| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मसङ्गणीपाळि • Dhammasaṅgaṇīpāḷi |
४. अट्ठकथाकण्डं
4. Aṭṭhakathākaṇḍaṃ
तिकअत्थुद्धारो
Tikaatthuddhāro
१३८४. कतमे धम्मा कुसला? चतूसु भूमीसु कुसलं – इमे धम्मा कुसला।
1384. Katame dhammā kusalā? Catūsu bhūmīsu kusalaṃ – ime dhammā kusalā.
१३८५. कतमे धम्मा अकुसला? द्वादस अकुसलचित्तुप्पादा – इमे धम्मा अकुसला।
1385. Katame dhammā akusalā? Dvādasa akusalacittuppādā – ime dhammā akusalā.
१३८६. कतमे धम्मा अब्याकता? चतूसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, रूपञ्च, निब्बानञ्च – इमे धम्मा अब्याकता।
1386. Katame dhammā abyākatā? Catūsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, rūpañca, nibbānañca – ime dhammā abyākatā.
१३८७. कतमे धम्मा सुखाय वेदनाय सम्पयुत्ता? कामावचरकुसलतो चत्तारो सोमनस्ससहगतचित्तुप्पादा, अकुसलतो चत्तारो कामावचरकुसलस्स विपाकतो च किरियतो च पञ्च, रूपावचरतिकचतुक्कज्झाना कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, लोकुत्तरतिकचतुक्कज्झाना कुसलतो च विपाकतो च, एत्थुप्पन्नं सुखं वेदनं ठपेत्वा – इमे धम्मा सुखाय वेदनाय सम्पयुत्ता।
1387. Katame dhammā sukhāya vedanāya sampayuttā? Kāmāvacarakusalato cattāro somanassasahagatacittuppādā, akusalato cattāro kāmāvacarakusalassa vipākato ca kiriyato ca pañca, rūpāvacaratikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, lokuttaratikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca, etthuppannaṃ sukhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā – ime dhammā sukhāya vedanāya sampayuttā.
१३८८. कतमे धम्मा दुक्खाय वेदनाय सम्पयुत्ता? द्वे दोमनस्ससहगतचित्तुप्पादा, दुक्खसहगतं कायविञ्ञाणं, एत्थुप्पन्नं दुक्खं वेदनं ठपेत्वा – इमे धम्मा दुक्खाय वेदनाय सम्पयुत्ता।
1388. Katame dhammā dukkhāya vedanāya sampayuttā? Dve domanassasahagatacittuppādā, dukkhasahagataṃ kāyaviññāṇaṃ, etthuppannaṃ dukkhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā – ime dhammā dukkhāya vedanāya sampayuttā.
१३८९. कतमे धम्मा अदुक्खमसुखाय वेदनाय सम्पयुत्ता? कामावचरकुसलतो चत्तारो उपेक्खासहगतचित्तुप्पादा, अकुसलतो छ, कामावचरकुसलस्स विपाकतो दस, अकुसलस्स विपाकतो छ, किरियतो छ, रूपावचरं चतुत्थं झानं कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, चत्तारो अरूपावचरा कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, लोकुत्तरं चतुत्थं झानं कुसलतो च विपाकतो च, एत्थुप्पन्नं अदुक्खमसुखं वेदनं ठपेत्वा – इमे धम्मा अदुक्खमसुखाय वेदनाय सम्पयुत्ता। तिस्सो च वेदना, रूपञ्च, निब्बानञ्च – इमे धम्मा न वत्तब्बा सुखाय वेदनाय सम्पयुत्तातिपि, दुक्खाय वेदनाय सम्पयुत्तातिपि, य वेदनाय सम्पयुत्तातिपि।
1389. Katame dhammā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā? Kāmāvacarakusalato cattāro upekkhāsahagatacittuppādā, akusalato cha, kāmāvacarakusalassa vipākato dasa, akusalassa vipākato cha, kiriyato cha, rūpāvacaraṃ catutthaṃ jhānaṃ kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, cattāro arūpāvacarā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, lokuttaraṃ catutthaṃ jhānaṃ kusalato ca vipākato ca, etthuppannaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā – ime dhammā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Tisso ca vedanā, rūpañca, nibbānañca – ime dhammā na vattabbā sukhāya vedanāya sampayuttātipi, dukkhāya vedanāya sampayuttātipi, ya vedanāya sampayuttātipi.
१३९०. कतमे धम्मा विपाका? चतूसु भूमीसु विपाको – इमे धम्मा विपाका।
1390. Katame dhammā vipākā? Catūsu bhūmīsu vipāko – ime dhammā vipākā.
१३९१. कतमे धम्मा विपाकधम्मधम्मा? चतूसु भूमीसु कुसलं अकुसलं – इमे धम्मा विपाकधम्मधम्मा।
1391. Katame dhammā vipākadhammadhammā? Catūsu bhūmīsu kusalaṃ akusalaṃ – ime dhammā vipākadhammadhammā.
१३९२. कतमे धम्मा नेवविपाकनविपाकधम्मधम्मा? तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, रूपञ्च, निब्बानञ्च – इमे धम्मा नेवविपाकनविपाकधम्मधम्मा।
1392. Katame dhammā nevavipākanavipākadhammadhammā? Tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, rūpañca, nibbānañca – ime dhammā nevavipākanavipākadhammadhammā.
१३९३. कतमे धम्मा उपादिण्णुपादानिया? तीसु भूमीसु विपाको, यञ्च रूपं कम्मस्स कतत्ता – इमे धम्मा उपादिण्णुपादानिया।
1393. Katame dhammā upādiṇṇupādāniyā? Tīsu bhūmīsu vipāko, yañca rūpaṃ kammassa katattā – ime dhammā upādiṇṇupādāniyā.
१३९४. कतमे धम्मा अनुपादिण्णुपादानिया? तीसु भूमीसु कुसलं, अकुसलं, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं , यञ्च रूपं न कम्मस्स कतत्ता – इमे धम्मा अनुपादिण्णुपादानिया।
1394. Katame dhammā anupādiṇṇupādāniyā? Tīsu bhūmīsu kusalaṃ, akusalaṃ, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ , yañca rūpaṃ na kammassa katattā – ime dhammā anupādiṇṇupādāniyā.
१३९५. कतमे धम्मा अनुपादिण्णअनुपादानिया? चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना, चत्तारि च सामञ्ञफलानि, निब्बानञ्च – इमे धम्मा अनुपादिण्णअनुपादानिया।
1395. Katame dhammā anupādiṇṇaanupādāniyā? Cattāro maggā apariyāpannā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ime dhammā anupādiṇṇaanupādāniyā.
१३९६. कतमे धम्मा संकिलिट्ठसंकिलेसिका? द्वादसाकुसलचित्तुप्पादा – इमे धम्मा संकिलिट्ठसंकिलेसिका।
1396. Katame dhammā saṃkiliṭṭhasaṃkilesikā? Dvādasākusalacittuppādā – ime dhammā saṃkiliṭṭhasaṃkilesikā.
१३९७. कतमे धम्मा असंकिलिट्ठसंकिलेसिका? तीसु भूमीसु कुसलं, तीसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, सब्बञ्च रूपं – इमे धम्मा असंकिलिट्ठसंकिलेसिका।
1397. Katame dhammā asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā? Tīsu bhūmīsu kusalaṃ, tīsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, sabbañca rūpaṃ – ime dhammā asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā.
१३९८. कतमे धम्मा असंकिलिट्ठअसंकिलेसिका? चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना, चत्तारि च सामञ्ञफलानि, निब्बानञ्च – इमे धम्मा असंकिलिट्ठअसंकिलेसिका।
1398. Katame dhammā asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā? Cattāro maggā apariyāpannā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ime dhammā asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā.
१३९९. कतमे धम्मा सवितक्कसविचारा? कामावचरं कुसलं, अकुसलं, कामावचरकुसलस्स विपाकतो एकादस चित्तुप्पादा, अकुसलस्स विपाकतो द्वे, किरियतो एकादस, रूपावचरं पठमं झानं कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, लोकुत्तरं पठमं झानं कुसलतो च विपाकतो च, एत्थुप्पन्ने वितक्कविचारे ठपेत्वा – इमे धम्मा सवितक्कसविचारा।
1399. Katame dhammā savitakkasavicārā? Kāmāvacaraṃ kusalaṃ, akusalaṃ, kāmāvacarakusalassa vipākato ekādasa cittuppādā, akusalassa vipākato dve, kiriyato ekādasa, rūpāvacaraṃ paṭhamaṃ jhānaṃ kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, lokuttaraṃ paṭhamaṃ jhānaṃ kusalato ca vipākato ca, etthuppanne vitakkavicāre ṭhapetvā – ime dhammā savitakkasavicārā.
१४००. कतमे धम्मा अवितक्कविचारमत्ता? रूपावचरपञ्चकनये दुतियं झानं कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, लोकुत्तरपञ्चकनये दुतियं झानं कुसलतो च विपाकतो च, एत्थुप्पन्नं विचारं ठपेत्वा, वितक्को च – इमे धम्मा अवितक्कविचारमत्ता।
1400. Katame dhammā avitakkavicāramattā? Rūpāvacarapañcakanaye dutiyaṃ jhānaṃ kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, lokuttarapañcakanaye dutiyaṃ jhānaṃ kusalato ca vipākato ca, etthuppannaṃ vicāraṃ ṭhapetvā, vitakko ca – ime dhammā avitakkavicāramattā.
१४०१. कतमे धम्मा अवितक्कअविचारा? द्वेपञ्चविञ्ञाणानि, रूपावचरतिकतिकज्झाना कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, चत्तारो आरुप्पा कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च लोकुत्तरतिकतिकज्झाना कुसलतो च विपाकतो च पञ्चकनये दुतिये झाने 1, उप्पन्नो च विचारो रूपञ्च निब्बानञ्च – इमे धम्मा अवितक्कअविचारा। वितक्कसहजातो विचारो न वत्तब्बो सवितक्कसविचारोतिपि, अवितक्कविचारमत्तोतिपि, अवितक्कअविचारोतिपि।
1401. Katame dhammā avitakkaavicārā? Dvepañcaviññāṇāni, rūpāvacaratikatikajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, cattāro āruppā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca lokuttaratikatikajjhānā kusalato ca vipākato ca pañcakanaye dutiye jhāne 2, uppanno ca vicāro rūpañca nibbānañca – ime dhammā avitakkaavicārā. Vitakkasahajāto vicāro na vattabbo savitakkasavicārotipi, avitakkavicāramattotipi, avitakkaavicārotipi.
१४०२. कतमे धम्मा पीतिसहगता? कामावचरकुसलतो चत्तारो सोमनस्ससहगतचित्तुप्पादा , अकुसलतो चत्तारो, कामावचरकुसलस्स विपाकतो पञ्च, किरियतो पञ्च, रूपावचरदुकतिकज्झाना कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, लोकुत्तरदुकतिकज्झाना कुसलतो च विपाकतो च, एत्थुप्पन्नं पीतिं ठपेत्वा – इमे धम्मा पीतिसहगता।
1402. Katame dhammā pītisahagatā? Kāmāvacarakusalato cattāro somanassasahagatacittuppādā , akusalato cattāro, kāmāvacarakusalassa vipākato pañca, kiriyato pañca, rūpāvacaradukatikajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, lokuttaradukatikajjhānā kusalato ca vipākato ca, etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā – ime dhammā pītisahagatā.
१४०३. कतमे धम्मा सुखसहगता? कामावचरकुसलतो चत्तारो सोमनस्ससहगतचित्तुप्पादा, अकुसलतो चत्तारो, कामावचरकुसलस्स विपाकतो छ, किरियतो पञ्च, रूपावचरतिकचतुक्कज्झाना कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, लोकुत्तरतिकचतुक्कज्झाना कुसलतो च विपाकतो च, एत्थुप्पन्नं सुखं ठपेत्वा – इमे धम्मा सुखसहगता।
1403. Katame dhammā sukhasahagatā? Kāmāvacarakusalato cattāro somanassasahagatacittuppādā, akusalato cattāro, kāmāvacarakusalassa vipākato cha, kiriyato pañca, rūpāvacaratikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, lokuttaratikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca, etthuppannaṃ sukhaṃ ṭhapetvā – ime dhammā sukhasahagatā.
१४०४. कतमे धम्मा उपेक्खासहगता? कामावचरकुसलतो चत्तारो उपेक्खासहगतचित्तुप्पादा, अकुसलतो छ, कामावचरकुसलस्स विपाकतो दस, अकुसलस्स विपाकतो छ, किरियतो छ, रूपावचरं चतुत्थं झानं कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, चत्तारो आरुप्पा कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, लोकुत्तरं चतुत्थं झानं कुसलतो च विपाकतो च, एत्थुप्पन्नं उपेक्खं ठपेत्वा – इमे धम्मा उपेक्खासहगता। पीति न पीतिसहगता, सुखसहगता, न उपेक्खासहगता। सुखं न सुखसहगतं, सिया पीतिसहगतं, न उपेक्खासहगतं, सिया न वत्तब्बं पीतिसहगतन्ति। द्वे दोमनस्ससहगतचित्तुप्पादा, दुक्खसहगतकायविञ्ञाणं, या च वेदना उपेक्खा , रूपञ्च निब्बानञ्च – इमे धम्मा न वत्तब्बा पीतिसहगतातिपि, सुखसहगतातिपि, उपेक्खासहगतातिपि।
1404. Katame dhammā upekkhāsahagatā? Kāmāvacarakusalato cattāro upekkhāsahagatacittuppādā, akusalato cha, kāmāvacarakusalassa vipākato dasa, akusalassa vipākato cha, kiriyato cha, rūpāvacaraṃ catutthaṃ jhānaṃ kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, cattāro āruppā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, lokuttaraṃ catutthaṃ jhānaṃ kusalato ca vipākato ca, etthuppannaṃ upekkhaṃ ṭhapetvā – ime dhammā upekkhāsahagatā. Pīti na pītisahagatā, sukhasahagatā, na upekkhāsahagatā. Sukhaṃ na sukhasahagataṃ, siyā pītisahagataṃ, na upekkhāsahagataṃ, siyā na vattabbaṃ pītisahagatanti. Dve domanassasahagatacittuppādā, dukkhasahagatakāyaviññāṇaṃ, yā ca vedanā upekkhā , rūpañca nibbānañca – ime dhammā na vattabbā pītisahagatātipi, sukhasahagatātipi, upekkhāsahagatātipi.
१४०५. कतमे धम्मा दस्सनेन पहातब्बा? चत्तारो दिट्ठिगतसम्पयुत्तचित्तुप्पादा, विचिकिच्छासहगतो चित्तुप्पादो – इमे धम्मा दस्सनेन पहातब्बा।
1405. Katame dhammā dassanena pahātabbā? Cattāro diṭṭhigatasampayuttacittuppādā, vicikicchāsahagato cittuppādo – ime dhammā dassanena pahātabbā.
१४०६. कतमे धम्मा भावनाय पहातब्बा? उद्धच्चसहगतो चित्तुप्पादो – इमे धम्मा भावनाय पहातब्बा। चत्तारो दिट्ठिगतविप्पयुत्ता लोभसहगतचित्तुप्पादा, द्वे दोमनस्ससहगतचित्तुप्पादा – इमे धम्मा सिया दस्सनेन पहातब्बा सिया भावनाय पहातब्बा।
1406. Katame dhammā bhāvanāya pahātabbā? Uddhaccasahagato cittuppādo – ime dhammā bhāvanāya pahātabbā. Cattāro diṭṭhigatavippayuttā lobhasahagatacittuppādā, dve domanassasahagatacittuppādā – ime dhammā siyā dassanena pahātabbā siyā bhāvanāya pahātabbā.
१४०७. कतमे धम्मा नेव दस्सनेन न भावनाय पहातब्बा? चतूसु भूमीसु कुसलं, चतूसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, रूपञ्च, निब्बानञ्च – इमे धम्मा नेव दस्सनेन न भावनाय पहातब्बा।
1407. Katame dhammā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā? Catūsu bhūmīsu kusalaṃ, catūsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, rūpañca, nibbānañca – ime dhammā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā.
१४०८. कतमे धम्मा दस्सनेन पहातब्बहेतुका? चत्तारो दिट्ठिगतसम्पयुत्तचित्तुप्पादा, विचिकिच्छासहगतो चित्तुप्पादो, एत्थुप्पन्नं मोहं ठपेत्वा – इमे धम्मा दस्सनेन पहातब्बहेतुका।
1408. Katame dhammā dassanena pahātabbahetukā? Cattāro diṭṭhigatasampayuttacittuppādā, vicikicchāsahagato cittuppādo, etthuppannaṃ mohaṃ ṭhapetvā – ime dhammā dassanena pahātabbahetukā.
१४०९. कतमे धम्मा भावनाय पहातब्बहेतुका? उद्धच्चसहगतो चित्तुप्पादो, एत्थुप्पन्नं मोहं ठपेत्वा – इमे धम्मा भावनाय पहातब्बहेतुका। चत्तारो दिट्ठिगतविप्पयुत्ता लोभसहगतचित्तुप्पादा, द्वे दोमनस्ससहगतचित्तुप्पादा – इमे धम्मा सिया दस्सनेन पहातब्बहेतुका, सिया भावनाय पहातब्बहेतुका।
1409. Katame dhammā bhāvanāya pahātabbahetukā? Uddhaccasahagato cittuppādo, etthuppannaṃ mohaṃ ṭhapetvā – ime dhammā bhāvanāya pahātabbahetukā. Cattāro diṭṭhigatavippayuttā lobhasahagatacittuppādā, dve domanassasahagatacittuppādā – ime dhammā siyā dassanena pahātabbahetukā, siyā bhāvanāya pahātabbahetukā.
१४१०. कतमे धम्मा नेव दस्सनेन न भावनाय पहातब्बहेतुका? विचिकिच्छासहगतो मोहो, उद्धच्चसहगतो मोहो, चतूसु भूमीसु कुसलं, चतूसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, रूपञ्च, निब्बानञ्च – इमे धम्मा नेव दस्सनेन न भावनाय पहातब्बहेतुका।
1410. Katame dhammā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā? Vicikicchāsahagato moho, uddhaccasahagato moho, catūsu bhūmīsu kusalaṃ, catūsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, rūpañca, nibbānañca – ime dhammā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā.
१४११. कतमे धम्मा आचयगामिनो? तीसु भूमीसु कुसलं, अकुसलं – इमे धम्मा आचयगामिनो।
1411. Katame dhammā ācayagāmino? Tīsu bhūmīsu kusalaṃ, akusalaṃ – ime dhammā ācayagāmino.
१४१२. कतमे धम्मा अपचयगामिनो? चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना – इमे धम्मा अपचयगामिनो।
1412. Katame dhammā apacayagāmino? Cattāro maggā apariyāpannā – ime dhammā apacayagāmino.
१४१३. कतमे धम्मा नेवाचयगामिनापचयगामिनो? चतूसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, रूपञ्च, निब्बानञ्च – इमे धम्मा नेवाचयगामिनापचयगामिनो।
1413. Katame dhammā nevācayagāmināpacayagāmino? Catūsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, rūpañca, nibbānañca – ime dhammā nevācayagāmināpacayagāmino.
१४१४. कतमे धम्मा सेक्खा? चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना, हेट्ठिमानि च तीणि सामञ्ञफलानि – इमे धम्मा सेक्खा।
1414. Katame dhammā sekkhā? Cattāro maggā apariyāpannā, heṭṭhimāni ca tīṇi sāmaññaphalāni – ime dhammā sekkhā.
१४१५. कतमे धम्मा असेक्खा? उपरिट्ठिमं अरहत्तफलं – इमे धम्मा असेक्खा।
1415. Katame dhammā asekkhā? Upariṭṭhimaṃ arahattaphalaṃ – ime dhammā asekkhā.
१४१६. कतमे धम्मा नेवसेक्खनासेक्खा? तीसु भूमीसु कुसलं, अकुसलं, तीसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, रूपञ्च, निब्बानञ्च – इमे धम्मा नेवसेक्खनासेक्खा।
1416. Katame dhammā nevasekkhanāsekkhā? Tīsu bhūmīsu kusalaṃ, akusalaṃ, tīsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, rūpañca, nibbānañca – ime dhammā nevasekkhanāsekkhā.
१४१७. कतमे धम्मा परित्ता? कामावचरकुसलं , अकुसलं, सब्बो कामावचरस्स विपाको, कामावचरकिरियाब्याकतं, सब्बञ्च रूपं – इमे धम्मा परित्ता।
1417. Katame dhammā parittā? Kāmāvacarakusalaṃ , akusalaṃ, sabbo kāmāvacarassa vipāko, kāmāvacarakiriyābyākataṃ, sabbañca rūpaṃ – ime dhammā parittā.
१४१८. कतमे धम्मा महग्गता? रूपावचरा, अरूपावचरा, कुसलाब्याकता – इमे धम्मा महग्गता।
1418. Katame dhammā mahaggatā? Rūpāvacarā, arūpāvacarā, kusalābyākatā – ime dhammā mahaggatā.
१४१९. कतमे धम्मा अप्पमाणा? चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना, चत्तारि च सामञ्ञफलानि, निब्बानञ्च – इमे धम्मा अप्पमाणा।
1419. Katame dhammā appamāṇā? Cattāro maggā apariyāpannā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ime dhammā appamāṇā.
१४२०. कतमे धम्मा परित्तारम्मणा? सब्बो कामावचरस्स विपाको, किरियामनोधातु, किरियाहेतुकमनोविञ्ञाणधातु सोमनस्ससहगता – इमे धम्मा परित्तारम्मणा।
1420. Katame dhammā parittārammaṇā? Sabbo kāmāvacarassa vipāko, kiriyāmanodhātu, kiriyāhetukamanoviññāṇadhātu somanassasahagatā – ime dhammā parittārammaṇā.
१४२१. कतमे धम्मा महग्गतारम्मणा? विञ्ञाणञ्चायतनं, नेवसञ्ञानासञ्ञायतनं – इमे धम्मा महग्गतारम्मणा।
1421. Katame dhammā mahaggatārammaṇā? Viññāṇañcāyatanaṃ, nevasaññānāsaññāyatanaṃ – ime dhammā mahaggatārammaṇā.
१४२२. कतमे धम्मा अप्पमाणारम्मणा? चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना, चत्तारि च सामञ्ञफलानि – इमे धम्मा अप्पमाणारम्मणा। कामावचरकुसलतो चत्तारो ञाणविप्पयुत्तचित्तुप्पादा, किरियतो चत्तारो ञाणविप्पयुत्तचित्तुप्पादा, सब्बं अकुसलं – इमे धम्मा सिया परित्तारम्मणा, सिया महग्गतारम्मणा, न अप्पमाणारम्मणा, सिया न वत्तब्बा परित्तारम्मणातिपि, महग्गतारम्मणातिपि। कामावचरकुसलतो चत्तारो ञाणसम्पयुत्तचित्तुप्पादा, किरियतो चत्तारो ञाणसम्पयुत्तचित्तुप्पादा, रूपावचरं चतुत्थं झानं कुसलतो च किरियतो च, किरियाहेतुकमनोविञ्ञाणधातु उपेक्खासहगता – इमे धम्मा सिया परित्तारम्मणा, सिया महग्गतारम्मणा, सिया अप्पमाणारम्मणा, सिया न वत्तब्बा परित्तारम्मणातिपि , महग्गतारम्मणातिपि, अप्पमाणारम्मणातिपि। रूपावचरतिकचतुक्कज्झाना कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, चतुत्थस्स झानस्स विपाको, आकासानञ्चायतनं , आकिञ्चञ्ञायतनं – इमे धम्मा न वत्तब्बा परित्तारम्मणातिपि, महग्गतारम्मणातिपि, अप्पमाणारम्मणातिपि। रूपञ्च निब्बानञ्च अनारम्मणा।
1422. Katame dhammā appamāṇārammaṇā? Cattāro maggā apariyāpannā, cattāri ca sāmaññaphalāni – ime dhammā appamāṇārammaṇā. Kāmāvacarakusalato cattāro ñāṇavippayuttacittuppādā, kiriyato cattāro ñāṇavippayuttacittuppādā, sabbaṃ akusalaṃ – ime dhammā siyā parittārammaṇā, siyā mahaggatārammaṇā, na appamāṇārammaṇā, siyā na vattabbā parittārammaṇātipi, mahaggatārammaṇātipi. Kāmāvacarakusalato cattāro ñāṇasampayuttacittuppādā, kiriyato cattāro ñāṇasampayuttacittuppādā, rūpāvacaraṃ catutthaṃ jhānaṃ kusalato ca kiriyato ca, kiriyāhetukamanoviññāṇadhātu upekkhāsahagatā – ime dhammā siyā parittārammaṇā, siyā mahaggatārammaṇā, siyā appamāṇārammaṇā, siyā na vattabbā parittārammaṇātipi , mahaggatārammaṇātipi, appamāṇārammaṇātipi. Rūpāvacaratikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, catutthassa jhānassa vipāko, ākāsānañcāyatanaṃ , ākiñcaññāyatanaṃ – ime dhammā na vattabbā parittārammaṇātipi, mahaggatārammaṇātipi, appamāṇārammaṇātipi. Rūpañca nibbānañca anārammaṇā.
१४२३. कतमे धम्मा हीना? द्वादस अकुसलचित्तुप्पादा – इमे धम्मा हीना।
1423. Katame dhammā hīnā? Dvādasa akusalacittuppādā – ime dhammā hīnā.
१४२४. कतमे धम्मा मज्झिमा? तीसु भूमीसु कुसलं, तीसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, सब्बञ्च रूपं – इमे धम्मा मज्झिमा।
1424. Katame dhammā majjhimā? Tīsu bhūmīsu kusalaṃ, tīsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, sabbañca rūpaṃ – ime dhammā majjhimā.
१४२५. कतमे धम्मा पणीता? चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना, चत्तारि च सामञ्ञफलानि, निब्बानञ्च – इमे धम्मा पणीता।
1425. Katame dhammā paṇītā? Cattāro maggā apariyāpannā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ime dhammā paṇītā.
१४२६. कतमे धम्मा मिच्छत्तनियता? चत्तारो दिट्ठिगतसम्पयुत्तचित्तुप्पादा, द्वे दोमनस्ससहगतचित्तुप्पादा – इमे धम्मा सिया मिच्छत्तनियता, सिया अनियता।
1426. Katame dhammā micchattaniyatā? Cattāro diṭṭhigatasampayuttacittuppādā, dve domanassasahagatacittuppādā – ime dhammā siyā micchattaniyatā, siyā aniyatā.
१४२७. कतमे धम्मा सम्मत्तनियता? चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना – इमे धम्मा सम्मत्तनियता।
1427. Katame dhammā sammattaniyatā? Cattāro maggā apariyāpannā – ime dhammā sammattaniyatā.
१४२८. कतमे धम्मा अनियता? चत्तारो दिट्ठिगतविप्पयुत्तलोभसहगतचित्तुप्पादा, विचिकिच्छासहगतो चित्तुप्पादो, उद्धच्चसहगतो चित्तुप्पादो, तीसु भूमीसु कुसलं, चतूसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, रूपञ्च, निब्बानञ्च – इमे धम्मा अनियता।
1428. Katame dhammā aniyatā? Cattāro diṭṭhigatavippayuttalobhasahagatacittuppādā, vicikicchāsahagato cittuppādo, uddhaccasahagato cittuppādo, tīsu bhūmīsu kusalaṃ, catūsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, rūpañca, nibbānañca – ime dhammā aniyatā.
१४२९. कतमे धम्मा मग्गारम्मणा? कामावचरकुसलतो चत्तारो ञाणसम्पयुत्तचित्तुप्पादा, किरियतो चत्तारो ञाणसम्पयुत्तचित्तुप्पादा – इमे धम्मा सिया मग्गारम्मणा, न मग्गहेतुका; सिया मग्गाधिपतिनो, सिया न वत्तब्बा मग्गारम्मणातिपि, मग्गाधिपतिनोतिपि । चत्तारो अरियमग्गा न मग्गारम्मणा, मग्गहेतुका; सिया मग्गाधिपतिनो, सिया न वत्तब्बा मग्गाधिपतिनोति। रूपावचरचतुत्थं झानं कुसलतो च किरियतो च, किरियाहेतुकमनोविञ्ञाणधातु उपेक्खासहगता – इमे धम्मा सिया मग्गारम्मणा; न मग्गहेतुका, न मग्गाधिपतिनो; सिया न वत्तब्बा मग्गारम्मणाति। कामावचरकुसलतो चत्तारो ञाणविप्पयुत्तचित्तुप्पादा, सब्बं अकुसलं, सब्बो कामावचरस्स विपाको, किरियतो छ चित्तुप्पादा, रूपावचरतिकचतुक्कज्झाना कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, चतुत्थस्स झानस्स विपाको, चत्तारो आरुप्पा कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, चत्तारि च सामञ्ञफलानि – इमे धम्मा न वत्तब्बा मग्गारम्मणातिपि, मग्गहेतुकातिपि, मग्गाधिपतिनोतिपि। रूपञ्च निब्बानञ्च अनारम्मणा।
1429. Katame dhammā maggārammaṇā? Kāmāvacarakusalato cattāro ñāṇasampayuttacittuppādā, kiriyato cattāro ñāṇasampayuttacittuppādā – ime dhammā siyā maggārammaṇā, na maggahetukā; siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggārammaṇātipi, maggādhipatinotipi . Cattāro ariyamaggā na maggārammaṇā, maggahetukā; siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggādhipatinoti. Rūpāvacaracatutthaṃ jhānaṃ kusalato ca kiriyato ca, kiriyāhetukamanoviññāṇadhātu upekkhāsahagatā – ime dhammā siyā maggārammaṇā; na maggahetukā, na maggādhipatino; siyā na vattabbā maggārammaṇāti. Kāmāvacarakusalato cattāro ñāṇavippayuttacittuppādā, sabbaṃ akusalaṃ, sabbo kāmāvacarassa vipāko, kiriyato cha cittuppādā, rūpāvacaratikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, catutthassa jhānassa vipāko, cattāro āruppā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, cattāri ca sāmaññaphalāni – ime dhammā na vattabbā maggārammaṇātipi, maggahetukātipi, maggādhipatinotipi. Rūpañca nibbānañca anārammaṇā.
१४३०. कतमे धम्मा उप्पन्ना? चतूसु भूमीसु विपाको, यञ्च रूपं कम्मस्स कतत्ता – इमे धम्मा सिया उप्पन्ना, सिया उप्पादिनो; न वत्तब्बा अनुप्पन्नाति। चतूसु भूमीसु कुसलं, अकुसलं, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, यञ्च रूपं न कम्मस्स कतत्ता – इमे धम्मा सिया उप्पन्ना, सिया अनुप्पन्ना, न वत्तब्बा उप्पादिनोति। निब्बानं न वत्तब्बं उप्पन्नन्तिपि, अनुप्पन्नन्तिपि, उप्पादिनोतिपि।
1430. Katame dhammā uppannā? Catūsu bhūmīsu vipāko, yañca rūpaṃ kammassa katattā – ime dhammā siyā uppannā, siyā uppādino; na vattabbā anuppannāti. Catūsu bhūmīsu kusalaṃ, akusalaṃ, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, yañca rūpaṃ na kammassa katattā – ime dhammā siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinoti. Nibbānaṃ na vattabbaṃ uppannantipi, anuppannantipi, uppādinotipi.
१४३१. निब्बानं ठपेत्वा सब्बे धम्मा सिया अतीता, सिया अनागता, सिया पच्चुप्पन्ना। निब्बानं न वत्तब्बं अतीतन्तिपि, अनागतन्तिपि , पच्चुप्पन्नन्तिपि।
1431. Nibbānaṃ ṭhapetvā sabbe dhammā siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Nibbānaṃ na vattabbaṃ atītantipi, anāgatantipi , paccuppannantipi.
१४३२. कतमे धम्मा अतीतारम्मणा? विञ्ञाणञ्चायतनं, नेवसञ्ञानासञ्ञायतनं – इमे धम्मा अतीतारम्मणा।
1432. Katame dhammā atītārammaṇā? Viññāṇañcāyatanaṃ, nevasaññānāsaññāyatanaṃ – ime dhammā atītārammaṇā.
१४३३. नियोगा अनागतारम्मणा नत्थि।
1433. Niyogā anāgatārammaṇā natthi.
१४३४. कतमे धम्मा पच्चुप्पन्नारम्मणा? द्वेपञ्चविञ्ञाणानि, तिस्सो च मनोधातुयो – इमे धम्मा पच्चुप्पन्नारम्मणा। कामावचरकुसलस्स विपाकतो दस चित्तुप्पादा, अकुसलस्स विपाकतो मनोविञ्ञाणधातु उपेक्खासहगता, किरियाहेतुकमनोविञ्ञाणधातु सोमनस्ससहगता – इमे धम्मा सिया अतीतारम्मणा, सिया अनागतारम्मणा, सिया पच्चुप्पन्नारम्मणा। कामावचरकुसलं, अकुसलं, किरियतो नव चित्तुप्पादा, रूपावचरं चतुत्थं झानं कुसलतो च किरियतो च – इमे धम्मा सिया अतीतारम्मणा, सिया अनागतारम्मणा, सिया पच्चुप्पन्नारम्मणा; सिया न वत्तब्बा अतीतारम्मणातिपि, अनागतारम्मणातिपि, पच्चुप्पन्नारम्मणातिपि। रूपावचरतिकचतुक्कज्झाना कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, चतुत्थस्स झानस्स विपाको, आकासानञ्चायतनं, आकिञ्चञ्ञायतनं, चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना, चत्तारि च सामञ्ञफलानि – इमे धम्मा न वत्तब्बा अतीतारम्मणातिपि, अनागतारम्मणातिपि, पच्चुप्पन्नारम्मणातिपि। रूपञ्च निब्बानञ्च अनारम्मणा।
1434. Katame dhammā paccuppannārammaṇā? Dvepañcaviññāṇāni, tisso ca manodhātuyo – ime dhammā paccuppannārammaṇā. Kāmāvacarakusalassa vipākato dasa cittuppādā, akusalassa vipākato manoviññāṇadhātu upekkhāsahagatā, kiriyāhetukamanoviññāṇadhātu somanassasahagatā – ime dhammā siyā atītārammaṇā, siyā anāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā. Kāmāvacarakusalaṃ, akusalaṃ, kiriyato nava cittuppādā, rūpāvacaraṃ catutthaṃ jhānaṃ kusalato ca kiriyato ca – ime dhammā siyā atītārammaṇā, siyā anāgatārammaṇā, siyā paccuppannārammaṇā; siyā na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi. Rūpāvacaratikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, catutthassa jhānassa vipāko, ākāsānañcāyatanaṃ, ākiñcaññāyatanaṃ, cattāro maggā apariyāpannā, cattāri ca sāmaññaphalāni – ime dhammā na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi. Rūpañca nibbānañca anārammaṇā.
१४३५. अनिन्द्रियबद्धरूपञ्च निब्बानञ्च ठपेत्वा, सब्बे धम्मा सिया अज्झत्ता, सिया बहिद्धा, सिया अज्झत्तबहिद्धा। अनिन्द्रियबद्धरूपञ्च निब्बानञ्च बहिद्धा।
1435. Anindriyabaddharūpañca nibbānañca ṭhapetvā, sabbe dhammā siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Anindriyabaddharūpañca nibbānañca bahiddhā.
१४३६. कतमे धम्मा अज्झत्तारम्मणा? विञ्ञाणञ्चायतनं, नेवसञ्ञानासञ्ञायतनं – इमे धम्मा अज्झत्तारम्मणा।
1436. Katame dhammā ajjhattārammaṇā? Viññāṇañcāyatanaṃ, nevasaññānāsaññāyatanaṃ – ime dhammā ajjhattārammaṇā.
१४३७. कतमे धम्मा बहिद्धारम्मणा? रूपावचरतिकचतुक्कज्झाना कुसलतो च विपाकतो च किरियतो च, चतुत्थस्स झानस्स विपाको, आकासानञ्चायतनं, चत्तारो मग्गा अपरियापन्ना चत्तारि च सामञ्ञफलानि – इमे धम्मा बहिद्धारम्मणा। रूपं ठपेत्वा, सब्बेव कामावचरा कुसलाकुसलाब्याकता धम्मा, रूपावचरं चतुत्थं झानं कुसलतो च किरियतो च – इमे धम्मा सिया अज्झत्तारम्मणा, सिया बहिद्धारम्मणा, सिया अज्झत्तबहिद्धारम्मणा। आकिञ्चञ्ञायतनं न वत्तब्बं अज्झत्तारम्मणन्तिपि, बहिद्धारम्मणन्तिपि, अज्झत्तबहिद्धारम्मणन्तिपि। रूपञ्च निब्बानञ्च अनारम्मणा।
1437. Katame dhammā bahiddhārammaṇā? Rūpāvacaratikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, catutthassa jhānassa vipāko, ākāsānañcāyatanaṃ, cattāro maggā apariyāpannā cattāri ca sāmaññaphalāni – ime dhammā bahiddhārammaṇā. Rūpaṃ ṭhapetvā, sabbeva kāmāvacarā kusalākusalābyākatā dhammā, rūpāvacaraṃ catutthaṃ jhānaṃ kusalato ca kiriyato ca – ime dhammā siyā ajjhattārammaṇā, siyā bahiddhārammaṇā, siyā ajjhattabahiddhārammaṇā. Ākiñcaññāyatanaṃ na vattabbaṃ ajjhattārammaṇantipi, bahiddhārammaṇantipi, ajjhattabahiddhārammaṇantipi. Rūpañca nibbānañca anārammaṇā.
१४३८. कतमे धम्मा सनिदस्सनसप्पटिघा? रूपायतनं – इमे धम्मा सनिदस्सनसप्पटिघा।
1438. Katame dhammā sanidassanasappaṭighā? Rūpāyatanaṃ – ime dhammā sanidassanasappaṭighā.
१४३९. कतमे धम्मा अनिदस्सनसप्पटिघा? चक्खायतनं…पे॰… फोट्ठब्बायतनं – इमे धम्मा अनिदस्सनसप्पटिघा।
1439. Katame dhammā anidassanasappaṭighā? Cakkhāyatanaṃ…pe… phoṭṭhabbāyatanaṃ – ime dhammā anidassanasappaṭighā.
१४४०. कतमे धम्मा अनिदस्सनअप्पटिघा? चतूसु भूमीसु कुसलं, अकुसलं, चतूसु भूमीसु विपाको, तीसु भूमीसु किरियाब्याकतं, यञ्च रूपं अनिदस्सनं अप्पटिघं धम्मायतनपरियापन्नं, निब्बानञ्च – इमे धम्मा अनिदस्सनअप्पटिघा।
1440. Katame dhammā anidassanaappaṭighā? Catūsu bhūmīsu kusalaṃ, akusalaṃ, catūsu bhūmīsu vipāko, tīsu bhūmīsu kiriyābyākataṃ, yañca rūpaṃ anidassanaṃ appaṭighaṃ dhammāyatanapariyāpannaṃ, nibbānañca – ime dhammā anidassanaappaṭighā.
तिकं।
Tikaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / अभिधम्मपिटक (अट्ठकथा) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / धम्मसङ्गणि-अट्ठकथा • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / तिकअत्थुद्धारवण्णना • Tikaatthuddhāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / धम्मसङ्गणी-मूलटीका • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / तिकअत्थुद्धारवण्णना • Tikaatthuddhāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / धम्मसङ्गणी-अनुटीका • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / तिकअत्थुद्धारवण्णना • Tikaatthuddhāravaṇṇanā
