதீ³ஸு கம்மங் அஜ்ஜ²த்தங், கம்மனிமித்தங் உப⁴யங், க³தினிமித்தங் ப³ஹித்³தா⁴தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். அத்தனோ ஸரீரே ஏவ கிமி ஹுத்வா நிப்³ப³த்தமானஸ்ஸ க³தினிமித்தம்பி அஜ்ஜ²த்தங் ஸியா. மல்லிகாய கும்மாஸங் த³த³மானாய ரஞ்ஞோ அக்³க³மஹேஸிட்டா²னலாப⁴ங், ஸந்ததிமஹாமத்தஸ்ஸ ஹத்தி²க்க²ந்த⁴க³தஸ்ஸ அரஹத்தப்பத்திங், ஸுமனமாலாகாரஸ்ஸ ச புப்ப²முட்டி²னா பூஜெந்தஸ்ஸ பச்சேகபோ³தி⁴ஸச்சி²கிரியங் நிஸ்ஸாய ப⁴க³வா ஸிதங் பாத்வாகாஸி.
Attano khandhādīnīti arūpakkhandhe ‘‘khandhā’’ti gahetvā ādi-saddena rūpaṃ gaṇhāti. Ajjhattaṃ vā gayhamānaṃ ahanti paññattiṃ ādi-saddena gaṇhāti. Esa nayo paresaṃ khandhādiggahaṇe ca. Puna paññattiggahaṇena kasiṇavihārādianindriyabaddhupādāyapaññattimāha. Ādi-saddena vā ahaṃ paraṃ paṇṇattiggahaṇe sabbaṃ upādāyapaññattiṃ. Kammādīsu kammaṃ ajjhattaṃ, kammanimittaṃ ubhayaṃ, gatinimittaṃ bahiddhāti daṭṭhabbaṃ. Attano sarīre eva kimi hutvā nibbattamānassa gatinimittampi ajjhattaṃ siyā. Mallikāya kummāsaṃ dadamānāya rañño aggamahesiṭṭhānalābhaṃ, santatimahāmattassa hatthikkhandhagatassa arahattappattiṃ, sumanamālākārassa ca pupphamuṭṭhinā pūjentassa paccekabodhisacchikiriyaṃ nissāya bhagavā sitaṃ pātvākāsi.
இமஸ்மிங் திகே ஓகாஸங் லப⁴ந்தீதி பரித்தாரம்மணாதீதாரம்மணத்திகேஸு அலத்³தோ⁴காஸானி நவத்தப்³பா³னீதி வுத்தானி, இத⁴ பன நவத்தப்³பா³னி ந ஹொந்தி, அஜ்ஜ²த்தாதீ³ஸு ஏகாரம்மணதங் லப⁴ந்தீதி அத்தோ². ஏதானி ஹி பஞ்ச ஸப்³ப³த்த²பாத³காகாஸாலோககஸிணசதுத்தா²னங் கஸிணாரம்மணத்தா, ப்³ரஹ்மவிஹாரசதுத்த²ஸ்ஸ பஞ்ஞத்திஆரம்மணத்தா, ஆனாபானசதுத்த²ஸ்ஸ நிமித்தாரம்மணத்தா ப³ஹித்³தா⁴ரம்மணானீதி. ஸகாயசித்தானந்தி ஸககாயசித்தானங், தேன பயோஜனங் நத்தி², தஸ்மா ந தங் அஜ்ஜ²த்தாரம்மணந்தி அத்தோ². அனிந்த்³ரியப³த்³த⁴ஸ்ஸ வா ரூபஸ்ஸாதி எத்த² ‘‘திஸ்ஸன்னங் வா பஞ்ஞத்தீன’’ந்தி இத³ம்பி வா-ஸத்³தே³ன ஆஹரிதப்³ப³ங், நயத³ஸ்ஸனங் வா ஏதங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஈதி³ஸே ஹி காலே ப³ஹித்³தா⁴ரம்மணந்தி.
Imasmiṃ tike okāsaṃ labhantīti parittārammaṇātītārammaṇattikesu aladdhokāsāni navattabbānīti vuttāni, idha pana navattabbāni na honti, ajjhattādīsu ekārammaṇataṃ labhantīti attho. Etāni hi pañca sabbatthapādakākāsālokakasiṇacatutthānaṃ kasiṇārammaṇattā, brahmavihāracatutthassa paññattiārammaṇattā, ānāpānacatutthassa nimittārammaṇattā bahiddhārammaṇānīti. Sakāyacittānanti sakakāyacittānaṃ, tena payojanaṃ natthi, tasmā na taṃ ajjhattārammaṇanti attho. Anindriyabaddhassa vā rūpassāti ettha ‘‘tissannaṃ vā paññattīna’’nti idampi vā-saddena āharitabbaṃ, nayadassanaṃ vā etaṃ daṭṭhabbaṃ. Īdise hi kāle bahiddhārammaṇanti.
திகஅத்து²த்³தா⁴ரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Tikaatthuddhāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / திகஅத்து²த்³தா⁴ரோ • Tikaatthuddhāro
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / திகஅத்து²த்³தா⁴ரவண்ணனா • Tikaatthuddhāravaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / திகஅத்து²த்³தா⁴ரவண்ணனா • Tikaatthuddhāravaṇṇanā
