| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
1. சித்துப்பாத³கண்டோ³
1. Cittuppādakaṇḍo
திகமாதிகாபத³வண்ணனா
Tikamātikāpadavaṇṇanā
இதா³னி
Idāni
இதி மே பா⁴ஸமானஸ்ஸ, அபி⁴த⁴ம்மகத²ங் இமங்;
Iti me bhāsamānassa, abhidhammakathaṃ imaṃ;
அவிக்கி²த்தா நிஸாமேத², து³ல்லபா⁴ ஹி அயங் கதா²தி.
Avikkhittā nisāmetha, dullabhā hi ayaṃ kathāti.
ஏவங் படிஞ்ஞாதாய அபி⁴த⁴ம்மகதா²ய கத²னோகாஸோ ஸம்பத்தோ. தத்த² யஸ்மா அபி⁴த⁴ம்மோ நாம த⁴ம்மஸங்க³ணீஆதீ³னி ஸத்தப்பகரணானி; த⁴ம்மஸங்க³ணீபி சித்துப்பாத³கண்டா³தீ³னங் வஸேன சத்தாரி கண்டா³னி; சித்துப்பாத³கண்ட³ம்பி மாதிகாபத³பா⁴ஜனீயவஸேன து³வித⁴ங்; தத்த² மாதிகா ஆதி³; ஸாபி திகமாதிகா து³கமாதிகாதி து³விதா⁴; தத்த² திகமாதிகா ஆதி³; திகமாதிகாயபி குஸலத்திகங் குஸலத்திகேபி குஸலா த⁴ம்மாதி இத³ங் பத³ங்; தஸ்மா –
Evaṃ paṭiññātāya abhidhammakathāya kathanokāso sampatto. Tattha yasmā abhidhammo nāma dhammasaṅgaṇīādīni sattappakaraṇāni; dhammasaṅgaṇīpi cittuppādakaṇḍādīnaṃ vasena cattāri kaṇḍāni; cittuppādakaṇḍampi mātikāpadabhājanīyavasena duvidhaṃ; tattha mātikā ādi; sāpi tikamātikā dukamātikāti duvidhā; tattha tikamātikā ādi; tikamātikāyapi kusalattikaṃ kusalattikepi kusalā dhammāti idaṃ padaṃ; tasmā –
இதோ பட்டா²ய க³ம்பீ⁴ரங், அபி⁴த⁴ம்மகத²ங் இமங்;
Ito paṭṭhāya gambhīraṃ, abhidhammakathaṃ imaṃ;
வுச்சமானங் நிஸாமேத², ஏகக்³கா³ ஸாது⁴ ஸாத⁴வோதி.
Vuccamānaṃ nisāmetha, ekaggā sādhu sādhavoti.
1. ‘‘குஸலா த⁴ம்மா, அகுஸலா த⁴ம்மா, அப்³யாகதா த⁴ம்மா’’தி அயங் தாவ ஆதி³பதே³ன லத்³த⁴னாமோ குஸலத்திகோ நாம. ‘‘ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா த⁴ம்மா, து³க்கா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா த⁴ம்மா, அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா த⁴ம்மா’’தி அயங் ஸப்³ப³பதே³ஹி லத்³த⁴னாமோ வேத³னாத்திகோ நாம. ஏவங் ஆதி³பத³வஸேன வா ஸப்³ப³பத³வஸேன வா ஸப்³பே³ஸம்பி திகது³கானங் நாமங் வேதி³தப்³ப³ங் . ஸப்³பே³வ சேதே பஞ்சத³ஸஹி பரிச்சே²தே³ஹி வவத்தி²தா. திகானஞ்ஹி ஏகோ பரிச்சே²தோ³, து³கானங் சதுத்³த³ஸ. ‘‘ஹேதூ த⁴ம்மா, நஹேதூ த⁴ம்மா’’திஆத³யோ ஹி ச² து³கா க³ந்த²தோ ச அத்த²தோ ச அஞ்ஞமஞ்ஞஸம்ப³ந்தே⁴ன கண்ணிகா விய க⁴டா விய ஹுத்வா டி²தத்தா ‘ஹேதுகொ³ச்ச²கோ’தி வுச்சதி. ததோ அபரே ‘‘ஸப்பச்சயா த⁴ம்மா அப்பச்சயா த⁴ம்மா’’திஆத³யோ ஸத்த து³கா, அஞ்ஞமஞ்ஞங் அஸம்ப³ந்தா⁴, கேவலங் து³கஸாமஞ்ஞதோ உச்சினித்வா உச்சினித்வா விஸுங் விஸுங் கொ³ச்ச²கந்தரே ட²பிதத்தா அஞ்ஞேஹி ச மஹந்தரது³கேஹி சூளகத்தா ‘சூளந்தரது³கா’தி வேதி³தப்³பா³. ததோ பரங் ஆஸவது³காதீ³னங் ச²ன்னங் வஸேன ‘ஆஸவகொ³ச்ச²கோ’ ; ததா² ஸங்யோஜனது³காதீ³னங் வஸேன ‘ஸங்யோஜனகொ³ச்ச²கோ’; ததா² க³ந்த²ஓக⁴யோக³னீவரணது³காதீ³னங் வஸேன ‘க³ந்த²ஓக⁴யோக³னீவரணகொ³ச்ச²கா’; பராமாஸது³காதீ³னங் பஞ்சன்னங் வஸேன ‘பராமாஸகொ³ச்ச²கோ’தி. ஸப்³பே³பி ஸத்த கொ³ச்ச²கா வேதி³தப்³பா³. ததோ பரங் ‘‘ஸாரம்மணா த⁴ம்மா’’திஆத³யோ சதுத்³த³ஸ து³கா ‘மஹந்தரது³கா’ நாம. ததோ உபாதா³னது³காத³யோ ச² து³கா ‘உபாதா³னகொ³ச்ச²கோ’ நாம. ததோ கிலேஸது³காத³யோ அட்ட² து³கா ‘கிலேஸகொ³ச்ச²கோ’ நாம. ததோ பரங் த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³து³காத³யோ அட்டா²ரஸ து³கா அபி⁴த⁴ம்மமாதிகாய பரியோஸானே ட²பிதத்தா ‘பிட்டி²து³கா’ நாம. ‘‘விஜ்ஜாபா⁴கி³னோ த⁴ம்மா அவிஜ்ஜாபா⁴கி³னோ த⁴ம்மா’’திஆத³யோ பன த்³வாசத்தாலீஸ து³கா ‘ஸுத்தந்திகது³கா’ நாம. ஏவங் ஸப்³பே³பேதே பஞ்சத³ஸஹி பரிச்சே²தே³ஹி வவத்தி²தாதி வேதி³தப்³பா³.
1. ‘‘Kusalā dhammā, akusalā dhammā, abyākatā dhammā’’ti ayaṃ tāva ādipadena laddhanāmo kusalattiko nāma. ‘‘Sukhāya vedanāya sampayuttā dhammā, dukkhāya vedanāya sampayuttā dhammā, adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā dhammā’’ti ayaṃ sabbapadehi laddhanāmo vedanāttiko nāma. Evaṃ ādipadavasena vā sabbapadavasena vā sabbesampi tikadukānaṃ nāmaṃ veditabbaṃ . Sabbeva cete pañcadasahi paricchedehi vavatthitā. Tikānañhi eko paricchedo, dukānaṃ catuddasa. ‘‘Hetū dhammā, nahetū dhammā’’tiādayo hi cha dukā ganthato ca atthato ca aññamaññasambandhena kaṇṇikā viya ghaṭā viya hutvā ṭhitattā ‘hetugocchako’ti vuccati. Tato apare ‘‘sappaccayā dhammā appaccayā dhammā’’tiādayo satta dukā, aññamaññaṃ asambandhā, kevalaṃ dukasāmaññato uccinitvā uccinitvā visuṃ visuṃ gocchakantare ṭhapitattā aññehi ca mahantaradukehi cūḷakattā ‘cūḷantaradukā’ti veditabbā. Tato paraṃ āsavadukādīnaṃ channaṃ vasena ‘āsavagocchako’ ; tathā saṃyojanadukādīnaṃ vasena ‘saṃyojanagocchako’; tathā ganthaoghayoganīvaraṇadukādīnaṃ vasena ‘ganthaoghayoganīvaraṇagocchakā’; parāmāsadukādīnaṃ pañcannaṃ vasena ‘parāmāsagocchako’ti. Sabbepi satta gocchakā veditabbā. Tato paraṃ ‘‘sārammaṇā dhammā’’tiādayo catuddasa dukā ‘mahantaradukā’ nāma. Tato upādānadukādayo cha dukā ‘upādānagocchako’ nāma. Tato kilesadukādayo aṭṭha dukā ‘kilesagocchako’ nāma. Tato paraṃ dassanenapahātabbadukādayo aṭṭhārasa dukā abhidhammamātikāya pariyosāne ṭhapitattā ‘piṭṭhidukā’ nāma. ‘‘Vijjābhāgino dhammā avijjābhāgino dhammā’’tiādayo pana dvācattālīsa dukā ‘suttantikadukā’ nāma. Evaṃ sabbepete pañcadasahi paricchedehi vavatthitāti veditabbā.
ஏவங் வவத்தி²தா பனேதே ஸப்பதே³ஸனிப்பதே³ஸவஸேன த்³வே கொட்டா²ஸா ஹொந்தி. தேஸு ஹி நவ திகா ஏகஸத்ததி ச து³கா ஸப்பதே³ஸானங் ரூபாரூபத⁴ம்மானங் பரிக்³க³ஹிதத்தா ஸப்பதே³ஸா நாம. அவஸேஸா தேரஸ திகா ஏகஸத்ததி ச து³கா நிப்பதே³ஸா நாம. தத்த² திகேஸு தாவ வேத³னாத்திகோ விதக்கத்திகோ பீதித்திகோ உப்பன்னத்திகோ அதீதத்திகோ சத்தாரோ ஆரம்மணத்திகாதி இமே நவ திகா ஸப்பதே³ஸா நாம. து³கேஸு ஹேதுகொ³ச்ச²காதீ³னங் உபாதா³னகொ³ச்ச²கபரியோஸானானங் நவன்னங் கொ³ச்ச²கானங் பரியோஸானே தயோ தயோ து³கா, கிலேஸகொ³ச்ச²கபரியோஸானே சத்தாரோ து³கா, ‘‘சித்தஸம்பயுத்தா த⁴ம்மா, சித்தவிப்பயுத்தா த⁴ம்மா’’‘‘சித்தஸங்ஸட்டா² த⁴ம்மா, சித்தவிஸங்ஸட்டா² த⁴ம்மா’’தி த்³வே மஹந்தரது³கா, ஸுத்தந்திகது³கேஸு அதி⁴வசனது³கங் நிருத்திது³கங் பஞ்ஞத்திது³கங் நாமரூபது³கந்தி இமே சத்தாரோ து³கே ட²பெத்வா அவஸேஸா அட்ட²திங்ஸ து³கா சாதி ஏதே ஸப்பதே³ஸா நாம. வுத்தாவஸேஸா திகது³கா ஸப்³பே³பி நிப்பதே³ஸாதி வேதி³தப்³பா³.
Evaṃ vavatthitā panete sappadesanippadesavasena dve koṭṭhāsā honti. Tesu hi nava tikā ekasattati ca dukā sappadesānaṃ rūpārūpadhammānaṃ pariggahitattā sappadesā nāma. Avasesā terasa tikā ekasattati ca dukā nippadesā nāma. Tattha tikesu tāva vedanāttiko vitakkattiko pītittiko uppannattiko atītattiko cattāro ārammaṇattikāti ime nava tikā sappadesā nāma. Dukesu hetugocchakādīnaṃ upādānagocchakapariyosānānaṃ navannaṃ gocchakānaṃ pariyosāne tayo tayo dukā, kilesagocchakapariyosāne cattāro dukā, ‘‘cittasampayuttā dhammā, cittavippayuttā dhammā’’‘‘cittasaṃsaṭṭhā dhammā, cittavisaṃsaṭṭhā dhammā’’ti dve mahantaradukā, suttantikadukesu adhivacanadukaṃ niruttidukaṃ paññattidukaṃ nāmarūpadukanti ime cattāro duke ṭhapetvā avasesā aṭṭhatiṃsa dukā cāti ete sappadesā nāma. Vuttāvasesā tikadukā sabbepi nippadesāti veditabbā.
இதா³னி குஸலா த⁴ம்மாதிஆதீ³னங் மாதிகாபதா³னங் அயமனுபுப்³ப³பத³வண்ணனா – ‘குஸல’-ஸத்³தோ³ தாவ ஆரொக்³யஅனவஜ்ஜசே²கஸுக²விபாகேஸு தி³ஸ்ஸதி. அயஞ்ஹி ‘‘கச்சி நு போ⁴தோ குஸலங், கச்சி போ⁴தோ அனாமய’’ந்திஆதீ³ஸு (ஜா॰ 1.15.146; 2.20.129) ஆரொக்³யே தி³ஸ்ஸதி. ‘‘கதமோ பன, ப⁴ந்தே, காயஸமாசாரோ குஸலோ? யோ கோ², மஹாராஜ, காயஸமாசாரோ அனவஜ்ஜோ’’தி (ம॰ நி॰ 2.361) ச, ‘‘அபரங் பன, ப⁴ந்தே, ஏததா³னுத்தரியங் யதா² ப⁴க³வா த⁴ம்மங் தே³ஸேதி குஸலேஸு த⁴ம்மேஸூ’’தி (தீ³॰ நி॰ 3.145) ச ஏவமாதீ³ஸு அனவஜ்ஜே. ‘‘குஸலோ த்வங் ரத²ஸ்ஸ அங்க³பச்சங்கா³னங்’’ (ம॰ நி॰ 2.87), ‘‘குஸலா நச்சகீ³தஸ்ஸ ஸிக்கி²தா சாதுரித்தி²யோ’’திஆதீ³ஸு (ஜா॰ 2.22.94) சே²கே. ‘‘குஸலானங், பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மானங் ஸமாதா³னஹேது’’ (தீ³॰ நி॰ 3.80), ‘‘குஸலஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ கதத்தா உபசிதத்தா’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ 431) ஸுக²விபாகே. ஸ்வாயமித⁴ ஆரொக்³யேபி அனவஜ்ஜேபி ஸுக²விபாகேபி வத்ததி.
Idāni kusalā dhammātiādīnaṃ mātikāpadānaṃ ayamanupubbapadavaṇṇanā – ‘kusala’-saddo tāva ārogyaanavajjachekasukhavipākesu dissati. Ayañhi ‘‘kacci nu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmaya’’ntiādīsu (jā. 1.15.146; 2.20.129) ārogye dissati. ‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro kusalo? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro anavajjo’’ti (ma. ni. 2.361) ca, ‘‘aparaṃ pana, bhante, etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti kusalesu dhammesū’’ti (dī. ni. 3.145) ca evamādīsu anavajje. ‘‘Kusalo tvaṃ rathassa aṅgapaccaṅgānaṃ’’ (ma. ni. 2.87), ‘‘kusalā naccagītassa sikkhitā cāturitthiyo’’tiādīsu (jā. 2.22.94) cheke. ‘‘Kusalānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ samādānahetu’’ (dī. ni. 3.80), ‘‘kusalassa kammassa katattā upacitattā’’tiādīsu (dha. sa. 431) sukhavipāke. Svāyamidha ārogyepi anavajjepi sukhavipākepi vattati.
த⁴ம்மஸத்³தோ³ பனாயங் பரியத்திஹேதுகு³ணனிஸ்ஸத்தனிஜ்ஜீவதாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. அயஞ்ஹி ‘‘த⁴ம்மங் பரியாபுணாதி ஸுத்தங் கெ³ய்ய’’ந்திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 4.102) பரியத்தியங் தி³ஸ்ஸதி. ‘‘ஹேதும்ஹி ஞாணங் த⁴ம்மபடிஸம்பி⁴தா³’’திஆதீ³ஸு (விப⁴॰ 720) ஹேதும்ஹி.
Dhammasaddo panāyaṃ pariyattihetuguṇanissattanijjīvatādīsu dissati. Ayañhi ‘‘dhammaṃ pariyāpuṇāti suttaṃ geyya’’ntiādīsu (a. ni. 4.102) pariyattiyaṃ dissati. ‘‘Hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 720) hetumhi.
‘‘ந ஹி த⁴ம்மோ அத⁴ம்மோ ச, உபோ⁴ ஸமவிபாகினோ;
‘‘Na hi dhammo adhammo ca, ubho samavipākino;
அத⁴ம்மோ நிரயங் நேதி, த⁴ம்மோ பாபேதி ஸுக்³க³தி’’ந்தி. (தே²ரகா³॰ 304; ஜா॰ 1.15.386) –
Adhammo nirayaṃ neti, dhammo pāpeti suggati’’nti. (theragā. 304; jā. 1.15.386) –
ஆதீ³ஸு கு³ணே. ‘‘தஸ்மிங் கோ² பன ஸமயே த⁴ம்மா ஹொந்தி’’ (த⁴॰ ஸ॰ 121), ‘‘த⁴ம்மேஸு த⁴ம்மானுபஸ்ஸீ விஹரதீ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.373) நிஸ்ஸத்தனிஜ்ஜீவதாயங். ஸ்வாயமிதா⁴பி நிஸ்ஸத்தனிஜ்ஜீவதாயமேவ வட்டதி.
Ādīsu guṇe. ‘‘Tasmiṃ kho pana samaye dhammā honti’’ (dha. sa. 121), ‘‘dhammesu dhammānupassī viharatī’’tiādīsu (dī. ni. 2.373) nissattanijjīvatāyaṃ. Svāyamidhāpi nissattanijjīvatāyameva vaṭṭati.
வசனத்தோ² பனெத்த² – குச்சி²தே பாபகே த⁴ம்மே ஸலயந்தி சலயந்தி கம்பெந்தி வித்³த⁴ங்ஸெந்தீதி குஸலா. குச்சி²தேன வா ஆகாரேன ஸயந்தீதி குஸா. தே அகுஸலஸங்கா²தே குஸே லுனந்தி சி²ந்த³ந்தீதி குஸலா. குச்சி²தானங் வா ஸானதோ தனுகரணதோ ஓஸானகரணதோ ஞாணங் குஸங் நாம. தேன குஸேன லாதப்³பா³தி குஸலா; க³ஹேதப்³பா³ பவத்தேதப்³பா³தி அத்தோ². யதா² வா குஸா உப⁴யபா⁴க³க³தங் ஹத்த²ப்பதே³ஸங் லுனந்தி, ஏவமிமேபி உப்பன்னானுப்பன்னபா⁴வேன உப⁴யபா⁴க³க³தங் கிலேஸபக்க²ங் லுனந்தி. தஸ்மா குஸா விய லுனந்தீதிபி குஸலா. அத்தனோ பன ஸபா⁴வங் தா⁴ரெந்தீதி த⁴ம்மா. தா⁴ரியந்தி வா பச்சயேஹி, தா⁴ரீயந்தி வா யதா²ஸபா⁴வதோதி த⁴ம்மா. ந குஸலா அகுஸலா. மித்தபடிபக்கா² அமித்தா விய, லோபா⁴தி³படிபக்கா² அலோபா⁴த³யோ விய ச, குஸலபடிபக்கா²தி அத்தோ². ந ப்³யாகதாதி அப்³யாகதா, குஸலாகுஸலபா⁴வேன அகதி²தாதி அத்தோ². தேஸு பன அனவஜ்ஜஸுக²விபாகலக்க²ணா குஸலா, ஸாவஜ்ஜது³க்க²விபாகலக்க²ணா அகுஸலா, அவிபாகலக்க²ணா அப்³யாகதா.
Vacanattho panettha – kucchite pāpake dhamme salayanti calayanti kampenti viddhaṃsentīti kusalā. Kucchitena vā ākārena sayantīti kusā. Te akusalasaṅkhāte kuse lunanti chindantīti kusalā. Kucchitānaṃ vā sānato tanukaraṇato osānakaraṇato ñāṇaṃ kusaṃ nāma. Tena kusena lātabbāti kusalā; gahetabbā pavattetabbāti attho. Yathā vā kusā ubhayabhāgagataṃ hatthappadesaṃ lunanti, evamimepi uppannānuppannabhāvena ubhayabhāgagataṃ kilesapakkhaṃ lunanti. Tasmā kusā viya lunantītipi kusalā. Attano pana sabhāvaṃ dhārentīti dhammā. Dhāriyanti vā paccayehi, dhārīyanti vā yathāsabhāvatoti dhammā. Na kusalā akusalā. Mittapaṭipakkhā amittā viya, lobhādipaṭipakkhā alobhādayo viya ca, kusalapaṭipakkhāti attho. Na byākatāti abyākatā, kusalākusalabhāvena akathitāti attho. Tesu pana anavajjasukhavipākalakkhaṇā kusalā, sāvajjadukkhavipākalakkhaṇā akusalā, avipākalakkhaṇā abyākatā.
கிங் பனேதானி ‘குஸலா’தி வா ‘த⁴ம்மா’தி வாதிஆதீ³னி ஏகத்தா²னி உதா³ஹு நானத்தா²னீதி? கிஞ்செத்த²? யதி³ தாவ ஏகத்தா²னி ‘குஸலா த⁴ம்மா’தி இத³ங் ‘குஸலாகுஸலா’திவுத்தஸதி³ஸங் ஹோதி. அத² நானத்தா²னி திகது³கானங் ச²க்கசதுக்கபா⁴வோ ஆபஜ்ஜதி பதா³னஞ்ச அஸம்ப³ந்தோ⁴.
Kiṃ panetāni ‘kusalā’ti vā ‘dhammā’ti vātiādīni ekatthāni udāhu nānatthānīti? Kiñcettha? Yadi tāva ekatthāni ‘kusalā dhammā’ti idaṃ ‘kusalākusalā’tivuttasadisaṃ hoti. Atha nānatthāni tikadukānaṃ chakkacatukkabhāvo āpajjati padānañca asambandho.
யதா² ஹி ‘குஸலா’ ‘ரூபங்’‘சக்கு²மா’தி வுத்தே அத்த²வஸேன அஞ்ஞமஞ்ஞங் அனோலோகெந்தானங் பதா³னங் ந கோசி ஸம்ப³ந்தோ⁴, ஏவமிதா⁴பி பதா³னங் அஸம்ப³ந்தோ⁴ ஆபஜ்ஜதி. புப்³பா³பரஸம்ப³ந்த⁴ரஹிதானி ச பதா³னி நிப்பயோஜனானி நாம ஹொந்தி. யாபி சேஸா பரதோ ‘கதமே த⁴ம்மா குஸலா’தி புச்சா², தாயபி ஸத்³தி⁴ங் விரோதோ⁴ ஆபஜ்ஜதி. நேவ ஹி த⁴ம்மா குஸலா; அத² ச பனித³ங் வுச்சதி – கதமே த⁴ம்மா ‘குஸலா’தி. அபரோ நயோ – யதி³ ஏதானி ஏகத்தா²னி, திண்ணங் ‘த⁴ம்மானங்’ ஏகத்தா குஸலாதீ³னம்பி ஏகத்தங் ஆபஜ்ஜதி. குஸலாதி³பரானஞ்ஹி திண்ணம்பி ‘த⁴ம்மானங்’ த⁴ம்மபா⁴வேன ஏகத்தங். தஸ்மா த⁴ம்மத்தயேன ஸத்³தி⁴ங் அத்த²தோ நின்னானத்தா²னங் குஸலாதீ³னம்பி ஏகத்தங் ஆபஜ்ஜதி. ‘யதே³வ குஸலங், தங் அகுஸலங், தங் அப்³யாகத’ந்தி. ‘அதா²பி திண்ணங் த⁴ம்மானங் ஏகத்தங் ந ஸம்படிச்ச²த², அஞ்ஞோவ குஸலபரோ த⁴ம்மோ, அஞ்ஞோ அகுஸலபரோ த⁴ம்மோ, அஞ்ஞோ அப்³யாகதபரோ த⁴ம்மோதி வத³த², ஏவங் ஸந்தே த⁴ம்மோ நாம பா⁴வோ, பா⁴வதோ ச அஞ்ஞோ அபா⁴வோதி குஸலபரா பா⁴வஸங்கா²தா த⁴ம்மா அஞ்ஞோ அகுஸலபரோ த⁴ம்மோ அபா⁴வோ ஸியா, ததா² அப்³யாகதபரோ. தேஹி ச அஞ்ஞோ குஸலபரோபி. ஏவங் அபா⁴வத்தங் ஆபன்னேஹி த⁴ம்மேஹி அனஞ்ஞே குஸலாத³யோபி அபா⁴வாயேவ ஸியு’ந்தி.
Yathā hi ‘kusalā’ ‘rūpaṃ’‘cakkhumā’ti vutte atthavasena aññamaññaṃ anolokentānaṃ padānaṃ na koci sambandho, evamidhāpi padānaṃ asambandho āpajjati. Pubbāparasambandharahitāni ca padāni nippayojanāni nāma honti. Yāpi cesā parato ‘katame dhammā kusalā’ti pucchā, tāyapi saddhiṃ virodho āpajjati. Neva hi dhammā kusalā; atha ca panidaṃ vuccati – katame dhammā ‘kusalā’ti. Aparo nayo – yadi etāni ekatthāni, tiṇṇaṃ ‘dhammānaṃ’ ekattā kusalādīnampi ekattaṃ āpajjati. Kusalādiparānañhi tiṇṇampi ‘dhammānaṃ’ dhammabhāvena ekattaṃ. Tasmā dhammattayena saddhiṃ atthato ninnānatthānaṃ kusalādīnampi ekattaṃ āpajjati. ‘Yadeva kusalaṃ, taṃ akusalaṃ, taṃ abyākata’nti. ‘Athāpi tiṇṇaṃ dhammānaṃ ekattaṃ na sampaṭicchatha, aññova kusalaparo dhammo, añño akusalaparo dhammo, añño abyākataparo dhammoti vadatha, evaṃ sante dhammo nāma bhāvo, bhāvato ca añño abhāvoti kusalaparā bhāvasaṅkhātā dhammā añño akusalaparo dhammo abhāvo siyā, tathā abyākataparo. Tehi ca añño kusalaparopi. Evaṃ abhāvattaṃ āpannehi dhammehi anaññe kusalādayopi abhāvāyeva siyu’nti.
ஸப்³ப³மேதங் அகாரணங். கஸ்மா? யதா²னுமதிவோஹாரஸித்³தி⁴தோதி. வோஹாரோ ஹி யதா² யதா² அத்தே²ஸு அனுமதோ ஸம்படிச்சி²தோ ததா² ததே²வ ஸித்³தோ⁴. ந சாயங் ‘‘குஸலா த⁴ம்மா’’திஆதீ³ஸு குஸலபுப்³போ³ த⁴ம்மாபி⁴லாபோ த⁴ம்மபரோ ச குஸலாபி⁴லாபோ, யதா² ‘குஸலா குஸலா’தி ஏவங், அத்தனோ அத்த²விஸேஸாபா⁴வேன பண்டி³தேஹி ஸம்படிச்சி²தோ; ந ச ‘குஸலா’ ‘ரூபங்’சக்கு²மாஸத்³தா³ விய அஞ்ஞமஞ்ஞங் அனோலோகிதத்த²பா⁴வேன. ‘குஸல’-ஸத்³தோ³ பனெத்த² அனவஜ்ஜஸுக²விபாகஸங்கா²தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஜோதகபா⁴வேன ஸம்படிச்சி²தோ, ‘அகுஸல’-ஸத்³தோ³ ஸாவஜ்ஜது³க்க²விபாகத்த²ஜோதகத்தேன, ‘அப்³யாகத’-ஸத்³தோ³ அவிபாகத்த²ஜோதகத்தேன, ‘த⁴ம்ம’-ஸத்³தோ³ ஸபா⁴வதா⁴ரணாதி³அத்த²ஜோதகத்தேன. ஸோ ஏதேஸங் அஞ்ஞதரானந்தரே வுச்சமானோ அத்தனோ அத்த²ஸாமஞ்ஞங் தீ³பேதி. ஸப்³பே³வ ஹி ஏதே ஸபா⁴வதா⁴ரணாதி³னா லக்க²ணேன த⁴ம்மா. குஸலாதி³ஸத்³தா³ சாபி த⁴ம்மஸத்³த³ஸ்ஸ புரதோ வுச்சமானா அத்தனோ அத்தனோ அத்த²விஸேஸங் தஸ்ஸ தீ³பெந்தி. த⁴ம்மோ ஹி குஸலோ வா ஹோதி அகுஸலோ வா அப்³யாகதோ வா. ஏவமேதே விஸுங் விஸுங் வுச்சமானா அத்தனோ அத்தனோ அத்த²மத்ததீ³பகத்தேன ஸம்படிச்சி²தா. த⁴ம்மஸத்³தே³ன ஸஹ வுச்சமானா அத்தனோ அத்தனோ அத்த²ஸாமஞ்ஞங் அத்த²விஸேஸங் வா தீ³பகத்தேன லோகே பண்டி³தேஹி ஸம்படிச்சி²தா. தஸ்மா யதே³தமெத்த² ஏகத்த²னானாத்த²தங் விகப்பெத்வா தோ³ஸாரோபனகாரணங் வுத்தங் ஸப்³ப³மேதங் அகாரணங். அயங் தாவ குஸலத்திகஸ்ஸ அனுபுப்³ப³பத³வண்ணனா. இமினாவ நயேன ஸேஸதிகது³கானம்பி நயோ வேதி³தப்³போ³. இதோ பரங் பன விஸேஸமத்தமேவ வக்கா²ம.
Sabbametaṃ akāraṇaṃ. Kasmā? Yathānumativohārasiddhitoti. Vohāro hi yathā yathā atthesu anumato sampaṭicchito tathā tatheva siddho. Na cāyaṃ ‘‘kusalā dhammā’’tiādīsu kusalapubbo dhammābhilāpo dhammaparo ca kusalābhilāpo, yathā ‘kusalā kusalā’ti evaṃ, attano atthavisesābhāvena paṇḍitehi sampaṭicchito; na ca ‘kusalā’ ‘rūpaṃ’cakkhumāsaddā viya aññamaññaṃ anolokitatthabhāvena. ‘Kusala’-saddo panettha anavajjasukhavipākasaṅkhātassa atthassa jotakabhāvena sampaṭicchito, ‘akusala’-saddo sāvajjadukkhavipākatthajotakattena, ‘abyākata’-saddo avipākatthajotakattena, ‘dhamma’-saddo sabhāvadhāraṇādiatthajotakattena. So etesaṃ aññatarānantare vuccamāno attano atthasāmaññaṃ dīpeti. Sabbeva hi ete sabhāvadhāraṇādinā lakkhaṇena dhammā. Kusalādisaddā cāpi dhammasaddassa purato vuccamānā attano attano atthavisesaṃ tassa dīpenti. Dhammo hi kusalo vā hoti akusalo vā abyākato vā. Evamete visuṃ visuṃ vuccamānā attano attano atthamattadīpakattena sampaṭicchitā. Dhammasaddena saha vuccamānā attano attano atthasāmaññaṃ atthavisesaṃ vā dīpakattena loke paṇḍitehi sampaṭicchitā. Tasmā yadetamettha ekatthanānātthataṃ vikappetvā dosāropanakāraṇaṃ vuttaṃ sabbametaṃ akāraṇaṃ. Ayaṃ tāva kusalattikassa anupubbapadavaṇṇanā. Imināva nayena sesatikadukānampi nayo veditabbo. Ito paraṃ pana visesamattameva vakkhāma.
2. ஸுகா²ய வேத³னாயாதிஆதீ³ஸு ‘ஸுக²’-ஸத்³தோ³ தாவ ஸுக²வேத³னாஸுக²மூலஸுகா²ரம்மணஸுக²ஹேதுஸுக²பச்சயட்டா²னஅப்³யாப³ஜ்ஜ²னிப்³பா³னாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. அயஞ்ஹி ‘‘ஸுக²ஸ்ஸ ச பஹானா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.232) ஸுக²வேத³னாயங் தி³ஸ்ஸதி. ‘‘ஸுகோ² பு³த்³தா⁴னங் உப்பாதோ³’’ (த⁴॰ ப॰ 194), ‘‘ஸுகா² விராக³தா லோகே’’திஆதீ³ஸு (உதா³॰ 11; மஹாவ॰ 5) ஸுக²மூலே ‘‘யஸ்மா ச கோ², மஹாலி, ரூபங் ஸுக²ங் ஸுகா²னுபதிதங் ஸுகா²வக்கந்த’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 3.60) ஸுகா²ரம்மணே. ‘‘ஸுக²ஸ்ஸேதங், பி⁴க்க²வே, அதி⁴வசனங் யதி³த³ங் புஞ்ஞானீ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 7.62) ஸுக²ஹேதும்ஹி. ‘‘யாவஞ்சித³ங், பி⁴க்க²வே, ந ஸுகரங் அக்கா²னேன பாபுணிதுங் யாவ ஸுகா² ஸக்³கா³’’ (ம॰ நி॰ 3.255), ‘‘ந தே ஸுக²ங் பஜானந்தி யே ந பஸ்ஸந்தி நந்த³ன’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 1.11) ஸுக²பச்சயட்டா²னே. ‘‘தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரா ஏதே த⁴ம்மா’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.82) அப்³யாப³ஜ்ஜே². ‘‘நிப்³பா³னங் பரமங் ஸுக²’’ந்திஆதி³ஸு (த⁴॰ ப॰ 203-204) நிப்³பா³னே. இத⁴ பனாயங் ஸுக²வேத³னாயமேவ த³ட்ட²ப்³போ³. ‘வேத³னா’-ஸத்³தோ³ ‘‘விதி³தா வேத³னா உப்பஜ்ஜந்தீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.208) வேத³யிதஸ்மிங்யேவ வத்ததி.
2. Sukhāya vedanāyātiādīsu ‘sukha’-saddo tāva sukhavedanāsukhamūlasukhārammaṇasukhahetusukhapaccayaṭṭhānaabyābajjhanibbānādīsu dissati. Ayañhi ‘‘sukhassa ca pahānā’’tiādīsu (dī. ni. 1.232) sukhavedanāyaṃ dissati. ‘‘Sukho buddhānaṃ uppādo’’ (dha. pa. 194), ‘‘sukhā virāgatā loke’’tiādīsu (udā. 11; mahāva. 5) sukhamūle ‘‘yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkanta’’ntiādīsu (saṃ. ni. 3.60) sukhārammaṇe. ‘‘Sukhassetaṃ, bhikkhave, adhivacanaṃ yadidaṃ puññānī’’tiādīsu (a. ni. 7.62) sukhahetumhi. ‘‘Yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukaraṃ akkhānena pāpuṇituṃ yāva sukhā saggā’’ (ma. ni. 3.255), ‘‘na te sukhaṃ pajānanti ye na passanti nandana’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.11) sukhapaccayaṭṭhāne. ‘‘Diṭṭhadhammasukhavihārā ete dhammā’’tiādīsu (ma. ni. 1.82) abyābajjhe. ‘‘Nibbānaṃ paramaṃ sukha’’ntiādisu (dha. pa. 203-204) nibbāne. Idha panāyaṃ sukhavedanāyameva daṭṭhabbo. ‘Vedanā’-saddo ‘‘viditā vedanā uppajjantī’’tiādīsu (ma. ni. 3.208) vedayitasmiṃyeva vattati.
‘து³க்க²’-ஸத்³தோ³ து³க்க²வேத³னாது³க்க²வத்து²து³க்கா²ரம்மணது³க்க²பச்சயது³க்க²பச்சயட்டா²னாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. அயஞ்ஹி ‘‘து³க்க²ஸ்ஸ ச பஹானா’’திஆதீ³ஸு து³க்க²வேத³னாயங் தி³ஸ்ஸதி. ‘‘ஜாதிபி து³க்கா²’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.387; விப⁴॰ 190) து³க்க²வத்து²ஸ்மிங். ‘‘யஸ்மா ச கோ², மஹாலி, ரூபங் து³க்க²ங் து³க்கா²னுபதிதங் து³க்கா²வக்கந்த’’ந்திஆதீ³ஸு து³க்கா²ரம்மணே. ‘‘து³க்கோ² பாபஸ்ஸ உச்சயோ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 117) து³க்க²பச்சயே. ‘‘யாவஞ்சித³ங், பி⁴க்க²வே, ந ஸுகரங் அக்கா²னேன பாபுணிதுங் யாவ து³க்கா² நிரயா’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.250) து³க்க²பச்சயட்டா²னே. இத⁴ பனாயங் து³க்க²வேத³னாயமேவ த³ட்ட²ப்³போ³.
‘Dukkha’-saddo dukkhavedanādukkhavatthudukkhārammaṇadukkhapaccayadukkhapaccayaṭṭhānādīsu dissati. Ayañhi ‘‘dukkhassa ca pahānā’’tiādīsu dukkhavedanāyaṃ dissati. ‘‘Jātipi dukkhā’’tiādīsu (dī. ni. 2.387; vibha. 190) dukkhavatthusmiṃ. ‘‘Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkanta’’ntiādīsu dukkhārammaṇe. ‘‘Dukkho pāpassa uccayo’’tiādīsu (dha. pa. 117) dukkhapaccaye. ‘‘Yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukaraṃ akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā nirayā’’tiādīsu (ma. ni. 3.250) dukkhapaccayaṭṭhāne. Idha panāyaṃ dukkhavedanāyameva daṭṭhabbo.
வசனத்தோ² பனெத்த² – ஸுக²யதீதி ஸுகா². து³க்க²யதீதி து³க்கா². ந து³க்கா² ந ஸுகா²தி அது³க்க²மஸுகா². ‘ம-காரோ பத³ஸந்தி⁴வஸேன வுத்தோ. ஸப்³பா³பி ஆரம்மணரஸங் வேத³யந்தி அனுப⁴வந்தீதி வேத³னா. தாஸு இட்டா²னுப⁴வனலக்க²ணா ஸுகா², அனிட்டா²னுப⁴வனலக்க²ணா து³க்கா², உப⁴யவிபரீதானுப⁴வனலக்க²ணா அது³க்க²மஸுகா². யோபனாயங் தீஸுபி பதே³ஸு ‘ஸம்பயுத்த’-ஸத்³தோ³, தஸ்ஸத்தோ² – ஸமங் பகாரேஹி யுத்தாதி ஸம்பயுத்தா. கதரேஹி பகாரேஹீதி? ஏகுப்பாத³தாதீ³ஹி. ‘‘நத்தி² கேசி த⁴ம்மா கேஹிசி த⁴ம்மேஹி ஸம்பயுத்தாதி? ஆமந்தா’’தி ஹி இமஸ்ஸ பஞ்ஹஸ்ஸ படிக்கே²பே ‘‘நனு அத்தி² கேசி த⁴ம்மா கேஹிசி த⁴ம்மேஹி ஸஹக³தா ஸஹஜாதா ஸங்ஸட்டா² ஏகுப்பாதா³ ஏகனிரோதா⁴ ஏகவத்து²கா ஏகாரம்மணா’’தி (கதா²॰ 473) ஏவங் ஏகுப்பாத³தாதீ³னங் வஸேன ஸம்பயோக³த்தோ² வுத்தோ. இதி இமேஹி ஏகுப்பாத³தாதீ³ஹி ஸமங் பகாரேஹி யுத்தாதி ஸம்பயுத்தா.
Vacanattho panettha – sukhayatīti sukhā. Dukkhayatīti dukkhā. Na dukkhā na sukhāti adukkhamasukhā. ‘Ma-kāro padasandhivasena vutto. Sabbāpi ārammaṇarasaṃ vedayanti anubhavantīti vedanā. Tāsu iṭṭhānubhavanalakkhaṇā sukhā, aniṭṭhānubhavanalakkhaṇā dukkhā, ubhayaviparītānubhavanalakkhaṇā adukkhamasukhā. Yopanāyaṃ tīsupi padesu ‘sampayutta’-saddo, tassattho – samaṃ pakārehi yuttāti sampayuttā. Katarehi pakārehīti? Ekuppādatādīhi. ‘‘Natthi keci dhammā kehici dhammehi sampayuttāti? Āmantā’’ti hi imassa pañhassa paṭikkhepe ‘‘nanu atthi keci dhammā kehici dhammehi sahagatā sahajātā saṃsaṭṭhā ekuppādā ekanirodhā ekavatthukā ekārammaṇā’’ti (kathā. 473) evaṃ ekuppādatādīnaṃ vasena sampayogattho vutto. Iti imehi ekuppādatādīhi samaṃ pakārehi yuttāti sampayuttā.
3. விபாகத்திகே அஞ்ஞமஞ்ஞவிஸிட்டா²னங் குஸலாகுஸலானங் பாகாதி விபாகா. விபக்கபா⁴வமாபன்னானங் அரூபத⁴ம்மானமேதங் அதி⁴வசனங். விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மாதி விபாகஸபா⁴வத⁴ம்மா. யதா² ஜாதிஜராஸபா⁴வா ஜாதிஜராபகதிகா ஸத்தா ஜாதித⁴ம்மா ஜராத⁴ம்மாதி வுச்சந்தி ஏவங் விபாகஜனகட்டே²ன விபாகஸபா⁴வா விபாகபகதிகா த⁴ம்மாதி அத்தோ². ததியபத³ங் உப⁴யஸபா⁴வபடிக்கே²பவஸேன வுத்தங்.
3. Vipākattike aññamaññavisiṭṭhānaṃ kusalākusalānaṃ pākāti vipākā. Vipakkabhāvamāpannānaṃ arūpadhammānametaṃ adhivacanaṃ. Vipākadhammadhammāti vipākasabhāvadhammā. Yathā jātijarāsabhāvā jātijarāpakatikā sattā jātidhammā jarādhammāti vuccanti evaṃ vipākajanakaṭṭhena vipākasabhāvā vipākapakatikā dhammāti attho. Tatiyapadaṃ ubhayasabhāvapaṭikkhepavasena vuttaṃ.
4. உபாதி³ன்னுபாதா³னியத்திகே ஆரம்மணகரணவஸேன தண்ஹாதி³ட்டீ²ஹி உபேதேன கம்முனா ஆதி³ன்னா, ப²லபா⁴வேன க³ஹிதாதி உபாதி³ன்னா. ஆரம்மணபா⁴வங் உபக³ந்த்வா உபாதா³னஸம்ப³ந்தே⁴ன உபாதா³னானங் ஹிதாதி உபாதா³னியா. உபாதா³னஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயபூ⁴தானமேதங் அதி⁴வசனங். உபாதி³ண்ணா ச தே உபாதா³னியா சாதி உபாதி³ண்ணுபாதா³னியா; ஸாஸவகம்மனிப்³ப³த்தானங் ரூபாரூபத⁴ம்மானமேதங் அதி⁴வசனங். இதி இமினா நயேன ஸேஸபத³த்³வயேபி படிஸேத⁴ஸஹிதோ அத்தோ² வேதி³தப்³போ³.
4. Upādinnupādāniyattike ārammaṇakaraṇavasena taṇhādiṭṭhīhi upetena kammunā ādinnā, phalabhāvena gahitāti upādinnā. Ārammaṇabhāvaṃ upagantvā upādānasambandhena upādānānaṃ hitāti upādāniyā. Upādānassa ārammaṇapaccayabhūtānametaṃ adhivacanaṃ. Upādiṇṇā ca te upādāniyā cāti upādiṇṇupādāniyā; sāsavakammanibbattānaṃ rūpārūpadhammānametaṃ adhivacanaṃ. Iti iminā nayena sesapadadvayepi paṭisedhasahito attho veditabbo.
5. ஸங்கிலிட்ட²ஸங்கிலேஸிகத்திகே ஸங்கிலேஸேதீதி ஸங்கிலேஸோ, விபா³த⁴தி, உபதாபேதி சாதி அத்தோ². ஸங்கிலேஸேன ஸமன்னாக³தாதி ஸங்கிலிட்டா². அத்தானங் ஆரம்மணங் கத்வா பவத்தனேன ஸங்கிலேஸங் அரஹந்தி , ஸங்கிலேஸே வா நியுத்தா, தஸ்ஸ ஆரம்மணபா⁴வானதிக்கமனதோதி ஸங்கிலேஸிகா. ஸங்கிலேஸஸ்ஸ ஆரம்மணபச்சயபூ⁴தானமேதங் அதி⁴வசனங். ஸங்கிலிட்டா² ச தே ஸங்கிலேஸிகா சாதி ஸங்கிலிட்ட²ஸங்கிலேஸிகா. ஸேஸபத³த்³வயம்பி புரிமத்திகே வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங்.
5. Saṃkiliṭṭhasaṃkilesikattike saṃkilesetīti saṃkileso, vibādhati, upatāpeti cāti attho. Saṃkilesena samannāgatāti saṃkiliṭṭhā. Attānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattanena saṃkilesaṃ arahanti , saṃkilese vā niyuttā, tassa ārammaṇabhāvānatikkamanatoti saṃkilesikā. Saṃkilesassa ārammaṇapaccayabhūtānametaṃ adhivacanaṃ. Saṃkiliṭṭhā ca te saṃkilesikā cāti saṃkiliṭṭhasaṃkilesikā. Sesapadadvayampi purimattike vuttanayeneva veditabbaṃ.
6. விதக்கத்திகே ஸம்பயோக³வஸேன வத்தமானேன ஸஹ விதக்கேன ஸவிதக்கா. ஸஹ விசாரேன ஸவிசாரா. ஸவிதக்கா ச தே ஸவிசாரா சாதி ஸவிதக்கஸவிசாரா. உப⁴யரஹிதா அவிதக்கஅவிசாரா. விதக்கவிசாரேஸு விசாரோவ மத்தா, பமாணங், ஏதேஸந்தி விசாரமத்தா. விசாரதோ உத்தரி விதக்கேன ஸத்³தி⁴ங் ஸம்பயோக³ங் ந க³ச்ச²ந்தீதி அத்தோ². அவிதக்கா ச தே விசாரமத்தா சாதி அவிதக்கவிசாரமத்தா.
6. Vitakkattike sampayogavasena vattamānena saha vitakkena savitakkā. Saha vicārena savicārā. Savitakkā ca te savicārā cāti savitakkasavicārā. Ubhayarahitā avitakkaavicārā. Vitakkavicāresu vicārova mattā, pamāṇaṃ, etesanti vicāramattā. Vicārato uttari vitakkena saddhiṃ sampayogaṃ na gacchantīti attho. Avitakkā ca te vicāramattā cāti avitakkavicāramattā.
7. பீதித்திகே பீதியா ஸஹ ஏகுப்பாதா³தி³பா⁴வங் க³தாதி பீதிஸஹக³தா, பீதிஸம்பயுத்தாதி அத்தோ². ஸேஸபத³த்³வயேபி ஏஸேவ நயோ. உபெக்கா²தி செத்த² அது³க்க²மஸுகா² வேத³னா வுத்தா. ஸா ஹி ஸுக²து³க்கா²காரப்பவத்திங் உபெக்க²தி, மஜ்ஜ²த்தாகாரஸண்டி²தத்தா தேனாகாரேன பவத்ததீதி உபெக்கா². இதி வேத³னாத்திகதோ பத³த்³வயமேவ க³ஹெத்வா நிப்பீதிகஸ்ஸ ஸுக²ஸ்ஸ ஸப்பீதிகஸுக²தோ விஸேஸத³ஸ்ஸனவஸேன அயங் திகோ வுத்தோ.
7. Pītittike pītiyā saha ekuppādādibhāvaṃ gatāti pītisahagatā, pītisampayuttāti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo. Upekkhāti cettha adukkhamasukhā vedanā vuttā. Sā hi sukhadukkhākārappavattiṃ upekkhati, majjhattākārasaṇṭhitattā tenākārena pavattatīti upekkhā. Iti vedanāttikato padadvayameva gahetvā nippītikassa sukhassa sappītikasukhato visesadassanavasena ayaṃ tiko vutto.
8. த³ஸ்ஸனத்திகே த³ஸ்ஸனேனாதி ஸோதாபத்திமக்³கே³ன. ஸோ ஹி பட²மங் நிப்³பா³னங் த³ஸ்ஸனதோ த³ஸ்ஸனந்தி வுத்தோ. கொ³த்ரபு⁴ பன கிஞ்சாபி பட²மதரங் பஸ்ஸதி, யதா² பன ரஞ்ஞோ ஸந்திகங் கேனசிதே³வ கரணீயேன ஆக³தோ புரிஸோ தூ³ரதோவ ரதி²காய சரந்தங் ஹத்தி²க்க²ந்த⁴க³தங் ராஜானங் தி³ஸ்வாபி ‘தி³ட்டோ² தே ராஜா’தி புட்டோ² தி³ஸ்வாபி கத்தப்³ப³கிச்சஸ்ஸ அகதத்தா ‘ந பஸ்ஸாமீ’தி ஆஹ. ஏவமேவ நிப்³பா³னங் தி³ஸ்வாபி கத்தப்³ப³ஸ்ஸ கிலேஸப்பஹானஸ்ஸாபா⁴வா ந த³ஸ்ஸனந்தி வுச்சதி. தஞ்ஹி ஞாணங் மக்³க³ஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனட்டா²னே திட்ட²தி. பா⁴வனாயாதி ஸேஸமக்³க³த்தயேன. ஸேஸமக்³க³த்தயஞ்ஹி பட²மமக்³கே³ன தி³ட்ட²ஸ்மிங்யேவ த⁴ம்மே பா⁴வனாவஸேன உப்பஜ்ஜதி, அதி³ட்ட²புப்³ப³ங் கிஞ்சி ந பஸ்ஸதி, தஸ்மா பா⁴வனாதி வுச்சதி. ததியபத³ங் உப⁴யபடிக்கே²பவஸேன வுத்தங்.
8. Dassanattike dassanenāti sotāpattimaggena. So hi paṭhamaṃ nibbānaṃ dassanato dassananti vutto. Gotrabhu pana kiñcāpi paṭhamataraṃ passati, yathā pana rañño santikaṃ kenacideva karaṇīyena āgato puriso dūratova rathikāya carantaṃ hatthikkhandhagataṃ rājānaṃ disvāpi ‘diṭṭho te rājā’ti puṭṭho disvāpi kattabbakiccassa akatattā ‘na passāmī’ti āha. Evameva nibbānaṃ disvāpi kattabbassa kilesappahānassābhāvā na dassananti vuccati. Tañhi ñāṇaṃ maggassa āvajjanaṭṭhāne tiṭṭhati. Bhāvanāyāti sesamaggattayena. Sesamaggattayañhi paṭhamamaggena diṭṭhasmiṃyeva dhamme bhāvanāvasena uppajjati, adiṭṭhapubbaṃ kiñci na passati, tasmā bhāvanāti vuccati. Tatiyapadaṃ ubhayapaṭikkhepavasena vuttaṃ.
9. தத³னந்தரத்திகே த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³போ³ ஹேது ஏதேஸந்தி த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³ப³ஹேதுகா. து³தியபதே³பி ஏஸேவ நயோ. ததியபதே³ நேவ த³ஸ்ஸனேன ந பா⁴வனாய பஹாதப்³போ³ ஹேது ஏதேஸந்தி ஏவமத்த²ங் அக்³க³ஹெத்வா நேவ த³ஸ்ஸனேன ந பா⁴வனாய பஹாதப்³போ³ ஹேது ஏதேஸங் அத்தீ²தி ஏவமத்தோ² க³ஹேதப்³போ³ . இதரதா² ஹி அஹேதுகானங் அக்³க³ஹணங் ப⁴வெய்ய; ஹேதுயேவ ஹி தேஸங் நத்தி² யோ த³ஸ்ஸனபா⁴வனாஹி பஹாதப்³போ³ ஸியா. ஸஹேதுகேஸுபி ஹேதுவஜ்ஜானங் பஹானங் ஆபஜ்ஜதி, ந ஹேதூனங்; ஹேதுயேவ ஹி ஏதேஸங் ‘நேவ த³ஸ்ஸனேன ந பா⁴வனாய பஹாதப்³போ³’தி வுத்தோ, ந தே த⁴ம்மா. உப⁴யம்பி சேதங் அனதி⁴ப்பேதங். தஸ்மா நேவ த³ஸ்ஸனேன ந பா⁴வனாய பஹாதப்³போ³ ஹேது ஏதேஸங் அத்தீ²தி நேவத³ஸ்ஸனேன நபா⁴வனாய பஹாதப்³ப³ஹேதுகாதி அயமத்தோ² க³ஹேதப்³போ³.
9. Tadanantarattike dassanena pahātabbo hetu etesanti dassanena pahātabbahetukā. Dutiyapadepi eseva nayo. Tatiyapade neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo hetu etesanti evamatthaṃ aggahetvā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo hetu etesaṃ atthīti evamattho gahetabbo . Itarathā hi ahetukānaṃ aggahaṇaṃ bhaveyya; hetuyeva hi tesaṃ natthi yo dassanabhāvanāhi pahātabbo siyā. Sahetukesupi hetuvajjānaṃ pahānaṃ āpajjati, na hetūnaṃ; hetuyeva hi etesaṃ ‘neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo’ti vutto, na te dhammā. Ubhayampi cetaṃ anadhippetaṃ. Tasmā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbo hetu etesaṃ atthīti nevadassanena nabhāvanāya pahātabbahetukāti ayamattho gahetabbo.
10. ஆசயகா³மித்திகே கம்மகிலேஸேஹி ஆசியதீதி ஆசயோ. படிஸந்தி⁴சுதிக³திப்பவத்தானங் ஏதங் நாமங். தஸ்ஸ காரணங் ஹுத்வா நிப்பா²த³னகபா⁴வேன தங் ஆசயங் க³ச்ச²ந்தி, யஸ்ஸ வா பவத்தந்தி தங் புக்³க³லங் யதா²வுத்தமேவ ஆசயங் க³மெந்தீதிபி ஆசயகா³மினோ; ஸாஸவகுஸலாகுஸலானங் ஏதங் அதி⁴வசனங். ததோ ஏவ ஆசயஸங்கா²தா சயா அபேதத்தா, நிப்³பா³னங் அபேதங் சயாதி அபசயோ. தங் ஆரம்மணங் கத்வா பவத்தனதோ அபசயங் க³ச்ச²ந்தீதி அபசயகா³மினோ; அரியமக்³கா³னமேதங் அதி⁴வசனங். அபிச பாகாரங் இட்ட²கவட்³ட⁴கீ விய பவத்தங் ஆசினந்தா க³ச்ச²ந்தீதி ஆசயகா³மினோ. தேன சிதங் சிதங் இட்ட²கங் வித்³த⁴ங்ஸயமானோ புரிஸோ விய ததே³வ பவத்தங் அபசினந்தா க³ச்ச²ந்தீதி அபசயகா³மினோ. ததியபத³ங் உப⁴யபடிக்கே²பேன வுத்தங்.
10. Ācayagāmittike kammakilesehi āciyatīti ācayo. Paṭisandhicutigatippavattānaṃ etaṃ nāmaṃ. Tassa kāraṇaṃ hutvā nipphādanakabhāvena taṃ ācayaṃ gacchanti, yassa vā pavattanti taṃ puggalaṃ yathāvuttameva ācayaṃ gamentītipi ācayagāmino; sāsavakusalākusalānaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Tato eva ācayasaṅkhātā cayā apetattā, nibbānaṃ apetaṃ cayāti apacayo. Taṃ ārammaṇaṃ katvā pavattanato apacayaṃ gacchantīti apacayagāmino; ariyamaggānametaṃ adhivacanaṃ. Apica pākāraṃ iṭṭhakavaḍḍhakī viya pavattaṃ ācinantā gacchantīti ācayagāmino. Tena citaṃ citaṃ iṭṭhakaṃ viddhaṃsayamāno puriso viya tadeva pavattaṃ apacinantā gacchantīti apacayagāmino. Tatiyapadaṃ ubhayapaṭikkhepena vuttaṃ.
11. ஸெக்க²த்திகே தீஸு ஸிக்கா²ஸு ஜாதாதி ஸெக்கா². ஸத்தன்னங் ஸெக்கா²னங் ஏதேதிபி ஸெக்கா². அபரியோஸிதஸிக்க²த்தா ஸயமேவ ஸிக்க²ந்தீதிபி ஸெக்கா² . உபரி ஸிக்கி²தப்³பா³பா⁴வதோ ந ஸெக்கா²தி அஸெக்கா². வுட்³டி⁴ப்பத்தா வா ஸெக்கா²திபி அஸெக்கா². அரஹத்தப²லத⁴ம்மானங் ஏதங் அதி⁴வசனங். ததியபத³ங் உப⁴யபடிக்கே²பேன வுத்தங்.
11. Sekkhattike tīsu sikkhāsu jātāti sekkhā. Sattannaṃ sekkhānaṃ etetipi sekkhā. Apariyositasikkhattā sayameva sikkhantītipi sekkhā. Upari sikkhitabbābhāvato na sekkhāti asekkhā. Vuḍḍhippattā vā sekkhātipi asekkhā. Arahattaphaladhammānaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Tatiyapadaṃ ubhayapaṭikkhepena vuttaṃ.
12. பரித்தத்திகே ஸமந்ததோ க²ண்டி³தத்தா அப்பமத்தகங் பரித்தந்தி வுச்சதி; ‘பரித்தங் கோ³மயபிண்ட³’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 3.96) விய. இமேபி அப்பானுபா⁴வதாய பரித்தா வியாதி பரித்தா; காமாவசரத⁴ம்மானமேதங் அதி⁴வசனங். கிலேஸவிக்க²ம்ப⁴னஸமத்த²தாய விபுலப²லதாய தீ³க⁴ஸந்தானதாய ச மஹந்தபா⁴வங் க³தா, மஹந்தேஹி வா உளாரச்ச²ந்த³வீரியசித்தபஞ்ஞேஹி க³தா படிபன்னாதிபி மஹக்³க³தா. பமாணகரா த⁴ம்மா ராகா³த³யோ பமாணங் நாம. ஆரம்மணதோ வா ஸம்பயோக³தோ வா நத்தி² ஏதேஸங் பமாணங், பமாணஸ்ஸ ச படிபக்கா²தி அப்பமாணா.
12. Parittattike samantato khaṇḍitattā appamattakaṃ parittanti vuccati; ‘parittaṃ gomayapiṇḍa’ntiādīsu (saṃ. ni. 3.96) viya. Imepi appānubhāvatāya parittā viyāti parittā; kāmāvacaradhammānametaṃ adhivacanaṃ. Kilesavikkhambhanasamatthatāya vipulaphalatāya dīghasantānatāya ca mahantabhāvaṃ gatā, mahantehi vā uḷāracchandavīriyacittapaññehi gatā paṭipannātipi mahaggatā. Pamāṇakarā dhammā rāgādayo pamāṇaṃ nāma. Ārammaṇato vā sampayogato vā natthi etesaṃ pamāṇaṃ, pamāṇassa ca paṭipakkhāti appamāṇā.
13. பரித்தாரம்மணத்திகே பரித்தங் ஆரம்மணங் ஏதேஸந்தி பரித்தாரம்மணா. ஸேஸபத³த்³வயேபி ஏஸேவ நயோ.
13. Parittārammaṇattike parittaṃ ārammaṇaṃ etesanti parittārammaṇā. Sesapadadvayepi eseva nayo.
14. ஹீனத்திகே ஹீனாதி லாமகா அகுஸலா த⁴ம்மா. ஹீனப்பணீதானங் மஜ்ஜே² ப⁴வாதி மஜ்ஜி²மா. அவஸேஸா தேபூ⁴மகா த⁴ம்மா உத்தமட்டே²ன அதப்பகட்டே²ன ச பணீதா; லோகுத்தரா த⁴ம்மா.
14. Hīnattike hīnāti lāmakā akusalā dhammā. Hīnappaṇītānaṃ majjhe bhavāti majjhimā. Avasesā tebhūmakā dhammā uttamaṭṭhena atappakaṭṭhena ca paṇītā; lokuttarā dhammā.
15. மிச்ச²த்தத்திகே ‘ஹிதஸுகா²வஹா மே ப⁴விஸ்ஸந்தீ’தி ஏவங் ஆஸீஸிதாபி ததா² அபா⁴வதோ, ‘அஸுபா⁴தீ³ஸுயேவ ஸுப⁴’ந்திஆதி³ விபரீதப்பவத்திதோ ச மிச்சா²ஸபா⁴வாதி மிச்ச²த்தா; விபாகதா³னே ஸதி க²ந்த⁴பே⁴தா³னந்தரமேவ விபாகதா³னதோ நியதா; மிச்ச²த்தா ச தே நியதா சாதி மிச்ச²த்தனியதா. வுத்தவிபரீதேன அத்தே²ன ஸம்மாஸபா⁴வாதி ஸம்மத்தா; ஸம்மத்தா ச தே நியதா ச அனந்தரமேவ ப²லதா³னேனாதி ஸம்மத்தனியதா. உப⁴யதா²பி ந நியதாதி அனியதா.
15. Micchattattike ‘hitasukhāvahā me bhavissantī’ti evaṃ āsīsitāpi tathā abhāvato, ‘asubhādīsuyeva subha’ntiādi viparītappavattito ca micchāsabhāvāti micchattā; vipākadāne sati khandhabhedānantarameva vipākadānato niyatā; micchattā ca te niyatā cāti micchattaniyatā. Vuttaviparītena atthena sammāsabhāvāti sammattā; sammattā ca te niyatā ca anantarameva phaladānenāti sammattaniyatā. Ubhayathāpi na niyatāti aniyatā.
16. மக்³கா³ரம்மணத்திகே நிப்³பா³னங் மக்³க³தி, க³வேஸதி, கிலேஸே வா மாரெந்தோ க³ச்ச²தீதி மக்³கோ³. மக்³கோ³ ஆரம்மணங் ஏதேஸந்தி மக்³கா³ரம்மணா. அட்ட²ங்கி³கோபி மக்³கோ³ பச்சயட்டே²ன ஏதேஸங் ஹேதூதி மக்³க³ஹேதுகா. மக்³க³ஸம்பயுத்தா வா ஹேதூ மக்³கே³ வா ஹேதூதி மக்³க³ஹேதூ. தே ஏதேஸங் ஹேதூதிபி மக்³க³ஹேதுகா. ஸம்மாதி³ட்டி² ஸயங் மக்³கோ³ சேவ ஹேது ச. இதி மக்³கோ³ ஹேது ஏதேஸந்திபி மக்³க³ஹேதுகா. அபி⁴ப⁴வித்வா பவத்தனட்டே²ன மக்³கோ³ அதி⁴பதி ஏதேஸந்தி மக்³கா³தி⁴பதினோ.
16. Maggārammaṇattike nibbānaṃ maggati, gavesati, kilese vā mārento gacchatīti maggo. Maggo ārammaṇaṃ etesanti maggārammaṇā. Aṭṭhaṅgikopi maggo paccayaṭṭhena etesaṃ hetūti maggahetukā. Maggasampayuttā vā hetū magge vā hetūti maggahetū. Te etesaṃ hetūtipi maggahetukā. Sammādiṭṭhi sayaṃ maggo ceva hetu ca. Iti maggo hetu etesantipi maggahetukā. Abhibhavitvā pavattanaṭṭhena maggo adhipati etesanti maggādhipatino.
17. உப்பன்னத்திகே உப்பாத³தோ பட்டா²ய யாவ ப⁴ங்கா³ உத்³த⁴ங் பன்னா க³தா பவத்தாதி உப்பன்னா. ந உப்பன்னாதி அனுப்பன்னா. பரினிட்டி²தகாரணேகதே³ஸத்தா அவஸ்ஸங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸந்தீதி உப்பாதி³னோ.
17. Uppannattike uppādato paṭṭhāya yāva bhaṅgā uddhaṃ pannā gatā pavattāti uppannā. Na uppannāti anuppannā. Pariniṭṭhitakāraṇekadesattā avassaṃ uppajjissantīti uppādino.
18. அதீதத்திகே அத்தனோ ஸபா⁴வங் உப்பாதா³தி³க்க²ணங் வா பத்வா அதிக்கந்தாதி அதீதா. தது³ப⁴யம்பி ந ஆக³தாதி அனாக³தா. தங் தங் காரணங் படிச்ச உப்பன்னாதி பச்சுப்பன்னா.
18. Atītattike attano sabhāvaṃ uppādādikkhaṇaṃ vā patvā atikkantāti atītā. Tadubhayampi na āgatāti anāgatā. Taṃ taṃ kāraṇaṃ paṭicca uppannāti paccuppannā.
19. அனந்தரத்திகே அதீதங் ஆரம்மணங் ஏதேஸந்தி அதீதாரம்மணா. ஸேஸபத³த்³வயேபி ஏஸேவ நயோ.
19. Anantarattike atītaṃ ārammaṇaṃ etesanti atītārammaṇā. Sesapadadvayepi eseva nayo.
20. அஜ்ஜ²த்தத்திகே ‘ஏவங் பவத்தமானா மயங் அத்தா’தி க³ஹணங், ‘க³மிஸ்ஸாமா’தி இமினா விய அதி⁴ப்பாயேன அத்தானங் அதி⁴காரங் கத்வா பவத்தாதி அஜ்ஜ²த்தா. ‘அஜ்ஜ²த்த’-ஸத்³தோ³ பனாயங் கோ³சரஜ்ஜ²த்தே நியகஜ்ஜ²த்தே அஜ்ஜ²த்தஜ்ஜ²த்தே விஸயஜ்ஜ²த்தேதி சதூஸு அத்தே²ஸு தி³ஸ்ஸதி. ‘‘தேனானந்த³, பி⁴க்கு²னா தஸ்மிங்யேவ புரிமஸ்மிங் ஸமாதி⁴னிமித்தே அஜ்ஜ²த்தமேவ சித்தங் ஸண்ட²பேதப்³ப³ங்’’ (ம॰ நி॰ 3.188), ‘‘அஜ்ஜ²த்தரதோ ஸமாஹிதோ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 362) ஹி அயங் கோ³சரஜ்ஜ²த்தே தி³ஸ்ஸதி. ‘‘அஜ்ஜ²த்தங் ஸம்பஸாத³னங்’’ (தீ³॰ நி॰ 1.228; த⁴॰ ஸ॰ 161), ‘‘அஜ்ஜ²த்தங் வா த⁴ம்மேஸு த⁴ம்மானுபஸ்ஸீ விஹரதீ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.373) நியகஜ்ஜ²த்தே. ‘‘ச² அஜ்ஜ²த்திகானி ஆயதனானீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.304) அஜ்ஜ²த்தஜ்ஜ²த்தே. ‘‘அயங் கோ² பனானந்த³, விஹாரோ ததா²க³தேன அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴ யதி³த³ங் ஸப்³ப³னிமித்தானங் அமனஸிகாரா அஜ்ஜ²த்தங் ஸுஞ்ஞதங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.187) விஸயஜ்ஜ²த்தே; இஸ்ஸரியட்டா²னேதி அத்தோ². ப²லஸமாபத்தி ஹி பு³த்³தா⁴னங் இஸ்ஸரியட்டா²னங் நாம. இத⁴ பன நியகஜ்ஜ²த்தே அதி⁴ப்பேதோ. தஸ்மா அத்தனோ ஸந்தானே பவத்தா பாடிபுக்³க³லிகா த⁴ம்மா அஜ்ஜ²த்தாதி வேதி³தப்³பா³. ததோ பா³ஹிரபூ⁴தா பன இந்த்³ரியப³த்³தா⁴ வா அனிந்த்³ரியப³த்³தா⁴ வா ப³ஹித்³தா⁴ நாம. ததியபத³ங் தது³ப⁴யவஸேன வுத்தங்.
20. Ajjhattattike ‘evaṃ pavattamānā mayaṃ attā’ti gahaṇaṃ, ‘gamissāmā’ti iminā viya adhippāyena attānaṃ adhikāraṃ katvā pavattāti ajjhattā. ‘Ajjhatta’-saddo panāyaṃ gocarajjhatte niyakajjhatte ajjhattajjhatte visayajjhatteti catūsu atthesu dissati. ‘‘Tenānanda, bhikkhunā tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapetabbaṃ’’ (ma. ni. 3.188), ‘‘ajjhattarato samāhito’’tiādīsu (dha. pa. 362) hi ayaṃ gocarajjhatte dissati. ‘‘Ajjhattaṃ sampasādanaṃ’’ (dī. ni. 1.228; dha. sa. 161), ‘‘ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharatī’’tiādīsu (dī. ni. 2.373) niyakajjhatte. ‘‘Cha ajjhattikāni āyatanānī’’tiādīsu (ma. ni. 3.304) ajjhattajjhatte. ‘‘Ayaṃ kho panānanda, vihāro tathāgatena abhisambuddho yadidaṃ sabbanimittānaṃ amanasikārā ajjhattaṃ suññataṃ upasampajja viharatī’’tiādīsu (ma. ni. 3.187) visayajjhatte; issariyaṭṭhāneti attho. Phalasamāpatti hi buddhānaṃ issariyaṭṭhānaṃ nāma. Idha pana niyakajjhatte adhippeto. Tasmā attano santāne pavattā pāṭipuggalikā dhammā ajjhattāti veditabbā. Tato bāhirabhūtā pana indriyabaddhā vā anindriyabaddhā vā bahiddhā nāma. Tatiyapadaṃ tadubhayavasena vuttaṃ.
21. அனந்தரத்திகோ தேயேவ திப்பகாரேபி த⁴ம்மே ஆரம்மணங் கத்வா பவத்தனவஸேன வுத்தோ.
21. Anantarattiko teyeva tippakārepi dhamme ārammaṇaṃ katvā pavattanavasena vutto.
22. ஸனித³ஸ்ஸனத்திகே த³ட்ட²ப்³ப³பா⁴வஸங்கா²தேன ஸஹ நித³ஸ்ஸனேனாதி ஸனித³ஸ்ஸனா. படிஹனநபா⁴வஸங்கா²தேன ஸஹ படிகே⁴னாதி ஸப்படிகா⁴. ஸனித³ஸ்ஸனா ச தே ஸப்படிகா⁴ சாதி ஸனித³ஸ்ஸனஸப்படிகா⁴. நத்தி² ஏதேஸங் த³ட்ட²ப்³ப³பா⁴வஸங்கா²தங் நித³ஸ்ஸனந்தி அனித³ஸ்ஸனா. அனித³ஸ்ஸனா ச தே வுத்தனயேனேவ ஸப்படிகா⁴ சாதி அனித³ஸ்ஸனஸப்படிகா⁴. ததியபத³ங் உப⁴யபடிக்கே²பேன வுத்தங். அயங் தாவ திகமாதிகாய அனுபுப்³ப³பத³வண்ணனா.
22. Sanidassanattike daṭṭhabbabhāvasaṅkhātena saha nidassanenāti sanidassanā. Paṭihananabhāvasaṅkhātena saha paṭighenāti sappaṭighā. Sanidassanā ca te sappaṭighā cāti sanidassanasappaṭighā. Natthi etesaṃ daṭṭhabbabhāvasaṅkhātaṃ nidassananti anidassanā. Anidassanā ca te vuttanayeneva sappaṭighā cāti anidassanasappaṭighā. Tatiyapadaṃ ubhayapaṭikkhepena vuttaṃ. Ayaṃ tāva tikamātikāya anupubbapadavaṇṇanā.
திகமாதிகாபத³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Tikamātikāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / 1. திகமாதிகா • 1. Tikamātikā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / திகமாதிகாபத³வண்ணனா • Tikamātikāpadavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / திகமாதிகாபத³வண்ணனா • Tikamātikāpadavaṇṇanā
