| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๔-๖. ติกณฺฑกีสุตฺตาทิวณฺณนา
4-6. Tikaṇḍakīsuttādivaṇṇanā
๑๔๔-๖. จตุเตฺถ ปฎิกูเลติ อมนุเญฺญ อนิเฎฺฐฯ อปฺปฎิกูลสญฺญีติ อิฎฺฐากาเรเนว ปวตฺตจิโตฺตฯ อิฎฺฐสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ อสุภาย วา ผรติ, อนิจฺจโต วา อุปสํหรติ อุปเนติ ปวเตฺตติฯ อนิฎฺฐสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ อนิเฎฺฐ สตฺตสญฺญิเต อารมฺมเณฯ เมตฺตาย วา ผรตีติ เมตฺตํ หิเตสิตํ อุปสํหรโนฺต สพฺพตฺถกเมว วา ตตฺถ ผรติฯ ธาตุโต วา อุปสํหรตีติ ธมฺมสภาวจินฺตเนน ธาตุโต ปจฺจเวกฺขณาย ธาตุมนสิการํ วา ตตฺถ ปวเตฺตติฯ ตทุภยํ อภินิวเชฺชตฺวาติ สภาวโต อานุภาวโต จ อุปติฎฺฐนฺตํ อารมฺมเณ ปฎิกูลภาวํ อปฺปฎิกูลภาวญฺจาติ ตํ อุภยํ ปหาย อคฺคเหตฺวา, สพฺพสฺมิํ ปน ตสฺมิํ มชฺฌโตฺต หุตฺวาติ วุตฺตํ โหติฯ มชฺฌโตฺต หุตฺวา วิหริตุกาโม ปน กิํ กโรตีติ? อิฎฺฐานิเฎฺฐสุ อาปาถํ คเตสุ เนว โสมนสฺสิโต โหติ, น โทมนสฺสิโต โหติฯ อุเปกฺขโก วิหเรยฺยาติ อิเฎฺฐ อรชฺชโนฺต อนิเฎฺฐ อทุสฺสโนฺต ยถา อเญฺญ อสมเปกฺขเนน โมหํ อุปฺปาเทนฺติ, เอวํ อนุปฺปาเทโนฺต ฉสุ อารมฺมเณสุ ฉฬงฺคุเปกฺขาย อุเปกฺขโก วิหเรยฺยฯ เตเนวาห ‘‘ฉฬงฺคุเปกฺขาวเสน ปญฺจโม’’ติฯ อิฎฺฐานิฎฺฐฉฬารมฺมณาปาเถ ปริสุทฺธปกติภาวาวิชหนลกฺขณาย ฉสุ ทฺวาเรสุ ปวตฺตนโต ‘‘ฉฬงฺคุเปกฺขา’’ติ ลทฺธนามาย ตตฺรมชฺฌตฺตุเปกฺขาย วเสน ปญฺจโม วาโร วุโตฺตติ อโตฺถฯ ปญฺจมํ ฉฎฺฐญฺจ อุตฺตานเมวฯ
144-6. Catutthe paṭikūleti amanuññe aniṭṭhe. Appaṭikūlasaññīti iṭṭhākāreneva pavattacitto. Iṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ asubhāya vā pharati, aniccato vā upasaṃharati upaneti pavatteti. Aniṭṭhasmiṃ vatthusminti aniṭṭhe sattasaññite ārammaṇe. Mettāya vā pharatīti mettaṃ hitesitaṃ upasaṃharanto sabbatthakameva vā tattha pharati. Dhātuto vā upasaṃharatīti dhammasabhāvacintanena dhātuto paccavekkhaṇāya dhātumanasikāraṃ vā tattha pavatteti. Tadubhayaṃ abhinivajjetvāti sabhāvato ānubhāvato ca upatiṭṭhantaṃ ārammaṇe paṭikūlabhāvaṃ appaṭikūlabhāvañcāti taṃ ubhayaṃ pahāya aggahetvā, sabbasmiṃ pana tasmiṃ majjhatto hutvāti vuttaṃ hoti. Majjhatto hutvā viharitukāmo pana kiṃ karotīti? Iṭṭhāniṭṭhesu āpāthaṃ gatesu neva somanassito hoti, na domanassito hoti. Upekkhako vihareyyāti iṭṭhe arajjanto aniṭṭhe adussanto yathā aññe asamapekkhanena mohaṃ uppādenti, evaṃ anuppādento chasu ārammaṇesu chaḷaṅgupekkhāya upekkhako vihareyya. Tenevāha ‘‘chaḷaṅgupekkhāvasena pañcamo’’ti. Iṭṭhāniṭṭhachaḷārammaṇāpāthe parisuddhapakatibhāvāvijahanalakkhaṇāya chasu dvāresu pavattanato ‘‘chaḷaṅgupekkhā’’ti laddhanāmāya tatramajjhattupekkhāya vasena pañcamo vāro vuttoti attho. Pañcamaṃ chaṭṭhañca uttānameva.
ติกณฺฑกีสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tikaṇḍakīsuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๔. ติกณฺฑกีสุตฺตํ • 4. Tikaṇḍakīsuttaṃ
๕. นิรยสุตฺตํ • 5. Nirayasuttaṃ
๖. มิตฺตสุตฺตํ • 6. Mittasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
๔. ติกณฺฑกีสุตฺตวณฺณนา • 4. Tikaṇḍakīsuttavaṇṇanā
๖. มิตฺตสุตฺตวณฺณนา • 6. Mittasuttavaṇṇanā
