| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸம்மோஹவினோத³னீ-அட்ட²கதா² • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(3.) திகனித்³தே³ஸவண்ணனா
(3.) Tikaniddesavaṇṇanā
909. திகனித்³தே³ஸே தீஹி அகுஸலமூலேஹி வட்டமூலஸமுதா³சாரோ கதி²தோ. அகுஸலவிதக்காதீ³ஸு விதக்கனவஸேன விதக்கோ, ஸஞ்ஜானநவஸேன ஸஞ்ஞா, ஸபா⁴வட்டே²ன தா⁴தூதி வேதி³தப்³பா³. து³ச்சரிதனித்³தே³ஸே பட²மனயோ கம்மபத²வஸேன விப⁴த்தோ, து³தியோ ஸப்³ப³ஸங்கா³ஹிககம்மவஸேன, ததியோ நிப்³ப³த்திதசேதனாவஸேனேவ.
909. Tikaniddese tīhi akusalamūlehi vaṭṭamūlasamudācāro kathito. Akusalavitakkādīsu vitakkanavasena vitakko, sañjānanavasena saññā, sabhāvaṭṭhena dhātūti veditabbā. Duccaritaniddese paṭhamanayo kammapathavasena vibhatto, dutiyo sabbasaṅgāhikakammavasena, tatiyo nibbattitacetanāvaseneva.
914. ஆஸவனித்³தே³ஸே ஸுத்தந்தபரியாயேன தயோவ ஆஸவா கதி²தா.
914. Āsavaniddese suttantapariyāyena tayova āsavā kathitā.
919. ஏஸனானித்³தே³ஸே ஸங்கே²பதோ தத்த² கதமா காமேஸனாதி ஆதி³னா நயேன வுத்தோ காமக³வேஸனராகோ³ காமேஸனா. யோ ப⁴வேஸு ப⁴வச்ச²ந்தோ³திஆதி³னா நயேன வுத்தோ ப⁴வக³வேஸனராகோ³ ப⁴வேஸனா. ஸஸ்ஸதோ லோகோதிஆதி³னா நயேன வுத்தா தி³ட்டி²க³திகஸம்மதஸ்ஸ ப்³ரஹ்மசரியஸ்ஸ க³வேஸனா தி³ட்டி² ப்³ரஹ்மசரியேஸனாதி வேதி³தப்³பா³. யஸ்மா ச ந கேவலங் ராக³தி³ட்டி²யோ ஏவ ஏஸனா, ததே³கட்ட²ங் பன கம்மம்பி ஏஸனா ஏவ, தஸ்மா தங் த³ஸ்ஸேதுங் து³தியனயோ விப⁴த்தோ. தத்த² ததே³கட்ட²ந்தி ஸம்பயுத்தேகட்ட²ங் வேதி³தப்³ப³ங். தத்த² காமராகே³கட்ட²ங் காமாவசரஸத்தானமேவ பவத்ததி; ப⁴வராகே³கட்ட²ங் பன மஹாப்³ரஹ்மானங். ஸமாபத்திதோ வுட்டா²ய சங்கமந்தானங் ஜா²னங்கா³னங் அஸ்ஸாத³னகாலே அகுஸலகாயகம்மங் ஹோதி, ‘அஹோ ஸுக²ங் அஹோ ஸுக²’ந்தி வாசங் பி⁴ந்தி³த்வா அஸ்ஸாத³னகாலே வசீகம்மங், காயங்க³வாசங்கா³னி அசோபெத்வா மனஸாவ அஸ்ஸாத³னகாலே மனோகம்மங். அந்தக்³கா³ஹிகதி³ட்டி²வஸேன ஸப்³பே³ஸம்பி தி³ட்டி²க³திகானங் சங்கமனாதி³வஸேன தானி ஹொந்தியேவ.
919. Esanāniddese saṅkhepato tattha katamā kāmesanāti ādinā nayena vutto kāmagavesanarāgo kāmesanā. Yo bhavesu bhavacchandotiādinā nayena vutto bhavagavesanarāgo bhavesanā. Sassato lokotiādinā nayena vuttā diṭṭhigatikasammatassa brahmacariyassa gavesanā diṭṭhi brahmacariyesanāti veditabbā. Yasmā ca na kevalaṃ rāgadiṭṭhiyo eva esanā, tadekaṭṭhaṃ pana kammampi esanā eva, tasmā taṃ dassetuṃ dutiyanayo vibhatto. Tattha tadekaṭṭhanti sampayuttekaṭṭhaṃ veditabbaṃ. Tattha kāmarāgekaṭṭhaṃ kāmāvacarasattānameva pavattati; bhavarāgekaṭṭhaṃ pana mahābrahmānaṃ. Samāpattito vuṭṭhāya caṅkamantānaṃ jhānaṅgānaṃ assādanakāle akusalakāyakammaṃ hoti, ‘aho sukhaṃ aho sukha’nti vācaṃ bhinditvā assādanakāle vacīkammaṃ, kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā manasāva assādanakāle manokammaṃ. Antaggāhikadiṭṭhivasena sabbesampi diṭṭhigatikānaṃ caṅkamanādivasena tāni hontiyeva.
920. விதா⁴னித்³தே³ஸே ‘‘கத²ங்வித⁴ங் ஸீலவந்தங் வத³ந்தி, கத²ங்வித⁴ங் பஞ்ஞவந்தங் வத³ந்தீ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 1.95) ஆகாரஸண்டா²னங் விதா⁴ நாம. ‘‘ஏகவிதே⁴ன ஞாணவத்தூ²’’திஆதீ³ஸு (விப⁴॰ 751) கொட்டா²ஸோ. ‘‘விதா⁴ஸு ந விகம்பதீ’’திஆதீ³ஸு (தே²ரகா³॰ 1079) மானோ. இதா⁴பி மானோவ விதா⁴ நாம. ஸோ ஹி ஸெய்யாதி³வஸேன வித³ஹனதோ விதா⁴தி வுச்சதி. ட²பனட்டே²ன வா விதா⁴. தஸ்மா ‘ஸெய்யோஹமஸ்மீ’தி ஏவங் உப்பன்னா மானவிதா⁴ மானட²பனா ஸெய்யோஹமஸ்மீதி விதா⁴தி வேதி³தப்³பா³. ஸேஸபத³த்³வயேஸுபி ஏஸேவ நயோ.
920. Vidhāniddese ‘‘kathaṃvidhaṃ sīlavantaṃ vadanti, kathaṃvidhaṃ paññavantaṃ vadantī’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.95) ākārasaṇṭhānaṃ vidhā nāma. ‘‘Ekavidhena ñāṇavatthū’’tiādīsu (vibha. 751) koṭṭhāso. ‘‘Vidhāsu na vikampatī’’tiādīsu (theragā. 1079) māno. Idhāpi mānova vidhā nāma. So hi seyyādivasena vidahanato vidhāti vuccati. Ṭhapanaṭṭhena vā vidhā. Tasmā ‘seyyohamasmī’ti evaṃ uppannā mānavidhā mānaṭhapanā seyyohamasmīti vidhāti veditabbā. Sesapadadvayesupi eseva nayo.
921. ப⁴யனித்³தே³ஸே ஜாதிங் படிச்ச ப⁴யந்தி ஜாதிபச்சயா உப்பன்னப⁴யங். ப⁴யானகந்தி ஆகாரனித்³தே³ஸோ. ச²ம்பி⁴தத்தந்தி ப⁴யவஸேன க³த்தசலனங். லோமஹங்ஸோதி லோமானங் ஹங்ஸனங், உத்³த⁴க்³க³பா⁴வோ. இமினா பத³த்³வயேன கிச்சதோ ப⁴யங் த³ஸ்ஸெத்வா புன சேதஸோ உத்ராஸோதி ஸபா⁴வதோ த³ஸ்ஸிதங்.
921. Bhayaniddese jātiṃ paṭicca bhayanti jātipaccayā uppannabhayaṃ. Bhayānakanti ākāraniddeso. Chambhitattanti bhayavasena gattacalanaṃ. Lomahaṃsoti lomānaṃ haṃsanaṃ, uddhaggabhāvo. Iminā padadvayena kiccato bhayaṃ dassetvā puna cetaso utrāsoti sabhāvato dassitaṃ.
922. தமனித்³தே³ஸே விசிகிச்சா²ஸீஸேன அவிஜ்ஜா கதி²தா. ‘‘தமந்த⁴காரோ ஸம்மோஹோ, அவிஜ்ஜோகோ⁴ மஹப்³ப⁴யோ’’தி வசனதோ ஹி அவிஜ்ஜா தமோ நாம. திண்ணங் பன அத்³தா⁴னங் வஸேன தே³ஸனாஸுக²தாய விசிகிச்சா²ஸீஸேன தே³ஸனா கதா. தத்த² ‘கிங் நு கோ² அஹங் அதீதே க²த்தியோ அஹோஸிங் உதா³ஹு ப்³ராஹ்மணோ வெஸ்ஸோ ஸுத்³தோ³ காளோ ஓதா³தோ ரஸ்ஸோ தீ³கோ⁴’தி கங்க²ந்தோ அதீதங் அத்³தா⁴னங் ஆரப்³ப⁴ கங்க²தி நாம. ‘கிங் நு கோ² அஹங் அனாக³தே க²த்தியோ ப⁴விஸ்ஸாமி உதா³ஹு ப்³ராஹ்மணோ வெஸ்ஸோ…பே॰… தீ³கோ⁴’தி கங்க²ந்தோ அனாக³தங் அத்³தா⁴னங் ஆரப்³ப⁴ கங்க²தி நாம. ‘கிங் நு கோ² அஹங் ஏதரஹி க²த்தியோ உதா³ஹு ப்³ராஹ்மணோ வெஸ்ஸோ ஸுத்³தோ³; கிங் வா அஹங் ரூபங் உதா³ஹு வேத³னா ஸஞ்ஞா ஸங்கா²ரா விஞ்ஞாண’ந்தி கங்க²ந்தோ பச்சுப்பன்னங் அத்³தா⁴னங் ஆரப்³ப⁴ கங்க²தி நாம.
922. Tamaniddese vicikicchāsīsena avijjā kathitā. ‘‘Tamandhakāro sammoho, avijjogho mahabbhayo’’ti vacanato hi avijjā tamo nāma. Tiṇṇaṃ pana addhānaṃ vasena desanāsukhatāya vicikicchāsīsena desanā katā. Tattha ‘kiṃ nu kho ahaṃ atīte khattiyo ahosiṃ udāhu brāhmaṇo vesso suddo kāḷo odāto rasso dīgho’ti kaṅkhanto atītaṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati nāma. ‘Kiṃ nu kho ahaṃ anāgate khattiyo bhavissāmi udāhu brāhmaṇo vesso…pe… dīgho’ti kaṅkhanto anāgataṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati nāma. ‘Kiṃ nu kho ahaṃ etarahi khattiyo udāhu brāhmaṇo vesso suddo; kiṃ vā ahaṃ rūpaṃ udāhu vedanā saññā saṅkhārā viññāṇa’nti kaṅkhanto paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati nāma.
தத்த² கிஞ்சாபி க²த்தியோ வா அத்தனோ க²த்தியபா⁴வங், ப்³ராஹ்மணோ வா ப்³ராஹ்மணபா⁴வங், வெஸ்ஸோ வா வெஸ்ஸபா⁴வங், ஸுத்³தோ³ வா ஸுத்³த³பா⁴வங் அஜானநகோ நாம நத்தி², ஜீவலத்³தி⁴கோ பன ஸத்தோ க²த்தியஜீவாதீ³னங் வண்ணாதி³பே⁴த³ங் ஸுத்வா ‘கீதி³ஸோ நு கோ² அம்ஹாகங் அப்³ப⁴ந்தரே ஜீவோ – கிங் நு கோ² நீலகோ உதா³ஹு பீதகோ லோஹிதகோ ஓதா³தோ சதுரங்ஸோ ச²ளங்ஸோ அட்ட²ங்ஸோ’தி கங்க²ந்தோ ஏவங் கங்க²தி நாம.
Tattha kiñcāpi khattiyo vā attano khattiyabhāvaṃ, brāhmaṇo vā brāhmaṇabhāvaṃ, vesso vā vessabhāvaṃ, suddo vā suddabhāvaṃ ajānanako nāma natthi, jīvaladdhiko pana satto khattiyajīvādīnaṃ vaṇṇādibhedaṃ sutvā ‘kīdiso nu kho amhākaṃ abbhantare jīvo – kiṃ nu kho nīlako udāhu pītako lohitako odāto caturaṃso chaḷaṃso aṭṭhaṃso’ti kaṅkhanto evaṃ kaṅkhati nāma.
923. தித்தா²யதனானீதி தித்த²பூ⁴தானி ஆயதனானி, தித்தி²யானங் வா ஆயதனானி. தத்த² தித்த²ங் நாம த்³வாஸட்டி² தி³ட்டி²யோ. தித்தி²யா நாம யேஸங் தா தி³ட்டி²யோ ருச்சந்தி க²மந்தி. ஆயதனட்டோ² ஹெட்டா² வுத்தோயேவ. தத்த² யஸ்மா ஸப்³பே³பி தி³ட்டி²க³திகா ஸஞ்ஜாயமானா இமேஸுயேவ தீஸு டா²னேஸு ஸஞ்ஜாயந்தி, ஸமோஸரமானாபி ஏதேஸுயேவ ஸமோஸரந்தி ஸன்னிபதந்தி, தி³ட்டி²க³திகபா⁴வே ச நேஸங் ஏதானியேவ காரணானி, தஸ்மா தித்தா²னி ச தானி ஸஞ்ஜாதானீதிஆதி³னா அத்தே²ன ஆயதனானி சாதி தித்தா²யதனானி; தேனேவத்தே²ன தித்தி²யானங் ஆயதனானீதிபி தித்தா²யதனானி. புரிஸபுக்³க³லோதி ஸத்தோ. காமஞ்ச புரிஸோதிபி புக்³க³லோதிபி வுத்தே ஸத்தோயேவ வுத்தோ, அயங் பன ஸம்முதிகதா² நாம யோ யதா² ஜானாதி தஸ்ஸ ததா² வுச்சதி. படிஸங்வேதே³தீதி அத்தனோ ஸந்தானே உப்பன்னங் ஜானாதி, படிஸங்விதி³தங் கரோதி அனுப⁴வதி வா. புப்³பே³கதஹேதூதி புப்³பே³ கதகாரணா, புப்³பே³ கதகம்மபச்சயேனேவ படிஸங்வேதே³தீதி அத்தோ². அயங் நிக³ண்ட²ஸமயோ. ஏவங்வாதி³னோ பன தே கம்மவேத³னஞ்ச கிரியவேத³னஞ்ச படிக்கி²பித்வா ஏகங் விபாகவேத³னமேவ ஸம்படிச்ச²ந்தி. பித்தஸமுட்டா²னாதீ³ஸு (மஹானி॰ 5) ச அட்ட²ஸு ஆபா³தே⁴ஸு ஸத்த படிக்கி²பித்வா அட்ட²மங்யேவ ஸம்படிச்ச²ந்தி, தி³ட்ட²த⁴ம்மவேத³னீயாதீ³ஸு ச தீஸு கம்மேஸு த்³வே படிக்கி²பித்வா ஏகங் அபராபரியவேத³னீயமேவ ஸம்படிச்ச²ந்தி, குஸலாகுஸலவிபாககிரியஸங்கா²தாஸு ச சதூஸு சேதனாஸு விபாகசேதனங்யேவ ஸம்படிச்ச²ந்தி.
923. Titthāyatanānīti titthabhūtāni āyatanāni, titthiyānaṃ vā āyatanāni. Tattha titthaṃ nāma dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo. Titthiyā nāma yesaṃ tā diṭṭhiyo ruccanti khamanti. Āyatanaṭṭho heṭṭhā vuttoyeva. Tattha yasmā sabbepi diṭṭhigatikā sañjāyamānā imesuyeva tīsu ṭhānesu sañjāyanti, samosaramānāpi etesuyeva samosaranti sannipatanti, diṭṭhigatikabhāve ca nesaṃ etāniyeva kāraṇāni, tasmā titthāni ca tāni sañjātānītiādinā atthena āyatanāni cāti titthāyatanāni; tenevatthena titthiyānaṃ āyatanānītipi titthāyatanāni. Purisapuggaloti satto. Kāmañca purisotipi puggalotipi vutte sattoyeva vutto, ayaṃ pana sammutikathā nāma yo yathā jānāti tassa tathā vuccati. Paṭisaṃvedetīti attano santāne uppannaṃ jānāti, paṭisaṃviditaṃ karoti anubhavati vā. Pubbekatahetūti pubbe katakāraṇā, pubbe katakammapaccayeneva paṭisaṃvedetīti attho. Ayaṃ nigaṇṭhasamayo. Evaṃvādino pana te kammavedanañca kiriyavedanañca paṭikkhipitvā ekaṃ vipākavedanameva sampaṭicchanti. Pittasamuṭṭhānādīsu (mahāni. 5) ca aṭṭhasu ābādhesu satta paṭikkhipitvā aṭṭhamaṃyeva sampaṭicchanti, diṭṭhadhammavedanīyādīsu ca tīsu kammesu dve paṭikkhipitvā ekaṃ aparāpariyavedanīyameva sampaṭicchanti, kusalākusalavipākakiriyasaṅkhātāsu ca catūsu cetanāsu vipākacetanaṃyeva sampaṭicchanti.
இஸ்ஸரனிம்மானஹேதூதி இஸ்ஸரனிம்மானகாரணா; ப்³ரஹ்முனா வா பஜாபதினா வா இஸ்ஸரேன நிம்மிதத்தா படிஸங்வேதே³தீதி அத்தோ². அயங் ப்³ராஹ்மணஸமயோ. அயஞ்ஹி நேஸங் அதி⁴ப்பாயோ – இமா திஸ்ஸோ வேத³னா பச்சுப்பன்னே அத்தனா கதமூலகேன வா ஆணத்திமூலகேன வா புப்³பே³ கதேன வா அஹேதுஅப்பச்சயா வா படிஸங்வேதே³துங் நாம ந ஸக்கா; இஸ்ஸரனிம்மானகாரணா ஏவ பன இமா படிஸங்வேதே³தீதி. ஏவங்வாதி³னோ பனேதே ஹெட்டா² வுத்தேஸு அட்ட²ஸு ஆபா³தே⁴ஸு ஏகம்பி அஸம்படிச்சி²த்வா ஸப்³ப³ங் படிபா³ஹந்தி. ததா² தி³ட்ட²த⁴ம்மவேத³னீயாதீ³ஸுபி ஸப்³ப³கொட்டா²ஸேஸு ஏகம்பி அஸம்படிச்சி²த்வா ஸப்³ப³ங் படிபா³ஹந்தி.
Issaranimmānahetūti issaranimmānakāraṇā; brahmunā vā pajāpatinā vā issarena nimmitattā paṭisaṃvedetīti attho. Ayaṃ brāhmaṇasamayo. Ayañhi nesaṃ adhippāyo – imā tisso vedanā paccuppanne attanā katamūlakena vā āṇattimūlakena vā pubbe katena vā ahetuappaccayā vā paṭisaṃvedetuṃ nāma na sakkā; issaranimmānakāraṇā eva pana imā paṭisaṃvedetīti. Evaṃvādino panete heṭṭhā vuttesu aṭṭhasu ābādhesu ekampi asampaṭicchitvā sabbaṃ paṭibāhanti. Tathā diṭṭhadhammavedanīyādīsupi sabbakoṭṭhāsesu ekampi asampaṭicchitvā sabbaṃ paṭibāhanti.
அஹேது அப்பச்சயாதி ஹேதுஞ்ச பச்சயஞ்ச வினா அகாரணேனேவ படிஸங்வேதே³தீதி அத்தோ². அயங் ஆஜீவகஸமயோ. ஏவங் வாதி³னோ ஏதேபி ஹெட்டா² வுத்தேஸு காரணேஸு ச ப்³யாதீ⁴ஸு ச ஏகம்பி அஸம்படிச்சி²த்வா ஸப்³ப³ங் படிக்கி²பந்தி.
Ahetu appaccayāti hetuñca paccayañca vinā akāraṇeneva paṭisaṃvedetīti attho. Ayaṃ ājīvakasamayo. Evaṃ vādino etepi heṭṭhā vuttesu kāraṇesu ca byādhīsu ca ekampi asampaṭicchitvā sabbaṃ paṭikkhipanti.
924. கிஞ்சனாதி பலிபோ³தா⁴. ராகோ³ கிஞ்சனந்தி ராகோ³ உப்பஜ்ஜமானோ ஸத்தே ப³ந்த⁴தி பலிபு³ந்தே⁴தி, தஸ்மா கிஞ்சனந்தி வுச்சதி. தோ³ஸமோஹேஸுபி ஏஸேவ நயோ. அங்க³ணானீதி ‘‘உத³ங்க³ணே தத்த² பபங் அவிந்து³’’ந்தி (ஜா॰ 1.1.2) ஆக³தட்டா²னே பூ⁴மிப்பதே³ஸோ அங்க³ணங். ‘‘தஸ்ஸேவ ரஜஸ்ஸ வா அங்க³ணஸ்ஸ வா பஹானாய வாயமதீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.184; அ॰ நி॰ 10.51) ஆக³தட்டா²னே யங் கிஞ்சி மலங் வா பங்கோ வா. ‘‘ஸாங்க³ணோவ ஸமானோ’’தி (ம॰ நி॰ 1.57) ஆக³தட்டா²னே நானப்பகாரோ திப்³ப³கிலேஸோ. இதா⁴பி ததே³வ கிலேஸங்க³ணங் அதி⁴ப்பேதங். தேனேவ ராகோ³ அங்க³ணந்திஆதி³மாஹ.
924. Kiñcanāti palibodhā. Rāgo kiñcananti rāgo uppajjamāno satte bandhati palibundheti, tasmā kiñcananti vuccati. Dosamohesupi eseva nayo. Aṅgaṇānīti ‘‘udaṅgaṇe tattha papaṃ avindu’’nti (jā. 1.1.2) āgataṭṭhāne bhūmippadeso aṅgaṇaṃ. ‘‘Tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamatī’’ti (ma. ni. 1.184; a. ni. 10.51) āgataṭṭhāne yaṃ kiñci malaṃ vā paṅko vā. ‘‘Sāṅgaṇova samāno’’ti (ma. ni. 1.57) āgataṭṭhāne nānappakāro tibbakileso. Idhāpi tadeva kilesaṅgaṇaṃ adhippetaṃ. Teneva rāgo aṅgaṇantiādimāha.
மலானீதி மலினபா⁴வகரணானி. ராகோ³ மலந்தி ராகோ³ உப்பஜ்ஜமானோ சித்தங் மலினங் கரோதி, மலங் கா³ஹாபேதி, தஸ்மா மலந்தி வுச்சதி. இதரேஸுபி த்³வீஸு ஏஸேவ நயோ.
Malānīti malinabhāvakaraṇāni. Rāgo malanti rāgo uppajjamāno cittaṃ malinaṃ karoti, malaṃ gāhāpeti, tasmā malanti vuccati. Itaresupi dvīsu eseva nayo.
விஸமனித்³தே³ஸே யஸ்மா ராகா³தீ³ஸு சேவ காயது³ச்சரிதாதீ³ஸு ச ஸத்தா பக்க²லந்தி, பக்க²லிதா ச பன ஸாஸனதோபி ஸுக³திதோபி பதந்தி, தஸ்மா பக்க²லனபாதஹேதுதோ ராகோ³ விஸமந்திஆதி³ வுத்தங்.
Visamaniddese yasmā rāgādīsu ceva kāyaduccaritādīsu ca sattā pakkhalanti, pakkhalitā ca pana sāsanatopi sugatitopi patanti, tasmā pakkhalanapātahetuto rāgo visamantiādi vuttaṃ.
அக்³கீ³தி அனுத³ஹனட்டே²ன அக்³கி³. ராக³க்³கீ³தி ராகோ³ உப்பஜ்ஜமானோ ஸத்தே அனுத³ஹதி ஜா²பேதி, தஸ்மா அக்³கீ³தி வுச்சதி. தோ³ஸமோஹேஸுபி ஏஸேவ நயோ. தத்த² வத்தூ²னி – ஏகா கிர த³ஹரபி⁴க்கு²னீ சித்தலபப்³ப³தவிஹாரே உபோஸதா²கா³ரங் க³ந்த்வா த்³வாரபாலகரூபங் ஓலோகயமானா டி²தா. அத²ஸ்ஸா அந்தோ ராகோ³ உப்பன்னோ. ஸா தேனேவ ஜா²யித்வா காலமகாஸி. பி⁴க்கு²னியோ க³ச்ச²மானா ‘அயங் த³ஹரா டி²தா, பக்கோஸத² ந’ந்தி ஆஹங்ஸு. ஏகா க³ந்த்வா ‘கஸ்மா டி²தாஸீ’தி ஹத்தே² க³ண்ஹி. க³ஹிதமத்தா பரிவத்தித்வா பதிதா. இத³ங் தாவ ராக³ஸ்ஸ அனுத³ஹனதாய வத்து². தோ³ஸஸ்ஸ பன அனுத³ஹனதாய மனோபதோ³ஸிகா தே³வா த³ட்ட²ப்³பா³. மோஹஸ்ஸ அனுத³ஹனதாய கி²ட்³டா³பதோ³ஸிகா தே³வா த³ட்ட²ப்³பா³. மோஹனவஸேன ஹி தேஸங் ஸதிஸம்மோஸோ ஹோதி. தஸ்மா கி²ட்³டா³வஸேன ஆஹாரகாலங் அதிவத்தித்வா காலங் கரொந்தி. கஸாவாதி கஸடா நிரோஜா. ராகா³தீ³ஸு ச காயது³ச்சரிதாதீ³ஸு ச ஏகம்பி பணீதங் ஓஜவந்தங் நத்தி², தஸ்மா ராகோ³ கஸாவோதிஆதி³ வுத்தங்.
Aggīti anudahanaṭṭhena aggi. Rāgaggīti rāgo uppajjamāno satte anudahati jhāpeti, tasmā aggīti vuccati. Dosamohesupi eseva nayo. Tattha vatthūni – ekā kira daharabhikkhunī cittalapabbatavihāre uposathāgāraṃ gantvā dvārapālakarūpaṃ olokayamānā ṭhitā. Athassā anto rāgo uppanno. Sā teneva jhāyitvā kālamakāsi. Bhikkhuniyo gacchamānā ‘ayaṃ daharā ṭhitā, pakkosatha na’nti āhaṃsu. Ekā gantvā ‘kasmā ṭhitāsī’ti hatthe gaṇhi. Gahitamattā parivattitvā patitā. Idaṃ tāva rāgassa anudahanatāya vatthu. Dosassa pana anudahanatāya manopadosikā devā daṭṭhabbā. Mohassa anudahanatāya khiḍḍāpadosikā devā daṭṭhabbā. Mohanavasena hi tesaṃ satisammoso hoti. Tasmā khiḍḍāvasena āhārakālaṃ ativattitvā kālaṃ karonti. Kasāvāti kasaṭā nirojā. Rāgādīsu ca kāyaduccaritādīsu ca ekampi paṇītaṃ ojavantaṃ natthi, tasmā rāgo kasāvotiādi vuttaṃ.
925. அஸ்ஸாத³தி³ட்டீ²தி அஸ்ஸாத³ஸம்பயுத்தா தி³ட்டி². நத்தி² காமேஸு தோ³ஸோதி கிலேஸகாமேன வத்து²காமபடிஸேவனதோ³ஸோ நத்தீ²தி வத³தி. பாதப்³யதந்தி பாதப்³ப³பா⁴வங் பரிபு⁴ஞ்ஜனங் அஜ்ஜோ²ஹரணங். ஏவங்வாதீ³ ஹி ஸோ வத்து²காமேஸு கிலேஸகாமங் பிவந்தோ விய அஜ்ஜோ²ஹரந்தோ விய பரிபு⁴ஞ்ஜதி. அத்தானுதி³ட்டீ²தி அத்தானங் அனுக³தா தி³ட்டி². மிச்சா²தி³ட்டீ²தி லாமகா தி³ட்டி². இதா³னி யஸ்மா எத்த² பட²மா ஸஸ்ஸததி³ட்டி² ஹோதி, து³தியா ஸக்காயதி³ட்டி², ததியா உச்சே²த³தி³ட்டி², தஸ்மா தமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ஸஸ்ஸததி³ட்டி² அஸ்ஸாத³தி³ட்டீ²திஆதி³மாஹ.
925. Assādadiṭṭhīti assādasampayuttā diṭṭhi. Natthi kāmesu dosoti kilesakāmena vatthukāmapaṭisevanadoso natthīti vadati. Pātabyatanti pātabbabhāvaṃ paribhuñjanaṃ ajjhoharaṇaṃ. Evaṃvādī hi so vatthukāmesu kilesakāmaṃ pivanto viya ajjhoharanto viya paribhuñjati. Attānudiṭṭhīti attānaṃ anugatā diṭṭhi. Micchādiṭṭhīti lāmakā diṭṭhi. Idāni yasmā ettha paṭhamā sassatadiṭṭhi hoti, dutiyā sakkāyadiṭṭhi, tatiyā ucchedadiṭṭhi, tasmā tamatthaṃ dassetuṃ sassatadiṭṭhi assādadiṭṭhītiādimāha.
926. அரதிநித்³தே³ஸோ ச விஹேஸாநித்³தே³ஸோ ச வுத்தத்தோ²யேவ. அத⁴ம்மஸ்ஸ சரியா அத⁴ம்மசரியா, அத⁴ம்மகரணந்தி அத்தோ². விஸமா சரியா, விஸமஸ்ஸ வா கம்மஸ்ஸ சரியாதி விஸமசரியா. தோ³வசஸ்ஸதாபாபமித்ததா நித்³தே³ஸா வுத்தத்தா² ஏவ. புது²னிமித்தாரம்மணேஸு பவத்திதோ நானத்தேஸு ஸஞ்ஞா நானத்தஸஞ்ஞா. யஸ்மா வா அஞ்ஞாவ காமஸஞ்ஞா, அஞ்ஞா ப்³யாபாதா³தி³ஸஞ்ஞா, தஸ்மா நானத்தா ஸஞ்ஞாதிபி நானத்தஸஞ்ஞா. கோஸஜ்ஜபமாத³னித்³தே³ஸேஸு பஞ்சஸு காமகு³ணேஸு விஸ்ஸட்ட²சித்தஸ்ஸ குஸலத⁴ம்மபா⁴வனாய அனநுயோக³வஸேன லீனவுத்திதா கோஸஜ்ஜங், பமஜ்ஜனவஸேன பமத்தபா⁴வோ பமாதோ³தி வேதி³தப்³போ³. அஸந்துட்டி²தாதி³னித்³தே³ஸா வுத்தத்தா² ஏவ.
926. Aratiniddeso ca vihesāniddeso ca vuttatthoyeva. Adhammassa cariyā adhammacariyā, adhammakaraṇanti attho. Visamā cariyā, visamassa vā kammassa cariyāti visamacariyā. Dovacassatāpāpamittatā niddesā vuttatthā eva. Puthunimittārammaṇesu pavattito nānattesu saññā nānattasaññā. Yasmā vā aññāva kāmasaññā, aññā byāpādādisaññā, tasmā nānattā saññātipi nānattasaññā. Kosajjapamādaniddesesu pañcasu kāmaguṇesu vissaṭṭhacittassa kusaladhammabhāvanāya ananuyogavasena līnavuttitā kosajjaṃ, pamajjanavasena pamattabhāvo pamādoti veditabbo. Asantuṭṭhitādiniddesā vuttatthā eva.
931. அனாத³ரியனித்³தே³ஸே ஓவாத³ஸ்ஸ அனாதி³யனவஸேன அனாத³ரபா⁴வோ அனாத³ரியங். அனாத³ரியனாகாரோ அனாத³ரதா. ஸக³ருவாஸங் அவஸனட்டே²ன அகா³ரவபா⁴வோ அகா³ரவதா. ஸஜெட்ட²கவாஸங் அவஸனட்டே²ன அப்பதிஸ்ஸவதா. அனத்³தா³தி அனாதி³யனா. அனத்³தா³யனாதி அனாதி³யனாகாரோ. அனத்³தா³ய அயிதஸ்ஸ பா⁴வோ அனத்³தா³யிதத்தங். அஸீலஸ்ஸ பா⁴வோ அஸீல்யங். அசித்தீகாரோதி க³ருசித்தீகாரஸ்ஸ அகரணங்.
931. Anādariyaniddese ovādassa anādiyanavasena anādarabhāvo anādariyaṃ. Anādariyanākāro anādaratā. Sagaruvāsaṃ avasanaṭṭhena agāravabhāvo agāravatā. Sajeṭṭhakavāsaṃ avasanaṭṭhena appatissavatā. Anaddāti anādiyanā. Anaddāyanāti anādiyanākāro. Anaddāya ayitassa bhāvo anaddāyitattaṃ. Asīlassa bhāvo asīlyaṃ. Acittīkāroti garucittīkārassa akaraṇaṃ.
932. அஸ்ஸத்³த⁴பா⁴வோ அஸ்ஸத்³தி⁴யங். அஸத்³த³ஹனாகாரோ அஸத்³த³ஹனா. ஓகப்பெத்வா அனுபவிஸித்வா அக்³க³ஹணங் அனோகப்பனா. அப்பஸீத³னட்டே²ன அனபி⁴ப்பஸாதோ³.
932. Assaddhabhāvo assaddhiyaṃ. Asaddahanākāro asaddahanā. Okappetvā anupavisitvā aggahaṇaṃ anokappanā. Appasīdanaṭṭhena anabhippasādo.
அவத³ஞ்ஞுதாதி த²த்³த⁴மச்ச²ரியவஸேன ‘தே³ஹி, கரோஹீ’தி வசனஸ்ஸ அஜானதா.
Avadaññutāti thaddhamacchariyavasena ‘dehi, karohī’ti vacanassa ajānatā.
934. பு³த்³தா⁴ ச பு³த்³த⁴ஸாவகா சாதி எத்த² பு³த்³த⁴க்³க³ஹணேன பச்சேகபு³த்³தா⁴பி க³ஹிதாவ. அஸமேதுகம்யதாதி தேஸங் ஸமீபங் அக³ந்துகாமதா. ஸத்³த⁴ம்மங் அஸோதுகம்யதாதி ஸத்ததிங்ஸ போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மா ஸத்³த⁴ம்மோ நாம, தங் அஸுணிதுகாமதா. அனுக்³க³ஹேதுகம்யதாதி ந உக்³க³ஹேதுகாமதா.
934. Buddhāca buddhasāvakā cāti ettha buddhaggahaṇena paccekabuddhāpi gahitāva. Asametukamyatāti tesaṃ samīpaṃ agantukāmatā. Saddhammaṃ asotukamyatāti sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā saddhammo nāma, taṃ asuṇitukāmatā. Anuggahetukamyatāti na uggahetukāmatā.
உபாரம்ப⁴சித்ததாதி உபாரம்ப⁴சித்தபா⁴வோ. யஸ்மா பன ஸோ அத்த²தோ உபாரம்போ⁴வ ஹோதி, தஸ்மா தங் த³ஸ்ஸேதுங் தத்த² கதமோ உபாரம்போ⁴திஆதி³ வுத்தங். தத்த² உபாரம்ப⁴னவஸேன உபாரம்போ⁴. புனப்புனங் உபாரம்போ⁴ அனுபாரம்போ⁴ உபாரம்ப⁴னாகாரோ உபாரம்ப⁴னா. புனப்புனங் உபாரம்ப⁴னா அனுபாரம்ப⁴னா. அனுபாரம்பி⁴தஸ்ஸ பா⁴வோ அனுபாரம்பி⁴தத்தங். உஞ்ஞாதி ஹெட்டா² கத்வா ஜானநா. அவஞ்ஞாதி அவஜானநா. பரிப⁴வனங் பரிப⁴வோ. ரந்த⁴ஸ்ஸ க³வேஸிதா ரந்த⁴க³வேஸிதா. ரந்த⁴ங் வா க³வேஸதீதி ரந்த⁴க³வேஸீ, தஸ்ஸ பா⁴வோ ரந்த⁴க³வேஸிதா. அயங் வுச்சதீதி அயங் பரவஜ்ஜானுபஸ்ஸனலக்க²ணோ உபாரம்போ⁴ நாம வுச்சதி, யேன ஸமன்னாக³தோ புக்³க³லோ, யதா² நாம துன்னகாரோ ஸாடகங் பஸாரெத்வா சி²த்³த³மேவ ஓலோகேதி, ஏவமேவ பரஸ்ஸ ஸப்³பே³பி கு³ணே மக்கெ²த்வா அகு³ணேஸுயேவ பதிட்டா²தி.
Upārambhacittatāti upārambhacittabhāvo. Yasmā pana so atthato upārambhova hoti, tasmā taṃ dassetuṃ tattha katamo upārambhotiādi vuttaṃ. Tattha upārambhanavasena upārambho. Punappunaṃ upārambho anupārambho upārambhanākāro upārambhanā. Punappunaṃ upārambhanā anupārambhanā. Anupārambhitassa bhāvo anupārambhitattaṃ. Uññāti heṭṭhā katvā jānanā. Avaññāti avajānanā. Paribhavanaṃ paribhavo. Randhassa gavesitā randhagavesitā. Randhaṃ vā gavesatīti randhagavesī, tassa bhāvo randhagavesitā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ paravajjānupassanalakkhaṇo upārambho nāma vuccati, yena samannāgato puggalo, yathā nāma tunnakāro sāṭakaṃ pasāretvā chiddameva oloketi, evameva parassa sabbepi guṇe makkhetvā aguṇesuyeva patiṭṭhāti.
936. அயோனிஸோ மனஸிகாரோதி அனுபாயமனஸிகாரோ. அனிச்சே நிச்சந்தி அனிச்சேயேவ வத்து²ஸ்மிங் ‘இத³ங் நிச்ச’ந்தி ஏவங் பவத்தோ. து³க்கே² ஸுக²ந்திஆதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. ஸச்சவிப்படிகுலேன சாதி சதுன்னங் ஸச்சானங் அனநுலோமவஸேன. சித்தஸ்ஸ ஆவட்டனாதிஆதீ³னி ஸப்³பா³னிபி ஆவஜ்ஜனஸ்ஸேவ வேவசனானேவ. ஆவஜ்ஜனஞ்ஹி ப⁴வங்க³சித்தங் ஆவட்டேதீதி சித்தஸ்ஸ ஆவட்டனா. அனுஅனு ஆவட்டேதீதி அனாவட்டனா. ஆபு⁴ஜதீதி ஆபோ⁴கோ³. ப⁴வங்கா³ரம்மணதோ அஞ்ஞங் ஆரம்மணங் ஸமன்னாஹரதீதி ஸமன்னாஹாரோ. ததே³வாரம்மணங் அத்தானங் அனுப³ந்தி⁴த்வா உப்பஜ்ஜமானே மனஸிகரோதீதி மனஸிகாரோ. கரோதீதி ட²பேதி. அயங் வுச்சதீதி அயங் அனுபாயமனஸிகாரோ உப்பத²மனஸிகாரலக்க²ணோ அயோனிஸோமனஸிகாரோ நாம வுச்சதி. தஸ்ஸ வஸேன புக்³க³லோ து³க்கா²தீ³னி ஸச்சானி யாதா²வதோ ஆவஜ்ஜிதுங் ந ஸக்கோதி.
936. Ayoniso manasikāroti anupāyamanasikāro. Anicce niccanti anicceyeva vatthusmiṃ ‘idaṃ nicca’nti evaṃ pavatto. Dukkhe sukhantiādīsupi eseva nayo. Saccavippaṭikulena cāti catunnaṃ saccānaṃ ananulomavasena. Cittassa āvaṭṭanātiādīni sabbānipi āvajjanasseva vevacanāneva. Āvajjanañhi bhavaṅgacittaṃ āvaṭṭetīti cittassa āvaṭṭanā. Anuanu āvaṭṭetīti anāvaṭṭanā. Ābhujatīti ābhogo. Bhavaṅgārammaṇato aññaṃ ārammaṇaṃ samannāharatīti samannāhāro. Tadevārammaṇaṃ attānaṃ anubandhitvā uppajjamāne manasikarotīti manasikāro. Karotīti ṭhapeti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ anupāyamanasikāro uppathamanasikāralakkhaṇo ayonisomanasikāro nāma vuccati. Tassa vasena puggalo dukkhādīni saccāni yāthāvato āvajjituṃ na sakkoti.
கும்மக்³க³ஸேவனானித்³தே³ஸே யங் கும்மக்³க³ங் ஸேவதோ ஸேவனா கும்மக்³க³ஸேவனாதி வுச்சதி, தங் த³ஸ்ஸேதுங் தத்த² கதமோ கும்மக்³கோ³தி து³தியபுச்சா² கதா. ஸேஸங் ஸப்³ப³த்த² உத்தானமேவாதி.
Kummaggasevanāniddese yaṃ kummaggaṃ sevato sevanā kummaggasevanāti vuccati, taṃ dassetuṃ tattha katamo kummaggoti dutiyapucchā katā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
திகனித்³தே³ஸவண்ணனா நிட்டி²தா.
Tikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / விப⁴ங்க³பாளி • Vibhaṅgapāḷi / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-மூலடீகா • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-அனுடீகா • Vibhaṅga-anuṭīkā / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
